RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK De Tender Plaats : Schagen BRIN nummer : 11HX C1 Onderzoeksnummer : 279604 Datum onderzoek : 24 november 2014 Datum vaststelling : 7 januari 2015
Pagina 2 van 13
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 13 Pagina 3 van 13
Pagina 4 van 13
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 24 november 2014 een onderzoek uitgevoerd op De Tender naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Scholen waarvan bij de risicoanalyse geen geschikte opbrengstgegevens beschikbaar zijn, worden in principe om de twee jaar bezocht. Het doel van dit onderzoek is eventuele tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs op de school vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd (o.a. het zorgplan, het schoolontwikkelplan, leerlijnen en profielen). Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2/3, groep 4/5 (Vmbo/Pro), groep 5 (Vmbo en hoger), groep 6/7 (Pro) en groep 8 (Vmbo en hoger). Gesprekken met de directie en de zorgcoördinator over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Pagina 5 van 13
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerinhouden, tijd, didactisch handelen, afstemming, begeleiding, zorg en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 13
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Pagina 7 van 13
Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 1 2 3 4 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Didactisch handelen 1 2 3 4 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 1 2 3 4 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 1 2 3 4 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3* (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. Pagina 8 van 13
Begeleiding 1 2 3 4 7.4* (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. Zorg 1 2 3 4 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 1 2 3 4 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT2A NT4A NT4B De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Evenals bij het onderzoek naar kwaliteitsverbetering in 2012 beoordeelt de inspectie de kwaliteit van het onderwijs op sbo De Tender als voldoende. Pagina 9 van 13
De meeste indicatoren zijn als voldoende beoordeeld. De inspectie verklaart de kwaliteit van het onderwijs door de didactische en pedagogische kwaliteiten van de leraren en de open, professionele cultuur op school. De ontwikkeling naar meer doelgericht en gepland onderwijs (opbrengstgericht werken) is inmiddels ingezet, maar nog niet afgerond. Met name de specifieke zorg voor leerlingen die zich cognitief niet naar verwachting ontwikkelen is nog onvoldoende planmatig van aard. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Leeropbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de uitstroomgegevens of eindresultaten te beoordelen of de leeropbrengsten op schoolniveau overeenstemmen met de mogelijkheden van de leerlingenpopulatie. Zij geeft dan ook nu nog geen oordeel over de resultaten van de school. Wel heeft zij op basis van de eindresultaten van de schoolverlaters zich een beeld gevormd van deze opbrengsten. Deze uitspraken moeten met de nodige voorzichtigheid bekeken worden omdat het normeringsonderzoek nog niet afgerond is. De eindopbrengsten lijken voor de afgelopen drie schooljaren van voldoende niveau. Voor technisch lezen, begrijpend lezen en rekenen-wiskunde lijken de resultaten overeen te komen met wat gemiddeld genomen verwacht kan worden van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie qua (cognitieve) capaciteiten. Toch wil de inspectie opmerken dat op een enkel vakgebied onvoldoende eindresultaten lijken te zijn behaald. Dit geldt in 2012 en 2013 voor rekenen-wiskunde. Leerstofaanbod en tijd Alle indicatoren betreffende de kwaliteitsaspecten leerstofaanbod en tijd zijn voldoende. Het leerstofaanbod voldoet aan de kerndoelen. Ook wordt het leerstofaanbod zo mogelijk aangeboden tot en met het niveau van groep 8. Bovendien is in voldoende mate inzichtelijk gemaakt dat er sprake is van een doorgaande lijn (structuur en opbouw van het aanbod) van de jongste leerlingen tot de schoolverlaters. Wel merkt de inspectie op dat de leerlijn rekenenwiskunde niet geheel aansluit bij de groep die uitstroomt naar het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs (cluster 3). De school is voornemens om deze leerlijn inhoudelijk aan te passen. Pagina 10 van 13
