Activiteitenplan 2015 Stichting Prago Vestigingen in Amersfoort, Houten, Leidsche Rijn, Nieuwegein en Utrecht
Inhoud Voorwoord 4 DEEL A: OVER PRAGO 1. Wat is Prago? 6 Organisatie 1.1 Ontstaan en oprichting 1.2 Maatschappelijk vraagstuk 1.3 Missie, visie, kernwaarden en doelstellingen 1.4 Positie in de Nederlandse samenleving en bestaansrecht 1.5 Organisatiestructuur 1.6 Samenwerkingspartners 2. Voor wie? 12 Doelgroep 2.1 Beschrijving en kenmerken 2.2 Belangen en behoeftes van de doelgroep 2.3 Werving en toeleiding 2.4 Aanmelding, toelating en uitschrijving 3. Wat doen we? 16 Onderwijs en vorming 3.1 Onderwijsaanbod 3.2 Overige activiteiten 3.3 Onderwijskundige samenwerking 4. Hoe werken we? 19 Werkwijze, leermiddelen en ICT 4.1 Werkwijze 4.2 Methodisch materiaal 4.3 ICT en digitale leermiddelen 5. Wie werken er? 23 Medewerkers en vrijwilligers 5.1 Centrale staf 5.2 De lokale vestigingen 5.3 Personeelsbeleid 5.4 Vrijwilligersbeleid 5.5 Deskundigheidsbevordering 6. Waar zitten we? 27 Vestigingen 6.1 Prago Utrecht 6.2 Prago Leidsche Rijn Stichting Prago Activiteitenplan 2015 2
6.3 Prago Nieuwegein 6.4 Prago Amersfoort 6.5 Prago Houten 6.6 Nieuwe vestigingen? 7. Hoe presenteren we ons? 28 Communicatie, PR en werving 7.1 Algemeen 7.2 Website 7.3 Nieuwsbrief 7.4 Promotiefilms 7.5 Taalambassadeurs 7.6 Publicaties 7.7 Folder 7.8 Open Avonden 7.9 Informatiemarkten en bijeenkomsten 7.10 Overig DEEL B: PRAGO IN 2015 8. Wat willen we? 31 Ambities voor 2015 8.1 Aantal cursisten 8.2 Opbrengsten en resultaten 8.3 Cursisttevredenheid 9. Wat kost het? 32 Financiën 9.1 Financiële en personele administratie 9.2 Toelichting op de begroting Bijlagen 34 1. Begroting 2015 2. Organigram 3. Samenwerkingspartners 4. Adressen en contact Colofon 2014 Stichting Prago, Postbus 1034, 3430 BA Nieuwegein T 06 45 01 05 04 - E info@prago.nl - I www.prago.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de directie van Stichting Prago. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 3
Voorwoord Voor u ligt het Activiteitenplan 2015 van Stichting Prago. In dit activiteitenplan zet Prago haar plannen voor het komende jaar uiteen. Dit activiteitenplan beoogt u een goed beeld te geven van waar het bij Prago om draait: het geven van basiseducatie aan bijzondere groepen volwassenen in de Nederlandse samenleving. Prago levert als maatschappelijk betrokken organisatie een bijdrage aan het verbeteren van de positie van laagopgeleide, en dus kwetsbare volwassenen, waaronder mensen met een licht verstandelijke beperking en laaggeletterden. Prago wil, met verschillende cursussen basiseducatie, een bijdrage leveren aan het vergroten van de zelfredzaamheid en het bevorderen van de maatschappelijke participatie van haar cursisten. Zo levert Prago een bijdrage aan het verder terugdringen van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid in de Nederlandse samenleving. Prago bestaat dankzij financiële bijdragen van de gemeenten Utrecht, Nieuwegein, Amersfoort en Houten, maar zeker net zo belangrijk is de grote inzet van betrokken medewerkers, waaronder een groot aantal vrijwilligers. Ik hoop van harte dat Prago ook in 2015 in staat zal worden gesteld een betekenisvolle bijdrage te leveren aan het welzijn van vele inwoners. Utrecht, juni 2014 J.A. Bergstra, voorzitter Stichting Prago Activiteitenplan 2015 4
Deel A Over Prago Stichting Prago Activiteitenplan 2015 5
1. Wat is Prago? Organisatie 1.1 Ontstaan en oprichting Pra-g-o staat voor Pra-ktisch g-ericht o-nderwijs. Prago is begin jaren vijftig van de vorige eeuw van start gegaan onder de naam Avondschool Prago, als onderdeel van een toenmalige Utrechtse MLK school. Mede als gevolg van diverse bezuinigingen dreigde Avondschool Prago te verdwijnen. Enkele betrokken docenten sloegen de handen ineen, vroegen subsidie aan en troffen voorbereidingen voor een zelfstandig voortbestaan. Op 30 mei 1984 is Stichting Prago (Praktisch Gericht Onderwijs) opgericht. Het bestuur van Stichting Prago vormt sinds deze datum het bevoegd gezag van Prago Avondschool. Prago wordt sinds haar oprichting onafgebroken gesubsidieerd door de gemeente Utrecht. Met de komst van nieuwe vestigingen in Nieuwegein (2009) Amersfoort (2010) en Houten (2011) ontvangt Prago ook van deze gemeenten een jaarlijkse subsidie. Daarnaast heeft Prago incidenteel kortdurende (project-)subsidies ontvangen, onder andere van de provincie Utrecht en het Oranje Fonds. 1.2 Maatschappelijk vraagstuk In Nederland, een land met een van de hoogste ontwikkelingsniveaus ter wereld, is het mogelijk dat 1,3 miljoen volwassenen niet voldoende kunnen lezen en schrijven om zelfstandig mee te doen met de samenleving. Hun gebrek aan (algemene) ontwikkeling belemmert hen in hun dagelijks functioneren. Juist de tegenstelling tussen het (hoog)opgeleide deel van de samenleving en deze groep functioneel analfabeten, maakt de kloof dieper en de overbrugging moeilijker. Het beheersen van basisvaardigheden als lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden is een voorwaarde voor elk individu om zich te kunnen handhaven, te ontwikkelen en om te participeren in de samenleving. Toegang tot, en gebruik kunnen maken van verschillende informatiebronnen is belangrijk en wordt steeds belangrijker. Een grote groep volwassenen in Nederland kan onvoldoende meekomen en meedoen aan de moderne informatiemaatschappij: laaggeletterden (1,3 miljoen) en digibeten (1,6 miljoen). Onder die 1,3 miljoen bevinden zich 250.000 echte analfabeten, die dus helemaal niet kunnen lezen en schrijven (in het Latijnse schrift), de overigen zijn functioneel analfabeten: mensen die wel een beetje kunnen lezen en schrijven, maar niet voldoende om zelfstandig te kunnen functioneren in de maatschappij. Prago wil deze mensen ondersteunen en weerbaarder maken. En ook een bijdrage leveren aan het terugdringen van laaggeletterdheid, laaggecijferdheid en digibetisme in de Nederlandse samenleving. 