20 mei 2005-56 e jaargang no. 20

20 mei 2005-56 e jaargang no. 20 Boiler # 1 van het Powerhouse heeft zijn jaarlijkse inspectie- en revisiebeurt ondergaan. Als alles volgens plan verlopen is, is hij gisteren, donderdag 19 mei j.l., weer in gebruik genomen. Verschillende onderdelen die aan slijtage onderhevig zijn (afsluiters, FD fan lagers enz.) zijn vervangen. De boiler heeft ook een complete schoonmaakbeurt gekregen. Op de tubes had zich namelijk soot opgehoopt, roet dat het restant is van de verbranding van dikke, zware olie die wordt gebruikt bij het genereren van stoom. De boiler is één van de vijf hogedrukketels die stoom leveren aan de processen in de Refinery. Er waren voorzieningen getroffen om de leverantie niet te stagneren. De package boiler en de vier andere hogedrukstoomketels hebben het tijdelijk gemis van boiler # 1 opgevangen. Activiteiten in de refining vergen 925.000 pounds lagedruk stoom per uur. Boiler # 1 is goed voor een stoomproductie van gemiddeld 240.000 pounds per uur. Hij gebruikt ongeveer 1100 barrels zware olie (Staatsolie) per dag. 1

Deze revisie van boiler # 1 had een speciaal karakter, omdat ook de pijpen of tubes van de air heater die lek waren of verstopt waren geraakt, werden vervangen, zodat de boiler efficiënter gaat werken. De tubes voor de air heater zijn in de VSA vervaardigd op basis van specificaties die het Powerhouse heeft aangegeven. Air heaters (zie schematische voorstelling) verwarmen, zoals hun naam al aangeeft, de lucht in de ketels. Er vindt temperatuuroverdracht plaats van hete gassen op koude lucht. Een force draft fan perst die koude lucht naar binnen voor verbranding in het fornuis. Na de temperatuuroverdracht verlaten de gassen de boiler via de stack of schoorsteen. De job ging op 7 mei j.l. van start en werd onder supervisie van Powerhouse - personeel uitgevoerd in samenwerking met de contractorbedrijven Kier/CCC, Pansa en Cobo. Verder leverden de Reliability groep en Civil Services een belangrijke bijdrage. stack air heater force draft fan 2

Medewerkers van Suralco en van contractorbedrijven die in maart j.l. de Fall Protection Competent Person training volgden en de testen met goed gevolg aflegden, hebben op vrijdag 6 mei 2005 hun certificaat in ontvangst genomen. Tijdens een korte bijeenkomst in het Training Department heeft EHS Manager Jan Vandenbergh het beroep op hen gedaan de opgedane kennis zodanig in praktijk te brengen, dat er zich geen fall accidents voordoen. Fall Protection behoort tot de Critical Four Safety Standards van Alcoa. Er zijn strenge regels en met instructies en naleving hiervan moeten personen belast zijn die na speciale training als qualified en competent zijn gekwalificeerd. Alcoa legt een zwaar accent op Fall Prevention, omdat door de jaren heen gebleken is dat een relatief groot aantal fatalities toe te schrijven is aan falls. Behalve in interne audits, door Suralco medewerkers uitgevoerd, wordt de naleving van de Critical Four op regelmatige basis getoetst door externe auditors van Alcoa. Fall Protection heeft betrekking op werkomstandigheden bij een hoogteverschil van 6 voet (1.80 m) of meer, waarbij de werknemer blootgesteld is aan een fall hazard; dat wil zeggen dat de mogelijkheid tot vallen bestaat. Er zijn standaarden voor loop- en werkoppervlakten, steigers, trappen en ladders. Eén van de qualified persons die in 2002 bij DSC in de VSA een speciale training gevolgd heeft, is Alfonds Semoedi. Hij wees de nieuwe groep van competent persons erop dat ze, lopend door afdelingen, de ogen niet moeten sluiten voor fall hazards en denken dat het toch niet in hun afgebakend werkterrein is. Ze moeten hun collega s van de betreffende afdeling op die hazards attenderen, zodat tijdig de juiste maatregelen kunnen worden getroffen om te voorkomen dat het gevaar omslaat in een accident.,,breng je kennis in praktijk en stop falls before they stop you, benadrukte ook een andere qualified person, Glenn Veldhuizen. Van de 32 deelnemers aan de Fall Protection training voor competent persons, hebben op twee na allen de eindstreep gehaald. 3

