De impact van legalisering van online kansspelen op klassieke loterijen April 2011 In opdracht van Goede Doelen Loterijen NV Uitgevoerd door: MWM2 Bureau voor Online Onderzoek Auteurs Matthijs Wolters Ingrid Nieuwenhuizen Milou Klasen
DE IMPACT VAN LEGALISERING VAN ONLINE KANSSPELEN OP KLASSIEKE LOTERIJEN... 1 1. AANLEIDING... 3 2. SPEELGEDRAG NEDERLANDERS... 4 3. OFFLINE KANSSPELEN NU... 5 4. ONLINE KANSSPELEN NU... 6 5. PLANNEN BIJ GELIJKBLIJVEND BELEID... 7 6. IMPACT VAN TWEE SCENARIO S OP KLASSIEKE LOTERIJEN... 8 7. KANNIBALISATIE EN VERMINDERDE AFDRACHT AAN DE GOEDE DOELEN... 11 8. CONCLUSIE... 12 8.METHODOLOGISCHE VERANTWOORDING... 13 BIJLAGE... 14 Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 2/15
1. Aanleiding Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Goede Doelen Loterijen NV en in samenwerking met De Lotto. De Goede Doelen Loterijen is een organisatie waartoe de Nationale Postcode Loterij, VriendenLoterij en BankGiro Loterij behoren. De Nationale Postcode Loterij steunt goede doelen op het gebied van mens en milieu, de BankGiro Loterij steunt het behoud van cultureel erfgoed en de VriendenLoterij steunt diverse goede doelen organisaties op het gebied van gezondheid en welzijn in Nederland. De vragen van de Goede Doelen Loterijen zijn naar boven gekomen naar aanleiding van de actuele aandacht voor de eventuele legalisering van online gokken. Op dit moment spelen jaarlijks honderdduizenden mensen op internet illegaal kansspelen. Door vergunningen voor online kansspelen uit te geven, wil staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie een legaal aanbod voor deze vraag creëren. De Goede Doelen Loterijen vermoedt dat legalisering van online kansspelen negatieve gevolgen heeft voor klassieke (offline) loterijen. Als minder mensen deel gaan nemen aan klassieke loterijen, heeft dit gevolgen voor goede doelen, die voor hun inkomsten sterk afhankelijk zijn van deze loterijen. MWM2 heeft de opdracht gekregen om te onderzoeken of, en in welke mate legalisering van online gokken ten koste gaat van het deelnemen aan klassieke loterijen zoals de VriendenLoterij, Nationale Postcode Loterij en De Lotto. Dit is onderzocht onder een representatieve steekproef van Nederlanders van 18 jaar en ouder bestaande uit verschillende groepen mensen: niet deelnemers aan klassieke loterijen en online kansspelen, deelnemers aan klassieke loterijen, deelnemers aan online kansspelen en deelnemers aan klassieke loterijen én online kansspelen. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 3/15
2. Speelgedrag Nederlanders Bijna 60 procent van alle Nederlanders waagt wel eens een gokje. Bijna driekwart van deze mensen doet dat alleen offline, dus bij klassieke kansspelen of loterijen, zoals de Staatsloterij of de Nationale Postcode Loterij. Ongeveer 7 procent gokt juist alleen online. De rest (negen procent) doet beide. Kijkend naar de (socio demografische) profielen van elk van deze groepen valt een aantal zaken op. Vrouwen gokken minder vaak dan mannen. De groep 45 tot 54 jarigen is oververtegenwoordigd in de groep offline kans. Mensen met lagere inkomens spelen vaker online dan offline, de hogere inkomens spelen niet of alleen offline. Mensen met een lagere opleiding spelen juist weer vaker alleen online of niet. De helft van alle (online én offline) heeft voor zichzelf een maximum budget vastgesteld waarmee ze elke maand mogen spelen. De bedragen lopen uiteen van een paar euro tot enkele honderden tot zelfs duizenden euro s. Het gemiddelde budget voor alle ligt rond de 35 euro per maand, de mediaan op 25 euro. Voor mensen die alleen offline spelen, is het gemiddelde maandbudget ruim 30 euro (mediaan 25 euro). Mensen die online spelen, leggen gemiddeld meer geld in per maand dan de gemiddelde Nederlander (75 euro versus de eerder genoemde 35 euro), maar de mediaan ligt lager (20 euro versus 25 euro). Wanneer het gemiddelde groter is dan de mediaan is er een relatief klein aantal dat relatief veel inzet (en daardoor het gemiddelde oprekt ). Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 4/15
