1 Strategisch Beleidsplan 2010-2014 Stichting Speciaal Onderwijs Amersfoort en omstreken Amersfoort, juni 2010. Brigitta Gadella
2 Inhoudsopgave pagina Vooraf 3 Context en actualiteit 4 Missie, Visie en Profiel 6 Toekomstbeeld 7 Tenslotte 10 Bijlagen: - sbo profielen - professionaliseringsplan - organisatiestructuur - operationele doelen
3 Vooraf Het onderwijs wordt gekenmerkt door grote organisatieveranderingen. Schoolbesturen en management in het onderwijs bereiden zich voor op de gevolgen van de herijking van de zorgstructuur, passend onderwijs en de op handen zijnde bezuinigingen. Het is nog niet duidelijk wat de precieze implicaties zullen zijn van de herijking en de bezuinigingen. Wat wel duidelijk is dat deze ontwikkelingen vragen om een integrale aanpak. In dit strategisch beleidsplan (SBP) worden de lijnen voor de integrale aanpak van Stichting Speciaal Onderwijs uitgezet voor de komende 4 jaren. In de komende jaren zullen de lijnen die met dit stuk worden uitgezet verder worden uitgewerkt en hun weerslag vinden in herijkte dan wel nieuwe beleidsdocumenten. Het streven is korte, bondige, leesbare beleidsdocumenten te schrijven, waarin de samenhang van de verschillende beleidsterreinen terug te vinden is. Bovenal zal er op worden gestuurd dat de lijnen die zijn uitgezet hun weerslag zullen vinden in de dagelijkse (onderwijs)praktijk.
4 Context en Actualiteit van stichting Speciaal Onderwijs Amersfoort e.o. Context van dit moment Passend Onderwijs vraagt om het kunnen benoemen van en voldoen aan de verschillende onderwijsbehoeften van leerlingen. Het regulier basisonderwijs zal steeds beter in staat zijn om zelf de onderwijs behoeften van hun leerlingen te benoemen en inzicht te krijgen in de complexiteit daarvan. Het gevolg kan zijn dat er meer gebruik gemaakt gaat worden van externe ondersteuning. De herschikking van budgetten, waarvan de omvang en de implicaties nog niet bekend zijn, kunnen ertoe leiden dat toelatingseisen op de basisscholen verscherpen. Er zullen verdere hogere eisen gestelde worden op het gebied van taal en rekenen, daarmee zullen leerlingen, dien niet rendabel zijn buiten de boot gaan vallen. De verschillen in onderwijs zullen met de huidige maatschappelijke ontwikkelingen groter worden. Er zal behoefte zijn aan onderwijsvoorzieningen, die voorzien in: - onderwijs voor complexe, meervoudige problematiek - ondersteuning bij leer- en gedragsproblemen - 8.00-20.00 uur opvang Positie De stichting S.O. heeft door de historische ontwikkelingen een bijzondere en unieke positie verworven in het primair onderwijsveld in Amersfoort. Het is de enige stichting met enkel sbo scholen. Twee scholen in Amersfoort zuid (de Anne Annemaschool en de Kingmaschool) en Sbo de Opmaat in Amersfoort Noord (de enige sbo in dat deel van de stad). Op de Kingmaschool is er een afdeling voor Jonge Risico Kinderen, waar alle leerlingen van 4-7 jaar van Amersfoort e.o. worden opgevangen als nog niet duidelijk is welke onderwijs passend is. Samen met de andere sbo scholen in Amersfoort in de werkgroep Partners in Passend Onderwijs (PiPO), is er een document opgesteld waarin het aanbod en de ambities van de sbo scholen zijn samengevoegd. (zie bijlage 1) Personeel en Organisatie Schooljaar 2009-2010 is de stichting van start gegaan met een nieuwe organisatiestructuur. Het gehele managementteam is vernieuwd: Algemeen Directeur en Teamleiders. De vorming en ontwikkeling van het management team is een belangrijke prioriteit geweest, hierop is extra ingezet met externe ondersteuning. In dit schooljaar is ook de samenhang binnen de stichting een belangrijk speerpunt geweest. Management en IB ers hebben een vaste overlegstructuur waar beleid en schoolontwikkeling op elkaar wordt afgestemd en gestreefd wordt naar kennisverbreding en onderlinge uitwisseling. De verschillende teams kennen verschillende teamculturen en maken verschillende ontwikkelingen door, maar zijn door gezamenlijke studiedagen en teambuildings activiteiten tot elkaar gegroeid. Door gebruikmaking van positieve mobiliteit zijn de teams versterkt en hebben leraren nieuwe mogelijkheden en uitdagingen gekregen. De lijn van het opleiden van mensen tot masternivo is doorgezet.
