Ruimte voor Duurzame Energie Portefeuillehoudersoverleg Leefomgeving Holland Rijnland 17 februari 2016



Vergelijkbare documenten
S.v.p. inboeken. Met vriendelijke groet,

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

MIDDEN-HOLLAND. Energie & Ruimte. Werksessie bestuur en beleid, Maart 2017 PAGINA 1 // POSAD SPATIAL STRATEGIES

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Hoe kan ik energie besparen en verduurzamen in de eigen woning? Los van het gas? Teus van Eck maart 2019

Ypenburg 100% duurzame warmte

Uitgevoerd door: Caubergh Huygen, Lowexnet

Building Holland 2018

Energielabel en Bodemenergie

Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Warmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem

Warmtepompen en de toekomst Huib Visser

Energielabel en Bodemenergie

De klimaatdoelen van Parijs komen met deze aanpak binnen handbereik. SSW Van Houtenweg. Het verhaal SSW Van Houtenweg.

Energie besparen is verleidelijk

echt Nul op de meter HRsolar : Robbert van Diemen Techneco : Niels van Alphen

Zonthermie voor zeer energiezuinig bouwen en renoveren (Nul op de meter, energieneutraal, BENG, EPC- <0. Robbert van Diemen Beurs Energie 2015

HELENA Sustainable Innovations

Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG)

Het dak als energiebron

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten

Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht. Programma: Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober

Energiecafé010 Optimaal gebruik van je dak Corine Erades 5 November Energiecafé010 Optimaal gebruik van je dak Corine Erades 5 November 2016

Maak optimaal gebruik van je dak voor:

s-gravenland van het gas af? Wat, waar, wanneer en hoe?

Concepten voor nieuwbouw woningen EPC 0,4. 20 september 2013 Han Verheul

Cursus Verwarm je woning. 1. Inleiding 2. Verwarmingssysteem 3. Ventilatie 4. Subsidies en leningen 5. Uitnodiging voor bezoeken producten

Echt nul op de meter. HRsolar : Robbert van Diemen Techneco : Niels van Alphen

Bedrijfspresentatie. Gemeenteraad Delft 27 november 2018 Delft

EEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025

Van het aardgas af hoe moet dat nu?

Bestaande huizen van het aardgas af? Hans van Wolferen 18 april 2018 KIVI

Energiebesparing Gemeente Huizen

Toekomstbestendige comfortinstallatie in (nieuwbouw)woningen. Een visie van Martijn Bos

Energietransitie Caldomus

Toelichting Instrument 5. Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling

Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen

Itho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. wonen zonder. energierekening

De toekomst van zonnewarmte

Samen de beste zorg dichtbij

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen

Duurzame Warmte voor Iedereen

Alterna(even voor aardgas

ZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen

BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM

Warmtepompen. Wie, wat, hoe, waar, waarom?

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016

NAGELE IN BALANS. De spijker op z n kop

Subsidieplafond Bedrijven , - (incl. woningbouwverenigingen, dorpshuizen, scholen, sportverenigingen)

Breakout-sessie. No-regret en verduurzaming in de praktijk?

Gijs de Man 12 oktober 2010

Stichting Stimular. Energie positieve bedrijventerreinen Special van het gas af mn. inzet van Warmtepompen. De werkplaats voor duurzaam ondernemen

Duurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Omschrijving. EPC 0-woning Leek, Groningen, Projectsamenvatting

Vooruit met energie! 11 energiebesparende maatregelen met voorbeelden.

B (zie toelichting in bijlage)

NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015

Goed Voorbeelden boekje

Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland

energiebesparing bestaande bouw Noord-West Veluwe

Project : Autarkische Woning Onderwerp : keuzeopties warmte beperken energievraag

Geothermie in de gebouwde omgeving

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.

Rijswijk -Informatiecentrum 9 december 2013 bert nagtegaal

Local Energy Solutions

Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel. BIC, Hans van Wolferen

Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw

De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen

energiebesparing bestaande bouw Harderwijk 26 mei 2015

Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij

Hoe kunnen we oudbouw woningen energieneutraal maken?

Programma uur Start rondleiding (in 3 groepen) uur Einde rondleiding & hapje en drankje

SUBSIDIE OVERZICHT AANGESLOTEN GEMEENTEN

Stichtse Vecht Isoleert 1.0 Nut & Noodzaak

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017

W.2.3 BENG. Bijna energie Neutrale Gebouwen in het Bouwbesluit geregeld. 12 oktober ing. P.J. (Johan) van der Graaf

4 Energiebesparingsadvies

Introductiecursus zonnewarmte. Robbert van Diemen

Een nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis

Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel

Community of Practice Benutting regionale biomassa Noord Veluwe

ATC Afd. Apeldoorn Presentatie Duurzame energievoorziening d.d

De weg van de energietransitie d.d VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst

Een nieuwe woning in Spijkenisse 25 woningen Eiland van Spijk Fase 1

Helmonds Energieconvenant

Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050

Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua

Energiezuinig wonen in Wehl. Jeroen aan het Rot verduursaam energieloket 23 november 2016

1 juni 2011 Minisymposium Groen Gas W. Deddens

Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015

WAAR MOETEN WE VERSNELLEN?

Transcriptie:

Ruimte voor Duurzame Energie Portefeuillehoudersoverleg Leefomgeving Holland Rijnland 17 februari 2016

WATER STEDELIJKE TRANSFORMATIES OV KNOPEN ENERGIE

ENERGIE OPGAVE LANDELIJK

OFFICE ENERGIELANDSCHAP

WOONGEBIED

DERDE TRANSITIE

DENKEN VANUIT ACTOREN

WIE HEEFT WAT EN KAN WAT?