1.3 Missie, visie, kernwaarden en doelstellingen 1.3.1 Missie Prago wil dat laagopgeleide en kwetsbare volwassenen kunnen meekomen en meedoen in de samenleving. Prago draagt daaraan bij door middel van diverse cursussen basiseducatie met de nadruk op lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden, in een laagdrempelige locatie. Prago levert daarmee een bijdrage aan het geletterd maken van haar doelgroep en daarmee aan het terugdringen van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid in de Nederlandse samenleving. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 6
1.3.2 Visie Prago wil een stevige organisatie neerzetten waarin aan deze missie gewerkt wordt. Over tien jaar moet er een landelijke dekking bereikt zijn met 50 lokale vestigingen die samen 1.500 cursisten per jaar faciliteren. Dan is Prago een serieuze participant in de basiseducatie in Nederland. 1.3.3 Kernwaarden Prago is een organisatie die zich inzet voor de ontwikkeling van laagopgeleide en kwetsbare volwassenen. Voor de doelgroep is Prago laagdrempelig en veilig. Prago hecht belang aan ontwikkeling (van kennis, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid) van alle betrokkenen, waardoor degenen die de aansluiting met de samenleving (dreigen te) missen, weer kunnen meekomen en meedoen. 1.3.4 Doelstellingen Stichting Prago heeft als doelstelling in haar statuten opgenomen: Het geven van basiseducatie aan (jong)volwassenen met leerbeperkingen en/of leerachterstanden". De stichting tracht dit doel onder meer te bereiken door het aanbieden van praktisch gerichte cursussen. Prago werkt in de praktijk aan de volgende concrete doelen: Doelstellingen ten aanzien van de cursist Het op peil houden en vergroten van het kennis- en vaardigheidsniveau (met bij elk vak speciale aandacht voor digitale vaardigheden). Het bevorderen van het leerplezier (d.m.v. praktische toepasbaarheid van het geleerde). Het vergroten van de sociale (zelf)redzaamheid. Het vergroten van het zelfvertrouwen. Het doorbreken van isolement en aangaan van sociale contacten buitenshuis (sociale activering). Het stimuleren van deelname aan georganiseerde activiteiten (maatschappelijke participatie). Het doorstromen naar een vervolgopleiding of (on)betaald werk, al dan niet met ondersteuning. Doelstellingen op groeps- en schoolniveau Het bevorderen van contacten en integratie tussen de cursisten (sociale cohesie): o tussen autochtone en allochtone cursisten; o tussen cursisten uit verschillende etnische bevolkingsgroepen; o tussen jongvolwassenen en ouderen; o tussen mannen en vrouwen; en o tussen mensen met en zonder een verstandelijke beperking. Het bevorderen van contacten en integratie tussen de cursisten en de docenten/vrijwilligers (sociale cohesie) Doelstellingen ten aanzien van de Nederlandse samenleving Het beter bereiken van de doelgroep van (zeer) laagopgeleide volwassenen, waaronder mensen met een licht verstandelijke beperking, laaggeletterden en mensen in kwetsbare posities, zodat meer mensen een cursus gaan volgen. Het verder terugdringen van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 7
1.4 Positie in de Nederlandse samenleving en bestaansrecht Prago werkt als instelling voor volwasseneneducatie op het snijvlak van onderwijs en welzijn. Prago geeft cursussen basiseducatie in lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Deze cursussen zijn behalve doel op zichzelf ook een middel om zelfstandigheid, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid te vergroten. Daarnaast wordt als middel (bij de ontwikkeling van de cursist) ook wereldoriëntatie, lees- en leerhulp bij theorie bromfiets- en autorijbewijs en Engels ingezet. Prago hanteert hierbij een unieke aanpak en werkwijze: Uitgangspunt is de cursist, in plaats van de leerstof Maatwerk voor elke cursist: een individueel leertraject vanuit verantwoorde leerlijnen Het onderwijs is vraaggestuurd en praktijkgericht Er wordt gewerkt in een kleinschalige, veilige en laagdrempelige leeromgeving Prago heeft als school voor non-formele educatie en vorming bestaansrecht naast instellingen voor formele educatie. Schoolverlaters van het (V)SO hebben recht op passend onderwijs na hun 17 e levensjaar. Het regulier onderwijs is voor hen vaak te moeilijk of het tempo is te hoog. Prago levert met haar unieke aanpak en werkwijze maatwerk voor elke cursist. Non-formele educatie kan een opstap zijn naar formele educatie. 1.5 Organisatiestructuur 1.5.1 Bestuur Het bestuur van Stichting Prago vormt sinds de oprichting in 1984 het bevoegd gezag van Prago Avondschool en bestaat medio 2014 uit vier leden (voorzitter, secretaris, penningmeester en een algemeen bestuurslid). Het bestuur houdt toezicht op een goed verloop van het onderwijs en creëert randvoorwaarden voor het optimaal functioneren van de avondschool op het gebied van financiën, personeelsbeleid, huisvesting en de toekomst van de stichting en de school. De directeur van de avondschool is adviseur van het bestuur. De actuele thema's van 2014 zijn: het moderniseren van de statuten (uit 1984), het invoeren van een Governance Code en het verbreden van het verdienmodel d.m.v. fondsenwering. 