Hans Djarkasi Ricky Tjitrodipo Hans Djarkasi is per 1 mei 2005 E/I Maintenance Foreman. Hans is in deze functie benoemd als resultaat van een interne job posting. Hij rapporteert aan Glenn Veldhuizen, die Mechanical and Civil Services Superintendent is. Hans, die bijna 25 jaar in dienst is bij Suralco, is nu belast met de coördinatie van activiteiten van de Electrical Department crew. In de afgelopen vijf jaar was hij Senior E/I Maintenance Technician. In deze functie heeft hij waardevolle bijdragen geleverd in het onderhoud van laboratoriumapparatuur en van instrumentatie- en elektrische systemen in ons bedrijfscomplex. Ricky Tjitrodipo is per 1 mei bevorderd tot Training Department Clerk. Hij kreeg deze functie na een interne sollicitatie. Ricky rapporteert aan Harold Kromopawiro, die Training Department Supervisor is. Tot voor kort was Ricky General Mechanic in de Machine Shop. Hij had ABSen ISO-zaken in zijn pakket. Nu coördineert hij de activiteiten in en rond het complex van Training and Development en is hij verantwoordelijk voor het invoeren en verwerken van gegevens van trainees in het bestaande HRMIS databestand. De managers van HR en Reliability and Maintenance Services zijn ervan overtuigd, dat Ricky zijn kennis en skills zal aanwenden op het gebied van ABS en ISO in het Training Department. Wij wensen Hans en Ricky veel succes toe in hun nieuwe job. 4 De Jamalco Alumina Refinery breidt de productie met 150.000 metrieke ton per jaar (mtpy) uit. Het gaat, zo maakt Alcoa bekend, om de eerste fase van een expansie van 1.5 miljoen mtpy. Deze uitbreiding komt neer op verdubbeling van de productie. Alcoa World Alumina and Chemicals (AWAC) en de regering van Jamaica hebben de plannen tot de expansie van de raffinaderij in Clarendon met 150.000 mtpy goedgekeurd. De kosten voor deze fase bedragen naar schatting US$ 77 miljoen. Daarnaast zal een bedrag van US$ 25 miljoen worden uitgetrokken voor het finaliseren van detailed engineering van het totale project in de komende drie maanden. Het productieresultaat van de eerste fase van uitbreiding moet tegen eind 2006 bereikt worden. This investment pulls forward a portion of our plan to expand the Jamalco facility by more than 1.5 million metric tons, zei Bernt reitan, President Alcoa Primary Products. There is concrete evidence of progress in our Jamalco facility and it has earned the right to grow. Pulling forward a portion of our larger expansion will allow us to leverage globally with other brownfield and Greenfield projects to reduce our costs and gain efficiencies. Rocky Point Port voor de export van aluinaarde. Het uiteindelijke besluit tot investering in de grotere productie-uitbreiding die de totale capaciteit van de raffinaderij ruim moet verdubbelden tot 2.8 miljoen mtpy, wordt in het derde kwartaal van dit jaar verwacht. Dat project zal met zich meebrengen dat het aandeel van AWAC in de raffinaderij zal toenemen van 50 tot minstens 70 procent. De regering van Jamaica blijft eigenaar van het resterende percentage. Als het project wordt goedgekeurd, zal de oplevering eind 2007 plaatsvinden. Uitbreidingen bij Jamalco vloeien voort uit een akkoord van 2002, waarbij Jamaica de bijna 30 jaar oude levy op bauxiet heeft afgeschaft om investeringen aan te moedigen. Resultaat van die belastingmaatregel en de daarop volgende investeringen is dat Jamalco één van s werelds raffinaderijen met de laagste productiekosten is.

