SPC Semap 11.01.2012 1/5 1. NAAM GENEESMIDDEL Semap tabletten 20 mg. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Semap bevat 20 mg penfluridol per tablet. 3. FARMACEUTISCHE VORM Tabletten. 4. KLINISCHE GEGEVENS 4.1 Therapeutische indicaties Onderhoudsbehandeling van chronische of recidiverende psychosen. opmerking Semap alleen is niet aangewezen wanneer in het ziektebeeld psychomotorische agitatie overheerst. 4.2 Dosering en wijze van toediening Semap wordt eenmaal per week ingenomen. De begindosis bedraagt 10 tot 20 mg (½ à 1 tablet) per week. Bij patiënten die al behandeld worden met neuroleptica, wordt een geleidelijke vermindering van de bestaande therapie geadviseerd, terwijl de begindosis van Semap van 20 mg geleidelijk verhoogd wordt op geleide van het resultaat. Bij patiënten die nog niet met neuroleptica behandeld worden, is de begindosis van Semap 20 tot 40 mg. Eventueel wordt dit gecombineerd met andere, meer sederende psychofarmaca, voor de behandeling van psychomotorische agitatie, angst en slapeloosheid. De dosis van de additionele psychofarmaca kan daarna geleidelijk verlaagd worden of worden weggelaten. De wekelijkse onderhoudsdosis van Semap die een optimale antipsychotische werking heeft met een minimum aan bijwerkingen, bedraagt 20 tot 60 mg (1 à 3 tabletten). Indien nodig mogen ook hogere doses worden toegediend. Een wekelijkse dosis van 100 mg en meer wordt zelden voorgeschreven, en mag alleen onder strenge medische controle worden gegeven. Bij milde chronische en goed gedefinieerde psychosen bleken doses van 5-10 mg soms afdoende. Het kan een enkele keer voorkomen dat patiënten aanvullende sedatie (b.v. 's nachts) nodig hebben. Er zijn geen meldingen dat penfluridol onverenigbaar is met andere psychofarmaca. 4.3 Contra-indicaties - Overgevoeligheid voor Semap of aanverwante difenylbutylpiperidine-derivaten. - Depressie van het centrale zenuwstelsel. - Comateuze toestand. - Depressie. - Ziekte van Parkinson. 4.4 Speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen bij gebruik - Bij geagiteerde of agressieve patiënten moet Semap, omdat het nauwelijks sedeert, gecombineerd worden met meer sederende psychofarmaca. - Bij patiënten met leverfunctiestoornissen dient voorzichtig gedoseerd te worden. - Bij patiënten met epilepsie is oplettendheid vereist, omdat antipsychotica, in het bijzonder fenothiazinen e.d., de prikkeldrempel kunnen verlagen. - Oudere patiënten kunnen gevoeliger zijn, met name voor de extrapiramidale effecten. Bij ouderen dient de startdosis derhalve gehalveerd te worden. - Van kinderen onder de leeftijd van 12 jaar zijn onvoldoende gegevens bekend. - Bij langdurige behandeling met antipsychotica (vooral met hoge doseringen) kan tardieve dyskinesie voorkomen. Deze symptomen kunnen tijdelijk verergeren of zelfs nog ontstaan, na het staken van de behandeling. Het risico van irreversibiliteit is groter bij oudere
SPC Semap 11.01.2012 2/5 patiënten en bij patiënten met een organische hersenbeschadiging. Het verdient aanbeveling de patiënten hierop periodiek te controleren vanaf 3-6 maanden na de start van de therapie en hen tevens vooraf over dit risico te informeren. - Evenals met andere neuroleptica dient men bij Semap bedacht te zijn op het optreden van het zogenaamde maligne neurolepticumsyndroom, waarin centraal staan: hyperthermie, extreme spierrigiditeit en een autonome instabiliteit. Verder kunnen zich voordoen: verhoging van het serumcreatinefosfokinasegehalte en