1.5.2 Raad van Advies De Raad van Advies (sinds 2011) geeft gevraagd en ongevraagd advies aan het bestuur. De leden zijn gekozen op grond van hun expertise op het gebied van bestuur, financiën en/of (speciaal) onderwijs en zijn benoemd voor een zittingstermijn van twee jaar, met de mogelijkheid eenmaal herbenoemd te worden. 1.5.3 Centrale staf en lokale vestigingen Prago is een platte organisatie, bestaande uit een kleine centrale staf en vijf lokale vestigingen. De centrale staf bestaat uit een directeur, een onderwijskundig beleidsmedewerker, een ICTcoördinator, een communicatiemedewerker en een administratief medewerker. Elke vestiging wordt aangestuurd door een docent met coördinerende taken. De coördinerend docenten hebben regelmatig gezamenlijk een coördinatorenoverleg waarin het onderwijskundig beleid en de werkafspraken op elke vestiging op elkaar worden afgestemd. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 8
Op een Prago-vestiging werken één, twee of drie beroepskrachten (docenten) en ca. zes tot tien vrijwilligers met specifieke taken, zoals cursistbegeleider, ICT-vrijwilliger, conciërge of taalambassadeur (ex-laaggeletterde). 1.6 Samenwerkingspartners Op bestuurlijk niveau participeert Prago in diverse overlegorganen en heeft zij een uitgebreid netwerk van relaties in de provincie en in de gemeenten. Deze relaties en contacten worden in de eerste plaats onderhouden door de directeur van Prago. Op lokaal niveau is de coördinator van de vestiging verantwoordelijk voor het onderhouden van het lokale netwerk van samenwerkingspartners. 1.6.1 Landelijke samenwerkingspartners Landelijk Platform Avondscholen (LPA) Prago is aangesloten bij het Landelijk Platform Avondscholen. (LPA) waarin een twintigtal avondscholen in Nederland verenigd is. Deze stichting is opgericht om de belangen van het avondonderwijs aan volwassenen met een leerbeperking en/of leerachterstand te behartigen en hun positie te verbeteren. Oranje Fonds Groeiprogramma Prago is in juni 2012 geselecteerd voor deelname aan het Oranje Fonds Groeiprogramma, een driejarig training- en coachingstraject voor maatschappelijke organisaties die hun lokale initiatief willen laten groeien. Het programma vergroot de professionaliteit van de beste sociale initiatieven en ondersteunt de ontwikkeling van een nieuwe generatie sociale ondernemers. Het Oranje Fonds biedt met het Groeiprogramma training, coaching en financiële ondersteuning aan twintig sociale initiatieven in Nederland. Prago is één van die initiatieven. Naast de uitbreiding met nieuwe vestigingen wil Prago met deze ondersteuning ook in kwalitatief opzicht de organisatie verder versterken. Sinds september 2012 nemen de directeur van Prago en de coördinator van Prago Nieuwegein deel aan de bijeenkomsten van het Groeiprogramma. Zij hebben de groeiambitie van Prago verwoord in een Groeistrategie, waarin de activiteiten en werkzaamheden voor 2013-2015 staan beschreven. De groeistrategie omvat een kwalitatieve en kwantitatieve groei. Kwalitatief: de ontwikkeling van uniforme leertrajecten en toetsen (standaardisatie van werkwijze) het ontwikkelen van trainingen en lesmateriaal voor vrijwilligers het invoeren van een database t.b.v. de cursistadministratie en een cursistvolgsysteem de ontwikkeling van een wervingsbrochure, nieuwsbrief en promotiefilm Kwantitatief de groei van het aantal vestigingen, en daarmee ook een groei van het aantal cursisten en vrijwilligers De volledige Groeistrategie Prago 2013-2015 is op te vragen bij Prago. 1.6.2 Regionale samenwerkingspartners Taal voor het Leven, regio Utrecht (van Stichting Lezen en Schrijven) Prago participeert sinds januari 2013 in de Utrechtse pilot van Taal voor het Leven, een project van Stichting Lezen en Schrijven, dat als doel heeft om meer laaggeletterden te bereiken en naar een hoger lees- en schrijfniveau te helpen. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 9
Taal voor het Leven ontwikkelt trainingen voor vrijwilligers en stelt nieuw lesmateriaal beschikbaar, zowel online als op papier. Voor Prago betekent dit een geweldige kans en nieuwe mogelijkheden om de doelgroep op verschillende manieren les te geven. 1.6.3 Lokale samenwerkingspartners Projectgroep Laaggeletterdheid gemeente Utrecht Sinds september 2007 is Prago vertegenwoordigd in de Projectgroep Laaggeletterdheid van de gemeente Utrecht. In Utrecht wonen naar schatting 30.000 laaggeletterden. Hiervan is ruim de helft Nederlandstalig. Het grootste knelpunt is het bereiken en activeren van deze inwoners om ze te motiveren tot het volgen van een passende cursus. De projectgroep wil hier een bijdrage aan leveren en bestaat uit vertegenwoordigers van ROC Midden Nederland, Bibliotheek Utrecht, RTV Utrecht, Centrum Trijn van Leemput en Prago. Concrete activiteiten van de projectgroep staan beschreven in het plan Doorpakken, aanvalsplan ter bestrijding van laaggeletterdheid in de gemeente Utrecht 2011-2014. Impuls Taalvrijwilligers Utrecht Prago participeert sinds mei 2014 in het project Impuls, Taalvrijwilligers Utrecht". Het betreft een tweejarig samenwerkingsproject van de organisaties Taal Doet Meer, Gilde Utrecht en Prago. Doel van het project is het opleiden van 200 extra taalvrijwilligers voor de stad Utrecht in 2014 en 2015. Prago neemt 60 vrijwilligers voor haar rekening (30 in 2014 en 30 in 2015). De vrijwilligers