mevrouw E.M. de Vries-Mooij Axion Continu Groep (De Wartburg) mevrouw N.C. Wuurman

Conceptverslag Adviescommissie voor het Ouderenbeleid Raadszaal Stadhuis Utrecht, woensdag 20 september 2006 Aanwezig: mevrouw V. van Geen voorzitter mevrouw I. van der Waal-Krijbolder ambtelijk secretaris de heer K. Battenberg PCOB de heer F.M. ten Brink ANBO de heer G. van Es SoZaWe (adviserend lid) de heer M. van de Eventuin KBO mevrouw J.Th. Fransen-van Galen PCOB mevrouw G. Habes-Goebertus v.m. Seniorenraad Vleuten-De Meern de heer H. de Jong CNV mevrouw S.J. Kieft-van Wingerde LOC mevrouw R. Tijmensen Altrecht De Es ouderenparticipatie de heer J. Vaessens GG&GD (adviserend lid) mevrouw A.D. Vink Stade Steunpunt Mantelzorg mevrouw M. Vlutters Stichting BOEG mevrouw E.M. de Vries-Mooij Axion Continu Groep (De Wartburg) mevrouw N.C. Wuurman ANBO Met en zonder kennisgeving afwezig: mevrouw M.A. van Bodegom Huisartsenvereniging Utrecht de heer G. Buijs Utrechtse woningcorporaties mevrouw M. Coopmans DSO afd. Wonen (adviserend lid) de heer H. van Doremalen Altrecht, divisie Generalistische Zorg mevrouw B. Draijer DMO Welzijnszaken (adviserend lid) mevrouw N. Erdem de Vink Nisbo mevrouw C. Gaasbeek-Wentink FNV mevrouw A. ten Have Thuiszorg Aveant de heer M. Karaköse Tunser (minderheden) de heer W. Keune JHV (minderheden) de heer B. van Oudenaerden Continu Zorg de heer A. Saadaoui Nisbo mevrouw P. Scholten-Wijnen KBO mevrouw A. Stevens-Ruiter Cumulus (namens DWU) mevrouw J. Vermeulen onafhankelijk Gast: de heer W. Rust DMO Notulen: mevrouw M.C. van de Merwe Rosenbaum Select notulisten & verslaggevers 1. Opening en vaststellen agenda De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen welkom. Afmeldingen voor deze vergadering zijn ontvangen van de dames Gaasbeek, ten Have, van Bodegom, Scholten en Vermeulen. De heren De Jong en Battenberg melden dat zij de vergadering iets eerder zullen verlaten. De agenda wordt vastgesteld zoals opgegeven. 2. Vaststellen notulen vorige vergadering (23-08-2006) Er hebben de secretaris via e-mail geen op- of aanmerkingen over de tekst bereikt. Ter vergadering wijst mevrouw Vlutters erop dat zij niet Alleato maar Stichting BOEG representeert. Zie blz. 2 onder punt 3.1: De heer Van Es verwijst naar het verslag van de DB-vergadering van 9 augustus. Hij dringt erop aan om de organisatie Per Saldo niet te zijner tijd eens uit te nodigen, maar 1

om het betreffende agendapunt liefst zo snel mogelijk te agenderen. Het is gewenst dat Per Saldo dan wordt uitgenodigd voor het geven van een toelichting. Zie blz. 5; 3 e alinea onder punt 6 (Speerpunten vaststellen): De zin Door afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid worden.. informatie wordt verzameld wordt geschrapt. Aansluitend merkt mevrouw Tijmesen op dat zij met betrekking tot allochtone ouderen het een en ander kan toelichten. Afgesproken wordt dat zij dat in het Platformgedeelte van de vergadering zal doen. Met inachtneming van het bovenstaande worden de notulen van 23-08 vastgesteld. 3. Post en mededelingen 3.1: bij het verslag van het DB d.d. 06-09-2006 geen bijzonderheden. 3.2: Met betrekking tot de nieuwe werkwijze van WAC vraagt de heer Battenberg zich af of dat wel eigen initiatief van WAC is geweest. Feitelijk werden zij door het gemeentebestuur gedwongen. De suggestie wordt gedaan om de heer Jansen van WAC een keer uit te nodigen. 3.3: Geen bijzonderheden. De Adviescommissie Ouderenbeleid hoopt op de hoogte te worden genouden. 3.4: Ter informatie. 