1. De lokale context FACT UTRECHT NOORD OOST - GGZ ALTRECHT Geografisch Het primaire werkgebied van GGZ Altrecht is de regio Midden Westelijk Utrecht, een gebied met ruim 800.000 inwoners, dat de stad Utrecht en het westelijk deel van de provincie Utrecht omvat. Het totale werkgebied van Altrecht is veel groter. Altrecht heeft een aantal zeer gespecialiseerde functies, die een bovenregionaal karakter hebben. GGZ Altrecht heeft 33 behandelafdelingen gevestigd op verschillende locaties in onder meer Utrecht, Den Dolder, Zeist, Nieuwegein en Woerden. Stichting Altrecht is gehuisvest op een groot aantal locaties. De hoofdlocaties bevinden zich in Den Dolder, Zeist en Utrecht. GGZ Altrecht: aanbod voor volwassenen met een ggz-problematiek 1
Altrecht GGZ heeft vier divisies waar volwassenen met een ggz-problematiek terecht kunnen: Altrecht Avonturijn, dat mensen behandelt en begeleidt die in de problemen zijn geraakt, omdat zij door hun gedrag andere mensen of zichzelf schade toebrengen (residentieel en ambulant aanbod); Altrecht Cura, in geval een behandeling in de eerste lijn onvoldoende resultaat oplevert (residentieel en ambulant aanbod; Altrecht Willem Arntsz (WA), met specialistische zorg aan mensen met een psychiatrische stoornis die gepaard gaat met langdurige, ernstige beperkingen in hun dagelijks functioneren. Altrecht WA biedt een breed pakket aan zorg en behandeling: ambulante zorg, crisisinterventie, rehabilitatie, klinische opname al dan niet in deeltijd, zorgcoördinatie, psychiatrische thuiszorg en casemanagement en diverse activiteiten en dagbestedingsmogelijkheden. Tot de doelgroep van de divisie behoren ook de zogenaamde zorgmijders. Altrecht Talent, dat mensen begeleidt naar burgerschap en baan. GGZ Altrecht beschikt momenteel over bijna 1000 klinische plaatsen, inclusief kleinschalig wonen (voorheen beschermd wonen), inclusief deeltijdplaatsen en inclusief Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). Het Willem Arntsz Huis, gelegen in het oude stadshart van Utrecht, is de grootste site, met ongeveer 400 bedden verspreid over diverse units. Het betreft kleinschalige units acute psychiatrie, sociaal psychiatrische behandelcentra waar eveneens een bedden zijn voorzien, een 3-tal units voor voorgezette klinische behandeling en rehabilitatie, 4 units psychiatrie en verslaving en verder nog een beperkt aantal gespecialiseerde units. GGZ Altrecht wil de komende jaren tenminste 250 bedden af te bouwen en zich per saldo meer te richten op ambulante zorg. In 2015 zal het aantal bedden gedaald kunnen zijn tot ongeveer 800. Ziekenhuisopname en wonen zijn strikt gescheiden. Op vlak van wonen wordt bed-op-recept (BOR) gehanteerd, dit is een laagdrempelige voorziening in het FACT centrum waar cliënten op eigen initiatief een of twee nachten gebruik van kunnen, maken mits ze daar afspraken over in hun behandelplan hebben staan. Dit voorkomt vaak een klinische opname. Cliënten kunnen hier dus zelf de regie behouden. Beschut wonen wordt door de ketenpartners SBWU (Stichting Beschermende Woonvormen Utrecht) en Kwintens (een regionale instelling voor beschermd wonen) gerealiseerd. Beiden leveren ambulante woonbegeleiding in woningen van de cliënt zelf. Of voorzien in groepswoningen, meestal zijn dit momenteel meerdere dicht bij elkaar gelegen appartementen. Uniek is de voorziening Noordzeestraat waar cliënten met ZZP (een zwaar klinisch zorgzwaarte pakket) worden bediend. Ook hier betreft het zelfstandige appartementen waar meerdere malen per dag collega s van beschermd wonen woonbegeleiding aanbieden, naast de behandelinterventies van de FACT teams. Cliënten die hier verblijven waren tot voor een jaar nog aangewezen op lde angdurige verblijfsafdeling van het APZ. 2
Daarnaast zijn er nog voorzieningen in de maatschappelijke opvang voor die cliënten die om wat voor reden dan ook tijdelijk dakloos zijn geworden. 