lasrook te lijf!
2 lasrook te lijf! inhoud waarom dit boekje? 5xbeter 3 Waarom dit boekje? 3 Wat is lasrook? 4 Wat zijn de risico s? 5 Wat kan ik doen? 6 Voordat je gaat lassen 7 Lasrookpluim 8 Bronafzuiging 9 Lashelmen 10 Hulp nodig? Schakel een Verbetercoach in! 11 Goed laswerk is vakwerk. Twee losse elementen worden één en wat vast zit, zit ook echt vast. Dat vakwerk kan ook gezondheidsrisico s met zich meebrengen. Belangrijk om bij stil te staan. Want een verstandige lasser neemt zijn gezondheid serieus. Die is namelijk heel veel waard! Bij lassen loop je het risico om lasrook in te ademen. Dit kan schadelijk zijn voor je gezondheid. Je kunt dat risico beperken met de juiste, soms simpele, maatregelen. In dit boekje geven we een aantal tips over hoe je veilig en gezond kunt werken. Want bij een professionele lasser hoort een professionele werkhouding. Meer informatie 12
4 lasrook te lijf! wat is lasrook? wat zijn de risico s? 5xbeter 5 Lasrook is het mengsel van fijne stofdeeltjes, gassen en dampen dat vrijkomt bij lassen en aanverwante processen (snijden en solderen). Deze deeltjes en gassen zijn schadelijk voor de gezondheid en kunnen irritaties aan luchtwegen en ogen veroorzaken. Vooral in de opstijgende rookpluim komen hoge concentraties lasrook voor. Die pluim is overigens altijd groter dan je met het blote oog kunt zien. De directe effecten van lasrook kunnen zijn oogirritaties, keel- en luchtwegklachten. Op de lange termijn moet je denken aan longaandoeningen zoals chronische bronchitis. De meest schrikwekkende scenario s spreken van kans op kanker. Met name bij lasprocessen waarbij veel lasrook gevormd wordt, zoals lassen met MAG gevulde draad en beklede elektrode. Zit de lasrook eenmaal in je longen, dan krijg je die er niet meer uit. Ook hiervoor geldt, net als voor je laswerk: zit het vast, dan zit het vast. lasrook hecht vast aan je longen de rookpluim is groter dan je kunt zien
wat kan ik doen? voordat je gaat lassen? 6 lasrook te lijf! 5xbeter 7 Jij kunt er samen met je werkgever voor zorgen dat jij en je collega s veilig en gezond kunnen werken. Je kunt aan de regels voldoen als je de juiste maatregelen neemt. Op www.5xbeter.nl lees je hier alles over. Een werkgever heeft hierin bepaalde verplichtingen, maar jij zelf ook. Het is belangrijk dat je de voorzieningen die er zijn, zoals bronafzuiging en adembescherming, ook op de goede manier gebruikt. Praat met je werkgever als het bij jullie bedrijf (nog) niet in orde is. Doe dat samen met de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging als die er is. Samen komen jullie er vast wel uit. gebruik de voorzieningen op de juiste manier Hoe minder lasrook er vrijkomt, hoe beter. Kijk dus eerst of je een verbindingstechniek in kunt zetten die zo weinig mogelijk lasrook oplevert. Of overleg dit met je leidinggevende. lasrook samen te lijf Als je toch moet lassen, haal dan voor je aan de slag gaat vuil, roest, vet, olie en deklagen van verf en coatings van het te lassen materiaal af. Dat voorkomt dat er bij verhitting schadelijke stoffen in de lucht terechtkomen die je kunt inademen. Maak altijd gebruik van voorzieningen als bronafzuiging, ruimteventilatie en persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals lashelmen. Ze zijn er niet voor niets. Check regelmatig of ze nog goed werken, of filters bijvoorbeeld tijdig vervangen zijn. En als dat niet meer het geval is: meld het bij je leidinggevende.
