CULTUREEL PLEIN IN HOUTEN

Renée Feenstra Yassine Nacro Stella Geraerts Tessa Kramer Tom de Jong Niels de Boer CULTUREEL PLEIN IN HOUTEN Atelier Stedelijke Vernieuwing & Duurzame Gebiedsontwikkeling

Renee Feenstra Niels de Boer (projectleider) Gansstraat 147 A Oudezijds Achterburgwal 64B, 3582 EG, Utrecht 1012DP, Amsterdam Tel. 06-47198054 Tel. 06-38324482 Stella Geraerts Tom de Jong Larixstraat 41 Leidsevaart 142, 3552 BJ, Utrecht 2114 AG, Vogelenzang Tel. 06-23303976 Tel. 06-81491079 Tessa Kramer Yassine Nacro Spaarndamseweg 238-0406 Wethoudervospad 58 2021 KA Haarlem 1107 DH Amsterdam Tel. 06-43044548 Tel. 06-31954310 Projectbegeleider: Eelco Prins Atelier Stedelijke Vernieuwing & Duurzame Gebiedsontwikkeling Minor van de Hogeschool van Amsterdam Opdrachtgever: Arjan Berends Theater aan de Slinger te Houten

VOORWOORD Deze eindrapportage is samengesteld door studenten aan het Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling. Hierbij kwamen verschillende opleidingen samen: Bouwtechnische Bedrijfskunde, Bouwmanagement, Vastgoed en Bouwkunde & Communicatie Management. Het Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling is een jong advies- plan- en ontwerpbureau dat in het leven is geroepen om zich bezig te houden met verschillende stedelijke vraagstukken. Met als specialiteit het maken van haalbaarheidsstudies, effectiviteitmetingen, gebiedsontwikkeling en tot op een zekere hoogte ontwerpen. Het werkgebied van het Atelier is: Groot Amsterdam. Op het moment heeft het Atelier voornamelijk specifieke opdrachten vanuit Amsterdam West en Amsterdam Zuidoost. Doordat wij studenten zijn, en dus nog maar kort actief zijn op de vastgoedmarkt hebben wij een frisse kijk op de zaken. Door onze creatieve denkwijze kunnen wij innovatieve ideeën verschaffen Als groep zijnde willen wij graag Arjen Berendsen als opdrachtgever namens Theater aan de Slinger bedanken voor haar hulp, adviezen en het verstrekken van informatie tijdens dit project. Ook willen wij Eelco Prins bedanken voor de begeleiding en de feedback op gemaakte stukken. Niels de Boer, Tom de Jong, Tessa Kramer, Stella Geraerts, Yassine Nacro, Renée Feenstra. 8 juni 2012

INHOUDSOPGAVE Inleiding 6 Algemene informatie Houten 8 - Historie van Houten - Ontwikkeling van Houten Plangebied de Slinger 9 Referentieprojecten 10 Historie van Pleinen 12 Analyse punten lijnen en vlakken 14 Ontwerp Yassine en Renée 19 Ontwerp Tom en Niels 31 Ontwerp Stella en Tessa 43 Conclusie 51 Literatuurlijst 52

INLEIDING Dit rapport is opgesteld door Tom de Jong, Tessa Kramer, Yassine Nacro, Stella Geraerts, Renée Feenstra en Niels de Boer, derde- en vierdejaars studenten Bouwtechnische bedrijfskunde, Bouwkunde, Bouwmanagement & Vastgoed en Communicatiemanagement. Om in de huidige economische situatie de ontwikkeling van dit plandeel toch van de grond te krijgen, moet er iets bijzonders en unieks bedacht en gerealiseerd worden. Bijvoorbeeld de interactie tussen de bibliotheek, theater, school, horeca en hotel. Daarvoor is het nodig eerst een visie te ontwikkelen voor dit plandeel. Welke waarde kan dit gebied hebben voor Houten? Hoe kan op vernieuwende wijze functies gecombineerd worden zodat het geheel naar een hoger plan wordt getild het plandeel nog meer betekenis heeft voor de ontwikkeling van het gebied De Slinger? Voor Houten en misschien wel voor de regio? Denk daarbij arrangementen van theaterbezoek in combinatie met hotelovernachtingen, aan hotelfaciliteiten in relatie tot de Jaarbeurs, etc.? De visie wordt vertaald in een programma voor het gebied en voor de inrichting ervan. Belangrijk binnen deze visie zijn ook onze ideeën en inzichten in hoe de aanwezige functies/organisaties in dit gebied op innovatieve wijze kunnen samenwerken en wat deze samenwerking ruimtelijk betekent voor het gebied. Er wordt een ruimtelijk concept ontwikkeld voor het gebied en dit wordt uitgewerkt tot een concreet plan. Ontwikkelingen kost geld. Denk aan de terugverdien mogelijkheden Bijvoorbeeld door een bijdrage van investerende partijen en/of uit de exploitatiewinst van de culturele functies. Eventueel binnen een geheel nieuwe aanpak. Ontwikkel een visie die ontwikkelingsrichtingen bevat voor de korte en lange termijn!