BIOPORT TERNEUZEN

POTENTIE VAN DE REGIO

ENERGIE TRANSITIE LEIDSE REGIO

Verbruik LEIDSE REGIO

2% duurzaam zelf opgewekt (2012) LEIDSE REGIO

BEPERKINGEN

HARDE BEPERKINGEN rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines ZACHTE BEPERKINGEN regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen BEPERKINGEN

3 MW harde beperkingen rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines WIND

HARDE BEPERKINGEN rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines ZACHTE BEPERKINGEN regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen BEPERKINGEN

3 MW WIND

3 MW, theoretisch maximale opbrengst 12,3 PJ WIND

HARDE BEPERKINGEN rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines ZACHTE BEPERKINGEN regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen BEPERKINGEN

3 MW inclusief zachte beperkingen regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen WIND

3 MW, inclusief alle zachte beperkingen opbrengst 6,9 PJ WIND

voorbeeld zachte beperkingen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied minus 4,6 PJ WIND

voorbeeld zachte beperkingen molenbiotopen minus 1,7 PJ WIND

voorbeeld zachte beperkingen rijkslandgoederen minus 0,5 PJ WIND

LEIDEN EN OMGEVING

ZONNE AKKER

Zonne energie op daken en akkers 1,3 PJ op woningen 0,2 PJ op HDO 4,5 PJ op akkers 20,5 % v.h verbruik in 2050 ca. 18% van alle daken geschikt ca. 18% in beschermd stadsgezicht. Nadere studie kan zichtlijn integreren 10% landbouwareaal 10% ZONNE AKKER

Zonne energie Biomassa: covergisting op en verbranding daken en akkers 3,4 ~0,6 PJ PJ op woningen 0,5 2 % v.h. PJ gebruik op HDOin 2050 4,5 PJ op akkers Uitgangspunt voldoende mest 31,3 % v.hverbruik voorhanden. 1 e claim op reststromen van het land en uit bossen. (nog) geen beperkingen winbaarheid Enkel RWZI, grasland, landbouwareaal en bos BIOMASSA

Geothermische energie: Waar is het technisch mogelijk? Aanwezige Warmtevraag in directe omgeving? GEOTHERMIE

DENKEN VANUIT ACTOREN

Drie typen bouwstenen Belevingsbouwstenen Deze bouwblokken maken de energietransitie tastbaar en helpen om het bewustwordingsproces te versnellen en kunnen het imago van Leiden als green bio tech regio versterken. Lokale bouwstenen Deze bouwblokken dragen bij aan het energieneutraal maken van de regio, en zijn sterk verbonden met de lokale economie, het landschap of lokale stakeholders. Generieke bouwstenen Deze generieke bouwblokken kunnen op veel meer plekken in Nederland een rol spelen bij het realiseren van de energietransitie. Ze zijn belangrijk om genoeg energie op te wekken in de regio en kunnen worden gekoppeld aan lokale omstandigheden. BOUWSTENEN

BOUWSTENEN

*zonder wind langs de kustlijn PRODUCTIE EN GEBRUIK

BESPARING: BZK / LEIDEN VERBRUIK, HOOGSTE 60%

BESPARING: BZK / LEIDEN 40% BESPARING

BESPARING: BZK / LEIDEN 60% GROOTSTE BESPARING

Individueel Perlator Luchtgordijn 'slimme deur' Restwarmte (Stoomcondenstaat) Afdekking koelmeubelen Slimme thermostaat (bewustwording en monitoring) Zoneregeling klimaat en lichtsysteem Verlichting: Hoogfrequente TL verlichting Verlichting: LED basisverlichting Verlichting: Solatube WTW douchewater Waterbesparende douche WTW uit koel/vries (glas) HR++ Dubbel glas achterzetraam isolerende glasfolie PV glas Stralingsverwarming Koudewiel WTW (lucht) WTW zwembad (water) WTW zwembad (lucht) Zonneboiler tapwater ruimteverwarming combi PV cellen PVT cellen Triple solar Isoleren spouwmuur Isoleren muur (binnenzijde) Isoleren muur (buitenzijde) Isoleren gevelpanelen Isoleren plat dak Isoleren schuin dak Isoleren vloer Groen dak Wit dak automatische buitenzonwering (zomer) automatische buitenzonwering (winter en zomer) windturbines op het gebouw (urban windmills) micro WKK (HRe) Warmtepomp lucht/water warmtepomp lucht/water warmtepomp water/water warmtepomp Pelletkachel Lage temperatuur verwarming (LTV) Hoge Temperatuurkoeling (HTK) Inreglen verwarming (HR ketel) Nieuwbouw Inleggen waterleiding zonnewarmte sferische collector (zonneboiler) Warmte uit gracht Verdampingskoeling (DEC koeling) WKO individueel Warmtepompboiler Gasabsorptiewarmtepomp WKK Collectief Zonneboiler PV cellen PVT cellen bio WKK Warmtepomp Gasabsorptiewarmtepomp Absorptiekoeling Brandstofcel Brandstofcel met warmtepomp windturbines op terrein (urban windmills) Warmte /koude uit de gracht/water Warmte uit riool WKK WKO gedeeld Restwarmte koudenet warmtenet Geothermie Stadsverwarming WKO netwerk MODELLEREN BESPARINGSOPTIES

Aerophotostock.nl 100% ENERGIETRANSITIE