Onderwijs Inhoud Op de scholen wordt gedacht en gewerkt vanuit de filosofie van adaptief onderwijs met het HGW (handelingsgericht werk)- model. Het ontwikkelingsperspectief en de doelen die daaruit voortkomen zijn verankerd in het groepsoverzicht op basis waarvan de groephandelingsplannen (GHP) worden opgesteld en het handeling gericht werken in de groep vorm krijgt. Er is een (1) eenduidige zorgstructuur geïmplementeerd binnen de stichting, die het HGW- model ondersteunt en borgt. De toetskalender, de groepsbesprekingen, de oudercontacten en het Multi Disciplinair Overleg (M.D.O.) zijn gevat in de cyclus van plannen, evalueren en bijstellen van de handelingsperioden. Het inzicht in de verschillende in onderwijsbehoeften van de leerling-populatie wordt op de volgende manieren inzichtelijk gemaakt: - individueel nivo: in de ontwikkelingsperspectieven en eventuele HP-en - groep nivo: in de groepsoverzichten en de GHP-en - school nivo: in Parnassys Specifiek aanbod Als expertise onderdelen kent de stichting: - De afdeling JRK (Jonge Risico Leerlingen van 4-7 jaar) op de Kingmaschool, en - het Leespaleis (begeleiding op maat in het basisonderwijs voor leerlingen met leesproblemen/dyslexie). Specifieke aandacht De Anne Annemaschool zit in een aangepast toezichtskader. In het najaar van 2010 wordt de school opnieuw bezocht door de Inspectie. De verwachting is dat de school dan in een basistoezichtskader zal worden gezet. De Kingmaschool zit sinds 2 jaar in het basistoezichtskader. De Opmaat is in maart 2009 bezocht door de Inspectie en is op de lijst van zwakke scholen geplaatst. De belangrijkste verbeteringen die 2009-2010 zijn doorgevoerd: - methodes aangeschaft en geïmplementeerd voor de basisvakken - ontwikkelingsperspectief voor alle leerlingen opgesteld - zorgstructuur geïmplementeerd - HGW- model geïmplementeerd en een verdiepingstraining gehad met de andere teams van de stichting - structuur en positieve sfeer in de school door o.a. implementatie van de Vreedzame School - een aantal leerlingen toe geleid naar een passender onderwijsvoorziening De verwachting is dat de Opmaat in het schooljaar 2010-2011 van de zwakke scholen lijst zal worden afgehaald en in een aangepast toezichtskader zal worden geplaatst. 5
6 Missie, Visie en Profiel Missie: Stichting Speciaal Onderwijs Amersfoort e.o. staat voor: Hoogwaardig onderwijs en een optimaal ontwikkelingsaanbod voor leerlingen die zijn aangewezen op orthopedagogische en /of orthodidactische begeleiding. Visie: Stichting Speciaal Onderwijs Amersfoort e.o. zorgt ervoor dat door een gezamenlijke inspanning elke leerling zich optimaal kan ontwikkelen. Voor een optimale ontwikkeling is geloof en plezier in eigen kunnen nodig, het gevoel dat er mensen zijn die je waarderen en bereid en in staat zijn je te helpen waar nodig. Dat vereist een orthopedagogische - orthodidactische aanpak waarin resultaatgericht werken, meervoudige instructie, zelfstandig leren en een adequate leerling begeleiding centraal staan. Een intensieve samenwerking met ouders / verzorgers zorgt voor een optimale afstemming in de begeleiding van de leerling. Hoog opgeleide, gemotiveerde en gespecialiseerde personeelsleden zetten zich in voor de persoonlijke ontwikkeling van iedere leerling, die in een prettige, veilige en uitdagende leeromgeving plaats vindt. Profiel De stichting Speciaal Onderwijs Amersfoort e.o. onderscheidt zich door onderwijsvoorzieningen neer te zetten en ondersteuning voor educatieve partners in te zetten voor die leerlingen van wie de ontwikkeling niet vanzelfsprekend verloopt. Het educatief partnership met ouders is een uitgangspunt in onze werkwijze, met belangenvertegenwoordiging en begeleidings- en coachingstrajecten.