3. Offline kansspelen nu De populairste offline loterij is de Staatsloterij. Ruim 80 procent van alle loterij in Nederland doet daar wel eens aan mee (dat is ruim 41%procent van alle Nederlanders boven de 18). De Nationale Postcode Loterij is op gepaste afstand de een na grootste (24% van alle Nederlanders), gevolgd door de Lotto, krasloten en de BankGiro Loterij. De Nationale Postcode Loterij heeft de meest trouwe. Ruim 93 procent van hen speelt elke trekking mee. Ook de Vriendenloterij (87% altijd) en Dayzers (86%) hebben trouwe. De belangrijkste reden om mee te spelen aan offline kansspelen is voor veel mensen (circa 80%) de kans om geld te winnen. Op de tweede plaats (ongeveer een derde) komt het steunen van een goed doel. De spanning is deelnamemotief nummer drie dat ongeveer door een kwart van de mensen wordt genoemd. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 5/15
4. Online kansspelen nu Online kansspelen hebben een vrij negatief imago. Ruim een derde van alle Nederlanders ervaart online spelen als onveilig. Ook veelgenoemd zijn verslavend (bijna 30%) en saai (18%). Leuk (15%) en spannend (13%) volgen pas op plaats vier en vijf. Illegaal wordt door nog geen vijf procent van de mensen genoemd. De drie meest genoemde redenen om niet aan online spelen mee te doen, zijn: spellen op internet trekken me in het algemeen niet zo (ruim 42%), ik weet niet of ik de website kan vertrouwen (36%) en ik vind klassieke loterijen leuker (18%). De motieven om juist wel aan online kansspelen mee te doen (ruim een zesde van de Nederlanders speelt wel eens online), zijn anders dan die voor offline kansspelen. Weliswaar is de kans om geld te winnen nog steeds nummer één, maar deze reden wordt nu door slechts 46% van de mensen genoemd. Ook hoog scoren zijn ontspanning (35%) en spanning (33%). Beduidend lager staat de mogelijkheid om een goed doel te steunen (ruim 6%). Online fruitautomaat heeft de meeste : 38% van de online speelt dit spel wel eens. Voor online poker is dit percentage nauwelijks lager: bijna 38%. Bij online bingo bedraagt dit percentage 30% net als bij online sportweddenschappen. Online bingo kent echter het grootste aantal trouwe ( die meerdere keren per week spelen): 10,3%. Van de poker is 10,1% een trouwe speler. Ruim de helft van alle online speelt op 100% Nederlandse sites. Een kwart speelt op een mix van buitenlandse en Nederlandse sites. Bijna 20% weet het niet. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 6/15
5. Plannen bij gelijkblijvend beleid (= niet legalisering van online kansspelen) Gevraagd naar hun plannen in de nabije toekomst geeft ruim twee derde van de online aan dat zij hun speelgedrag in de komende zes maanden niet zullen veranderen. Zij blijven ongeveer hetzelfde inleggen. Ongeveer 30% geeft verrassend genoeg aan dat zij minder gaat inleggen de komende tijd. Twee procent van de gaat meer inleggen. Mensen die nu alleen nog offline spelen, blijven dat de komende maanden in grote meerderheid (82%) doen. Zestien procent twijfelt, de rest (1,8%) gaat waarschijnlijk wel online spelen. Van die laatste twee groepen (bijna 18%) geeft ruim de helft (58,8%) aan dat dit ten koste zal gaan van het meespelen bij klassieke loterijen. De andere helft gaat simpelweg meer geld per maand inleggen. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 7/15