VOORONDERZOEK

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage ALGEMENE INFORMATIE VAN HOUTEN Schonauwen, De Hoon, Leebrug en Castellum. In deze laatste wijk is een winkelcentrum en is sinds 2010 station Houten Castellum te vinden. pag. 8/52 kaart van Houten Historie van Houten Houten is een gemeente in de provincie Utrecht. Het telt 47.957 inwoners. De gemeente in 1811 opgericht en bestaat inmiddels uit 39 wijken en buurten. Het zuiden van Houten is een van de zogeheten Vinexlocaties in Nederland: de meeste steden mogen een beperkt aantal huizen per jaar bouwen, maar voor Houten geldt een dergelijke beperking niet. In 1997 werd begonnen met het tweede grote uitbreidingsplan van Houten in het kader van het Vinex-plan, waarmee Houten aan de zuidkant uitgebreid werd met zeven nieuwe wijken: Loerik, Overdam, Hofstad, Vernieuwing stationsgebied: Aangezien de gemeente erg is gegroeid (bijna 50.00 inwoners), was het noodzakelijk om het centrum te vernieuwen. Een onderdeel van deze vernieuwing was het nieuwe spoor en station. Het spoor moest worden verhoogd en een nieuw winkelcentrum moest worden gebouwd. Ontwikkelingen van Houten Groeikern (1966-1993) In 1966 werd het dorp Houten officieel aangewezen alsgroeikern om de snel groeiende bevolking van Utrecht onderdak te kunnen bieden (Tweede Nota Ruimtelijke Ordening). Dit Rijksbeleid heeft doorgewerkt in het Globaal Bestemmingsplan Houten, dat in 1974 door de gemeenteraad is vastgesteld en in 1975 door Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht als onherroepelijk is vastgesteld. Dit vormt de basis voor de uitgroei van Houten, dat voorziet in de bouw van 8000 woningen. De bevolking is daardoor gegroeid van bijna 8500 inwoners in 1979 tot zo n 30.000 in 1993. Tweede groeitaak Houten heeft een tweede groeitaak gekregen. Dit maal betreft het een gebied ten zuiden van het bestaande Houten. Deze groeitaak is nagenoeg af, de bevolking is dan gegroeid van circa 30.000 naar circa 50.000 inwoners.

Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling PLANGEBIED DE SLINGER Hierbij zouden op de voorgrond van het theater winkeltjes komen met daarboven appartementen. Dit plan is ook afgekeurd op de exploitatiewinst. Er zijn door de gemeente al vele scenario s geweest voor het plangebied de Slinger. Maar elk scenario is tot nu toe afgekeurd. Er is gekeken naar de redenen waarom de scenario s afgekeurd zijn zodat wij onze plannen daar eventueel op kunnen aanpassen en daar extra op kunnen letten. Scenario 1: Groot groen plein Dit scenario had een bibliotheek in de plint en daarboven de brede school (in 2 lagen) verdeeld. Verder werden hier nog kantoorfuncties bij toegevoegd. De kantoorfuncties zouden langs het spoor komen. Dit plan heeft geen doorgang gevonden omdat de exploitatie van dit plan niet de 1,5 miljoen euro haalde. Scenario 2: Overkapt plein In dit scenario waren alle drie (bibliotheek, school en theater) met elkaar verbonden. Verder kwamen er uiteraard nog kantoorfuncties bij. Het overkapte plein zou op deze manier echt een cultuurplein worden en een ontmoetingspunt. Het grote bezwaar bij dit plan was wederom dat de exploitatiewinst van 1,5 miljoen niet werd gehaald. Scenario 3 Omsloten plein In dit scenario is een apart plein gemaakt van de bibliotheek af. Zo zouden wel de school en het theater op één plein zitten, maar de bibliotheek apart. Hierbij Voorwaarden nieuwe scenario Deze plannen zijn dus alle drie afgekeurd op dezelfde reden. Er waren verder nog meer voorwaarden voor het plein: - 1,5 miljoen explotatiewinst - 30 % sociale woningbouw - Brede school - Geen hoogbouw (8 of meer verdiepingen) Inmiddels is er het één en ander veranderd. Voor de school is inmiddels al een andere oplossing gevonden en dit deelgebied telt dus niet meer mee voor het scenario. Voor het nieuwe scenario hoeft er dus alleen rekening gehouden te worden met het plein en de bestaande bibliotheek en BiSC. Deze dienen nog wel meegenomen te worden in het nieuwe scenario. Desondanks zijn de voorwaarden voor het plan versoepeld, namelijk: - School is dus geschrapt - Hoogteaccenten toestaan langs het spoor - Sociale woningbouw mag onder de 30 % De financiële doelstelling van 1,5 miljoen is nog wel blijven staan. Desondanks houden wij hier geen rekening mee in het ontwikkelen van nieuwe scenario s voor het plein. Scenario 1 Groot groen plein Scenario 1 Groot groen plein Scenario 2 Overkapt plein Scenario 3 Omsloten plein pag. 9/52

