2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365
Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming Ouderen Soest Inleiding De VOS verzorgt voor senioren in Soest en Soesterberg activiteiten gericht op het voorkomen van vereenzaming. Vereenzaming is geen gemakkelijk onderwerp, vaak rust er nog een taboe op. Binnen de SWOS worden met en door de werkgroep VOS talrijke activiteiten georganiseerd om vereenzaming te voorkomen. - Informatie, waardoor senioren weten wat en waar er iets te doen is. - Persoonlijke gesprekken door de coördinator VOS en structurele begeleiding door vrijwilligers. - Activiteiten voor diverse leeftijdsgroepen waarbij het vergroten van de sociale contacten een doel is, voor de oudere leeftijdsgroepen vooral de ontmoeting van het moment. Eenzaamheid is van alle leeftijden, pubers, veertigers en tachtigers. Senioren zijn kwetsbaar door een verminderde mobiliteit, een toenemende afhankelijkheid van anderen en vermindering van sociale relaties door verlies van partner, familie en/of vrienden. Daarnaast kan het initiatief tot contact en activiteit verminderen, wat de kans op eenzaamheid vergroot. Er is een verschil tussen sociale eenzaamheid, waar het verlies ligt in het aantal zinvolle contacten en emotionele eenzaamheid, waar het accent ligt op verlies van belangrijke mensen waarmee essentiële emoties gedeeld werden. Eenzaamheid is een gegeven in onze samenleving. Hoe er mee om te gaan is een belangrijker vraag dan hoe we eenzaamheid kunnen uitroeien. Profiel Aan 140 personen is een vragenlijst gestuurd. 79 senioren hebben gereageerd, dit geeft een respons van 56%. De senioren hebben in de vragenlijst aangegeven aan welke activiteiten ze deelnemen. Per activiteit is de respons aangegeven. Over het seniorenrestaurant is de respons het hoogst. Van degenen die gereageerd hebben is de gemiddelde leeftijd 79 jaar. 57% ervaart de gezondheid goed, 4% vindt dat de gezondheid slecht is. De mate van gezondheid is van invloed op de kans op eenzaamheid, hoe slechter de gezondheid hoe meer kans op eenzaamheid. Ervaren eenzaamheid Aan de senioren is gevraagd of en hoe eenzaam men zich zelf ervaart middels diverse uitspraken. Op een schaal van 1-10, waarbij 1 niet eenzaam en 10 altijd eenzaam is, geeft 50% 1,2,3 aan, waarbij ze aangeven niet tot weinig eenzaam te zijn. 40% geeft 4,5,6,7 aan waarbij er sprake is van matige eenzaamheid; 10% geeft 8,9,10 aan en zegt zich ernstig eenzaam te voelen. In de volgende tabel is te lezen hoe de senioren hun sociale en emotionele eenzaamheid ervaren. Groen is positief, rood geeft aan dat gevoelens van eenzaamheid aanwezig zijn. 1
Sociale eenzaamheid ja Min of meer Nee Niet ingevuld Ik kan bij iemand terecht voor dagelijkse 48.05% 31.16 % 15.58% 5.19% problemen Ik mis een echte goede vriend of vriendin 27.27% 25.97% 41.55% 5.19% Ik ervaar een leegte om mij heen 15.58% 38.96% 41.55% 3.89% Er zijn genoeg mensen op wie ik bij 42.85% 35.06% 16.88% 5.19% narigheid op kan terugvallen Ik mis gezelligheid om mij heen 23.37% 32.46% 36.36% 7.79% Ik vind mijn kring van kennissen te 18.18% 31.16% 42.85% 7.79% beperkt Emotionele eenzaamheid Ik heb veel mensen op wie ik volledig kan 35.06% 36.36% 22.07% 6.49% vertrouwen Er zijn voldoende mensen met wie ik me 37.66% 27.27% 22.07% 11.68% nauw verbonden voel Ik mis mensen om mij heen 19.48% 33.76% 37.66% 9.09% Ik voel me vaak in de steek gelaten 11.68% 18.18% 59.74% 10.38% Wanneer ik daar behoefte aan heb kan ik altijd bij mijn vrienden terecht 40.25% 35.06% 18.18% 6.49% Positief gesteld is 35-48% van de respondenten minder eenzaam, mogelijk ten gevolge van de activiteiten van de VOS. Zij hebben een sociaal netwerk waarop ze kunnen terugvallen en kennissen en vrienden waar ze zich mee verbonden voelen. De min of meer groep, 18-35%, kent eenzaamheidsgevoelens, maar zij willen zichzelf niet als ernstig eenzaam benoemen. Een kleinere groep, maar toch 11-25%, voelt zich ernstig eenzaam. Waarschijnlijk vertegenwoordigt deze groep vooral de leeftijdsgroep van de 80- plussers. Tevredenheid 77% van de respondenten is tevreden over de activiteiten en dienstverlening, niemand is niet tevreden. 