worden geworven door de vrijwilligerscentrale, waarna zij drie maanden bij Prago aan de slag gaan als cursistbegeleider. Tijdens deze periode worden de vrijwilligers begeleid door een docent van Prago. Na drie maanden wordt gekozen of men bij Prago blijft of aan de slag gaat bij een partnerorganisatie. Taalcoach in de Bieb, Utrecht Prago participeert sinds januari 2013 in Taalcoach in de Bieb, een project van ISKB, Bibliotheek Utrecht, Gilde Utrecht, Prago en Stichting Lezen en Schrijven, regio Utrecht. Het project "Taalcoach in de bieb" stelt zich ten doel de taalvaardigheid van Utrechtse laaggeletterden te vergroten door ondersteuning van taalcoaches in de bibliotheek. De taalcoaches zijn vrijwilligers die worden ondersteund door deskundige beroepskrachten, waarbij zij gebruikmaken van methodieken die hun waarde hebben bewezen. Voor de Prago-cursisten is de drempel naar de bibliotheek soms iets te hoog. Daarom komt de Bibliotheek voor de leesgroepen naar Prago. Maatschappelijke stages, Nieuwegein In het kader van de door de overheid ingestelde maatschappelijke stages voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, neemt Prago in Nieuwegein deel aan de MAS Nieuwegein, Vianen, IJsselstein en Lopik, een project van Stichting Welzijn Nieuwegein. Prago heeft een vacature voor klassenassistent uitstaan, waarop leerlingen uit het voortgezet onderwijs in Nieuwegein zich kunnen inschrijven. Zij lopen dan acht weken stage bij Prago Nieuwegein. Projectgroep Laaggeletterdheid, Amersfoort In het najaar van 2012 heeft Amfors (AW) diverse partijen bijeengeroepen om te bekijken of een gemeentelijke overlegstructuur t.a.v. laaggeletterdheid wenselijk en haalbaar is. Dit heeft geresulteerd in een projectgroep, die vanaf 2013 functioneert, en waaraan Prago een actieve bijdrage levert. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 10
Netwerk vrije tijd voor verstandelijk gehandicapten,houten In Houten bestaat het Netwerk Vrije tijd voor verstandelijk gehandicapten in Houten. Aan dit overleg nemen deel: Van Houten en Co, De Wilg, MEE-UGV, WMO-Loket Via Houten, Reinaerde en Prago. De activiteiten voor verstandelijk gehandicapten in Houten worden onder de naam Onbeperkt Meedoen! georganiseerd door de deelnemende partijen, onder coördinatie van Van Houten en Co. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 11
2. Voor wie? Doelgroep 2.1 Beschrijving en kenmerken De doelgroep van Prago bestaat uit (jong) volwassenen, al dan niet in Nederland geboren: die niet in het bezit zijn van een startkwalificatie (geen diploma MBO-niveau 2 of hoger) met leerbeperkingen (licht verstandelijke beperking) met leerachterstanden (laaggeletterden) die zich verder willen ontwikkelen op het gebied van lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden en die niet terecht kunnen in het reguliere volwassenenonderwijs. Prago cursisten zijn mensen die door de samenleving worden afgewezen. die vaak nee horen in plaats van ja. die functioneren onder het gemiddelde. voor wie weinig aandacht is. die geïsoleerd raken. die kwetsbaar zijn. die niet goed genoeg zijn. zonder diploma s. met weinig uitzicht op een beter bestaan. De meeste Prago-cursisten hebben hun eerstekansonderwijs, om zeer uiteenlopende redenen, niet succesvol kunnen afronden. Zij hebben daarom een flinke achterstand in hun ontwikkeling opgelopen. Voor velen van hen is de drempel naar een reguliere vorm van onderwijs te hoog. Prago richt zich vooral op cursisten die zich in de sociale context van het reguliere onderwijs niet thuis voelen, voor wie dit aanbod te moeilijk is of te snel gaat. Veel cursisten zijn niet gebaat bij een kortdurende cursus maar hebben langdurig ondersteuning nodig. Het betreft hier een vorm van permanente educatie. In dit verband wordt ook wel gesproken van levenslang en levensbreed leren. Het gaat om volwassenen die zich in een kwetsbare positie bevinden als gevolg van hun beperkte leervermogen of tegenvallende omstandigheden. Zonder hulp van buitenaf zijn zij nauwelijks in staat om hun situatie te veranderen. Een ander kenmerk van de doelgroep is dat zij last hebben van een opeenstapeling aan problemen, wat het nog moeilijker maakt om te participeren in de Nederlandse samenleving. Niet kunnen lezen, brieven niet openmaken, betalingsachterstanden, loonbeslag, nog grotere schulden, moeilijk werk kunnen vasthouden, door zorgen niet kunnen slapen, met als gevolg medicijngebruik, wat weer kan leiden tot niet kunnen werken, sociale problemen, financiële problemen, emotionele problemen, alles gaat door elkaar lopen. Zo komen zij in een neerwaartse spiraal terecht. Prago levert een bijdrage aan het doorbreken van deze neerwaartse spiraal door cursisten te stimuleren actief deel te nemen aan de samenleving. Een eerste stap hiertoe is het volgen van een lees- en schrijfcursus. Cursisten van Prago zijn volwassenen met een licht verstandelijke beperking en volwassenen die in ontwikkeling beperkt zijn en zich op grond van hun lagere intellectueel functioneren én beperkte sociale redzaamheid niet (zonder hulp) kunnen handhaven in een of meer reguliere maatschappelijke verbanden, zoals gezin, school, werk, groep, leeftijdsgenoten of buurt. Het gaat hier om volwassenen met het cognitieve niveau van kinderen van 6 tot 11 jaar en een IQ van 50 tot 85. De groep laaggeletterden is echter breder, evenals de groep zonder startkwalificaties. Dit zijn vaak volwassenen die ambulante begeleiding krijgen, maar wel zelfstandig wonen. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 12