3.5: Evaluatie Herijking Migrantenzelforganisaties. Uit het betreffende rapport wordt niet duidelijk of er veel allochtone ouderen deelnemen aan de activiteiten van de migrantenzelforganisaties. Mevrouw Wuurman vraagt in dat verband aandacht voor dagopvangprojecten voor ouderen; daaraan kunnen allochtonen natuurlijk prima deelnemen. Na gedachtenwisseling hierover wordt het punt op de speerpuntenlijst geplaatst. Volgens mevrouw Vlutters vallen de genoemde projecten voor dagopvang buiten de context van de migrantenzelforganisaties. Uit een bijeenkomst met deze organisaties is gebleken dat zij vooral de communicatie vanuit de gemeente niet goed begrijpen. Dat loopt gewoon (nog) niet goed en er is nog veel ruis op de lijn. Adviesorgaan Saluti heeft daarover een rapport uitgebracht. Wie dat wil ontvangen, kan dat melden bij de ambtelijk secretaris. 4. Inkoopkader huishoudelijke verzorging Voor bespreking van dit punt komt de heer Rust in de vergadering. De voorzitter verwelkomt hem als bijna vaste gast! Het betreft het concept inkoopkader Huishoudelijke verzorging 2008. Wat betekent social return? De heer Rust legt uit dat een vastgesteld percentage van het aanbestedingsbudget moet worden besteed aan de reïntegratie van werkzoekenden. In het concept staat vermeld dat Thuiszorg Aveant hofleverancier is van de gemeente Utrecht. Hoe moet de commissie dat interpreteren? De heer Rust kan die opmerking niet plaatsen. Er is geen sprake van dat de gemeente uitsluitend of bij voorkeur zaken zou doen met Aveant. Aveant kan, evenals andere aanbieders, gewoon meedoen met de Europese aanbestedingsprocedure. Wat is een ontregeld huishouden? Dit is een huishouding die niet goed wordt gevoerd, waardoor wanorde ontstaat. Daar is echter niet vaak sprake van; vaker gaat het alleen maar om persoonlijk (fysiek) onvermogen. Mensen die simpelweg om fysieke redenen niet in staat zijn om hun huishouding te runnen. Er wordt door de commissie verwezen naar het uitgangspunt keuzevrijheid. Blijft die gegarandeerd? Volgens de heer Rust is dat in 2007 nog het geval. Daarna in zekere zin ook nog wel, maar niet meer vanzelfsprekend. Het hangt af van het verloop van de Europese aanbestedingsprocedure en welke aanbieders er uiteindelijk door de gemeente worden geselecteerd. De gemeente is wettelijk verplicht om zorgvragers de keus uit minstens drie aanbieders te bieden en daaraan zal men dan ook voldoen. Elke organisatie die aan de criteria voldoet, mag een aanbod doen. De gemeente vertaalt de criteria in een bestek van aanbesteding. De dienst MO heeft algemene kwaliteitscriteria geformuleerd die worden neergelegd in een bestek. Partijen mogen op basis van dat bestek de gemeente van hun aanbieding en van hun kwaliteiten overtuigen. Met de partijen die daarin slagen, wordt een contract gesloten. Vanzelfsprekend moeten zij zich aan het contract houden en de gemeente volgt de kwaliteit van de geleverde diensten dan ook met belangstelling. Over het overgangsjaar waarin de gemeente Utrecht voorziet, is de commissie positief. 2

Met betrekking tot de selectiecriteria wordt opgemerkt dat een percentage van het personeel bij een aanbieder moet voldoen aan de kwalificatie Thuiszorgmedewerker A. Dit voldoet volgens de commissie niet altijd, vooral niet bij signalering. Een Thuiszorgmedewerker B wordt meer getraind op het signaleren van zaken en de commissie vindt dat signalering in het takenpakket van de medewerkers zou moeten worden opgenomen. Signalering behoort niet tot het functieprofiel van een Thuiszorgmedewerker A. Juist bij huishoudelijke verzorging is de signaleringsfunctie zo belangrijk, en die zou dan ook juist in de visie vermeld moeten zijn. De heer Rust merkt op