2. FACT teams van GGZ Altrecht die in aanmerking kunnen komen voor een stage De 11 FACT teams opererend in de wijken in Utrecht, Woerden, Zeist en Nieuwegein vallen onder de afdeling Altrecht FACT. Naast de FACT-teams, beschikt Altrecht FACT over het Ambulatorium Persoonlijkheidsproblematiek en voorzieningen voor dagopvang, dagbehandeling en kort klinisch verblijf, verspreid over de vier locaties. De ACT teams vallen onder de afdeling Psychiatrie en verslaving, een afdeling die tevens beschikt over een aantal klinische voorzieningen in kader van verslaving. Beide type teams zijn onderdeel van de divisie Willem Arntsz (WA), en de twee leerplaatsen die we in onze pool opnemen zijn dan ook gehuisvest in het WA huis, in het oude stadshart van Utrecht. De divisie WA beschikt tevens nog over een afdeling voor Bipolaire stoornissen en een afdeling acute psychiatrie (met acute en gesloten klinische opnamefuncties). De 2 teams die in aanmerking komen voor een stageweek, zijn: ACT3 team, ook wel FOR ACT ( forensisch ) genoemd FACT team Noord Oost Utrecht 3. Beschrijving van FACT Utrecht Noord Oost van GGZ Altrecht Omschrijving werkgebied en aantal inwoners Utrecht Noord Oost, met ongeveer 80 000 inwoners. Het is een wijkgericht team, dat mikt op maximaal 50 000 inwoners. Op dit ogenblik zit het team dus nog boven deze grens. Rond het FACT-team Rond dit FACT-team vinden we: - SBWU stichting beschermd wonen Utrecht, extramurale woonvoorzieningen en ambulante woonbegeleiding, thuiszorg SPiTS en Crisisdienst, Maatschappelijk opvang voorzieningen en daklozenopvang; - een 18-tal respijt bedden beheerd door de FACT-teams (geen klinische bedden); - samenwerking met verstandelijk gehandicapten Mee/ Abrona - Wijkwelzijn cumuluas portes etc. - Woningbouwverenigingen - Algemeen maatschappelijk werk, Bureau Jeugdzorg - Verslavingszorg - PAAZ en UMCU (universitair medisch centrum utrecht) 3
Doelgroep Bij de cliënten van Altrecht FACT is sprake van ernstige, langdurende en complexe psychiatrische aandoeningen en daarmee samenhangende forse beperkingen in het maatschappelijk functioneren. Deze mensen zijn vaak al langdurig in contact met de geestelijke gezondheidszorg en hebben problemen en hulpvragen op (bijna) alle relevante levensgebieden zoals wonen, werken, sociale contacten en financiën. Opdracht De teams bieden al naar gelang de situatie van een cliënt meer of minder intensieve zorg en proberen zoveel mogelijk aan te sluiten bij de vraag en de mogelijkheden van de cliënt. Kenmerkend is dat de FACT-teams naast de behandeling van klachten met behulp van gesprekken, medicatie, psycho- educatie en psychotherapie, de cliënten ondersteunen in hun wensen op het gebied van zelfzorg, wonen, opleiding en werk, financiën, sociaal functioneren en vrijetijdsbesteding. Hulpverleners gaan hierbij uit van de herstelgedachte. Deze houdt in dat cliënten ondanks hun (soms zware) beperking toch een bevredigend leven kunnen leiden en groeien op de bovengenoemde levensgebieden. Globale doelstelling Het doel van FACT is om met continuïteit cliënten te begeleiden, te behandelen en te ondersteunen in hun herstel, zodat zij zo goed en zelfstandig mogelijk kunnen deelnemen aan de samenleving. Het gaat hierbij om ambulante wijk- of gebiedsgerichte zorg: rehabilitatie, crisiszorg, behandeling en hulp bij herstel door verschillende mensen die in één team samenwerken. Staan dus centraal: een afname van het aantal klinische opnamedagen, de wijkgeoriënteerde zorg en het herstelconcept naast genezing. Teamsamenstelling In dit team gaat het concreet over: een 3-tal VTE sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, een psychiater (0,8 VTE), een psychiater in opleiding, een maatschappelijk werker (0,8 VTE), een ervaringswerker (0,5 VTE), een psycholoog (0,8 VTE), casemanagers (2 VTE) en een teammanager (verdeelt 1 VTE over 2 FACT-teams). Momenteel wordt werk gemaakt van integratie van arbeiddeskundigheid (IPS) en verslavingsexpert. Infrastructuur en uitrusting Deze FACT-teams werken in vaste wijken of postcodegebieden. Zij zijn daar bekend en komen er regelmatig. Hulpverleners sluiten zoveel mogelijk aan bij de vraag en mogelijkheden van cliënt, familie of belangrijke anderen. Veel contacten vinden plaats op de afdeling (het kantoor van is gevestigd aan de Lange Nieuwstraat 119 te Utrecht - Altrecht Willem Arntsz Huis), maar wanneer dat nodig is levert het FACT-team zorg bij de cliënt thuis of elders. De zorg is gericht op aansluiting bij bestaande voorzieningen en mogelijkheden in de wijk of gemeente. 4