Onze doelgroep is niet alleen zwak op het gebied van lezen en schrijven. Voor een groot deel van hen is ook rekenen (omgaan met geld) een probleem en is het internet een gesloten gebied. Prago wil dat gebied voor hen ontsluiten en wil ondersteunen bij het leren rekenen en omgaan met geld. Dat vergroot hun zelfstandigheid en daarmee hun zelfvertrouwen. Dat is nodig omdat gebrek aan zelfvertrouwen en het gevoel van buitengesloten zijn snel vergroot: het wordt een selffulfilling prophecy die een neerwaartse spiraal in gang zet. Door onze educatie op verschillende terreinen (ook door bijvoorbeeld een cursus Engels, wereldoriëntatie of hulp bij theorielessen voor het rijbewijs) kan deze neerwaartse spiraal doorbroken worden. Voorbeeldverhalen van cursisten Prago-cursist O. is 32 jaar. Hij volgt een cursus Engels. O. werkt als hulpconciërge op een grote scholengemeenschap. Zijn hobby s zijn voetbal kijken, paardrijden en hij is gek op Ierland. Eigenlijk wil hij Gaelic leren spreken, maar daarvoor zijn geen cursussen, dus doet hij Engels. Hij gaat graag naar de Engelse pub, daar oefent hij zijn Engels. Het feit dat hij een cursus doet, geeft hem veel zelfvertrouwen. Zijn sociale leven is verbeterd. A. (56) kreeg er steeds meer last van dat zij haar kinderen niet kon voorlezen, brieven van hun school niet zelf kon lezen en niet een briefje aan de juf kon schrijven. Ze voelde zich dom en minderwaardig. Met veel wilskracht en doorzettingsvermogen heeft zij bij Prago leren lezen en schrijven. Nu is ze vrijwilligster bij Prago en begeleidt ze nieuwe cursisten bij het leren lezen. Vorig jaar is zij zelfs ambassadeur geworden. H. verwoordt wat hij bereikt heeft bij Prago in de termen van de leerdoelstellingen: ik wil ik kan ik doe Daar bedoelt hij mee: ik wilde wel allerlei dingen, maar ik durfde niet. Nu wel. Als ik iets wil, ga ik eerst nadenken wat ik dan moet kunnen. Als ik het nog niet kan, ga ik het leren, tot ik het kan, en dan doe ik het. Zo ging het ook met schrijven. Ik liep achter de vuilniswagen, maar ik wilde chauffeur worden. Daarvoor moest ik bonnen kunnen schrijven. En ik moest een woord als container kunnen lezen. Ik ben naar Prago gegaan en heb dat geleerd. Nu ben ik chauffeur en zit ik lekker warm op de wagen, in plaats van erachter te lopen. J. (30) was vastgelopen in zijn baan. Voor de zoveelste keer ontslagen en geen idee wat hij met zijn leven wilde. Baan kwijt, vriendin kwijt, huis bijna kwijt. Hij meldde zich als ICT-vrijwilliger bij een van de Prago-vestigingen. Hij heeft een jaar bij Prago gewerkt en zich georiënteerd op zijn toekomst. J. werkt nu op de afdeling systeembeheer op een grote scholengemeenschap. Prago-cursiste C. is 69 jaar. Zij is begonnen bij Prago toen ze nog werkte in een sociale werkplaats. C. kan niet zelfstandig lezen. Daar is ze heilig van overtuigd. Ze kan echter wel teksten overschrijven. Zo maakt ze van drukletters schrijfletters. Ze schrijft hele schriften foutloos en in keurig schoolschrift vol. Al die schriften bewaart ze en ze is er enorm trots op. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 13
2.2 Belangen en behoeftes van de doelgroep Voor de doelgroep is het van belang: Een baan te krijgen, te behouden of een betere baan te krijgen; Zich zelfverzekerder te voelen; Zelfredzaam te zijn; Toegelaten te worden tot een vervolg(beroeps)opleiding, bijv. het ROC; Kennis te ontwikkelen of een bepaald kennisniveau te onderhouden. Prago helpt hen door met de cursist te werken aan: Vaardigheden die direct toepasbaar zijn in het werkzame of sociale leven van de cursist; Meer eigenwaarde en meer zelfvertrouwen; Meer zelfrespect en meer respect voor anderen; Het aangaan en onderhouden van sociale contacten buitenshuis; Meer deelname aan (georganiseerde) activiteiten in de samenleving; Een opstap naar een vervolgopleiding of werk. Prago wil een plek creëren waar kwetsbare volwassenen kunnen bouwen aan hun ontwikkeling en kunnen groeien in zelfvertrouwen. Een plek waar zij bij binnenkomst niet worden afgewezen maar van harte welkom zijn. Een plek waar zij vaker ja dan nee horen. Een plek waar zij positief worden beoordeeld. Een plek waar zij anderen ontmoeten en met respect worden aangesproken. Een plek waar zij in staat zijn hun eerste certificaat te halen. 2.3 Werving en toeleiding Prago werft nieuwe cursisten via mond-tot-mondreclame van cursisten en via partnerorganisaties die als doorverwijzer fungeren. Omdat een groot deel van de doelgroep beperkt gebruik maakt van het geschreven woord, wordt vooral aan de begeleidende organisaties bekendheid gegeven over het bestaan en de mogelijkheden van Prago. Organisaties die als doorverwijzer fungeren zijn bijvoorbeeld:. Zorgorganisaties voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking, zoals woonvoorzieningen, werk- en dagbesteding, vrijetijdsbesteding en ambulante diensten. Welzijnsorganisaties, gericht op de doelgroep van laaggeletterden, zoals maatschappelijk werk, sociaal-cultureel werk, opbouwwerk, buurthuizen en wijkcentra, jeugdzorg, reclassering en GGZ. Onderwijsorganisaties voor basiseducatie aan volwassenen, zoals scholen voor VSO, praktijkonderwijs, MBO, ROC s, instituten voor volwasseneneducatie en expertisecentra. Overige organisaties zoals sociale werkvoorziening, UWV en bedrijven. Omgekeerd verwijst Prago ook door naar bovenstaande organisaties als blijkt, bijvoorbeeld tijdens een intakegesprek, dat de aankomende cursist beter af is bij een andere organisatie. 2.4 Aanmelding, toelating en uitschrijving 2.4.1 Aanmelding Aanmelding is mogelijk vanaf 17 jaar. Omdat er individueel gewerkt wordt is tussentijdse aanmelding altijd mogelijk. Elke aspirant-cursist die zich bij Prago aanmeldt, start met een intakegesprek bij de coördinator van de betreffende vestiging Stichting Prago Activiteitenplan 2015 14