dat huishoudelijke zorg eigenlijk géén zorg is. Het gaat hier om ondersteuning voor mensen die om wat voor reden ook hun huis niet kunnen schoonhouden. Dit is hulp, geen zorg. De gemeente wil een en ander niet volledig dichttimmeren en daarom is juist voor een aanbestedingsprocedure gekozen. Als een organisatie de betreffende hulp meent te kunnen leveren conform de opgestelde criteria, moet die organisatie de gemeente daarvan eenvoudigweg overtuigen. Er wordt gewezen op de gewijzigde normen in het kader van Verantwoorde Zorg. De heer Rust merkt op dat de gemeente uitgaat van de Wet Kwaliteit Zorg; dat vereist de WMO. Let op: dát betreft dan weer de zorg in de breedte en niet specifiek huishoudelijke zorg. Om de kwaliteit te kunnen bewaken zal de gemeente jaarlijks cliëntenonderzoeken laten doen, conform voorschrift uit de WMO. Als blijkt dat de kwaliteit door de cliënten als onvoldoende wordt ervaren, moet de betreffende organisatie een verbeterslag maken. De heer Rust herhaalt zijn opmerking dat huishoudelijke zorg mensen helpt om langer zelfstandig te blijven wonen, maar dat dit strikt genomen geen zorg is. Juist dáárom is de huishoudelijke zorg uit de AWBZ gehaald. Cliënten die ontevreden over de geboden kwaliteit zijn, houden keuzevrijheid. Zij kunnen naar een andere aanbieder overstappen of door middel van een persoonsgebonden budget de dienst zelf inkopen, los van de gemeentelijke selectie. Mogen aanbieders cliënten weigeren? Dat vindt de heer Rust een interessante vraag; deze is nog niet eerder gesteld en er is bij de gemeente dan ook niet over nagedacht. Hij neemt de suggestie voor kennisgeving aan. Tijdpad: Het inkoopkader huishoudelijke verzorging moet ingaan in 2008. De verwachting is dat het bestek begin 2007 klaar is en dat daarna de Europese aanbestedingsprocedure kan worden gestart. Medio 2007 zijn er waarschijnlijk al aanbieders in beeld. Met deze aanbieders worden raamovereenkomsten gesloten; over een productaanbod wordt niets afgesproken. De kern is dat organisaties potentiële cliënten moeten overtuigen van hun kwaliteiten. Aan Cosbo is gevraagd om de veranderingen tengevolge van de nieuwe wet te monitoren. Daarvoor werkt Cosbo samen met mensen van de Hogeschool van Utrecht, die de monitoring uitvoeren. Mevrouw Fransen brengt dit onder de aandacht van de aanwezigen. Zijn er organisaties die aan een dergelijk monitoringproject willen meedoen? Gevraagd wordt of het gebruik van een bepaald administratiesysteem een selectiecriterium is. Daarvan is volgens de heer Rust geen sprake. De wijze van administreren bij een organisatie staat volgens hem los van de aanbestedingsprocedure. Aan het administratiesysteem van een aanbieder stelt de gemeente geen eisen. Schaarste: daarvan zal in het kader van de WMO geen sprake meer zijn. Er komen raamafspraken met aanbieders, het gaat om open-einderegelingen. Productafspraken worden er niet gemaakt. Wachtlijsten zullen er (dus) ook niet meer zijn. Ten slotte geven de aanwezigen aan dat zij eraan hechten dat de Adviescommissie Ouderenbeleid een advies over het inkoopkaderuitbrengt. Daarna bedankt de voorzitter de heer Rust voor zijn komst. De heer Rust verlaat de vergadering. 5. Participatie onder de WMO Mevrouw Van der Waal adviseert het college voor wat betreft dit onderwerp. Zij licht de bijlage Cliënten burgerparticipatie mondeling toe. Die bijlage is een nog verder uit te werken stuk. Aan de hand van dat document heeft mevrouw Van der Waal een brainstormgroepje samengesteld, waarmee zij van gedachten heeft gewisseld over het onderwerp Participatie. 3