Toegankelijkheid De verwijzer (huisarts, ambulante en klinische afdelingen van Altrecht of andere GGZinstelling) meldt een cliënt aan voor een intake of overname van behandeling bij Altrecht Entree. Rechtstreekse verwijzing door derden is dus niet mogelijk. En het betreft volwassenen die in dit deel van de stad Utrecht wonen of verblijven. Duur van de interventies door het team Langdurend, vaak langer dan een jaar. Het team doet in principe geen kortdurende interventies. Type interventies aangeboden door het team In elke behandeling is rehabilitatie meer of minder expliciet een belangrijk uitgangspunt. De behandeling bestaat vaak uit gesprekstherapie in combinatie met medicijnen. In veel behandelingen is ook ruim aandacht voor het tijdig herkennen van een eventuele terugval zodat op tijd maatregelen kunnen worden genomen. Daarom zit in vrijwel elke behandeling psycho-educatie. Afhankelijk van de inhoud van het behandelplan wordt er onder meer psychologische behandeling gegeven zoals cognitieve gedragstherapie, maar ook gezinsbegeleiding, creatieve of psychomotore therapie, vaardigheidstrainingen (bijvoorbeeld leren omgaan met verslaving, psychotische symptomen en medicatie), trajectbegeleiding, ergotherapie of bewegingstherapie. Daarnaast zijn er mogelijkheden om aan een groepenprogramma mee te doen. Cliënten die gebruik maken van een groepsaanbod in het FACT centrum en een activiteiten aanbod, doen dit dan wel via een bed op recept (BOR) of kortdurende klinische behandeling in het FACT centrum. In elk behandelplan is een rehabilitatieplan met participatie en hersteldoelen en een crisispreventie actieplan opgenomen. Weekprogramma voor de cliënt Elke cliënt heeft een vaste behandelaar die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het behandelplan en de coördinatie van de zorg en een vaste psychiater of psychiater in opleiding (onder supervisie van een ervaren psychiater). In tijden van een (dreigende) crisis bij de cliënt wordt het hele team op de hoogte gebracht van de situatie van de cliënt. De cliënt valt vanaf dat moment onder de zorg van het hele team en zal dan contact hebben met verschillende behandelaren uit het team. In deze situaties intervenieert het team maximaal, d.w.z. meerdere keren per dag in de thuissituatie. Als de crisis voorbij is, krijgt de cliënt weer alleen te maken met de vaste behandelaar en de vaste psychiater of psychiater in opleiding. De frequentie van interventies variëren in deze situatie van wekelijks tot laagfrequent contact op poliklinische basis (1 x 3 maanden), en alle contactfrequenties daar tussenin. Vaststelling is dat na enkele jaren functioneren in een wijk het FACT-team door preventief vroegtijdig ingrijpen het aantal crisissen afneemt en de huisarts minder vaak een beroep doet op de altijd achter de hand zijnde crisisdienst. 5
Praktijkgerichte ondersteuning door instrumenten of tools, door guidelines Het team is actief met Routine Outcome Monitoring (ROM, effectmeting) en participeert in het wetenschappelijk onderzoek, georganiseerd vanuit het Trimbos. Tal van typische FACT-werkafspraken kenmerken de werkwijze: dagelijkse briefing en tiptijd (tijdelijk intensieve patiënten bespreking), wekelijkse agendaplanning, digibord update 1 x 3 per team (dossierhouders houden het up-to-date), zorgplanbespreking, werk- en meetplan, enz. Gebruik van onder andere: Honos (for), CAN (for), Mansa, GGZ thermometer, multidisciplinaire richtlijn schizofrenie, certificeringsschema s CCAF. Aandachtspunten in de interne vorming voor teammedewerkers van FACT team GGZ Altrecht Enkele voorbeelden van interne vormingen die voor lange tijd lopen: MI (motivational intervention), CBT (cognitive behavioural therapie) en FI (family intervention). Dit lerend team blijft toch wel geïnspireerd door de VS (het echt vooropstellen van psychosociale rehabilitatie) en Trieste. Meer informatie vindt u via: http://www.altrecht.nl/ecache/int/54/204.html 6
4. Fiche FACT Utrecht Noord Oost NAAM TEAM mogelijkheid om 7 opeenvolgende met het team mee te lopen voor 2 Belgen per week FACT Utrecht Noord Oost max. aantal weken per jaar 2 contactpersoon (equipe) Albert van Keijzerswaard (Teammanager 2 FACT teams Utrecht stad ) contactpersoon (organisatie) caseload team (dagelijks) Gerard de Valk (afdelingsmanager 15 Fact teams Regio MWU) Ongeveer 250 (waarvan er gemiddeld zo n 30 op het bord staan ) caseload team (jaarlijks) 260 doelgroep aantal VTE in de equipe psychiater geïntegreerd in het team ervaringsdeskundige geïntegreerd in het team niet-ggz professionals geïntegreerd in het team (bijv. specifieke expertise wonen, werk.) eerdere ervaring als stageplaats (opleidingsplaats NL, buitenlandse gasten) ingeschatte kost per stagiair (hotelkost vnl.) andere De EPA-groep (zoals die in Nederland als doelgroep voor de FACT-teams omschreven wordt, waarbij enige behandeltrouw bij aanvang zorg en psychotische of aanverwante stoornis)) 9 VTE (o.a. Belgische praktijkmensen) Gratis logies mogelijk De teammanager is in de aanloop naar psy107 geconsulteerd en uitgenodigd door enkele Belgische kandidaat-projecten 7