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage REFERENTIE PLEINEN Heerlen Nijmegen: In Heerlen worden twee nieuwe pleinen gerealiseerd. Het Schelmenhofje, tussen de Pancratiusstraat en de Schelmentoren worden de bestrating gerenoveerd. pag. 10/52 In het centrum van Nijmegen is nieuw winkel en woongebied gerealiseerd. Het plein rond de kerk en de winkelstraten zijn versierd met zo n 5000 m2 terrazzoplaten met blauwe labrador. De arcade is voorzien van fraaie ornamenten van sierbeton. Het Mariënburg project maakt onderdeel uit van een grootschalig herstelplan voor het Nijmeegse stadscentrum. Tijdens dit project worden de stratenpatronen herconstrureerd en de bouw van de winkelruimten, 74 luxe appartementen, ruimte voor het gemeentearchief en de dienst Sociale Zaken, een bibliotheek en theater/filmhuis gerealiseerd. Het project was in 1993 van start gegaan. Hierbij is gestreefd naar de stedenbouwkundige verbetering van de binnenstadsstructuur. Centrum Nijmegen maquette Centrum Nijmegen Daarnaast wordt op het pleintje twee banken en bamboeplanten en krijgt het pleintje een nieuwe trap-verbinding met het Pancratiusplein Noord. Het Toon Hermans Huis krijgt aan de achterzijde van haar pand de beschikking over een patio, waar bezoekers van het huis kunnen genieten van een rustige omgeving of buiten mee kunnen doen aan workshops of bijeenkomsten. Door een nieuwe openbare route in twee niveaus te realiseren tussen de Burchtstraat en Ziekerstraat is een nieuwe verbinding ontstaan in het bestaande patroon van straten en pleinen van Nijmegen. Centraal in het plangebied ligt een nieuw driehoekig plein met in het midden de historische Mariënburgkapel. Waar de bestaande en inmiddels gesloopte kantoorbebouwing een sterk monofunctioneel karakter had, is in het nieuwe project geprobeerd een multifunctioneel stedelijk karakter te realiseren waarbij de nadruk ligt op openbaarheid; openbaarheid van het gebied en van de gebouwen. Heerlen

Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling Eemplein Amersfoort Spectaculaire aanblik Gent de Krook Naast station Amersfoort centraal wordt al hard gewerkt aan de bouw van een bruisend, tweede stadshart: het Eemplein. Op en rond het nieuwe plein komen tal van winkels, uitgaansgelegenheden en culturele functies. Het nieuwe stadshart bevindt zich in het Oliemolenkwartier. Deze buurt staat bekend om de vele creatieve ondernemingen, restaurantjes, de Hogeschool (HU) en de Eemhaven met bijzondere schepen die op verschillende manieren worden gebruikt, bijvoorbeeld als rondvaartboot of als restaurant. Het Oliemolenkwartier is een jonge, hippe wijk die ook nog eens op loopafstand van het oude centrum van Amersfoort ligt. Cultureel stadshart Dé publiekstrekker van Amersfoort wordt het Eemplein. Al jaren wordt er gewerkt aan de plannen en sinds het najaar van 2010 is de bouw in volle gang. Uitgebreid winkelen kan onder andere bij Media Markt, een grote Albert Heijn, Blokker, Xenos en diverse andere winkels. In het Eemhuis, een bijzonder gebouw centraal aan het plein, worden verschillende culturele functies ondergebracht. Hier vind je straks Kunsthal KAdE, de bibliotheek, Archief Eemland en Scholen in de Kunst (een organisatie die cursussen aanbiedt op het gebied van muziek, dans, theater en beeldende kunst). Daarnaast gaat het Eemplein plaats bieden aan een megabioscoop van Pathé met maar liefst acht bioscoopzalen. Rond het plein komen ook diverse restaurants en andere horecagelegenheden. Kortom, jong en oud kan zich hier van s ochtends vroeg tot s avonds laat vermaken. Op het plein komen onder meer lange podiumtrappen en bomen op grasrondes, waar zitjes worden gecreëerd. De gebouwen op en rond het plein zijn door verschillende architectenbureaus van bijzondere onderdelen voorzien. Alledaags en gewoon zal het in ieder geval niet worden. Het nieuwe stadshart sluit dan ook perfect aan bij de omgeving, waar meer bijzondere gebouwen te vinden zijn zoals natuurlijk Fourty5High. In deze wijk, het Oliemolenkwartier, vind je veel creatieve ondernemers. Van kunstenaars tot ontwikkelaars van computergames. In combinatie met de goed vertegenwoordigde horeca is dit dé plek om te wonen voor iedereen die jong is of zich jong wil voelen. Er zijn hier moderne gebouwen, de hogeschool, er is regelmatig live muziek en straks komt hier het Eemplein met allerlei culturele functies en uitgaansmogelijkheden. En dat op 5 minuten lopen van de binnenstad. Eemplein Amersfoort Aan de Waalse Krook, dat is een bocht op de samenvloeiing van de Opperschelde met de Ketelvaart, wordt een verloederde hoek van het stadscentrum vervangen door een nieuwe Mediatheek. Het gebouw zal de nieuwe centrale vestiging zijn van de Openbare Stadsbibliotheek, die van opzet verruimt naar Stadsmediatheek, en zal ook het IBBT, enkele faciliteiten van de UGent, het nieuw op te richten Vlaams Instituut voor Audiovisuele Archivering en vooral ook een Centrum voor Nieuwe Media huisvesten. Het project omvat enerzijds een nieuwbouw aan de waterkant, en anderzijds een grondige verbouwing van renovatie van het verloederde Wintercircus in de Lammerstraat Gent De Krook pag. 11/52

