1 Tech Monitor: ontwikkeling van contactloos betalen (Ten behoeve van MOB vergadering op 30 mei 2006, ) In Nederland, evenals in de rest van Europa, is contactloos betalen nog niet breed ingevoerd. Massale uitrol van contactloze chips in het betalingsverkeer in Europa zal naar verwachting pas over enkele jaren plaats vinden. Momenteel zijn financiële instellingen nog volop bezig met de invoering van EMV-chips 1 en de totstandkoming van de Single Euro Payment Area. Buiten Europa gaan de ontwikkelingen op het gebied van contactloos betalen in een aantal landen snel. Terwijl in de Verenigde Staten de creditcard maatschappijen en banken de drijvende krachten zijn achter contactloos betalen, zijn in Japan en Korea daarnaast ook de openbaar vervoerbedrijven en mobiele operators erg actief op dit gebied. Hieronder wordt dieper ingegaan op de ontwikkelingen in deze landen. Tot slot volgt een inschatting van de ontwikkeling van contactloos betalen in Europa en Nederland. Verenigde Staten In de Verenigde Staten zijn in 2005 zes van de tien grootste banken begonnen met de uitrol van contactloze kaarten, zowel creditcards als debit cards. Zo had JP Morgan Chase bijvoorbeeld eind 2005 al vijf miljoen contactloze kaarten uitgegeven en dat zal naar verwachting aan het einde van 2006 zijn toegenomen tot twintig miljoen. Figuur 1 geeft een overzicht van de tien grootste issuers van kaarten in de VS. Betalingsverkeer is een tweezijdige markt waarbij consumenten de ene zijde van de vraagkant en de merchants de andere zijde van de vraagkant vormen. Acceptatie door merchants is een belangrijke voorwaarde om een kaart ergens te kunnen gebruiken Hoe zijn in de VS deze twee vraagkanten benaderd met deze innovatieve betaaltoepassing? In 2003 zijn de grote creditcard maatschappijen begonnen met een aantal pilots, onder andere in stadions van de National Football League (NFL). Contactloos betalen bleek daar goed aan te slaan - vooral door de snellere transacties en daardoor kortere wachttijden - en inmiddels zijn in nagenoeg alle NFL stadions contactloze readers geplaatst. Andere omgevingen waar snelle transacties erg gewaardeerd worden, zijn bijvoorbeeld de zogeheten quick service restaurants en convenience stores. Het is dan ook geen toeval dat McDonalds vroeg betrokken was bij diverse pilots. 1 Enige jaren geleden hebben de creditcardmaatschappijen Europay, MasterCard en Visa het initiatief genomen om te komen tot een wereldwijde standaard voor chiptechnologie voor de betaalproducten Maestro (grensoverschrijdend pinnen), MasterCard en VISA (creditcards). De standaard werd, naar de initiatiefnemers, kortweg EMV genoemd en is in wezen een set van specificaties waarin wordt beschreven hoe een transactie met een chip en een automaat op een veilige manier dient te verlopen.
2 Inmiddels is McDonalds overgegaan tot het uitrusten van alle 13.500 vestigingen in de VS met contactloze readers. Ook 7-Eleven met 5.300 convenience stores en een aantal andere grote merchants als CVS (een grote drogisterij keten) en Ritz Camera (de grootste fotoketen in de VS) hebben hun winkels inmiddels met contactloze readers uitgerust. Figuur 1 Overzicht van de tien grootste issuers van kaarten in de VS Issuer Cards (m) Visa (m) MasterCard (m) Uitrol contactloos Citigroup 104 28,9 75,1 ja JP Morgan Chase 88 48,1 39,9 ja Bank of America 61,2 58,1 3,1 nee MBNA 56,7 24,4 32,3 ja American Express - - - ja Capital One 53,6 26,9 26,7 nee Discover - - - nee HSBC 34,7 10,3 24,4 ja Providian 12,6 10,1 2,5 nee Wells Fargo 9,9 7,1 2,8 nee Noot: Bank of America fuseert met MBNA; Providian is overgenomen door Washington Mutual. Cijfers ultimo 2004 Bron: Nilson Report, MBNA De issuers lijken zich met hun proposities voor contactloos betalen vooral te richten op die segmenten waar nog veel contant geld wordt gebruikt, vooral voor lage bedragen. Dit zijn met name de genoemde quick service restaurants en convenience stores, maar ook vending machines, parkeren, en het openbaar vervoer. Issuers kunnen door middel van fees verdienen aan transacties die anders voornamelijk met contant geld zouden worden gedaan. Voor merchants zit de aantrekkelijkheid van contactloos betalen ondermeer in snellere transacties en hogere omzetten aangezien klanten gemiddeld wat meer lijken te besteden indien ze contactloos kunnen betalen. De snelheid en het gebruiksgemak spreken de consumenten erg aan. De consumenten betalen geen fees voor het doen van een transactie 2 ; deze kosten zijn bij de merchants neergelegd. De hoogte van de fees zal een belangrijke factor zijn voor de acceptatie van contactloos betalen door merchants. 2 Er zijn overigens wel verschillende manieren van tariferen mogelijk in het betalingsverkeer. Over het algemeen betalen consumenten geen fees op transactieniveau (zoals in Noorwegen), maar er kan bijvoorbeeld wel sprake zijn van een cardfee die gedifferentieerd is op basis van de aangeboden functionaliteiten.