7 Toekomstbeeld Stichting S.O. wil haar bijzondere en unieke positie in het primair onderwijsveld in Amersfoort verstevigen, door: kwalitatief hoogwaardige onderwijsvoorzieningen neer te zetten met hoogwaardig opgeleide leraren, die gericht zijn op: taal/lezen, rekenen en burgerschap het educatief partnership met ouders, collega s en belanghebbenden verder te ontwikkelen en uit te breiden met: talent coaching, begeleidingstrajecten op maat en een doorgaande lijn in belangen vertegenwoordiging een specifiek aanbod te realiseren, op het gebied van: de Jonge Leerling (JRK), Lezen en Rekenen brede voorzieningen te ontwikkelen: vroegschoolse opvang; voor- en naschoolse opvang voor die leerlingen van wie de ontwikkeling niet vanzelfsprekend verloopt Integraal management waarbij de drie pijlers: Onderwijs Inhoud, Personeel & Organisatie en Financiën elkaar omvatten en ondersteunen is de basis van waaruit het toekomstbeeld vorm kan gaan krijgen. In de visie van de stichting, gericht op passend onderwijs, komen de pijlers samen. Onderwijs Inhoud De kern van Passend Onderwijs is adequaat inspelen op de onderwijsbehoeften van leerlingen en doelgericht werken aan het ontwikkelen van hun potentiële ontwikkelingsmogelijkheden. Voor alle leerlingen geldt dat de kansen op de beste ontwikkeling centraal staan, maar in het bijzonder geldt dat voor die leerlingen van wie de ontwikkeling niet vanzelfsprekend verloopt. Het doel van Passend onderwijs is om uit te gaan van de bestaande structuren en deze te verbinden. De uitdaging is daarnaast extra ondersteuning en inhoudelijke kwaliteitsverbetering in de klas te realiseren. Voor de onderwijsgevende in het kader van Passend Onderwijs betekent dit dat hij: - samenhangend en consequent leert, denkt en handelt vanuit de onderwijsbehoeften en mogelijkheden van de leerling; - beschikt over speciale onderwijs- en begeleidingsvaardigheden en expertise op het terrein van leer- en gedragsmoeilijkheden; - in staat is in (ortho-)pedagogische en (ortho-)didactische zin passende leerarrangementen te ontwikkelen voor de individuele leerling en deze te verantwoorden naar collega s en ouders; - daarbij in staat is gebruik te maken van de (ortho-)pedagogische en (ortho-)didactische mogelijkheden van alle onderwijsleergebieden in hun onderlinge samenhang; - kennis heeft van de zorginfrastructuur in onderwijs en jeugdzorg en adequate ondersteuning weet te organiseren. Om te komen tot de kern van Passend Onderwijs zijn een lerende organisatie en goed en inspirerend onderwijskundig leiderschap belangrijke voorwaarden. Er zullen op stichtingsnivo 3 vakgroepen gevormd worden: Taal/lezen, Rekenen, Burgerschap. Alle vakgroepen worden aangestuurd door een vakgroepleider en ondersteund vanuit het Seminarium voor Orthopedagogiek, met wie samen een professionaliseringsplan is ontwikkeld. De vakgroepleden hebben een verantwoordelijkheid om hun eigen expertise te vergroten, collega s te informeren over belangrijke ontwikkelingen en collega s te ondersteunen bij vragen en/of handelingsverlegenheid.