6. Impact van twee scenario s op klassieke loterijen Aan alle respondenten zijn twee scenario s voorgehouden. In het eerste scenario wordt online gokken gelegaliseerd. In het tweede ook, maar bovendien worden deze online spelen aangeboden door een grote, in Nederland bekende partij (zoals de Staatsloterij, de Nationale Postcode Loterij of de Lotto). In beide scenario s wordt uitgegaan van een prijzengeldpercentage van 90%. Dit percentage wordt op dit moment minimaal door aanbieders van online kansspelen gehanteerd. Algemeen wordt aangenomen dat door de aard van het online kansspel een dergelijk uitkeringspercentage benodigd is om een voldoende aantrekkelijk aanbod te kunnen bieden aan deelnemers. In dit onderzoek is er vanuit gegaan dat dit derhalve ook geldt voor het geval bekende partijen in de toekomst online kansspelen gaan aanbieden. Ruim de helft van de respondenten is bekend met de ontwikkelingen om online kansspelen te legaliseren. Ongeveer 30% vindt het een (zeer) goede ontwikkeling, ongeveer een kwart een (zeer) slechte. De rest is neutraal of weet het niet. Met name die online én offline spelen, kennen de ontwikkelingen en moedigen deze aan. Gevraagd naar de gevolgen van deze maatregel geeft ruim zeven procent van de respondenten, die nu nog niet online spelen, aan dat zij dat dan (zeer) waarschijnlijk wel zouden gaan doen. Ruim negentien procent weet het nog niet zeker; de rest (73,4%) weet waarschijnlijk tot zeker dat zij niet online gaan spelen. In tabel 6.1 staan voor scenario 1 de resultaten uitgesplitst naar de vier groepen. Tabel 6.1: Als deze legalisering van online kansspelen gerealiseerd wordt, zou u dan aan online kansspelen meedoen? of meer geld inleggen bij online kansspelen? Scenario 1 Type speler Ja, zeer waarschijnlijk wel Zou u online spelen? Zou u meer online spelen? Niet Offline Online Ja, waarschijnlijk wel Misschien, weet nog niet zeker Nee 1,6% 6,5% 8,1% 27,4% 4,8% 1,6% 30,6% 22,6% 0,0% 1,7% 20,0% 31,7% Offline én online 0,0% 9,7% 38,7% 29,0% Uit tabel 6.1 blijkt dat legalisering een groot effect heeft op de speelintentie van de verschillende type. Van de mensen die op dit moment alleen aan klassieke loterijen deelnemen zegt 37% (zeker tot Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 8/15
misschien) deel te gaan nemen aan online kansspelen. Bijna 10% van de mensen die op dit moment aan offline en online kansspelen deelnemen zegt waarschijnlijk meer online te gaan spelen na legalisatie. Het is interessant om deze percentages vervolgens te vergelijken met het tweede scenario dat respondenten is voorgelegd. In tabel 6.2 staan voor scenario 2 de resultaten uitgesplitst naar de vier groepen. Tabel 6.2: Als deze legalisering van online kansspelen gerealiseerd wordt en uitgevoerd door een grote bekende partij, zou u dan aan online kansspelen meedoen? of meer geld inleggen bij online kansspelen? Scenario 2 Type speler Ja, zeer waarschijnlijk wel Zou u online spelen? Niet Offline Ja, waarschijnlijk wel Misschien, weet nog niet zeker Nee 3,2% 6,5% 22,6% 24,2% 6,5% 14,5% 40,3% 22,6% Zou u meer online spelen? Online 0,0% 10,0% 23,3% 30,0% Offline én online 1,6% 16,1% 45,2% 19,4% Uit tabel 6.2 blijkt dat het effect van scenario 2 op de speelintentie van Nederlanders nog sterker is dan dat van scenario 1. Van de offline (mensen die op dit moment alleen aan klassieke loterijen deelnemen) zegt ruim 60% (zeker tot misschien) aan online kansspelen te gaan deelnemen. Ook van de mensen die op dit moment offline en online spelen, zegt ruim 60% meer aan online spellen te gaan deelnemen. De respondenten die bij de scenario s aangaven dat ze (misschien) wel online zouden gaan gokken is bij elk scenario gevraagd met welk bedrag zij dan (meer) zouden gaan spelen per maand. Onderstaande tabel geeft de uitkomsten weer. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 9/15