3 De contactloze betaaltoepassingen van American Express, MasterCard en Visa in de VS maken gebruik van de huidige magneetstrip data en infrastructuur, alhoewel er wel verschillen zijn in de implementaties. Zo past ieder additionele security maatregelen toe om bepaalde risico s specifiek voor contactloze chips te mitigeren. Dergelijke nie uwe security feautures zorgen tegelijkertijd voor een verbeterde veiligheid ten opzichte van de conventionele magneetstrip credit/debit card betaling. Voor bedragen onder $ 25 is in de VS geen autorisatie vereist door middel van PIN-code of handtekening; boven $ 25 is dit wel het geval. Interoperabiliteit van de verschillende proposities is buitengewoon belangrijk voor een succesvolle adoptie van contactloos betalen. Het is wat dat betreft positief dat MasterCard, Visa en American Express hun proposities baseren op de ISO/IEC 14443 standaard, alhoewel ze wel hun eigen encryptie methoden toepassen. Ze positioneren ook ieder op een andere manier de commerciële propositie in de markt, maar ze zijn wel overeengekomen om een gemeenschappelijk logo voor contactloze toegang te voeren om de eenduidigheid aan de acceptatiekant te verhogen. MasterCard, Visa en American Express hanteren ook hun eigen merken, maar het gemeenschappelijke contactloze logo wordt daaraan toegevoegd als het om een contactloos acceptatiepunt gaat. Japan en Korea In Japan en Korea zijn naast de creditcard maatschappijen met name ook de mobiele operators en openbaar vervoer bedrijven belangrijke drijvende krachten achter de ontwikkeling van contactloos betalen. Zo biedt JR East, het grootste openbaar vervoerbedrijf in Japan, sinds enkele jaren onder de naam Suica een contactloze elektronische portemonnee aan voor gebruik in het openbaar vervoer van JR East. Onlangs hebben JR East en NTT DoCoMo, de grootste mobiele operator in Japan, aangekondigd dat DoCoMo klanten vanaf begin 2006 de Suica applicatie ook op mobiele telefoons - uitgerust met Sony FeliCa contactloze chips - kunnen gebruiken. DoCoMo heeft tevens eind 2005 een nieuw merk geïntroduceerd id waarmee klanten van DoCoMo met hun FeliCa mobiele telefoons creditcard betalingen kunnen doen. De operator richt zich hiermee op inkomsten uit merchant fees voor het doen transacties. DoCoMo is namelijk hard op zoek naar nieuwe bronnen van inkomsten aangezien de inkomsten uit de bestaande bronnen (telefoongesprekken en dataverkeer) stagneren. Tot nu toe heeft echter nog maar één creditcard maatschappij het aanbod geaccepteerd om mee te doen met dit initiatief, namelijk Sumitomo
4 Mitsui - waarin DoCoMo vorig jaar 34% van de aandelen van heeft gekocht voor ongeveer $ 1 miljard. De creditcard maatschappijen zitten blijkbaar niet te wachten op een DoCoMo die zich op hun terrein begeeft. Aangevoerd door JCB, de grootste credit card maatschappij in Japan, is de zogeheten Mobile Payment Promotion Association (MPPA) opgericht, met meer dan 60 leden waaronder het merendeel van de creditcard maatschappijen en tevens de twee andere mobiele operators in Japan, KDDI en Vodafone. JCB biedt met Quicpay een eigen contactloos betaalmerk en technologie aan die als standaard voor de leden van MPPA zal dienen. Quicpay is echter niet compatibel met de technologie die DoCoMo gebruikt. Ook aan de acceptatiekant is er geen sprake van een eenduidige invoering van contactloze readers. Zo kondigde 7-Eleven, de grootste convenience store keten in Japan met 11.000 vestigingen, onlangs aan om begin 2007 met een eigen e-purse te komen. Deze is weliswaar gebaseerd op Quicpay technologie, maar zonder daarbij het Quicpay merk van JCB of DoCoMo te accepteren. Reden hiervoor is dat 7-Eleven in Japan zelf al beschikt over een eigen infrastructuur van terminals én een ATM netwerk dat kan worden gebruikt om de kaarten op te laden. Op deze wijze zou 7-Eleven