JAARVERSLAG 2013 STADSBOUWMEESTER HARDENBERG
INHOUDSOPGAVE 1. Voorwoord 3 2. Conclusies en aanbevelingen 5 3. Aan de stadsbouwmeester voorgelegde ontwikkelingen 7 4. De stadsbouwmeester 10
1. VOORWOORD
HARDENBERG JAARVERSLAG 2013 Onlangs werd de Nederlandse architecte Francine Houben (Mecanoo architecten) door het Britse tijdschrift Architects Journal uitgeroepen tot woman architect of the year. Tegelijk werd ze in Nederland benoemd tot lid van de Academie van Kunsten en won ze in Washington de prestigieuze competitie voor wijziging van de Martin Luther King-library. Zo n vrouw wordt geïnterviewd en geeft haar ervaringen van over de wereld weer. Haar valt op dat we in Nederland met zo weinig regels een behoorlijke kwaliteit van de ruimte weten te bereiken en vast te houden. Een mooi statement op het moment dat we hier in Nederland juist de overtuiging gestalte geven dat we met minder regels toe zouden moeten. Die slogan gaat niet altijd gepaard met een scherp besef van welke regels we eigenlijk allemaal hebben en waarvoor die ook alweer waren. Soms wil een gemeenteraad met volle overtuiging af van elke overheidsbemoeienis met bouwen (tenzij het over veiligheid en gezondheid gaat) en pleit een gemeenteraad een dorp verderop juist voor een scherper geformuleerd beleid voor ruimtelijke kwaliteit. In beide gevallen moet nog even worden verduidelijkt of het gaat om betere bestemmingsplannen (bouwlocatie, gebouwfunctie en bouwvolume), of om welstandsbeleid (hoe wordt gebouwd?). Zo gezien hebben niet alleen burgers last van de complexiteit van het veld met regels, ook een raadslid kan soms door de bomen het bos niet meer zien. En als je als raadslid net bent gekozen en je hebt je idealen precies op een rijtje, dan is het een hele kunst om je hoofd daarbij te houden als die idealen worden geconfronteerd met het bouwwerk van wet- en regelgeving, waarvoor de gemeenteraad verantwoordelijkheid draagt. Bij het vereenvoudigen van welstandsbeleid tot de effectieve en efficiënte kern zijn er de afgelopen jaren vele discussies gevoerd met raden en raadscommissies, met burger, ontwerpers en belangengroepen. Die houden ons scherp met het definiëren van beleid, met de motivering achter standpunten en met de werkwijzen van commissies en stadsbouwmeesters. En het resultaat was vrijwel altijd een beter passend kwaliteitsbeleid en/of een beter op maat gemaakte werkwijze. Naast het werken met een commissie bieden we nu ook sinds enkele jaren de stadsbouwmeester aan. Gemeenten hebben een toenemend aantal mogelijkheden als het gaat om de organisatie van welstand. In de rond 30 gemeenten waar we als adviseur werken, is langzaamaan geen situatie meer gelijk: iedereen wordt op maat bediend. De entree in nieuwe werkgebieden zoals eertijds Flevoland en nu Drenthe en Gelderland, geeft aan de innovaties weer nieuwe impulsen. In alle gevallen is de dialoog essentieel. Die zoeken we dan ook graag. Altijd weer is de discussie in de raadscommissie, de wandeling door een centrumgebied of wijk aanleiding om de contacten te versterken, de uitgangspunten voor beleid te herijken en de blik op de eigen omgeving te vernieuwen. Vooral de wandeling waarderen we zeer: we leren er veel van en kunnen dan veel van onze kennis en ervaring delen. De reacties zijn altijd positief en het fundament onder een aanpassing van gemeentelijk beleid is er altijd beter door geworden. Het jaarverslag dat voor u ligt, geeft een beeld van de werkwijze van de stadsbouwmeester en de projecten die in 2013 voorbij kwamen. In 2014 zullen veel colleges wijzigen van samenstelling. Nieuwe gemeenteraden moeten hun verkiezingsprogramma s in concreet beleid gaan omzetten. Wij stellen ons graag beschikbaar om op het gebied van de ruimtelijke kwaliteit keuzen te helpen maken. In de meeste gemeenten loopt Het Oversticht al sinds 1925 rond; we hebben een traditie in het adviseren. drs. ing. D.H. Baalman, directeur 4
2. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN
HARDENBERG JAARVERSLAG 2013 De nauwe samenwerking van de gemeentelijk adviseur welstand draagt sterk bij aan een betere relatie tussen welstand en stedenbouw. De stadsbouwmeester is vroeger betrokken bij steden bouwkundige planvorming, hetgeen later in het proces de besluitvaardigheid vergroot. Afgelopen jaar is naast de nieuwe nota voor het stedelijk gebied ook al even gewerkt met de nieuwe welstandsnota voor het buitengebied. De ervaringen tot nu toe zijn positief. De nota is toegankelijk en bevat werkbare criteria. De nieuwe nota speelt meer in op gebiedskarakteristieken. Daardoor is het beter mogelijk om maatwerk te leveren. Door de nieuwe werkwijze, mensen snel uitnodigen op het spreekuur, werkt de nota meer als inspiratiekader dan als toetsingskader. De afstemming tussen de kwaliteitsteams en de stadsbouwmeester verlopen uiterst soepel en maken een snelle procedure mogelijk. 6
3. AAN DE STADS- BOUWMEESTER VOORGELEGDE ONTWIKKELINGEN
HARDENBERG JAARVERSLAG 2013 Afgelopen jaar blonk wederom niet uit in een grote hoeveelheid plannen. Veel kleinschalige verbouwingen en de uitbreiding van agrarische bedrijven vormen de boventoon. Enkele projecten sprongen er dit jaar uit. Deze worden hier beschreven. Markthal Dedemsvaart Een bijzonder project van het afgelopen jaar is de nieuwbouw van een markthal in Dedemsvaart. Bij de verbouwing is het monumentale, uit 1912 daterende hoofdgebouw behouden en de latere toevoegingen zijn gesloopt om plaats te maken voor de nieuwe markthal. De beschikbare ruimte is opgedeeld in 18 kramen van ieder 9 vierkante meter, waar Dedemsvaartse ondernemers hun bedrijf kunnen presenteren en producten en diensten verkopen. Minimaal vier weken en maximaal drie maanden kunnen ze gebruik maken van een ruimte, daarna zijn weer anderen aan de beurt. Het volledig nieuwe gebouw voegt zich goed in de omgeving, omdat het geïnspireerd is op klassieke principes van een markthal met een moderne touch. De verbinding met het oude gedeelte is bescheiden vormgegeven waardoor de overgang van oud en nieuw vrij geruisloos plaatsvindt. Het sterke silhouet bepaalt het aangezicht aan de marktzijde en heeft door de transparante uitstraling een uitnodigend karakter. Het geeft deze plek letterlijk een nieuw gezicht. Ten opzichte van de vroegere gesloten achterkant van het postkantoor, is dit een enorme vooruitgang. Het maakt dit gebied tot een ruimte met karakter. Nieuwbouw aan de Hoofdvaart 192 in Dedemsvaart 8
HARDENBERG JAARVERSLAG 2013 De heer Schipper en zijn broer bouwen allebei een nieuw woonhuis op hun kavel. Het meest opvallende huis komt aan de straat te staan. De bestaande boerderij voldoet niet meer aan de huidige gebruikswensen. Toch konden ontwerper Patrick Belderink van Oost5 architectuur en de opdrachtgever de oude gevel niet helemaal loslaten. Daarom is besloten een gedeelte van de oude boerderij te gebruiken in de nieuwbouw. In dit geval kadert de nieuwe vorm de oude voorgevel in, waardoor er een nieuwe typologie ontstaat. De hoofdvorm blijft eenvoudig, terwijl de voorgevel voor een zeer verrassend effect zorgt. Een aantal keer is dit bijzondere ontwerp besproken op het spreekuur en telkens is het ontwerp aangescherpt. Deze woning is een goed voorbeeld van vernieuwende architectuur in het buitengebied. Op het achtererf is een tweede ensemble van volumes te zien. Dit is de andere woning van de familie Schipper. Deze woning bestaat uit eenvoudig samengestelde volumes die onderling op elkaar zijn afgestemd. Op het totale erfniveau blijft de woning aan de straat het dominante volume. De bijzondere voorgevel draagt bij aan het beeld van de klassieke erfopbouw met het rijkere woonhuis op het voorerf. 9