Inzake betrokkenheid van cliënten, burgers én aanbieders zijn er in de Wmo voorschriften opgenomen. Er zijn echter ook nog heel wat keuzes te maken en over bijna elke keuzemogelijkheid kan nog gediscussieerd worden. De voorzitter vult aan dat het gewenst is dat de Adviescommissie voor het Ouderenbeleid een standpunt met betrekking tot participatie inneemt. Wat zijn belangrijke aandachtspunten voor participatie? Welk punt heeft prioriteit? Hoe kan een koppeling met de standpunten van de andere adviescommissie tot stand komen? Eerst het document: daarin worden de patiëntenorganisaties gemist. Mevrouw Kieft verwijst naar de gang van zaken in het kader van de WMCZ; ook die wordt herzien en dat maakt het geheel nogal complex. Volgens de voorzitter is dat iets anders; het gaat nu om de visie van de Adviescommissie Ouderenbeleid op de gemeentelijke gedachten en voornemens. Naast sectorale cliëntenparticipatie kan participatie ook op territoriaal niveau plaatsvinden; te denken valt aan de betrokkenheid van wijkraden. De vormgeving van participatie in de stad Utrecht staat centraal; de impuls vanuit de WMO moet zijn dat iedereen actief in de maatschappij kan zijn, kan meedoen en zich kan herkennen in de ontwikkelingen. De gezamenlijke Adviescommissies kunnen adviseren bij de inrichting daarvan. Alle commissies en ook de Adviescommissie Ouderenbeleidkan apart daarvan ook nog een eigen advies uitbrengen. Volgens de heer Vaessens is er winst te halen als de WMO op de agenda s van reeds bestaande structuren terechtkomt. Dat is beter dan het vormen van wéér een nieuwe structuur. Wellicht is het een goed idee om een WMO-ambassadeur te benoemen, die steeds een ander gremium bezoekt. Reeds bestaande structuren bestaan vaak uit vrijwilligers. Mevrouw Fransen pleit ervoor om de bestaande gremia méér tijd te gunnen om hun zegje te doen. Pas eind 2007 moeten alle inspanningen effect gaan sorteren en daarom hoeft er eigenlijk niet te worden gehaast. Zaken hebben tijd nodig om uit te kristalliseren. Zo n denkgroeiproces is hard nodig, want pas voor 2008 worden de zaken rond aanbesteding actueel. Mevrouw Tijmensen signaleert dat pas nu de sectorale participatie op gang lijkt te komen; het territoriale proces loopt en leeft nog niet. In de wijken en buurten spelen vaak heel andere belangen en leven heel andere onderwerpen. Het territoriale traject zou in de komende tijd kunnen worden verkend. Het ligt voor de hand om hier te zoeken naar verbanden tussen sectorale en territoriale participatie. De taak van de gemeente daarin zou moeten zijn: zorgen voor uitstekende communicatie over processen en beslismomenten. Ook een actieve opstelling van de burgers zélf is van belang. Het lijkt raadzaam om het contact te zoeken met georganiseerde verbanden, ter voorkoming van incidenten. De voorzitter merkt op dat thuiszorg aanbieder is voor Prestatieveld 6 van de WMO, de individuele voorzieningen. Er zijn echter meer prestatievelden en die zijn tot nu toe wat onderbelicht gebleven. Te denken valt aan leefbaarheid en sociale samenhang; daarover ging het tot nu toe niet veel en toch moeten ook die aspecten worden meegenomen. De WMO gaat immers over de inrichting van de samenleving, hoe we met elkaar omgaan. Volgens de meeste commissieleden is participatie op wijkniveau er tot nu toe nog niet. Het komende jaar zou kunnen worden benut om dat wat meer onder de aandacht te brengen. De gemeente kan zelf actief zijn bij het onder de aandacht brengen van participatie in de wijken. De WMO zou territoriaal meer moeten worden gepresenteerd in verband met de begrippen leefbaarheid en sociale samenhang. Volgens