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage pag. 12/52 HISTORIE VAN PLEINEN - Marktplaatsen, dienden als handelsplaats; - Paleispleinen, dienden niet als handelsplaats maar om de grootsheid (paleizen) van zulke gebouwen te benadrukken. Pleinen dienden voornamelijk voor de stadsstructuur. Pleinen creëren bijzondere punten in het stratenweefsel en kunnen grote gebouwen benadrukken zoals stadshuizen of paleizen. Kenmerken van mooiste pleinen van Europa: - Ruimte; - Monumentale panden; - Fonteinen/ beeldwerken; - Activiteiten; - Veel groen of juist totaal niet; - Trappen. De maatschappij is veranderd. Vroeger maakten buurtbewoners een praatje in de buurtwinkels. Vaak waren deze buurtwinkels gevestigd op een zichtbare plek. Nu worden de grote boodschappen voornamelijk in de grote supermarkten gedaan waardoor buurtpleinen steeds leger worden en buurtwinkels zich niet meer boven water kunnen houden. Hiervan is het gevolg weer dat de buurt gaat verloederen. Het plein functioneert niet meer als ontmoetingsplek voor buurtbewoners. Wel is er nog een behoefte voor mensen om elkaar te ontmoeten. Een plein kan zeker als versterking voor de buurt zorgen. Een plein kan voor verschillende activiteiten worden gebruikt en op allerlei momenten van de dag. Multifunctionaliteit is een belangrijk begrip voor een plein. Een methodiek voor pleinen te ontwerpen: - Kijk naar een plein: naar de verwachtingen, naar de feitelijke situatie en naar het gebruik. - Kijk naar de mensen die gebruik (willen) maken van een plein: wat zijn hun belangen en wat betekenen die voor de eisen die je aan een plein stelt? Hoe verbind je de eisen met de mogelijkheden? Hoe kom je dan tot een realistische visie? Eerst uiteenrafelen, dus alles onderzoeken en analyseren, en dan verbinden. Ook zijn er tegenwoordig een aantal nieuw soort pleinen ontstaan. Zoals shoppingmalls, luchthavens, Arena boulevard, www.marktplaats.nl etc. Paul van Ostayen schreef in 1923 in zijn novelle De stad der opbouwers het schikbeeld van de stad die zo wordt volgebouwd dat alle pleinen verdwijnen. Het verhaal gaat over de steden die steeds meer dicht groeien als een woud van huizen en dat dit niet fijn is om in te wonen. Nederland heeft niet echt een traditie wat pleinen betreft en kent geen fraaie stadplannen. Dit komt doordat er in Nederland de verstedelijking al vrij vroeg begonnen en functioneel ingedeeld. In vergelijking met Italië waar nog gedroomd werd van utopische steden met sierlijke stratenpatronen schreef Simon Stevin in Van der Oirdeningh der Steden dat zijn ideale stad zeer functioneel is en het belangrijkste van een stad, het zo efficiënt mogelijk benutten van de ruimte, is. Nederland was het eerste republiek in Europa met een burgermaatschappij. In tegenstelling tot andere landen had Nederland niet zo de behoefte om adellijke dingen te tonen en de kerk en staat was ook al gescheiden in die tijd. Hierdoor zijn er minder historische pleinen ontwikkeld. Op de pleinen in Nederland werden voornamelijk markten gehouden voor de handel, puur omdat dit praktisch was, genoeg ruimten om een markt op te zetten. Veel van deze pleinen zijn ook benoemd naar de markten: Ossenmarkt in Groningen, Oude Vismarkt in Zwolle, en de Melkmarkt in Enkhuizen. Veel van deze marktpleinen zijn intact gebleven in de Nederlandse steden maar door de industrialisatie werden ook veel pleinen vol te staan met auto s en werden de pleinen als parkeerplaatsen gebruikt. In de jaren 80 werd er weer ingezien dat pleinen belangrijk zijn voor een stadsbeeld en kregen de auto s andere plaatsen om te parkeren.

Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling "Een goed plein is de moeilijkste stedenbouwkundige opgave die er is" Ilja Leonard Pfeijffer schrijft: "Er zijn in de wereld twee soorten pleinen: goede en slechte." Eindelijk iemand die het aandurft om te gaan vertellen wat een goed plein is. Maar helaas...: "Wat een plein tot een goed plein maakt is een van de grootste mysteriën op aarde. Het drijft architecten tot wanhoop." Natuurlijk zijn er wel enkele geheimen bekend: - een goed plein is een bekken waarin alle rivieren uitmonden, een zwaartepunt waar alles vanzelf naartoe rolt; - een goed plein heeft geen autoverkeer, autoverkeer vermoordt elk plein onmiddellijk; - een goed plein wordt bepaald door zijn randen: die moeten schoonheid hebben, het plein niet wurgen, het plein niet laten lekken, met toegangswegen op de hoeken. Het Project for Public Spaces geeft tien randvoorwaarden voor succesvolle pleinen: 1. Imago en Identiteit: een goed plein heeft een evenement, gebouw of kunstwerk dat het een eigen identiteit geeft. 2. Attracties en Bestemmingen: elk plein heeft een variëteit nodig aan kleinere plekken die mensen aantrekken, zoals cafétjes, fonteinen, een beeld of een podium. 3. Voorzieningen: een plein heeft voorzieningen nodig die de ruimte comfortable maken voor gebruikers: banken, licht, voetpaden etc 4. Flexibel Ontwerp: het gebruik van een plein verandert gedurende een dag, week en jaar. Om deze natuurlijke verschuivingen te kunnen opvangen moet flexibiliteit worden ingebouwd in het ontwerp. 5. Seizoens Strategie: een succesvol plein zoals Bryant Park heeft gebruik dat wijzigt met het seizoen. Het toevoegen van een schaatsbaan kan bijvoorbeeld wintergebruik uitlokken. 6. Toegang: de beste pleinen zijn gemakkelijk toegankelijk te voet: omliggende straten zijn nauw, oversteekplaatsen duidelijk aangegeven, stoplichten afgestemd op voetgangers. 7. Het Binnenplein & Het Buitenplein: dit idee van parkontwerper Frederick Law Olmsted is na 100 jaar nog altijd actueel. De straten en stoepen rondom een plein beïnvloeden het gebruik enorm. 8. Uitstrekken als een Octopus: een goed plein strekt zich uit tot in zijn omgeving. Als de tentakels van een octopus kan het plein de omgeving tot een blok in de omgeving beïnvloeden. 9. De Centrale Rol van Pleinmanagement: goed beheer is begrijpen hoe het plein vanuit zijn eigen karakter een hoge kwaliteit houdt, maar bijvoorbeeld ook welke evenementen daarbij passen. 10. Verschillende Financieringsbronnen: meestal ligt het beheer in handen van de overheid, maar sponsorships en partnerships zijn nodig om het gebruik divers te houden. Veel meer dan een architectonische ideaalplan, in de grote traditie van de humanistische literatuur over de stad. Gehl en Gemzoe kijken naar de stadsfunctie en onderscheiden: - Stedelijke hoofdplein: de centrale stedelijke ruimte - Recreatief plein: voor ontmoeting en ontspanning - Promenade: ruimte van momentum en richting - Verkeersplein: vooral verkeerscirculatie - Monumentaal plein: symbolisch van belang bronnen: www.stipo.nl pleinenboek pag. 13/52