Alcoa heeft in de afgelopen jaren de definitie van investeringen in bedrijfsgemeenschappen (community investment) verruimd.... to ensure that we represent more than money in the locations where we operate, zei Chairman and Chief Executive Officer Alain Belda in het Sustainability Report van Alain Belda 2004. Tot de strategie behoort onder meer de donatie van producten en equipment aan dienstverlenende overheidsinstellingen en NGO s die niet uit zijn op het maken van winsten. Suralco volgt deze zienswijze en voldoet aan een sociale plicht, benadrukte haar Chief Public Relations and Communications Officer, Henk Esajas. Hij overhandigde op donderdag 12 mei j.l. computers en toebehoren aan vertegenwoordigers van de afdelingen van het Centraal Bureau voor Burgerzaken (CBB) en het Korps Politie Suriname (KPS) in het district Para. Met de donaties worden beide instellingen in staat gesteld de dienstverlening aan de plaatselijke bevolking op een hoger peil te brengen. Lygia Lioe A Joe, die hoofd is van de CBB afdeling, en Alfons Molli, onderinspecteur op de politiepost in La Vigilantia, waren zeer ingenomen met de giften die hun werkzaamheden zeker zullen vergemakkelijken. Suralco stemde enkele weken geleden al in met het verzoek van de politiepost ter verstrekking van een airconditioner. Op maandag 9 mei j.l. werd voldaan aan donatieverzoeken van de A.R. Einaarschool in Paranam en de Stichting Evangelische Radio en Televisie Suriname, ERETS, in Paramaribo. Schoolhoofd Judith van Geene nam een grasmaaimachine in ontvangst voor onderhoud van het schoolterrein. De ERETS vertegenwoordigers Carlo Schuster en Paul Doth kregen een airconditioner die hun instelling nodig heeft voor de koeling van computers die voor de radio-uitzendingen worden gebruikt. Foto 1: van links naar rechts Henk Esajas (Suralco), Esther Mangoendikromo (CBB), Alfons Molli (KPS), Lygia Lioe-A-Joe (CBB), Jennifer Loor (Suralco) en Aida Sastroredjo (KPS). Foto 2: van rechts naar links: Carlo Schuster, Paul Doth (beiden van ERETS), Judith van Geene (A.R. Einaarschool) en Ingrid de Vlugt (Suralco). 2 1 Voor de tips and tricks van Microsoft Office was de belangstelling erg groot. Het Training Department had aanvankelijk twee WEBEX meetings gepland, maar zag zich genoodzaakt er nog één aan toe te voegen. In totaal hebben 110 medewerkers van Suralco en van de contractorbedrijven Hatch en All Travel nota genomen van de tips and tricks. De verborgen mogelijkheden die Outlook, Word, Excel en PowerPoint bieden, werden gedemonstreerd door Chris Bertelson onder de noemer Microsoft Office - 60 Tips in 60 Minutes. De training werd gesponsord door etools. De etools community, een initiatief van Alcoa s Global Business Services (GBS), voorziet computergebruikers van quick tips en trainingen om hun productiviteit op te voeren. 5

Een team van de Nationale Bloedbank heeft op donderdag 5 mei j.l. onze poli verlaten met 65 kolven bloed, vrijwillig afgestaan door medewerkers van Paranam Operations die zich bewust zijn van de grote behoefte aan bloed. Het aantal lag iets lager dan bij de voorlaatste bloeddonatie, hetgeen het gevolg is van het feit dat sommige vaste donoren zich niet konden vrijmaken vanwege drukke werkzaamheden in het veld. Life! is desondanks tevreden over de opkomst en hoopt bij de volgende bloeddonatie, die nu al in voorbereiding is, weer een groei van donoren te kunnen noteren. De Bloedbank moet dagelijks ziekenhuizen voorzien van bloed en bloedproducten die nodig zijn bij onder meer operaties en bevallingen. Er zijn in totaal zeker 6000 trouwe bloeddonoren nodig - mensen die een paar keer per jaar bloed afstaan -, maar