2.4.2 Toelating Toelating vindt plaats tijdens het intakegesprek met de coördinator. In dit gesprek staat de individuele leervraag of leerbehoefte van de cursist centraal. Ook wordt gekeken naar het instapniveau. Het besluit over toelating of doorverwijzing wordt genomen door de coördinator. Toelating vindt plaats indien voldaan is aan de volgende voorwaarden: de cursist is 17 jaar of ouder; de cursist is niet in bezit van een diploma VMBO of hoger (of vergelijkbaar niveau), uitzonderingen voorbehouden; de cursist is in staat zelfstandig te reizen (bijvoorbeeld met een Regio-taxi); de cursist is in staat de lessen structureel te volgen; de cursist is gemotiveerd om de cursus te volgen; de cursist heeft een volledig ingevuld inschrijfformulier ingeleverd; en de cursist heeft het cursusgeld voldaan. 2.4.3 Uitschrijving Het besluit over uitschrijving wordt genomen door de coördinator. Uitschrijving vindt plaats indien: de cursist zich bij herhaling niet heeft afgemeld bij afwezigheid; de cursist gedurende minimaal drie opeenvolgende maanden de lessen onregelmatig heeft bezocht; de cursist gedurende drie opeenvolgende maanden niet aanwezig is geweest en minimaal driemaal door de docent is gebeld; de cursist (bij herhaling) de schoolregels heeft overtreden; de cursist heeft aangegeven te stoppen met de cursus. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 15
3. Wat doen we? Onderwijs en vorming 3.1 Onderwijsaanbod Prago werkt op het snijvlak van onderwijs en welzijn. Prago geeft cursussen basiseducatie in lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Deze cursussen zijn behalve doel op zichzelf ook een middel om zelfstandigheid, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid te vergroten. Daarnaast zetten we als middel bij de ontwikkeling van de cursist ook wereldoriëntatie, lees- en leerhulp bij theorie bromfiets- en autorijbewijs en Engels in. De lessen worden twee avonden per week gegeven in kleine groepen van 10-15 cursisten per groep op vijf stabiele vestigingen of in mobiele trajecten van een dagdeel per week, gedurende circa een half jaar. Binnen de groep werkt elke cursist onder leiding van een bevoegde docent aan een individueel leertraject. Daarnaast participeert de cursist onder leiding van een vrijwilliger in een vakgroepje van circa 4-6 cursisten, waarin men van elkaar leert aan de hand van een bepaald thema of onderdeel van de lesstof. 3.1.1 Vakgebieden Het onderwijsaanbod van Prago bestaat uit basiseducatie in verschillende vakgebieden. Een cursist volgt per vakgebied een individueel leertraject binnen een doorlopend lesprogramma. Gestandaardiseerd aanbod - Op basis van doelstellingen (standaarden en eindtermen VE) - De docent bepaalt in overleg met de cursist aan welke leerdoelen uit de lijst van doelstellingen gewerkt gaat worden. Basis lezen en schrijven (technisch lezen en schrijven en begin van begrijpend lezen op woordniveau) Gevorderd lezen en schrijven (begrijpend lezen, formulieren invullen, briefjes en korte memo s, verslagen schrijven) (Instroom 2F) Basis rekenen (optellen, aftrekken, delen, vermenigvuldigen, getallenleer) Praktisch rekenen (zoals eurorekenen, klokkijken, procenten, breuken, maten en gewichten, verhoudingen, verbanden, meten en meetkunde) (Instroom 2F) Digitale vaardigheden (omgaan met laptop, computer, tablet, kennis van veiligheid en privacy, tekstverwerken, internetten, e-mailen, sms-en, chatten en skypen.) Vrije ruimte (niet-gestandaardiseerd aanbod) - Op basis van leerwens cursist en keuze docent. - De docent beoordeelt en bepaalt of hij hieraan kan en wil voldoen. Digitale vaardigheden (bijvoorbeeld fotobeheer, excel) Nederlands voor anderstaligen (A0 tot B2) Engels (A0 tot B2) Studiebegeleiding bij andere cursussen en opleidingen, bijv. Spaans, aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, verkeerstheorie auto, etc. (N.B. Bij verkeerstheorie betreft het uitsluitend de begeleiding (lees- en leerhulp) bij de theorie en niet de theorie zelf. Prago leidt niet op voor een examen of diploma. 3.1.2 Vakgroepen Naast het doorlopend individueel lesprogramma hebben cursisten de mogelijkheid deel te nemen aan een vakgroep. In een vakgroep volgen 5 à 6 cursisten hetzelfde (deel)programma. De vakgroepen vinden plaats tijdens de reguliere lesavonden en duren 30-45 minuten. Voorbeelden van deze vakgroepen zijn: Aanvankelijk lezen Begrijpend lezen Stichting Prago Activiteitenplan 2015 16