dus geen commissie aan JCB of DoCoMo hoeven te betalen. Door deze gefragmenteerde ontwikkelingen van contactloos betalen in Japan dreigt verwarring te ontstaan bij de consumenten waar met wat betaald kan worden met het risico dat de adoptie door de consument trager zal gaan dan de ontwikkelingen zo op het eerste gezicht zouden suggereren. Wat dat betreft kan men van de ervaringen in Korea met contactloos betalen nog wel het nodige leren. Enkele jaren geleden introduceerden de mobiele operators in Korea contactloos betalen door middel van infrarood technologie. Iedere mobiele operator plaatste bij merchants terminals. Deze waren echter niet compatibel met elkaar ondanks aanvankelijke beloften om dit wel te doen. Binnen korte tijd waren er 400.000 terminals geplaatst uitgerust met infrarood readers (kosten $ 50 miljoen in totaal), maar voor de klant was het niet duidelijk waar die nou wel en niet kon betalen met zijn mobiel. Bovendien vonden klanten de infrarood technologie ook nog eens lastig om te gebruiken, onder andere omdat er meerdere stappen voor nodig waren om een betaling te kunnen doen en de infrarood applicatie eerst moest worden geactiveerd op de mobiele telefoon. Het resultaat was dat de consumenten de technologie gewoon helemaal niet gebruikten.
5 Inmiddels hebben de mobiele operators lering getrokken uit deze ervaringen en ervoor gekozen om de terminals te upgraden en de infrarood readers te vervangen door contactloze chiptechnologie gebaseerd op MasterCard PayPass (kosten $ 10 miljoen). Vanaf medio 2006 is het hiermee mogelijk om bij elk van de 400.000 terminals te kunnen betalen met elke geschikte telefoon. De mobiele operators zorgen voor de nieuwe systemen en werken tegelijkertijd nauw samen met creditcard maatschappijen die zorgen voor de financiële en operationele kant. Hiervoor zijn de creditcard maatschappijen bereid om met minder dan de gebruikelijke 2,5 procent fee genoegen te nemen. Een procent wordt namelijk gebruikt om de telefoons te subsidiëren, 0,3 procent gaat naar de mobiele operators en de resterende 1,2 procent is voor de creditcard maatschappijen. Europa - en Nederland In Europa bevindt contactloos betalen zich nog in een erg vroeg stadium en is er voornamelijk sprake van het opzetten van pilots, o.a. door de Royal Bank of Scotland in het Verenigd Koninkrijk. Wat kunnen we in Europa leren van de ervaringen met contactloos betalen in de landen die al een stuk verder zijn, ten westen en oosten van de oude wereld? In ieder geval dat er aan enkele belangrijke voorwaarden moet worden voldaan om contactloos betalen te kunnen introduceren: Ten eerste moet de beschikbare technologie makkelijk zijn in gebruik. Ten tweede moeten de verschillende stakeholders er met elkaar uit kunnen komen hoe contactloos betalen in de markt worden gezet. Wat dat laatste betreft, bieden met name de VS en Korea goede voorbeelden van hoe het kan. Wat het eerste betreft, zijn de meeste Europese landen weliswaar nog druk bezig met de invoering van EMV, maar zowel MasterCard als Visa bieden ook EMV chips met een dual interface oftewel met contact en contactloze mogelijkheden 3. De standaardisering van contactloze technologie vindt momenteel nog niet in EMV verband plaats, maar betreft een samenwerking tussen MasterCard en Visa. Functioneel is EMV wel de basis, maar de contactloze laag is zelf nog niet in de EMV specificaties beschreven. Vanuit de Nederlandse banken wordt overigens wel aan de schemes gevraagd of dit binnen EMV geregeld gaat worden. Javier Perez, President van MasterCard Europe, gaf op de conferentie Payment Innovation beyond SEPA op 4 april 2006 overigens aan dat naar verwachting over 3 jaar 3 Officieel staat dit overigens los van de EMV specificaties. Bij MasterCard is dit de OneSmart PayPass en bij Visa gaat het om VSDC en qvsdc (Quick VSDC).