57% van de deelnemers is tevreden over de telefonische bereikbaarheid. Opvallend is dat 26% niet bekend is met de mogelijkheid van telefonische bereikbaarheid, zij spreken de coördinator of vrijwilliger waarschijnlijk altijd via persoonlijk contact. Aan de senioren is gevraagd hoe tevreden zij zijn over de coördinator VOS en de vrijwilligers VOS en dit antwoord te verwoorden in een cijfer. Gemiddeld waarderen de respondenten de coördinator VOS met een 8.2; de vrijwilligers krijgen een waardering van 8.5. 80% van de respondenten is zo tevreden over de diensten dat zij anderen willen adviseren gebruik te maken van de diensten en activiteiten van de VOS. De hoogste waardering is voor het activerend huisbezoek 9,2; het huisbezoek van de coördinator VOS volgt met een 8,5; CLUB 55 krijgt een 8; Het huiskamerproject en het seniorenrestaurant een 7,6; de cursus verlies en nu verder en de cursus in voor nieuwe contacten 7,5; de Sociëteit 70+ krijgt een 7,2. Effect van de activiteiten Aan de respondenten is gevraagd of de activiteiten ook helpen tegen de vereenzaming. Enkele vragen stellen in staat dit effect te meten, zoals: hebt u meer contacten door de VOS activiteiten; bent u minder eenzaam; vindt u dat uw situatie verbeterd is sinds u deelneemt aan deze activiteiten. 2
40% van de senioren heeft meer contacten, 28% voelt zich minder eenzaam en 44 % vindt dat de persoonlijke situatie veranderd is sinds de deelname aan de activiteiten. Daarnaast zegt 46% van de respondenten dat het aantal contacten niet groter is geworden, 44% geeft aan dat de eenzaamheid gelijk is gebleven, en voor 19% is de situatie niet veranderd. Als deze vragen worden gecombineerd met de leeftijdsgroepen zien we dat de toename van het aantal contacten met het stijgen van de leeftijd minder wordt. En dat er een nadrukkelijker negatief antwoord komt bij de oudere senioren. Gevoelens van eenzaamheid verminderen ook meer bij de jongere leeftijdsgroepen dan bij de oudere leeftijdsgroepen, er is een duidelijke trend te zien bij de toename van de leeftijd en het gevoel niet minder eenzaam te zijn. Alle leeftijdsgroepen vinden dat hun situatie verbeterd is door de inzet van coördinator, vrijwilligers of activiteiten. Het effect is het grootst in de leeftijd tot 80 jaar. Voor de oudere ouderen is de situatie verbeterd. Een grote groep weet het niet zeker of vind dat de situatie niet is verbeterd. 3
De bevindingen uit deze vragenlijsten sluiten aan bij het klanttevredenheidsonderzoek VOS 2005. Ook toen is er een relatie gevonden tussen een hoger ervaren eenzaamheidsgevoel en een hoge leeftijd. Wat zou u graag ander zien? Wat zou u graag veranderd zien, deze vraag is gesteld op 2 niveaus, namelijk t.a.v. van de activiteiten VOS en t.a.v. het persoonlijke leven. Gewenste veranderingen t.a.v. de activiteiten VOS: Huiskamerproject vaker huiskamerproject betere aanpak huiskamerproject meer betrekken bij activiteiten tafels ruimer zetten Seniorenrestaurant: graag meer bezoek aan huis Sociëteit 70+ activiteiten verbeteringen kleiner wordende groep 70+, gezamenlijk hierover praten meer activiteiten meer betrokken bij eenzame mensen 70+ betere zaal regelen CLUB 55 ontspannen sfeer bewaken ook in het weekend activiteiten meer activiteiten, fietsen, bezoek in weekend regelmatig een activiteit hoger niveau qua educatie, cultuur, historie, geografie zelfredzaamheid senioren rekening houden met handicap Veranderingen t.a.v. het persoonlijk leven Ten aanzien van het persoonlijke leven geven senioren de volgende thema s aan: we zijn tevreden en dankbaar; wens tot meer contacten en activiteiten; wens tot acceptatie van verlies van eigen mogelijkheden; specifieke wensen die in eigen omstandigheden liggen. 4