Er is sprake van een evenwichtige verdeling van de onderwijstijd en de leraren benutten de onderwijstijd efficiënt. Onderwijsleerproces De leraren geven duidelijk en doelgericht uitleg. Elementen van het instructiemodel waar de school mee werkt (IGDI), zijn herkenbaar in de geobserveerde lessen. Door het bieden van een duidelijke structuur, een geordende leeromgeving en voorspelbaar leraargedrag realiseren de leraren in de groepen een taakgerichte werksfeer en een actieve betrokkenheid van de leerlingen. Het inspelen op verschillen tussen leerlingen in onderwijsbehoefte vindt plaats door middel van het werken met een plannend leerstofaanbod en groepsplannen voor de basisvaardigheden. Er is sprake van differentiatie van de leerinhouden, de instructie, de verwerking en de onderwijstijd. Wel kunnen de groepsplannen verder aangescherpt worden, door de doelen (van de subgroepen) meer specifiek te formuleren, gebaseerd op de analyses van de methodegebonden toetsen. Zorg en begeleiding De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een beredeneerd ontwikkelingsperspectief (OPP) vast dat gedurende de gehele schoolperiode sturend is voor het leerstofaanbod aan de leerling. Dit perspectief is bij plaatsing van de leerling vastgesteld op basis van het instroomniveau, gediagnosticeerde problematiek en de belemmerende en bevorderende factoren. Op basis van integratie van al deze gegevens is het uitstroomperspectief beschreven in termen van een het type vervolgonderwijs met bijbehorende leerroute. Aan deze leerroutes zijn ook concrete uitstroomdoelen voor de basisvaardigheden gekoppeld. De school is van plan om ook concrete uitstroomdoelen (voor de basisvaardigheden) op te nemen in de individuele OPP's. Tweemaal per jaar worden de ontwikkelingsperspectieven besproken aan de hand van de gegevens van het leerlingvolgsysteem en waar nodig bijgesteld. De school beschikt over toetsen om vroegtijdig leerachterstanden bij leerlingen te signaleren. De school heeft criteria vastgelegd die bepalen wanneer leerachterstanden te groot zijn en/of de ontwikkeling stagneert en interventie noodzakelijk is. Toch is de indicator met betrekking tot de planmatige uitvoering van de zorg (8.3) onvoldoende. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat voor teveel zorgleerlingen gerichte handelingsplanning ontbreekt. Voor deze leerlingen werkt de school weliswaar met het groepsplan, maar hierbij zijn de geformuleerde doelen te algemeen geformuleerd en derhalve onvoldoende gericht op de specifieke leerproblemen van de individuele zorgleerling. Pagina 11 van 13
De inspectie constateert wel dat de school werkt met adequate handelingsplanning voor technisch lezen, voor leerlingen met gedragsproblemen en voor leerlingen met leerlinggebonden financiering. Voor deze leerlingen werkt de school met aanvullende individuele handelingsplannen. Kwaliteitszorg Het systeem van kwaliteitszorg op sbo De Tender kenmerkt zich door een cyclisch karakter en is in voldoende mate sturend voor het onderwijsleerproces en de schoolontwikkeling. De school heeft zicht op de onderwijsbehoeften van haar leerlingen en stemt haar onderwijsaanbod hierop af. Dit blijkt onder andere voor het aanbod voor de sociaal emotionele ontwikkeling en voor woordenschat. Zoals eerder vermeld is het opbrengstgericht werken de afgelopen jaren in kwaliteit toegenomen. De opbrengsten zijn op leerling-, groeps- en schoolniveau in kaart gebracht en worden in het team besproken en geanalyseerd. Het opbrengstgericht werken kan het team verder versterken door het formuleren van na te streven (ambitieuze) leerresultaten per doelgroep (uitstroom Voortgezet Onderwijs). Hierdoor ontstaat een schoolspecifiek referentiekader waaraan de leerresultaten gerelateerd kunnen worden en ook mogelijke trends in kaart gebracht kunnen worden. De schooleigen doelen zijn nu nog gekoppeld aan de beschreven leerroutes. De school evalueert op systematische wijze het onderwijsleerproces. Hierbij zijn ouders en leerlingen betrokken. Ook betrekt de school haar leerlingenraad bij de zelfevaluatie. Op basis van de uitkomsten van de zelfevaluatie werkt de school vervolgens planmatig aan verbeteractiviteiten. Wel merkt de inspectie op dat de doelen weinig specifiek en meetbaar uitgewerkt zijn in het schoolontwikkelingsplan. Gemaakte afspraken zijn vastgelegd en komen regelmatig terug tijdens het teamoverleg. Borging vindt verder plaats door het uitvoeren van klassenbezoeken door de directie en de intern begeleider. Voor de verantwoording aan belanghebbenden hanteert de school de evaluatie van het schoolontwikkelingsplan (jaarverslag) en de schoolgids. Hoewel duidelijk is beschreven welke verbeteronderwerpen in het afgelopen schooljaar aan de orde zijn geweest, is het niet altijd duidelijk tot welke effecten de verbeteractiviteiten hebben geleid. Het jaarverslag is voor alle belanghebbenden toegankelijk via de website van de school. Pagina 12 van 13
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan sbo De Tender het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 13 van 13