leukocytose, tachypnoe, bewustzijnsveranderingen en profuus zweten. Levensbedreigend is meestal de rabdomyolyse en de daarmee samenhangende nierinsufficiëntie. Behalve algemeen ondersteunende maatregelen (externe afkoeling en rehydratie) worden vaak eerst anticholinergica en benzodiazepinen gegeven. In ernstige gevallen zijn deze farmaca onvoldoende effectief en dienen dantroleen en/of dopamine-agonisten te worden gegeven. Als deze therapie niet aanslaat of in een uiterst levensbedreigende situatie kan elektroconvulsietherapie levensreddend zijn. - Bij patiënten met psycho-organische stoornissen dient men rekening te houden met het grotere risico van bijwerkingen. - Bij patiënten met cardiovasculaire stoornissen (o.a. prikkelgeleidingsstoornissen, decompensatio cordis en recent myocardinfarct) dienen antipsychotica met voorzichtigheid te worden toegepast; een anti-α 1 -adrenerge werking kan aanleiding geven tot orthostatische hypotensie. Penfluridol heeft deze werking echter nauwelijks. - Bij spastische verlammingen moet voorzichtig worden gedoseerd. - Neuroleptica kunnen vitale depressies luxeren en bepaalde symptomen kunnen als gevolg van het gebruik van neuroleptica ten onrechte als depressieve symptomen worden gezien. - Er zijn bij gebruik van antipsychotica gevallen van veneuze trombo-embolie gemeld. Aangezien patiënten onder behandeling met antipsychotica zich vaak presenteren met verworven risicofactoren voor veneuze trombo-embolie, dienen alle mogelijke risicofactoren hiervoor voorafgaand aan en tijdens de behandeling met Semap onderkend te worden en voorzorgsmaatregelen getroffen te worden. Toegenomen mortaliteit bij ouderen met dementie Uit gegevens uit twee grote observationele onderzoeken is gebleken dat bij ouderen met dementie die met antipsychotica worden behandeld een licht verhoogd risico op overlijden bestaat in vergelijking tot ouderen die niet worden behandeld. Er zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om een goed onderbouwde schatting te geven van de precieze omvang van het risico; de oorzaak van dit toegenomen risico is niet bekend. Semap is niet goedgekeurd voor de behandeling van gedragsstoornissen bij dementie. 4.5 Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie - Zoals alle neuroleptica, kan penfluridol de werking van middelen versterken die depressies van het centrale zenuwstelsel veroorzaken, zoals alcohol, sedativa, hypnotica of potente analgetica. Hoewel penfluridol geen ademhalingsdepressies veroorzaakt, kan het de ademhalingsdepressie wel versterken die wordt veroorzaakt door morfinomimetica. - Bij gelijktijdig gebruik met antihypertensiva bestaat de kans op (verergering van) orthostatische hypotensie. - Middelen die verhoging van de leverenzymactiviteit induceren (barbituraten, fenytoïne en carbamazepine), versnellen de afbraak van antipsychotica. Combinatie van enkele antipsychotica met diuretica, zoals furosemide en chloorthiazide, kan de uitscheiding van water, natrium en soms ook chloride sterk vergroten. Indien nodig moet de dosering van Semap worden verhoogd. - Antacida verminderen de orale opname van de antipsychotica. - De anti-α 1 -adrenerge werking (vooral bij fenothiazinen) kan een versterking geven van het bloeddrukverlagende effect van fenoxybezamine, labetalol en andere α-blokkerende sympaticolytica, alsmede van methyldopa, reserpine, en andere centraalwerkende antihypertensiva. Daarentegen wordt het bloeddrukverlagende effect van guathidine geblokkeerd.