Bij de wens tot meer contacten en activiteiten ligt de wens tot meer contacten in de thuissituatie, tot contacten voor vriendschappen, relaties en vakantiemaatjes en tot verbetering van contact met de kinderen. Dankbaarheid en tevredenheid. Ben tevreden; is goed; niets; redelijk tevreden; ben tevreden; geen; tevreden zo; ben dankbaar. Wensen: meer contacten, gericht tegen sociale eenzaamheid meer contacten, graag meer bezoek aan huis, meer gezellig bezoek aan huis, meer persoonlijk contact, vrienden maken, iemand leren kennen om op vakantie te gaan, gelijkgestemd maatje vinden voor vakanties, nieuwe relatie, zou graag vriendin willen hebben, leuke partner, meer contacten, meer contact met mijn kinderen, meer activiteiten, cursus nieuwe contacten, meer betrekken bij activiteiten, gezelligheid Wensen: acceptatie van fysieke ongemakken en verlies minder pijn en ongemakken, minder pijn, meer kunnen doen, fitter zijn, acceptatie van handicap dat ik mijn eigen kracht behoud, mezelf minder afsluiten; niet meer afhankelijk zijn van anderen rust, minder nerveus Wensen: wijzigen van de omstandigheden. financiële situatie, geld, woning, verhuizen naar Schiedam, verhuizen. Conclusies en aanbevelingen: Voor de jonge senioren die zich eenzaam voelen, heeft de CLUB 55 een positief effect voor het sociale leven. Dit is preventief voor hun verdere levensfase, continuering van deze activiteit is zinvol. Voor oudere senioren zien we meer effect bij het persoonlijk contact, blijvende effecten en structurele verbetering van het sociale netwerk en vermindering van de eenzaamheidsgevoelens zijn niet haalbaar. Het bieden van activiteiten is zinvol voor het moment. De activiteiten zoals sociëteit 70+ en het huiskamerproject worden positief ervaren. Het stimuleren van persoonlijk contact door samenwerking met andere organisaties die senioren thuis bezoeken is meer effectief voor de oudere senioren. 5
Bijlage 1 Tevredenheidsonderzoek 2011, VOS Vereenzaming Ouderen Soest coördinator VOS: mw. Margôt Bultink, onderdeel van de SWOS. Naam:.Geboortejaar:.. 1. Hoe ervaart u uw gezondheid? goed matig slecht 2. Aan welke activiteiten van de VOS neemt u deel of heeft u deelgenomen? (kruis het goede antwoord aan, er zijn meerdere antwoorden mogelijk) Welk cijfer (1-10) geeft u deze activiteit Activerend huisbezoek.. Cursus verlies en nu verder... Cursus in voor nieuwe contacten Huisbezoek van de coördinator VOS... Huiskamerproject Seniorenrestaurant Sociëteit 70+ CLUB 55 Anders, namelijk.. 3. Bent u tevreden over de activiteiten en dienstverlening VOS? ja nee gaat wel 4. Bent u tevreden over de telefonische bereikbaarheid van de coördinator VOS ja nee gaat wel ben ik niet mee bekend 5. Hebt u meer contacten sinds u deelneemt aan de activiteiten van de VOS? ja nee weet niet 6. Bent u minder eenzaam? ja nee weet niet 7. Vindt u dat uw situatie verbeterd is, sinds u deel neemt aan de activiteiten van VOS? ja nee weet niet Zo ja want,... Zo nee want 8. Zou u anderen adviseren gebruik te maken van de activiteiten VOS? ja nee weet niet 9. Welk cijfer geeft u aan de coördinator VOS? (cijfer van 1-10).. 10. Welk cijfer geeft u aan de vrijwilligers VOS? (cijfer van 1-10).. 11. Wat zou u graag veranderd zien wat betreft de activiteiten van de VOS? 6