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage ANALYSE PUNTEN, LIJNEN & VLAKKEN pag. 14/52

Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling ANALYSE PUNTEN, LIJNEN EN VLAKKEN Dit document is opgebouwd volgens de gedachte van de 1e 2e en 3e orde van de Bois (docent HvA). Deze orde houdt in: Punten, Lijnen en Vlakken. Bij de Punten worden de bijzondere gebouwen, landmarks, publiekstrekkers, in/uitgangen van een gebied,en de pleinen in kaart gebracht. In de Lijnen worden de routes, verbindingen, grenzen, overgangen, barrières in kaart gebracht. Met vlakken worden de buurten ge-typologie. Punten: Bijzondere gebouwen, landmarks, publiekstrekkers, in/uitgangen, pleinen, etc. pag. 15/52 (Rood belangrijk voor project, Geel plein/terrein, zwart indirect betrokken gebouwen) 1. Schoolgebouw; 2. Theater; 3. NS Station; 4. Basisschool; 5. Politiebureau; 6. KPN gebouw; 7. Bibliotheek; 8. Woningen(Boerenflat); 9. Gemeentehuis; 10. Kantorenterrein 11. Winkelplein; 12. Zorgcentrum.

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage Lijnen: routes, verbindingen, grenzen, overgangen, barrières.(boerenplein) - Rood: Treinspoor - Geel: Auto routes - Groen: Fietspaden - Blauw: Voetpad - 1: Barrière: verzorgingshuis - 2: Barrière: Boerenflat pag. 16/52

Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling Vlakken: functionele eenheden, ruimtelijke eenheden. Wijken, buurten, typologieën.+ - Groen: Buurt met dorpskarakter - Wit: Gezondheidscentrum - Blauw: Educatie/cultureel centrum - Paars: Kantoorgebouwen met omliggende woningen - Oranje:NS station - Violet: Winkelcentrum pag. 17/52

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage pag. 18/52

Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling ONTWERP YASSINE & RENÉE pag. 19/52