de Bloedbank komt tot nu toe bij de telling niet verder dan 4000. Ze wijst daarom voortdurend op de noodzaak dat meer donoren zich aanmelden om een daad van menslievendheid te verrichten. Het is de afgelopen vijftien jaar warmer geworden, zoveel is duidelijk. Maar komt dat nu alleen door het broeikaseffect, of speelt een schonere atmosfeer ook een rol? Klimaatmodellen spreken elkaar tegen. Het Amerikaanse wetenschapsblad Science pleit met maar liefst vier artikelen voor meer aardobservatie en klimaatonderzoek. Onlangs kwam Science al met onderzoek van de NASA waarin James Hansen aan de hand van temperatuurmetingen in de oceanen en klimaatmodellen liet zien dat de aarde meer warmte opneemt dan dat ze terugstraalt de ruimte in. De onderzoekers zelf spraken van the smoking gun die alle twijfel aan de klimaatverandering moest wegnemen. Sceptici, onder wie de Australische klimatoloog William Kininmonth, betwijfelden of de gebruikte klimaatmodellen wel nauwkeurig genoeg waren om zo n kleine onbalans in de aardse warmtehuishouding betrouwbaar te kunnen vaststellen. Later kwam Science met nog eens vier artikelen over hetzelfde onderwerp, de recente toename van zonnewarmte op aarde. Dit keer niet gebaseerd op computermodellen, maar op metingen.,,veranderingen van invallende zonnestraling op aarde hebben grote invloed op Toename van zonnestraling wereldwijd sinds 1990. op de gele plekken is de zonnewarmte toegenomen, op de bruine plekken was er een afname. Kaart: Martin Wild, ETH Zürich. Momentopname van de gereflecteerde zonnestraling in watt/m 2 op 1 januari 2002 van de CERES - satelliet waarmee Bruce Wielicki de 0,4 procent afname van het albedo sinds 2000 vaststelde. Bron: NASA. 6

Momentopname van de uitgestraalde warmte in watt/m 2 op 1 januari 2002 van de CERESsatelliet. de leefomgeving, opent de Zwitserse klimatoloog Martin Wild van de Technische Hogeschool ETH in Zürich zijn artikel. Zijn team deed uitgebreid spitwerk in databases van onder meer het Global Energy Balance Archive (GEBA). Daaruit destilleerden ze de zonne-intensiteit (in watt per vierkante meter) van Spitsbergen tot Bermuda in de periode vanaf 1960 tot nu. Die reeks laat zien dat de zonnestraling vanaf 1960 tot eind tachtiger jaren over de hele wereld gemiddeld met 4 tot 6 procent is afgenomen. Dit fenomeen is bekend geworden als global dimming en het werd vaak geassocieerd met de hoge condenssporen van verkeersvliegtuigen die de zonnestraling zouden tegenhouden. Van de global dimming werd altijd gedacht dat het het broeikaseffect zou maskeren. Het extra wolkendek zou de opwarming als gevolg van het broeikaseffect compenseren. Maar nu blijkt dat al vijftien jaar niet meer het geval te zijn. Want vanaf 1990 keert het tij: het wolkendek wordt minder dicht, meer zon bereikt de aarde en de warmte op het aardoppervlak stijgt met gemiddeld 4 procent ofwel 6 watt per vierkante meter. De lucht is helderder, misschien door het wegvallen van de vervuilende industrie uit Oost-Europa suggereren de onderzoekers, en wellicht is juist daardoor de klimaatverandering de laatste jaren zo merkbaar geworden. Meteorologe Rachel Pinker van de universiteit van Maryland heeft een zelfde trend ontdekt in satellietmetingen. Ook die meetreeks laat een daling van zonnewarmte zien tot 1990, gevolgd door een toename. De grootste daling in de periode tussen 1960 en 1987 vond plaats in Rusland en bedroeg maar liefst 20 procent. De link met zware luchtvervuiling ligt hier voor de hand. Vanaf 1990 gaat dan de zon meer schijnen, maar volgens het team van Pinker bedraagt de toename van zonnewarmte sinds die tijd een kleine 2 procent. De stijgende