Tabel 6.3: Gemiddelde bedrag waarmee per maand (meer) gespeeld wordt bij elk scenario Hoeveel (meer) online spelen per maand? Online spelen Scenario 1 Scenario 2 Niet 21,79 20,43 Offline 21,13 19,54 Meer online spelen Online 32,68 23,34 Offline én online 24,62 26,12 Uit tabel 6.3 blijkt dat Nederlanders gemiddeld een budget voor online kansspelen hebben dat varieert tussen 19,54 euro en 32,68 euro. Aan de mensen die al offline speelden, is vervolgens gevraagd of hun intentie om eventueel meer online te gaan spelen na scenario 1 of 2 mogelijk gevolgen heeft voor hun inleg in offline spelen 1. De resultaten staan in onderstaande tabel. Tabel 6.4: Heeft scenario gevolgen voor inleg in klassieke loterijen? Ja, impact op offline inleg Scenario 1 Scenario 2 Offline 58,1% 64,6% Offline én online 63,4% 58,0% Uit tabel 6.4 blijkt dat bij beide scenario s voor een ruime meerderheid (+/ 60%) van beide type de extra online inleg ten koste zal gaan van de offline inleg. 1 Voor mensen die niet offline spelen, heeft extra online spelen uiteraard geen impact op hun offline inleg. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 10/15
7. Kannibalisatie en verminderde afdracht aan de goede doelen In de vorige paragraaf is voor de twee scenario s gekeken welk percentage van de mensen die op dit moment wel deelnemen aan een klassieke loterij en tegelijk niet aan online spellen, dat (misschien) wel zouden doen. Dit is eveneens gedaan voor de mensen die op dit moment aan zowel een klassieke loterij(en) als aan een online spel meedoen. Door te vragen naar het budget dat mensen over hebben voor online spellen, en of dit budget ten koste gaat van het budget dat mensen op dit moment over hebben voor klassieke loterijen, is vastgesteld welke gevolgen legalisering respectievelijk legalisering en aanbieding van online spellen door een grote bekende partij hebben op de inkomsten van klassieke loterijen. Op grond van de wettelijke afdrachtsverplichting is voor de twee typen goededoelenloterijen die er in Nederland zijn vervolgens berekend i n hoeverre de afdracht aan de goede doelen daaronder lijdt. De resultaten staan hieronder in tabel 7.1. Details per loterij zijn te vinden in de tabellen A1 t/m A4 in de bijlage. Tabel 7.1: Verminderde afdracht aan goede doelen bij twee scenario s Goededoelenloterij Legalisatie Legalisatie + grote partij Nationale Postcode Loterij/BankGiro 39,9 miljoen 54,0 miljoen Loterij/VriendenLoterij Lotto/Toto/Krasloterij/Lucky Day 11,8 miljoen 12,4 miljoen Totaal 51,7 miljoen 66,4 miljoen Bij het legaliseren van online kansspelen zal de afdracht aan goede doelen op jaarbasis bij scenario 1 met ongeveer 51,7 miljoen euro afnemen. Als online kansspelen worden aangeboden door een grote vertrouwde Nederlandse partij (scenario 2), dan zal de totale afdracht met 66,4 miljoen euro afnemen. In 2009 bedroeg de totale afdracht door de goededoelenloterijen 434,3 miljoen euro. Gemeten naar dit bedrag zal het vrijgeven van online kansspelen leiden tot een afdrachtsvermindering van 15,3%. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 11/15
8. Conclusie Hoewel online kansspelen op dit moment een slecht imago bij het Nederlands publiek genieten, is er een aanmerkelijk grote groep die (misschien) wel zou willen deelnemen aan online kansspelen zodra online kansspelen gelegaliseerd worden. Als Nederlanders aan online kansspelen gaan deelnemen, zal dit gedeeltelijk ten koste gaan van het budget dat anders voor klassieke loterijen bestemd zou zijn. De mate waarin het vrijgeven van online kansspelen kanibaliseert en de gevolgen hiervan voor de afdracht aan de goede doelen is door middel van dit onderzoek vastgesteld. Bij legaliseren van online kansspelen zullen de goede doelen jaarlijks 51,7 miljoen euro minder krijgen. Als daarnaast online gokspelen aangeboden zouden worden door een grote bekende Nederlandse partij zou dit bedrag 66,4 miljoen euro bedragen. Dit is een afdrachtsvermindering aan goede doelen van ruim 15%. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 12/15