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage pag. 20/52 VISIE Men wil een cultuurplein ontwikkelen in Houten. Maar cultuur is een lastig onderwerp, want werkt het wel? Er zijn al vele scenario s vanuit de gemeente voor gesteld maar stuk voor stuk afgewezen. Voornamelijk op het punt dat de 1.5 miljoen winst niet wordt gehaald. Het is ook heel lastig om uit cultuur winst te halen. Zeker met de economische crisis waar we nu midden in zitten. Er wordt bezuinigd op kunst en cultuur. Maar blijkbaar wordt het toch als een belangrijk onderdeel gezien van de maatschappij en willen ze in Houten een cultuurplein ontwikkelen. Doordat de gemeente de 1,5 miljoen winst wil behalen zal er toch iets moeten gebouwd worden wat daadwerkelijk deze winst opbrengt. Maar door onze opdrachtgever is ook duidelijk aangegeven om ons daar niet in te laten tegenhouden en out of the box te denken. De economie en de maatschappij veranderen door de jaren heen. We zitten nu in tijden dat het economisch niet zo goed gaat. Gevolg daarop is dat de maatschappij zich ook anders gaat gedragen. Er wordt minder uitgegeven aan winkelen, uitjes en recent in het nieuws kwam dat het in de horeca ook al niet meer denderend gaat. Dit zijn dus ook gevolgen voor het ontwerpen van een cultuurplein. De kunst en cultuur scene moet commerciëler. Het wordt tegenwoordig niet meer gesteund door de overheid en moet op eigen poten staan. Dit is een verandering en daar zal ieder zijn weg in moeten vinden en misschien lukt het ook niet om elk museum, theater etc. om op zijn eigen poten te staan en zal omvallen. Maar voor dit cultuurplein is het dus belangrijk om de ruimtes en functies multi inzetbaar te maken. Dat geeft ook een positieve invloed op het publiek dat het dan aantrekt: diversiteit. Een bibliotheek met een Grand Café en terras maar dan met een ander concept zodat het aantrekkelijk wordt. Een voorbeeld kan zijn dat er een café komt waar de gasten zelf hun eten kunnen meenemen en daarbij een lekker drankje kunnen doen. De werknemers van de BiSC waarvoor het te duur is om elke keer ergens te gaan lunchen kunnen nu lekker met de boterhammenzakjes gevuld met boterhammen dit op een terras opeten met een kopje thee of koffie. Idem dito voor de scholieren van het College Heemlanden. Op deze manier wordt een cultuurplein aantrekkelijker voor een grotere doelgroep en komen cultuurbarbaren en cultuurfreaks bij elkaar. Het doel van het plein is om de omliggende gebouwen te stimuleren en eventueel meer bezoekers krijgen. Het plein moet de omliggende functies dus versterken. Rechts hiervan hebben we een lijst opgesteld om met typerende dingen aan te geven wat voor ons een cultuurbarbaar is en een cultuurfreak om te kijken of we dit kunnen combineren in ons plan.

Atelier Stedelijke Vernieuwing en Duurzame Gebiedsontwikkeling HET PLAN VAN RENÉE & YASSINE Bibliotheek De voorkant van de bibliotheek wordt opgeknapt en in hoeverre het bouwtechnisch kan eventueel een nieuwe gevel. De achterkant van de bibliotheek ziet er nog al treurig uit en tevens voldoet hij niet meer. Dus de helft wordt gesloopt en er word een groter en moderner stuk aangebouwd. De achterkant grenst aan het plein en is dus belangrijk om dit een frisse gloed te geven. Er wordt een doorgang gecreëerd van de voorkant van de bibliotheek naar het plein, er wordt een beuk verwijderd. In de bibliotheek wordt er een Café met een leuk concept gerealiseerd. De bibliotheek is groter gemaakt en staat nu in verbinding met het theater. De ingang van de bibliotheek aan de voorkant blijft en er wordt er één bijgemaakt aan de zijde van het plein. Theater de Slinger Het theater de Slinger staat nu in verbinding met de bibliotheek en de BiSC. Doordat er meer oppervlakte is gecreëerd kan hier nu een congresfunctie komen ruimte voor dans en muziek, deze ruimten kunnen dan ook weer door College Heemlanden gebruikt worden of vanuit externe. Want er is gebleken dat er in Houten niet veel plaats is voor ruimte voor muziek en dans. Ook voor deze ruimten is het belangrijk om ze voor allerlei functies te kunnen gebruiken, dus ook voor bijvoorbeeld exposities. Op deze manier kunnen de ruimten optimaal gebruikt worden en elke keer voor een andere doelgroep. Zodat het gebouw mee kan veranderen zoals de maatschappij veranderd en aan de behoefte kan voldoen van dát moment. Streetart Straat schilderij, ook bekend als bestrating kunst, street art, en trottoir kunst, is de prestatie kunst van het bewijzen van originele en niet originele artistieke ontwerpen op de stoep zoals straten, trottoirs en pleinen met vergankelijk en semi-permanente materialen, zoals krijt. We vinden het een leuk concept om iets met street art en/of een beeldentuin te doen dat eventueel om de zoveel tijd veranderd. Zodat er interactie is met de mensen in de omgeving van het plein en het plein steeds mee veranderd. Dit brengt veel creatieve mensen bij elkaar, ziet er spectaculair uit en is herkenbaar, het plein met de kunst op de grond. Bestemmingloos bouwen/solid Gebleken is dat Solidruimtes een groot succes zijn bij gebieden die makkelijk bereikbaar zijn met openbaar vervoer. Dit is reeds bewezen in Amsterdam West en IJburg. De Solid woningen in Amsterdam West waren na een dag uitverkocht. Dit doordat Amsterdam- West makkelijk te bereiken is met trams en bussen. Voor ondernemers is dit natuurlijk ideaal. In IJburg ging dit wat langzamer, omdat er maar één tram van Amsterdam Centraal naar IJburg gaat. dus voor veel mensen en ondernemers is dit niet aantrekkelijk. In houten kan de Solidruimtes succes worden doordat de Gebouwen naast het NS station worden gerealiseerd. Station Houten is maar 10 minuten van Utrecht centraal verwijderd. En door het verbeteren van het plein wordt het nog aantrekkelijker voor mensen om daarnaast een woning te willen. Een Solid is een duurzaam gebouw dat ruimte geeft aan wat mensen willen. Huurders zijn volledig vrij in het gebruiken van de ruimten. Wonen, ondernemen of een combinatie. Zo creëert een Solid een vrije mix van wisselende functies. Bestemmingloos bouwen is in feite voor iedereen. Dit zal wel voornamelijk creatieve/ kleine bedrijven aantrekken. Dit vooral omdat deze ondernemers hun ruimtes zelf willen inrichten op allerlei creatieve manieren. Ook starters hebben er profijt aan. Zij kunnen bepalen hoeveelheid ruimten ze zelf nodig hebben zodat ze niet voor een woning betalen waarvan ze bijvoorbeeld 15om2 nodig hebben maar 100m2. De duurzaam Solids (gebouwen) worden voor een langere (minimaal 100 jaar in plaats van de gebruikelijke 50) termijn geëxploiteerd. De voorgestelde wijze van verhuur wijkt af van de reguliere methode voor het aanbieden van te huren woningen/werkruimtes. Verhuur vindt plaats door middel van een veiling waarbij de toekomstige huurder de plek in het gebouw en de prijs per m2 huur bepaalt.de doelgroep bestaat uit huishoudens van 18 jaar of ouder die gebonden zijn aan de Stadsregio Utrecht, rechtmatig in Nederland verblijven en een inkomen hebben van maximaal 37.020,-. pag. 21/52