6 contactloze standaarden zullen zijn ontwikkeld op basis van EMV die in Europa kunnen worden toegepast. Contactloze technologie in de VS is gebaseerd op magneetstrip-data verwerking, terwijl het model in Europa op EMV wordt gebaseerd. Zowel de technologie, standaardisatie en interoperabiliteit als de klantperceptie zijn gebieden waar binnen Europa nog verder onderzoek naar wordt gedaan door middel van pilots. Van een massale uitrol is daarom nog geen sprake. Ten behoeve van de interoperabiliteit dienen afspraken te worden gemaakt - bij voorkeur als uitbreiding op de EMV specificaties en gebaseerd op de ISO/IEC 14443 standaard. Deze specificaties zouden zowel door financiële instellingen als door andere payment institutions moeten kunnen worden toegepast. In Nederland zullen we naar verwachting het eerst massaal kunnen wennen aan het gebruik van contactloze chips met de landelijke invoering van de OV-chipkaart in het openbaar vervoer. Het EastWest consortium is verantwoordelijk voor implementatie van het systeem van de contactloze OV-chipkaart. De volgende bedrijven participeren hierin: - Thales, leverancier van informatiesystemen; - Vialis Verkeer en Mobiliteit (dochterbedrijf van KWS), gespecialiseerd in installatie en onderhoud van elektronische infrastructuur in transport; - Accenture, een wereldwijd opererende management consultancy, zal de technologische infrastructuur integreren en de backoffice opereren, inclusief clearing en settlement van de inkomsten voor de deelnemende vervoersbedrijven; - MTR/Octopus, het openbaar vervoer bedrijf in Hong Kong dat verantwoordelijk is voor de Octopus card zal als subcontractor van Thales het centrale systeem leveren en expertise inbrengen. Het bedrijf dat verantwoordelijk zal zijn voor het operationele beheer van de OV-chipkaart in Nederland is Trans Link Systems (TLS). Vijf openbaar vervoersbedrijven zitten in TLS: de Nederlandse Spoorwegen (NS), Connexxion; RET (Rotterdam), GVB (Amsterdam), HTM (Den Haag). Deze alliantie beslaat 80% van de markt voor openbaar vervoer. Daarnaast werkt TLS ook samen met de overige openbaar vervoersbedrijven, verenigd in MOBIS. De vijf bedrijven verwachten gezamenlijk in totaal ongeveer anderhalf miljard ritten/transacties per jaar, oftewel zo n 4-5 miljoen transacties per dag.
7 Wereldwijd is een sterke toename waar te nemen in het gebruik van contactloze chips in het openbaar vervoer. Ervaringen uit verschillende landen laten zien dat er op termijn vaak een uitbreiding plaats vindt naar toepassingen buiten het openbaar vervoer zoals voor betalingen op en rond stations. Hiertoe dienen instellingen aan de betreffende wet- en regelgeving 4 en bijbehorende eisen te voldoen om een dergelijk betaalproduct aan te kunnen bieden. Referenties: Banking Review, Raymond Kleijmeer - Contactloos betalen, pp. 11-14, Mei 2006. Card Technology, Mobile Payment Players Jostle for Position in a Budding Japanese Market, January 2006. EastWest, presentatie - The chip card for Public Transport in The Netherlands, Q1 2004. European Card Review, Contactless goes nationwide in the US, November/December 2005. European Card Review, Moving towards an EMV standard, January/February 2006. European Card Review, MasterCard launches PayPass in Europe, March/April 2006. 4 In Nederland is dat de Richtlijn plus wetgeving Elektronisch geld en (ontwerp) Richtlijn Betaaldiensten (New Legal Framework).