8 In de toekomst staan drie verschillende functies centraal in de stichting S.O.: 1. hoogwaardige orthopedagogische en didactische speciale basisscholen (sbo) - 1 in Noord en 1 in Zuid Amersfoort (Door het samengaan van de twee sbo scholen in Zuid wordt een sterke sbo voorziening neergezet met een duidelijk profiel. De sbo school in Noord wordt opnieuw ingericht en verstevigd. Door het herinrichten van de Noord Zuid locaties wordt er tegemoet gekomen aan de spreiding in de stad.) - de leerling kan op deze scholen het schoolplezier en vertrouwen in de eigen mogelijkheden en toekomstperspectief hervinden - op deze scholen wordt resultaatgericht afgestemd op de speciale onderwijsbehoeften en de competenties van het leerling - er wordt rekening gehouden met de invloed van de leefomgeving op het leerling - er wordt gewerkt met een ontwikkelingsperspectief, op basis waarvan handelingsgerichte planning leidt tot handelingsgericht werken - de school beschikt over een rijk repertoire van speciale onderwijs- en begeleidingsvaardigheden en expertise op het terrein van leer- en gedragsmoeilijkheden - de school is gericht op het opdoen van succes ervaringen voor leerlingen, de actieve betrokkenheid van de leerling zelf bij het leerproces is daarbij van groot belang - de school is een plek om je te kwalificeren en om te socialiseren tot een democratisch burger condities: herverdeling / herschikking van de populaties op de bestaande 3 locaties adaptief onderwijs en HGW zijn ingebed in de scholen er is een sluitende leerlingzorgstructuur die opgezet is vanuit ecologische principes veiligheid staat hoog in het vaandel op de scholen en gaat hand in hand met beleid t.a.v. burgerschap en sociale integratie de effectieve onderwijstijd en het leerstofaanbod zijn gericht op het behalen van de hoogst mogelijke leerrendementen kwaliteit op de scholen wordt eenduidig geëvalueerd; op basis van (trend) analyses worden verbeterplannen opgesteld de zaak- en muzische vakken inzetten voor het ontwikkelingsperspectief van de leerlingen en daarmee voor de totale ontwikkeling en de culturele vorming
9 2. een observatie- en onderwijsvoorziening voor het Jonge Risico Leerling Bovenstaande punten zijn ook van toepassing op de JRK onderwijsvoorziening, daarnaast geldt het volgende: - leerlingen in de leeftijd van 4 7 jaar waarvan men niet weet wat de beste onderwijsvorm is voor dit leerling, kunnen op de JRK geobserveerd worden en tot ontwikkeling komen - De expertise op het gebied van het Jonge Risico Leerling wordt met een advies & begeleidingsdienst beschikbaar gemaakt voor voorschoolse instellingen en basisscholen. condities: er is geen plaatsingsquotum van 36 leerlingen per jaar, Jonge Risico Leerlingen kunnen rekenen op een plaats er is samenwerking met de rec s de organisatiestructuur van de JRK wordt toegerust op een meer flexibele inen uitstroom de JRK afdeling is een gezamenlijk sbo voorziening, die als zodanig wordt ervaren 3. specifiek aanbod expertise centrum voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften - door de verdere uitbreiding van het expertise centrum voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften wordt tegemoet gekomen aan de vraag vanuit ouders en de basisscholen voor directe extra instructie- en ondersteuning aan leerlingen (school / thuis nabij) - de kwalificaties voor een goede orthopedagogische- en didactische school zijn ook de basis bij de export van sbo expertise - het expertisecentrum van stichting S.O. richt zich met het Leespaleis op: leesproblemen en dyslexie; en met de Rekentuin op: rekenproblemen en dyscalculie; Voor beiden geldt dat er sociale en emotionele ondersteuning bij leerproblemen; condities: de besturen van deelnemende scholen worden mede verantwoordelijk voor de kostenfinanciering in het kader van de principes van kostenvrij onderwijs het expertise centrum van stichting S.O. is een onderdeel van een overkoepelend expertisecentrum voor de beide grote samenwerkingsverbanden van Amersfoort e.o. en is daarmee een onderdeel van een gezamenlijke sbo voorziening, die zorgt voor een dekkend netwerk
10 Personeel en Organisatie Het speerpunt de komende jaren komt te liggen bij het IPB beleid en een consequente uitvoering van dat beleid. Kwalitatief hoogwaardig onderwijs zetten we neer met hoogwaardig opgeleide mensen, die gemotiveerd en betrokken zijn bij de leerlingen en de organisatie. De inrichting van de vakgroepen is een belangrijke aanpassing in de organisatie om de lerende organisatie vorm te geven. Daarnaast zal het MT het huidige IPB beleid herijken. De teamleiders zullen geschoold en gecoacht worden o.a. op het gebied van: interdependent denken i.v.m. passend onderwijzen, het voeren van gesprekken, doelgericht werken en oplossingsgericht werken. Tenslotte Evaluatie Aan het eind van elk jaar dat het SBP loopt, wordt er een tussenevaluatie opgesteld door het bestuur, in samenwerking met de Algemeen Directeur en het MT, waarbij er gekeken wordt naar hetgeen er uit het SBP gerealiseerd is. Op basis waarvan de nieuwe jaardoelen worden geformuleerd en desgewenst aanpassingen aangebracht kunnen worden in het SBP.