SPC Semap 11.01.2012 3/5 - Penfluridol remt de werking van dopamine-agonisten zoals bromocriptine en L-dopa. - Het gelijktijdig gebruik van andere neuroleptica, lithium, antidepressiva, anti-parkinsonmiddelen en farmaca met een centrale anticholinerge werking verhoogt het risico op het ontstaan van tardieve dyskinesie. 4.6 Gebruik bij zwangerschap en bij het geven van borstvoeding Gebruik bij zwangerschap Neonaten die tijdens het derde trimester van de zwangerschap zijn blootgesteld aan antipsychotica (waaronder Semap), lopen risico op bijwerkingen na de bevalling waaronder extrapiramidale symptomen en/of onttrekkingsverschijnselen die kunnen variëren in ernst en in duur. Er zijn meldingen van agitatie, hypertonie, hypotonie, tremor, slaperigheid, ademnood of voedingsstoornis. Pasgeborenen moeten daarom nauwlettend worden gecontroleerd. Gebruik bij borstvoeding Bij gebruik van Semap mag geen borstvoeding worden gegeven, omdat penfluridol uitgescheiden kan worden in de moedermelk. 4.7 Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te gebruiken Patiënten die voertuigen besturen of met machines werken, moeten worden gewaarschuwd voor de mogelijkheid van sufheid en een verminderd reactievermogen. 4.8 Bijwerkingen - Evenals bij andere neuroleptica kunnen tijdens de behandeling met penfluridol, in het begin van de behandeling en/of bij het verhogen van de dosis, afzonderlijk of gelijktijdig, de volgende extrapiramidale stoornissen optreden: * dosisafhankelijke Parkinson-achtige verschijnselen (hypokinetisch of hypokinetisch-rigide syndroom); * acute dyskinetisch-dystone verschijnselen; * dosisafhankelijke acathisie. Bovendien treden incidenteel andere onwillekeurige motorische verschijnselen op. Na langdurig gebruik (na maanden tot jaren) kunnen bewegingsstoornissen (in het bijzonder tardieve dyskinesie) ontstaan, zowel tijdens als na de behandeling (zie ook rubrieken waarschuwingen en voorzorgen, en interacties). - Autonome bijwerkingen zoals visusstoornissen en hypotensie, bovenbuiksklachten, waaronder misselijkheid en braken, kunnen optreden. - Vermoeidheid, hypersalivatie of toegenomen transpiratie kunnen optreden. - Andere meldingen betreffen duizeligheid, sufheid, hoofdpijn, huidreacties en gewichtstoename. - Nu en dan is depressie gerapporteerd: een causaal verband met penfluridol was in de meeste gevallen onduidelijk. - Antipsychotica (dopamine-antagonisten) veroorzaken als regel een dosisafhankelijke stijging van de prolactineconcentratie. Deze stijging kan, naast andere factoren, (in uitzonderlijke gevallen) aanleiding geven tot galactorroe, tot cyclusstoornissen bij vrouwen en tot impotentie bij mannen die voorheen geen seksuele stoornissen hadden. - Bij mannen kunnen zich erectie- en ejaculatiestoornissen voordoen (o.a. priapisme en retrograde ejaculatie). - Neonataal onttrekkingssyndroom kan optreden (zie rubriek 4.6). Frequentie niet bekend - Er zijn zeldzame meldingen van het maligne neurolepticumsyndroom (zie ook de rubriek waarschuwingen en voorzorgen) - Er zijn enkele meldingen van verandering in leverfunctie en benigne tachycardie na de toediening van neuroleptica. - Ten gevolge van de anti-α 1 -adrenerge werking kan orthostatische hypotensie optreden; bij hogere doseringen: algemene hypotensie en reflectoire tachycardie.