trend die Pinker aangeeft, komt overeen met de bevindingen van Martin Wild, maar niet de grootte (2 procent in plaats van 4). Rachel Pinker verklaart dat met de verschillen in stralingstoename tussen land en zee. De metingen van Wild zijn allemaal op land gedaan. Maar op zee is de toename in zonnewarmte minder groot, en soms zelfs negatief. Om een echt globaal beeld te krijgen, stelt Pinker, moet je naast stationsmetingen ook over goede satellietmetingen beschikken. Nog een derde studie in Science toont dezelfde trend: Bruce Wielicki van het NASA Langley Onderzoekscentrum laat zien dat de weerkaatsing van zonnewarmte door de aarde tussen 2000 en 2004 met 0,6 procent is afgenomen. Dat lijkt niet veel, maar 1 procent afname van de reflectie heeft hetzelfde effect als een verdubbeling van de hoeveelheid CO 2 in de lucht, namelijk 3,5 watt per vierkante meter extra. Jammer alleen dat in een artikel van een jaar geleden voorgerekend werd dat de reflectie van de aarde over dezelfde periode met maar liefst 1,7 procent was tóegenomen. Wetenschappers noemen de reflectie of witheid van de aarde het albedo. En over dat begrip is nu veel te doen. Niet alleen vanwege de grote invloed ervan op de hoeveelheid zonnewarmte die het aardoppervlak bereikt, maar ook vanwege de tegenstrijdige metingen. Het albedo, de witheid van de aarde, is onder meer afhankelijk van het wolkendek, stof en chemicaliën in de lucht, de hoeveelheid bos, en de oppervlakte van ijs en sneeuw. Dat maakt het tot een centrale grootheid in het klimaat, maar verschillende klimaatmodellen berekenen het albedo anders en dat is inconsistent, concluderen de commentatoren in Science. Er moeten dus, vinden ze, meer metingen gedaan worden naar hoe de globale warmtebalans samenhangt met het albedo, broeikaseffect en met de wisselwerking van zonnestraling met wolken. Daarvoor zouden de reeds gebouwde satellieten DSCOVR en CALIPSO zo snel mogelijk gelanceerd moeten worden. Maar helaas ligt het Shuttle programma stil en zijn andere Amerikaanse ruimtevaartprogramma s ten prooi gevallen aan bezuinigingen. Aardobservatie heeft geen prioriteit bij de regering - Bush. Misschien dat daarom juist het Amerikaanse wetenschapsblad zo fors uitpakt. Jos Wassink, NOS Online Vereenvoudigde voorstelling van de warmtebalans van de aarde en de rol van wolken. Dunne hoge wolken (cirrus) laten zonnewarmte door, maar reflecteren de aardwarmte en vormen zo een soort broeikas. Stapelwolken (cumulus) weerkaatsen de meeste zonnewarmte en hebben een koelende werking. Bron: NASA. 7

Alcohol ondergaat in het lichaam een reeks chemische veranderingen. De lever is het orgaan waar meer dan 90% van het ontgiften van alcohol en de verwijdering ervan plaatsvindt. Alcohol kan niet worden opgeslagen en moet dus worden afgebroken. De lever heeft een beperkt vermogen om alcohol te verwerken en de afbraakproducten van alcohol zijn giftig voor de lever. Daarom kan buitensporig alcoholgebruik leiden tot leverbeschadiging en tot een aandoening die in het algemeen wordt aangeduid met de term alcoholische leverziekte. Risicofactoren De factoren die bijdragen aan het ontstaan van alcoholische leverziekte, zijn vooral de geconsumeerde hoeveelheden alcohol; ook genetische factoren kunnen een rol spelen (waarbij sprake is van een erfelijke gevoeligheid voor de schadelijke effecten van alcohol). Vrouwen zijn gevoeliger dan mannen voor de schadelijke effecten van alcohol, omdat ze over kleinere hoeveelheden van het maagenzym alcohol dehydrogenase beschikken, dat nodig is voor het metaboliseren (het ontgiften) van alcohol. Gevolgen van alcohol voor de lever De beschadiging van de lever