Verwarming in functie van het monument of van zijn gebruikers? Marc Vanderauwera Ir. architect, Ms in conservation Bestuurder Architectenvennootschap Studio Roma
Inleiding
Monumentenzorg en duurzaamheid een moeilijk huwelijk? Rationeel energiegebruik is hot Duurzaam bouwen - energie - materialen - ecologisch bouwen Monumenten zijn per definitie duurzaam Monumenten zijn per definitie niet energiezuinig We worden geconfronteerd met een steeds stijgende vraag naar comfort
Comfort
Menselijk comfort Uit onderzoek is gebleken dat de volgende factoren van invloed zijn op het behaaglijkheidgevoel van de mens: 1. de luchttemperatuur 2. de gemiddelde stralingstemperatuur 3. de luchtsnelheid 4. de waterdampdruk 5. de thermische weerstand van de kleding 6. het activiteitenniveau 7. de relatieve vochtigheid 8. de samenstelling van het luchtgehalte aan toxische stoffen en geuren 9. het stofgehalte van de lucht 10. het geluidsniveau 11. het lichtniveau 12. de psychische gesteldheid van de mens Povl Ole Fanger, Denemarken, 1934 2006.
Comfort van het gebouw Meest voorkomende problemen bij verwarming van historische gebouwen: Orgels Glas-in-loodramen Vervuiling van gewelven en wanden Afschilferende verf Loskomende houten onderdelen, barsten en scheuren Zouten Oppervlaktecondensatie Problemen met muurschilderingen Discomfort voor de gebruiker
Henk Schellen, TU Eindhoven, 2005
Henk Schellen, TU Eindhoven, 2005
Thermisch comfort 1. de luchttemperatuur 2. de gemiddelde stralingstemperatuur 3. de luchtsnelheid 4. de waterdampdruk 5. de thermische weerstand van de kleding 6. het activiteitenniveau 7. de relatieve vochtigheid Enkele begrippen: Verwarming Stratificatie Waterdamp Verzadiging of condensatie Koude stralingsoppervlakken
Aanbevelingen voor kerkverwarming Tabel: samenvatting van de aanbevelingen van H. Schellen i.v.m. kerkverwarming vergeleken met de omzendbrief ML/11. eigenschap symbool onderwaarde bovenwaarde ML/11 eenheid binnenluchttemperatuur θ i 12...19 < 15 17 18 (max 1,5 uur) basistemperatuur θ basis 5 8 10 10 12 ideaal 13 14 C C relatieve vochtigheid RV 45 50 60 75 tussen 55 en 70 % dagelijkse schommeling RV ΔRV dag 10 % jaarlijkse schommeling RV ΔRV jaar 30 % opwarmingssnelheid Δθ/Δt 1 2 < 2 K/h luchtsnelheid binnen v 0,15 m/s inblaastemperatuur θ toevoer θ i + 25 45 tussen 40 en 45 C temperatuurstratificatie Δθ/Δh 0,1 Δθ max 2 inblaassnelheid v toevoer 2 m/s K/m K oppervlaktetemperatuur vloer θ vloer 16 houten 24 stenen 25 28 C
Soorten verwarmingssystemen voor monumentale kerken Vloerverwarming Luchtverwarming Convectorverwarming Radiatorenverwarming Infrarood stralingsverwarming Lokale verwarming
Lokale verwarming
Lokale verwarming: Friendly Heating? Rocca Pietore ISAC en CNR, 2005
Vloerverwarming
Sint Pieter en Pauluskerk in Mechelen St Pieter en Paulus ARTER, 2007
St Pieter en Paulus ARTER, 2007
St Pieter en Paulus Henk Schellen e.a., 2005
Soorten verwarmingssystemen voor monumentale kerken F.G.H. Koene e.a., 2001
Warme lucht
Sint Romboutskathedraal in Mechelen St Rombouts ARTER en TECON, 2008
St Rombouts ARTER en TECON, 2008
St Rombouts ARTER en TECON, 2008
St Rombouts ARTER en TECON, 2008
St Rombouts ARTER en TECON, 2008
St Rombouts ARTER en TECON, 2008
St Rombouts ARTER en TECON, 2008
Soorten verwarmingssystemen voor monumentale kerken
Soorten verwarmingssystemen voor monumentale kerken
Convectorverwarming
Sint Jan de Doperkerk in Averbode Averbode RDBM en ARTER, 2002
Averbode RDBM en ARTER, 2002
Averbode RDBM en ARTER, 2002
Averbode RDBM en ARTER, 2002
Averbode MAHR, 2002
Averbode RDBM en ARTER, 2002
Averbode RDBM en ARTER, 2002
Averbode RDBM en ARTER, 2002
Averbode Monumentenwacht Vlaams-Brabant, 2006
Averbode Monumentenwacht Vlaams-Brabant, 2006
Averbode Monumentenwacht Vlaams-Brabant, 2006
Averbode Monumentenwacht Vlaams-Brabant, 2006
Warme lucht
Sint Salvatorkerk in Meerle St Salvator RDBM en ARTER, 2006
St Salvator RDBM en ARTER, 2006
St Salvator RDBM en ARTER, 2006
Sint Eustachiuskerk in Zichem St Eustachius RDBM en ARTER, 2006
St Eustachius RDBM en ARTER, 2006
St Eustachius
Sint Amanduskerk in Sint Amands aan de Schelde St Amandus RDBM en ARTER, 2008
Een energiezuinige toekomst voor onze monumenten?
Nieuwe (duurzame?) verwarmingstechnieken voor monumentenzorg
Nieuwe (duurzame?) verwarmingstechnieken voor monumentenzorg
Basiliek van Heilig Hart in Berchem
Mogelijke maatregelen in het kader van energiezuinigheid functie aanpassen aan het monument passieve mogelijkheden, bvb beplanting buiten- of binnenluiken gevelisolatie binnenisolatie: calcium silicaat platen? dakisolatie vloerisolatie isolatieglas
Dank U voor Uw aandacht!