NT2 spreekvaardigheid Engelse spreekvaardigheid Chatten, e-mailen De vakgroepen worden geleid door een docent of door een cursistbegeleider (vrijwilliger). 3.1.3 Prago-bieb voor laaggeletterden Cursisten kunnen op elke Prago-vestiging gratis gebruik maken van de Prago-bieb voor laaggeletterden. Zij mogen per keer één boekje uit de serie Leeslicht of een ander leesboek gedurende enkele weken mee naar huis nemen om te lezen. De Prago-biebcollectie bestaat uit ca. 50 titels per locatie (en ruim 100 titels op locatie Utrecht). Het gaat om leesboekjes op verschillende niveaus. De boekjes zijn gericht op volwassenen en gaan veelal over actuele thema s. Op deze manier wil Prago stimuleren dat cursisten meer en vaker gaan lezen en dat zij zich ook buiten school verder ontwikkelen, zodat de drempel naar bijvoorbeeld de bibliotheek en de boekhandel lager wordt. In Utrecht en Leidsche Rijn zijn leesgroepen in het project Taalcoach in de Bieb actief. Prago neemt deel aan dit project. Een van de doelen is nadrukkelijk om de bibliotheek dichter bij de cursisten te krijgen, zodat de bibliotheek toegankelijker wordt. 3.1.4 Toetsing en certificering Voor de basisvakken van Prago - lezen en schrijven, rekenen en digitale vaardigheden - werken we met leerlijnen. Op zes niveaus (basis, instroom, ½ F, 1F, 1½ F en 2F) zijn doelstellingen geformuleerd. Cursisten werken aan een of meer doelstellingen. Bij het behalen van een doelstelling wordt deze afgevinkt. Een cursist ontvangt aan het einde van het cursusjaar (in mei of juni) een certificaat met daarop een vermelding van de behaalde doelstellingen en/of een beschrijving van het niveau waar de cursist op dat moment aan werkt.. Indien mogelijk worden van de behaalde doelstelling bewijzen verzameld en bewaard in een portfolio. Er wordt gebruikgemaakt van de TLVE- (Instroom 1F) toetsen voor lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden. In 2014 is deelgenomen aan een pilot waarin de CINOP-toetsen voor lezen en schrijven (basis- 2F) werden getest. Na bijstelling van die toetsen doet Prago in 2015 waarschijnlijk weer mee aan een tweede pilot en vervolgens wordt deze toets ingevoerd. Enkele cursisten van Prago hebben deelgenomen aan KSE-toetsen en deze behaald. 3.1.5 Opleiden van taalambassadeurs Sinds 2011 biedt Prago Utrecht een opleidingstraject voor enkele cursisten tot "Taalambassadeur" (ex-laaggeletterde). De docenten van Prago hebben hiervoor de cursus Train de Trainer van CINOP gevolgd. In het najaar van 2011 hebben de eerste twee cursisten het certificaat Prago- Taalambassadeur ontvangen. Zij presenteren zich onder meer in de media, op informatiebijeenkomsten en op de speciale ambassadeurspagina op de Prago-website. In 2013 is een nieuwe ambassadeur opgeleid en in 2014 zijn twee nieuwe ambassadeurs opgeleid. Een van de ambassadeurs is helaas overleden. Op dit moment zijn er vier ambassadeurs actief voor Prago. 3.1.6 Opleiden van cursistbegeleiders; de Prago Academie Het is de bedoeling dat de vrijwilligers in de Prago Academie opgeleid gaan worden tot Taalen/of Rekencoach, zodat zij voldoende geëquipeerd zijn om zelfstandig een vakgroep te (bege)leiden. Dit opleidingsproject is nog in de ontwerpfase. Op dit moment worden alleen Stichting Prago Activiteitenplan 2015 17
taalvrijwilligers getraind, namelijk door Stichting Lezen en Schrijven. Prago heeft een actieve rol (gehad) in het opzetten van deze zogenoemde Basistraining Taalvrijwilligers bij Stichting Taal voor het Leven Utrecht. In 2015 wordt de Prago Academie verder ingericht, zodat Prago zijn eigen trainingsprogramma ter hand kan nemen zodra Taal voor het Leven (in 2016) stopt in de regio Utrecht. 3.2 Overige activiteiten Naast het geven van basiseducatie worden jaarlijks ook enkele sociale en recreatieve activiteiten georganiseerd waarin het bevorderen van de contacten en integratie tussen de cursisten, de docenten en de vrijwilligers centraal staat. Voorbeelden hiervan zijn: Een rondleiding door de lokale bibliotheek Een kerstbijeenkomst (december) Een excursie met een educatief karakter (april of mei) 3.3 Onderwijskundige samenwerking Prago geeft geregeld cursussen met aanverwante organisaties. Een cursus bevat meestal ongeveer 10 lessen, in klassikaal verband, voor zo n 10 cursisten. Voorbeelden van korte cursussen Computercursus: kennismaking met de computer Computercursus: internet en meer Schoolse vaardigheden (lezen en schrijven) Voorbeelden van korte cursussen uit de afgelopen jaren zijn: een computercursus i.s.m. Stg. De Wilg (2008), Utrecht een cursus leesplezier i.s.m. Stg. Educatie verstandelijk gehandicapten De Ronde Venen (2009) computercursussen i.s.m. Abrona Zeist (2009), Reinaerde Houten (2010), Amerpoort Utrecht (2010). Sinds 2012 staan op het programma: project "Taal voor het Leven" i.s.m. Stichting Lezen en Schrijven project "Taalcoach in de Bieb" i.s.m. ISKB, Gilde Utrecht en Bibliotheek Utrecht. Sinds 2014 staan op het programma: project "Impuls Taalvrijwilligers Utrecht i.s.m. Taal doet Meer en Gilde Utrecht project Prago Mobiel i.s.m. Pauw bedrijven en Gemeente Stichtse Vecht Stichting Prago Activiteitenplan 2015 18
4. Hoe werken we? Werkwijze, leermiddelen en ICT 4.1 Werkwijze 4.1.1 De Prago-methode Elke cursist krijgt bij Prago een individueel leertraject, waarbij de lessen zijn afgestemd op de leervraag en op het niveau van de cursist. Elke cursist werkt aan de hand van leerlijnen individueel aan zijn eigen vak(ken), in zijn eigen tempo en op zijn eigen niveau. Van resultaten wordt een portfolio met bewijzen bijgehouden Onderdelen van het individueel leertraject zijn: Intakegesprek (kennismaking) Introductieles (vaststellen van de leerwensen, de leermogelijkheden en de leerdoelen) Introductie van het portfolio Vaststellen van de cursus (aan de hand van leerlijnen) Evaluatie (beschrijven en vaststellen van de onderwijsresultaten) Op grond van jarenlange ervaring in het werken met volwassenen met een licht verstandelijke beperking en laaggeletterden heeft Prago een eigen manier van werken ontwikkeld, de Pragomethode. Deze methode is samen te vatten in drie kenmerken: individueel onderwijs, praktisch gericht onderwijs