de commissie zijn de volgende aandachtspunten voor participatie van belang: als je niemand kent, kun je ook niet participeren. Dit speelt met name in Overvecht. In die wijk is de eenzaamheid enorm. professionals (bijvoorbeeld wijkwelzijnsorganisaties) zorgen voor continuïteit, zoals bijvoorbeeld in de binnenstad. Het vrijwilligerswerk kan niet in zijn eentje of op eigen houtje het participatievraagstuk dragen. een wijk bestaat uit buurten, zie bijvoorbeeld Oost. Leefbaarheid speelt vooral op buurtniveau. participeren is gewoon hard werken. Kwetsbare groepen zijn heel moeilijk te bereiken. Versterken van het sociale weefsel is een nobel streven, maar daarvoor moet eerst het territorium beter worden verkend. de gemeente moet vooral een uitnodigende houding aannemen en op een uitnodigende wijze de discussie aangaan. Kleine verbanden zijn méér uitnodigend dan grote, massale verbanden. 4

om te zorgen dat participatie gaat leven is het belangrijk om te kiezen voor onderwerpen die dicht bij de belevingswereld van de burgers liggen. Ten slotte: voortbouwen op bestaand beleid, dát onder de aandacht houden en steeds verfrissen. Niet steeds maar nieuwe notities produceren; in veel gevallen bevatten nieuwe notities zaken die al eerder aan de orde zijn geweest of waarover al eerder gesproken werd. Met deze aandachtspunten zal mevrouw Wuurman in de loop van de volgende week de gezamenlijke vergadering met afgevaardigden uit de andere Adviescommissies bijwonen. 6. Platform De heer Vaessens vraagt aandacht voor informatie over prestatieveld 4, mantelzorg. Daarover praat de GG&GD binnenkort met de wethouder. Waarschijnlijk gaat de GG&GD dat prestatieveld verder ontwikkelen. Daartoe wordt een plan van aanpak gemaakt, onder andere door middel van interactieve beleidsvorming. Het onderwerp is belangrijk voor de samenleving en raakt ook aan de belangen en behoeften van ouderen. De Adviescommissie vindt dit interessant om te horen en zou graag op de hoogte willen blijven van de gang en stand van zaken rond prestatieveld 4. Allochtone ouderen: Mevrouw Tijmensen geeft aan dat Altrecht zich momenteel focust op voorzieningen voor allochtone ouderen, met name die uit de eerste generatie. Er wordt een stedelijk platform gevormd ten behoeve van het ontwikkelen van kennis over die kwetsbare groep. De heer Ten Brink wijst op een onderzoek naar woonservicevoorzieningen Binnenstad dat raadslid Rietkerk (Christenunie) graag uitgevoerd zou willen hebben. Het onderwerp is in een recente vergadering van de raadscommissie ter sprake geweest, en zal daarin nog terugkomen. Klachten regiotaxi: De laatste tijd verschijnen er artikelen en ingezonden brieven over de regiotaxi. Dit wordt door enkele commissieleden met belangstelling gevolgd. Als het werkelijk een probleem is, zou de Adviescommissie Ouderenbeleid zich erover kunnen buigen. Onderzoek Huisbezoek 65+: Daarover heeft wijkwelzijnsorganisatie Cumulus zeer lezenswaardige rapporten. Deze kunnen eventueel worden opgevraagd. Mevrouw Kieft vertelt dat het LOC op verzoek van het ministerie werkt aan een Toetsingskader Verantwoorde Zorg. In dat kader wordt er een tweejaarlijkse cliëntenraadpleging georganiseerd. Ook werkt het LOC aan een programma Versterking van de positie van cliënten in de zorg. Verder is men bezig eveneens op verzoek van het ministerie met de voorbereiding voor invoering van enquêterecht ingeval van wanbeleid bij zorgaanbieders. 7. Sluiting Hierna is er niets meer aan de orde; de gehele agenda is vlot afgewerkt. De voorzitter bedankt de aanwezigen voor hun komst en inbreng, en sluit de vergadering. 5