8.Methodologische verantwoording In opdracht van De Goede Doelen Loterijen heeft MWM2 het onderzoek uitgevoerd. Er is gebruik gemaakt van een kwantitatieve online meting. Naast verschillende achtergrondinformatie over de respondent, is het effect van twee scenario s gemeten op kannibalisatie. Het eerste scenario betrof legalisatie van online kansspelen door de overheid. Het tweede scenario voegde hier het aanbieden door een grote vertrouwde partij zoals de Staatsloterij, Postcodeloterij of Lotte aan toe. Eveneens is als controle hierop gevraagd in hoeverre men de inleg bij online kansspelen, zonder beide scenario s zou vergroten. De volledige vragenlijst is te vinden in de bijlage van dit rapport. Het veldwerk vond plaats van woensdag 13 april 2011 tot en met zondag 17 april 2011. De totale respons bedroeg 4200 volledig ingevulde enquêtes. De onderzoeksresultaten mogen als representatief worden beschouwd voor de totale Nederlandse volwassen populatie wat betreft leeftijd, geslacht en regio. Representativiteit van onderzoeksuitkomsten betekent dat deze kunnen worden gegeneraliseerd naar Nederlanders van 18 jaar en ouder. Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 13/15
Bijlage Tabel A1: Gevolgen twee scenario s voor de afdracht aan de goede doelen door de VriendenLoterij Scenario 1: legalisering Scenario 2: legalisering + aanbieden door grote partij Online + offline 62.446 26,63 18,0% 3.984.949 Offline 206.808 25,23 10,7% 7.425.390 Online + offline 84.945 18,23 19,3% 3.974.977 Totaal vermindering afdracht 4.834.595 5.700.184 Tabel A2: Gevolgen twee scenario s voor de afdracht aan de goede doelen door de BankGiro Loterij Scenario 1: legalisering Huidig speelgedrag Aantal potentiële online deelnemers Budget Afname budget klassieke loterijen Inkomstenvermindering Offline 103.689 24,98 16,5% 5.684.240 Huidig speelgedrag Aantal potentiële online deelnemers Budget Afname budget klassieke loterijen Inkomstenvermindering Totaal vermindering afdracht Offline 185.152 24,53 20,7% 12.635.585 10.279.148 Online + offline 86.931 35,69 19,0% 7.922.710 Scenario 2: legalisering + aanbieden door grote partij Offline 322.985 23,16 13,3% 13.371.234 13.892.096 Online + offline 115.402 45,33 20,5% 14.412.959 Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 14/15
Tabel A3: Gevolgen twee scenario s voor de afdracht aan de goede doelen door de Nationale Postcode Loterij Scenario 1: legalisering Online + offline 190.693 32,56 16,5% 13.728.002 Scenario 2: legalisering + aanbieden door grote partij Offline 1.058.851 21,76 15,8% 48.781.544 34.416.873 Online + offline 261.750 34,86 16,4% 20.052.202 Tabel A4: Gevolgen twee scenario s voor de afdracht aan de goede doelen door de Lotto/Toto/Krasloterij/Lucky Day* Scenario 1: legalisering Huidig speelgedrag Aantal potentiële online deelnemers Budget Afname budget klassieke loterijen Inkomstenvermindering Totaal vermindering afdracht Offline 520.075 22,61 22,8% 35.925.784 24.826.893 Huidig speelgedrag Aantal potentiële online deelnemers Budget Afname budget klassieke loterijen Inkomstenvermindering Totaal vermindering afdracht Offline 577.662 25,50 23,4% 41.362.881 11.844.613 Online + offline 271.388 42,40 17,7% 24.440.527 Scenario 2: Offline 983.654 22,90 15,2% 41.086.840 12.440.472 legalisering + aanbieden door grote partij Online + offline 352.422 43,60 15,2% 28.026.892 * Uitgegaan wordt van het minimale afdrachtspercentage van 18% waartoe de Lotto verplicht is Impact legalisering online kansspelen Goede Doelen Loterijen april 2011 MWM2 Amsterdam 15/15