als gevolg van overmatig alcoholgebruik kan in ernst variëren. Er worden over het algemeen drie vormen van leverbeschadiging onderscheiden: leververvetting, alcoholhepatitis en alcoholische cirrose. Leververvetting is vaak het eerste stadium van alcoholische leverziekte. De consumptie van alcohol leidt tot een verhoogde productie en verslechterde uitscheiding van vetten in de levercellen. Dit effect is minimaal wanneer kleine hoeveelheden alcohol worden geconsumeerd, maar bij overmatig alcoholgebruik leidt dit tot de opeenhoping van vetten in de levercellen. In dit stadium zijn de levercellen nog niet beschadigd en is de aandoening (leververvetting) omkeerbaar als de patiënt het alcoholgebruik staakt. Links: de normale lever; rechts een cirrotische lever. De cirrotische lever heeft geen glad, maar een bobbelig oppervlak. Alcoholhepatitis houdt in dat de levercellen door overmatig alcoholgebruik worden beschadigd, hetgeen weer resulteert in een ontsteking van de lever. Alcoholcirrose. Patiënten die aan alcoholhepatitis lijden en alcohol blijven drinken, hebben een hoog risico op de ontwikkeling van cirrose. Cirrose is een aandoening waarbij een steeds verdergaande beschadiging van de levercellen optreedt. De levercellen die door de alcohol worden beschadigd, worden vervangen door littekenweefsel. Het is niet zo dat door alcohol veroorzaakte leverproblemen altijd in de aangegeven drie stadia en volgorde optreden. Verschijnselen Patiënten met alcoholische leverziekte kunnen verschijnselen hebben die niet in verband worden gebracht met (de ernst van) de onderliggende leverziekte. Sommige patiënten hebben geen verschijnselen, terwijl anderen lichte tot gematigde verschijnselen hebben die duiden op een slechte gezondheid. Denk hierbij aan een ziek gevoel, vermoeidheid en misselijkheid. In gevallen waarin sprake is van een gevorderd stadium van alcoholische leverziekte (ernstige alcoholische hepatitis en/ of cirrose) kunnen geelzucht (geel worden van de huid en ogen), buikwaterzucht of ascites (ophoping van vocht in de buik) en buikpijn optreden. Ook kan de patiënt bloed braken als gevolg van een beschadigd bloedvat in de slokdarm. Bij levercirrose kunnen namelijk spataderen (varices) in de slokdarm ontstaan die kapot kunnen gaan en een bloeding veroorzaken. Sommige patiënten krijgen last van verschijnselen van alcoholverslaving. Daartoe behoren geheugenuitval, hallucinaties, rusteloosheid bij gebrek aan drank, geagiteerd gedrag, afnemend concentratievermogen en wisselende stemmingen. Ook kunnen er verschijnselen optreden als gevolg van complicaties als encefalopatie (hersenstoornis). Daaronder vallen veranderingen in het verstandelijk vermogen, de persoonlijkheid, sufheid, onduidelijk praten, desoriëntatie en uiteindelijk coma (een toestand van diepe bewusteloosheid waaruit men niet kan worden wakker gemaakt). Behandeling De behandeling van alcoholische leverziekte hangt af van het stadium van de ziekte. In alle gevallen is stoppen met drinken (staken van het alcoholgebruik) en gezonder eten de eerste stap. In het geval van leververvetting kan de aandoening hiermee genezen, evenals in het geval van lichte alcoholhepatitis. Wanneer het gaat om een ernstige vorm van alcoholhepatitis is ziekenhuisopname vereist. Wanneer ernstiger verschijnselen optreden, zoals het braken van bloed als gevolg van beschadiging van de aderen in de slokdarm, is een spoedingreep noodzakelijk. Behandeling is ook vereist als er complicaties optreden, zoals een gezwollen buik (ascites) en coma (encefalopatie). bewerkt naar: CZ Medisch A-Z medische encyclopedie. Afbeelding: Winkler Prins Medische Encyclopedie. 8