CULTUREEL PLEIN TE HOUTEN eindrapportage pag. 22/52 Urban Farming Urban Farming ook bekend als Stedelijke landbouw is de praktijk van het kweken, verwerken en distribueren van voedsel in, of rond, een dorp of stad. Stedelijke landbouw daarnaast kan ook gaan om de veehouderij, de aquacultuur, agroforestry en tuinbouw. peri-urban. Deze activiteiten komen ook voor in peri-urbane gebieden. Stedelijke landbouw wordt over het algemeen beoefend voor productie van levensmiddelen of ander soorten van vegetatie, hoewel in sommige gemeenschappen de belangrijkste impuls is recreatie en ontspanning. Stedelijke landbouw draagt bij aan voedselzekerheid en voedselveiligheid op twee manieren: ten eerste, het verhoogt de hoeveelheid voedsel beschikbaar aan mensen die in steden, en, ten tweede, is het mogelijk verse groenten en fruit en vleesproducten ter beschikking te stellen aan stedelijke consumenten. Het vermindert voedsel bederf. Een gemeenschappelijke en efficiënte vorm van stedelijke landbouw is de biointensive methode. Omdat de stedelijke landbouw energie bespaart op voedselproductie en transport, worden stedelijke en peri-urbane landbouw in het algemeen gezien als een duurzame landbouw. Een ander aspect van de stedelijke landbouw, vooral in dicht bevolkte Amerikaanse steden is het gebruik van groei-zakken om een breed scala van gewassen te verhogen populair.voornamelijk bij veel flatbewoners met amper meter aan tuin, of mensen met een zeer kleine balkon of een dunne strook land. Ook vele soorten opknoping aan zakken zijn beschikbaar voor installatie, het uitbreiden van de ruimte voor beplanting. De zakken zelf zijn gemaakt van verschillende materialen, doekbarrière stof, polyester, maar met een semi-porus eigenschappen, zodat de bodem goed afgevo, onkruid erd. Dit wordt ook wel Bagriculture genoemd. Het idee van Stedelijke landbouw is toe te passen bij Houten. Namelijk het dak van het appartementencomplex. Hier zou een moestuin geplaatst kunnen worden geplaatst. De bewoners kunnen het dan gezamenlijk onder houden in plaats van alleen de gezamenlijke tuin om de begane grond. Het plaatsen van een moestuin op het dak help zal de Energie Prestatie Coëfficiënt naar beneden brengen waardoor het een milieuvriendelijk gebouw wordt.