12. Wat zou u graag veranderd zien in uw leven? Wilt u bij de volgende 12 uitspraken het antwoord omcirkelen welke volgens u het meest bij u past? Er is altijd wel iemand in mijn omgeving bij wie ik met mijn dagelijkse probleempjes terecht kan. Ik mis een echt goede vriend of vriendin. Ik ervaar een leegte om mij heen. Er zijn genoeg mensen op wie ik in geval van narigheid kan terugvallen. Ik mis gezelligheid om mij heen. Ik vind mijn kring van kennissen te beperkt. Ik heb veel mensen op wie ik volledig kan vertrouwen. Er zijn voldoende mensen met wie ik me nauw verbonden voel. Ik mis mensen om mij heen. Vaak voel ik me in de steek gelaten. Wanneer ik daar behoefte aan heb, kan ik altijd bij mijn vrienden terecht. Ik vind mij zelf eenzaam. (1=niet eenzaam tot 10=altijd eenzaam, omcirkel het getal) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wilt u deze vragenlijst voor 28 augustus retour zenden aan de SWOS? Molenstraat 8c, 3764 TG Soest, t.a.v. mw. M.I. Sleurink, directeur SWOS Al uw gegevens worden vertrouwelijk behandeld en anoniem verwerkt. 7
Bijlage 2 Cijfers Tabel 1 Hoe ervaart u uw Aantal Percentage gezondheid goed 40 57 % matig 27 39 % slecht 3 4 % Tabel 2 Aan welke activiteit neemt u deel of heeft u deelgenomen Onderzoeks groep Respons Percentage Gemiddelde waardering activerend huisbezoek 9 4 44% 9.2 cursus 'verlies en nu verder' 6 5 83% 7.5 cursus ín voor nieuwe 6 2 33 % 7.5 contacten' huisbezoek van de 8.5 coördinator VOS 59 8 14 % Huiskamerproject 45 18 40 % 7.6 Seniorenrestaurant 62 35 56 % 7.6 Sociëteit 70+ 45 17 38 % 7.2 CLUB 55 46 18 39 % 8 Tabel 3 Bent u tevreden over de Aantal Percentage activiteiten en dienstverlening Ja 61 77 % Gaat wel 10 13 % Nee 0 0 % Niet ingevuld 8 10 % Tabel 4 Bent u tevreden over de aantal percentage telefonische bereikbaarheid van de coördinator Ja 45 57% Gaat wel 6 8% Nee 0 0 % Ben ik niet mee bekend 21 26% Niet ingevuld 7 9% Tabel 5 Hebt u meer contacten Aantal Percentage sinds u deelneemt aan de activiteiten ja 32 40 % weet niet 3 4 % nee 36 46 % niet ingevuld 8 10 % 8
Tabel 6 Bent u minder eenzaam aantal percentage ja 22 28 % weet niet 10 13 % nee 35 44 % niet ingevuld 12 15 % Tabel 7 Vindt u dat uw situatie is Aantal Percentage verbeterd sinds u deelneemt aan de activiteiten ja 35 44 % weet niet 12 15 % nee 15 19 % niet ingevuld 17 22 % Tabel 8 Zou u anderen adviseren gebruik te maken van de activiteiten ja 63 80 % Weet niet 8 10 % nee 2 2 % Niet ingevuld 6 8 % Tabel 9 Welk cijfer geeft u aan de coördinator Respons 66 Gemiddeld 8.26 Tabel 10 Welk cijfer geeft u de vrijwilligers Respons 65 Gemiddeld 8.53 Welke uitspraken passen bij u Sociale eenzaamheid Ja Min of meer Nee Niet ingevuld Ik kan bij iemand terecht voor 48.05% 31.16 % 15.58% 5.19% dagelijks problemen Ik mis een echte goede vriend of 27.27% 25.97% 41.55% 5.19% vriendin Ik er vaar een leegte om mij 15.58% 38.96% 41.55% 3.89% heen Er zijn genoeg mensen op wie ik 42.85% 35.06% 16.88% 5.19% bij narigheid op kan terugvallen Ik mis gezelligheid om mij heen 23.37% 32.46% 36.36% 7.79% Ik vind mijn kring van kennissen 18.18% 31.16% 42.85% 7.79% te beperkt Emotionele eenzaamheid Ik heb veel mensen op wie ik 35.06% 36.36% 22.07% 6.49% volledig kan vertrouwen Er zijn voldoende mensen met 37.66% 27.27% 22.07% 11.68% wie ik me nou verbonden voel Ik mis mensen om mij heen 19.48% 33.76% 37.66% 9.09% Ik voel me vaak in de steek 11.68% 18.18% 59.74% 10.38% gelaten Wanneer ik daar behoefte aan 40.25% 35.06% 18.18% 6.49% 9
heb kan ik altijd bij mijn vrienden terecht Ik vind mijzelf eenzaam 1-10 1 niet eenzaam 36.7 % } 50 % 2 5.8 % 3 7.3 % 4 4.4 % } 40 % 5 13.2 % 6 10.2 % 7 11.7 % 8 2.9 % } 10 % 9 5.8 % 10 altijd eenzaam 1.4 %