en kleinschalig onderwijs. Bij Prago worden deze drie kenmerken gecombineerd aangeboden en integraal toegepast, waardoor er een unieke manier van werken ontstaat. Deze werkwijze heeft de afgelopen jaren bij de cursisten garant gestaan voor veel leerplezier en positieve (leer)resultaten. Het eerste kenmerk individueel onderwijs, geeft de vorm aan waarin het onderwijs wordt aangeboden. Het tweede kenmerk praktisch gericht onderwijs gaat over de inhoud van het onderwijs en vormt in feite de kern van de Prago-methode (Pra-g-o staat voor Pra-ktisch g- ericht o-nderwijs). Het derde kenmerk kleinschalig onderwijs zegt iets over de omgeving waarin het onderwijs wordt aangeboden. Individueel onderwijs De cursist werkt binnen een groep op basis van een individueel leertraject aan zijn eigen vak(ken), waarbij de leerstof wordt aangepast aan het niveau van de cursist en het zoveel mogelijk zelfstandig werken centraal staat. Het individueel leertraject bestaat uit 3 fasen 1. De introductiefase met als onderdelen a. Intakegesprek b. Introductieles(sen) met het vaststellen van de leerwensen, de leermogelijkheden en de leerdoelen, en de introductie van het portfolio 2. De cursus (aan de hand van de leerlijnen) 3. Evaluatiefase met als onderdelen a. Toetsing b. Evaluatie met het beschrijven en vaststellen van de onderwijsresultaten van de cursist Het onderwijs is vraaggestuurd: de leervraag of de leerbehoefte van de cursist staat centraal. Deze wordt tijdens het intakegesprek helder gemaakt en omgezet in concrete leerdoelen. Onderwijs bij Prago is maatwerk: per cursist wordt de leerbehoefte zo helder mogelijk in kaart gebracht en wordt een programma op maat samengesteld. Er is geen vooraf vastgesteld tijdpad waarbinnen de leerdoelen bereikt dienen te zijn. Elke cursist volgt de lessen in zijn eigen tempo. We spreken ook wel van levenslang en levensbreed leren. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 19
Praktisch gericht onderwijs Het onderwijs is praktisch van opzet en gericht op de praktijk van alledag. Het sluit aan bij de directe leef- en werksituatie van de cursist. Er wordt bijvoorbeeld hulp gegeven bij het schrijven van brieven, het invullen van formulieren, het lezen van de krant, het behalen van het theorie-examen rijbewijs of het omgaan met geld. Naast praktische en theoretische vaardigheden wordt ook aandacht besteed aan sociale vaardigheden. Dit alles om zo zelfstandig mogelijk te kunnen functioneren in de maatschappij. Kleinschalig onderwijs Er wordt gewerkt in kleine groepen van ongeveer 10 à 15 cursisten, met een docent en twee à drie cursistbegeleiders. Er wordt uitgegaan van een informele benadering en een veilige leeromgeving. Docenten stellen zich persoonlijk en betrokken op en sluiten aan bij de belevingswereld van de cursist. Zij benaderen cursisten positief, creëren succeservaringen en werken aan het zelfvertrouwen. Tijdens de cursusavonden schenken zij aandacht aan lief en leed in het persoonlijk leven van de cursisten en wordt er tijd vrijgemaakt voor onderling contact. Voor menig cursist is vooral het persoonlijk contact met de leerkrachten en begeleiders van doorslaggevend belang voor de continuïteit van het leerproces (welzijn als basis voor leren). Er wordt gewerkt in een laagdrempelige en kleinschalige locatie, bijvoorbeeld een (voormalige) basisschool, verenigingsgebouw, wijkcentrum of buurthuis. Overige kenmerken Professionele begeleiding. De docenten zijn bevoegde leerkrachten. Zij hebben ervaring met de specifieke hulpvraag van de cursisten. In elke groep zijn ook een of meer vrijwilligers aanwezig die de leerkracht ondersteunen bij het begeleiden van de cursisten. Doorlopend aanmelden en starten. Starten kan op elk moment in het cursusjaar omdat er in de groep individueel gewerkt wordt. Er is geen vooropleiding vereist. Iedereen die niet in het bezit is van een VMBOdiploma of hoger, kan meedoen. Cursisten betalen altijd een kleine eigen bijdrage als extra stimulans en ter motivatie. De eigen bijdrage wordt zo laag mogelijk gehouden, omdat de meeste cursisten afkomstig zijn uit sociaal en economisch zwakkere groepen in de samenleving. Elke cursist die minimaal 50% van de lessen aanwezig is geweest ontvangt ter motivatie en als stimulans voor zijn inzet aan het eind van het schooljaar of van een mobiel traject een Prago-certificaat. Wie tussen 50% en 80% aanwezigheidsscore heeft, krijgt op het certificaat daarvan een vermelding, met eventueel opgave van redenen. Beschrijving resultaten Een belangrijk onderdeel van de Prago-methode is het portfolio waarin de cursist zelf zijn werkzaamheden en vorderingen bijhoudt. Hierdoor wordt de cursist actief betrokken bij zijn eigen leerproces. Aan de hand van het portfolio: beschrijft en beoordeelt de docent de verworven kennis en vaardigheden van de cursist, stelt de docent het participatieniveau van de cursist vast. Op ongeveer driekwart van een schooljaar of traject is er een evaluatiemoment. Aan de hand hiervan stelt de docent vast of de cursist tevreden is over de gevolgde cursus. Toetsresultaten worden bij voldoende resultaat vermeld op het certificaat. In ontwikkeling is een digitaal cursistvolgsysteem waarin de resultaten van de cursist (zowel in beschrijvende vorm als cijfermatig) kunnen worden geregistreerd. De gegevens uit het cursistvolgsysteem worden door Prago anoniem verwerkt ten behoeve van het jaarverslag en de verantwoording aan de subsidieverstrekkers. Stichting Prago Activiteitenplan 2015 20