lasrookpluim bronafzuiging 8 lasrook te lijf! 5xbeter 9 Als je gaat lassen is het belangrijk om goed op je houding te letten. Niet alleen om je fysieke belasting te beperken, maar ook om te voorkomen dat je lasrook inademt. Zijn er voorzieningen voor bronafzuiging? Let er dan op dat bronafzuiging alleen zin heeft als je de afzuigmond dichtbij de lasboog plaatst, anders gaat de rook alsnog je longen in. Houd als maximumafstand de diameter van de afzuigopening aan. Voor de meeste systemen betekent dit maximaal 30 tot 40 cm. Het goed afzuigen bij de bron beschermt trouwens ook je collega s die in dezelfde ruimte aan het werk zijn. Als je meer dan tien keer per uur de afzuigmond moet verplaatsen, dan is het eigenlijk niet meer werkbaar. Je kunt dan beter gebruik maken van bijvoorbeeld toortsafzuiging en het gebruik van een overdrukhelm of de verbeterde lashelm (die aansluit op de borst) is dan belangrijk. Dit is ook het geval als je door de vorm van het werkstuk de afzuigmond niet dicht genoeg bij de las kunt plaatsen. plaats bronafzuiging dicht op je laswerk houd je hoofd uit de rookpluim Probeer zoveel mogelijk met je hoofd uit de pluim te blijven, dus plaats de afzuigmond zo dat de lasrook van je af wordt gezogen. Houd er rekening mee dat de lasrookpluim altijd groter is dan je kunt zien.
10 lasrook te lijf! lashelmen 5xbeter 11 hulp nodig? schakel een Verbetercoach in! tel tot 5 voordat je je laskap omhoog doet Het inschakelen van een Verbetercoach kan enorm helpen om jouw werkomgeving nog veiliger en gezonder te maken. Verbetercoaches informeren en adviseren. Als specialisten op het gebied van lasrook maar ook schadelijk geluid, gevaarlijke stoffen, fysieke belasting, machine veiligheid en gedrag en cultuur beantwoorden ze vragen en reiken ze oplossingen aan. Pasklaar en kosteloos. Zo kunnen ze bijvoorbeeld presentaties geven (toolboxen) over hoe om te gaan met lasrook of assistentie geven bij het invullen van de Verbetercheck Lasrook. Zowel jijzelf als je werkgever, jullie preventiemedewerker, arbo-coördinator als de ondernemingsraad kan gebruik maken van een Verbetercoach. Zonodig verschijnt een Verbetercoach ter plekke. Op de achterkant staat aangegeven hoe en wanneer je de Verbetercoaches kunt bereiken. Overdrukhelmen zijn de meest effectieve vorm van adem bescherming. Mochten deze niet aanwezig zijn bij jouw bedrijf, vraag dan of je er eentje mag testen. Ze zijn de laatste tijd veel comfortabeler geworden en veel collega-lassers gebruiken ze dagelijks. Let er in ieder geval op dat je na het lassen de kap van je helm niet te snel omhoog zet. Tel tot vijf voordat je hem omhoog doet. Anders loop je toch de kans dat je een behoorlijke hoeveelheid lasrook inademt. Of gebruik een helm met een automatisch kleurende lasruit. Zo houd je goed zicht op je werk en hoef je niet je hele helm telkens omhoog te zetten. Ook zijn er lashelmen met een apart opklapbare lasruit. schakel een Verbetercoach in!
12 informatie lasrook te lijf! Op www.5xbeter.nl vind je veel informatie over het beperken van de risico s van lasrook en over veilig en gezond werken in het algemeen. Daar lees je bijvoorbeeld voor welke lasprocessen welke maatregelen genomen moeten worden. Hebben jullie in je bedrijf nog extra advies nodig, dan kunnen jullie ook één van de Verbetercoaches inschakelen. Zij adviseren lassers en bedrijven onafhankelijk, kosteloos en op maat over veilig en gezond werken. Je kunt elke werkdag tussen 12.00 en 14.00 uur contact opnemen met de Verbetercoaches via de Verbeterlijn: 0800-55 55 005 (gratis). 5xbeter, IJzersterk voor veilig werk is een gezamenlijk initiatief van ter verbetering van de arbeidsomstandigheden van de Metaalbewerking en Metalektro. www.5xbeter.nl Juni 2015