4. DE STADSBOUW- MEESTER
HARDENBERG JAARVERSLAG 2013 Werkzijze stadsbouwmeester en gemeentelijk adviseur welstand De Woningwet biedt de vrijheid om in plaats van een welstandscommissie te kiezen voor de aanstelling van een stadsbouwmeester. Hardenberg werkt nu al voor het tweede jaar met een stadsbouwmeester: ir. R.M (Rik) Onderdelinden. Ter ondersteuning vanuit de gemeente is de gemeentelijk welstandsadviseur M. de Groot aangesteld. Hij is tevens stedenbouwkundig adviseur van de gemeente. Vanuit het nieuwe welstandsbeleid, dat met drie niveaus werkt, zijn de taken verdeeld. De afspraken voor het spreekuur van de stadsbouwmeester lopen via het gemeenteloket. Het Oversticht zorgt voor inbedding en back-up vanuit de organisatie. De stadsbouwmeester behandelt de plannen die aan hem worden voorgelegd. Zijn deze complex, dan kan er voor gekozen worden om interne adviseurs te raadplegen. Het spreekuur blijkt telkens weer dè gelegenheid om ontwerpen voor te bespreken, of om nadere toelichting te vragen op een advies. Daarbij wordt meegedacht en worden praktische tips gegeven. Dit gebeurt in een informele setting die door veel indieners als zeer prettig wordt ervaren. Vaak worden eventuele knelpunten in een eerste gesprek duidelijk. Op deze wijze hoeven er nauwelijk formele adviezen te worden geschreven. Afgelopen jaar is tevens de welstandsnota voor het landelijk gebied vastgesteld. Op deze wijze is er voor de hele gemeente een uniforme werkwijze en taakverdeling ontstaan. Deze verdeling is als volgt: Plannen in de welstandsvrije gebieden worden door de plantoetsers direct in de vergunningprocedure meegenomen. Deze worden niet meer voorgelegd aan de stadsbouwmeester. In de middenniveaus (niveau 1) doet de gemeentelijk welstandsadviseur de gemeentelijke voortoets. Deze toetsing wordt in beginsel altijd door de stadsbouwmeester overgenomen. Over complexere plannen vindt wekelijks overleg plaats. De overige plannen, in niveau 2 (hoogste niveau) worden door de stadsbouwmeester behandeld. Alle schriftelijke adviezen worden door de stadsbouwmeester verzorgd. Een ander belangrijk deel van de kwaliteitsborging vormen de kwaliteitsteams van de Marslanden en met name Centrum Hardenberg en Dedemsvaart. Er vindt tijdens het planvormingsproces regelmatig afstemming plaats tussen de heer G. Geerdink van het kwaliteitsteam met de stadsbouwmeester. Op deze manier vormt de welstandstoets vooral een formele toetsing. De daadwerkelijk advisering heeft hoofdzakelijk daarvoor al plaats gevonden Adviesaanvragen Van het totaal aantal plannen van 285 in 2013 werden 278 aanvragen voorzien van een positief advies; 5 aanvragen kregen een negatief advies. Nog lopende aanvragen zijn in dit overzicht niet opgenomen. De stadsbouwmeester bezoekt elke week de afdeling Ruimtelijk Domein om de adviesaanvragen in te nemen en had in 2013 voor vergunningplichtige plannen het mandaat om zowel positieve als negatieve adviezen uit te brengen. De stadsbouwmeester heeft wekelijks contact met gemeentelijk welstandsadviseur de heer M. de Groot. Daarnaast is er regelmatig contact met de ambtenaren van de afdeling Bouwen en Milieu: De heer A. Veltman (coördinator welstand) De heer J. Arkes De heer D. Mepschen De heer C. Van Wilk Er wordt regelmatig overlegd, ook over onderwerpen die de strikte planbehandeling te buiten gaan. 11
COLOFON Titel Jaarverslag stadsbouwmeester gemeente Hardenberg 2013 Tekst ir. R.M. Onderdelinden Redactie P. Versluis Vormgeving M. van Eunen Zwolle, mei 2014 Meer weten? Bent u benieuwd naar de mogelijkheden die Het Oversticht u kan bieden? Neem dan contact met ons op. Mail@oversticht.nl / 038-4213257 www.oversticht.nl