SPC Semap 11.01.2012 4/5 - Er zijn bij gebruik van antipsychotica gevallen van veneuze trombo-embolie gemeld, waaronder gevallen van longembolie en diepe veneuze trombose. Frequentie niet bekend. 4.9 Overdosering De symptomen zijn een verergering van de bekende farmacologische effecten en bijwerkingen. Er zijn echter patiënten beschreven die een goede tolerantie vertoonden bij een wekelijkse dosis van 160-200 mg, en zelfs bij een dagelijkse dosis van 120 mg. De meest voorkomende bijwerkingen in geval van overdosering zijn: ernstige extrapiramidale bijwerkingen, milde hypotensie, sedatie. Er is geen specifiek antidotum. De behandeling moet ondersteunend zijn. Er moet rekening worden gehouden met de langdurige werking van penfluridol. Als behandeling dient men de maag te spoelen en geactiveerde kool en een osmotisch werkend laxans (natriumsulfaat) toe te dienen. Opname op een intensive care-afdeling is noodzakelijk. Bij comateuze patiënten dient men voor beademing te zorgen. Bij ademhalingsdepressie kan kunstmatige ademhaling nodig zijn. Het ECG dient gevolgd te worden tot het weer normaal is. Bloeddrukdaling behandelen door aanvulling van het circulerend volume met plasma of een plasmavervangingsmiddel. Bij onvoldoende effect kan o.a. dopamine worden toegediend. Ernstige aritmieën dienen met de gebruikelijke anti-aritmica behandeld te worden. Kinidine en procaïnamide zijn gecontraïndiceerd. Extrapiramidale stoornissen kunnen het best behandeld worden met een anti-parkinsonpreparaat met een anticholinerge werking. In ernstige gevallen dient men parenteraal te behandelen. 5. FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN 5.1 Farmacodynamische eigenschappen Penfluridol is een oraal werkzaam neurolepticum met een lange werkingsduur (één week bij therapeutische dosis) uit de difenylbutylpiperidine-groep. Minimale antiserotonerge (5-HT 2 - receptoren) en adrenolytische (α 1 -receptor) activiteit is beschreven. Penfluridol werkt tegen waanbeelden en hallucinaties, waarschijnlijk door een interactie in de mesocortiale en limbische weefsels en een activiteit op de basale ganglia (nigrostriatale banen). De laatste activiteit is waarschijnlijk de oorzaak van de extrapiramidale bijwerkingen (dystonie, acathisie en parkinsonisme). De perifere antidopaminerge effecten zijn, onder andere, verantwoordelijk voor het tegengaan van misselijkheid en braken (via de chemoreceptor-trigger zone), de relaxatie van maag-darmsfincters en de toename van de prolactine-afgifte. 5.2 Farmacokinetische eigenschappen Na orale toediening wordt penfluridol bijna volledig geabsorbeerd. Piekplasmaspiegels worden 4 tot 8 uur na inname bereikt. Er wordt een plasma-eiwitbinding van ongeveer 98% bereikt. Penfluridol wordt uitgebreid gemetaboliseerd, voornamelijk door oxidatieve N-dealkylatie. Ongeveer 30% van de wekelijkse dosis wordt onveranderd via de feces uitgescheiden en minder dan 0,25% via de urine. De metabolieten leveren geen bijdrage aan de neuroleptische werking van penfluridol. De eliminatie halfwaarde tijd (t ½ ß) is 4-7 dagen, bij een éénwekelijkse dosering. 5.3 Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek Geen bijzonderheden. 6. FARMACEUTISCHE GEGEVENS 6.1 Lijst van hulpstoffen Lactose, maïszetmeel, gepregelatiniseerd maïszetmeel, saccharose, crospovidon, talk, magnesiumstearaat, indigotine (E 132) en chinolinegeel (E 104). 6.2 Gevallen van onverenigbaarheid
SPC Semap 11.01.2012 5/5 Niet van toepassing. 6.3 Houdbaarheid Semap-tabletten zijn 5 jaar houdbaar. De uiterste gebruiksdatum staat vermeld op de verpakking. De afkorting "EXP.:" betekent: niet te gebruiken na:. 6.4 Speciale voorzorgsmaatregelen bij opslag Bewaren bij een temperatuur tussen 15 en 30 C op een droge en donkere plaats. Buiten bereik van kinderen houden. 6.5 Aard en inhoud van de verpakking Doordrukstrip met 12 tabletten à 20 mg penfluridol. 6.6 Gebruiksaanwijzing/verwerkingsinstructies Niet van toepassing. 7 Naam en permanent adres of officiële vestigingsplaats van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen Alkopharma SARL 45-47 route d Arlon L-1140 Luxembourg 8. NUMMER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN RVG 06603. 9. DATUM VAN EERSTE VERGUNNING/HERNIEUWING VAN DE VERGUNNING 7 februari 1973 10. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST Laatste gedeeltelijke wijziging betreft rubrieken 4.6 en 4.8: 13 januari 2012.