Nov 28, 03 14:36 Page 1/5 % inleiding latex als wiskundige tekstverwerker % tevens voorbeeld bestand met latex input % vanaf het procent teken tot het einde van de regel is COMMENTAAR. \documentclass[12pt]{article} %de globale stijl = artikel \usepackage{a4wide} %ik benut de volle papierbreedte \usepackage[dutch]{babel} %afbreekregels volgens Nederlands gebruik \usepackage{graphicx} %voor het in de tekst opnemen van plaatjes \usepackage{amsmath} %standaard settings voor wiskundig gebruik \usepackage{amssymb} %arsenaal aan gebruikelijke wiskundige symbo len \title{inleiding Latex als wiskundige tekstverwerker} \author{c.a.j.~hurkens} \date{\today} \begin{document} \maketitle \begin{abstract} In dit stukje zien we in vogelvlucht de meest in het oog springende mogelijkheden die het pakket \LaTeX\ biedt voor het schrijven van rapporten of artikelen die wiskundige bestanddelen bevatten, en waarin vaak referenties voorkomen. Merk op dat in dit kleine stuk een beetje wordt overdreven. \end{abstract} \begin{center} \begin{minipage}{10cm} \small \tableofcontents \normalsize \end{minipage} \end{center} \section{inleiding} Voor verslaglegging in het modelleringspracticum zal gebruik gemaakt worden van het tekstverwerkingspakket \LaTeX. Dit pakket wordt via verschillende servers beschikbaar gesteld. Er zijn verschillende PC versies (i.h.b.\ Mik\TeX{} onder W indows), maar ook op andere platforms wordt \LaTeX\ gebruikt. Op de notebooks die zijn uitgereikt is Mik\TeX\ ge\"\i nstalleerd, met een schil eromheen genaamd \emph{winedt}. Wiskundigen maken vaak gebruik van \LaTeX, met name vanwege enkele voordelen die ander tekstverwerkingsprogramma s niet of minder bieden. Het werken met veel wiskundige symbolen ($\sum_{i=0}^{\infty} x_i$), Griekse letters ($\alpha, \beta, \gamma$) en veel verschillende lettertypes: \textit{italic}, \textbf{boldface} in gewone tekst modus, en $\mathcal{kalligrafie}$ stijl of \e mph{blackboard} stijl: $\mathbb{pqrnz}$ in wiskunde modus. \section{voordelen en mogelijkheden} Het pakket biedt onder meer de volgende mogelijkheden: \begin{itemize} Het dwingt de gebruiker tot een \emph{logische} opmaak, eerder dan een \emph{visuele}. De details van de opmaak, zoals tekstbreedte, wijze van inspringen, pagina indeling m.b.t.\ tekst en figuren, worden juist buiten de Friday November 28, 2003 1/5
Nov 28, 03 14:36 Page 2/5 auteur om geregeld. Ze zijn in principe wel aan te passen aan de eigen of huis stijl. Het maakt op eenvoudige wijze mogelijk wiskundige formuleringen, zoals $y = x^2 \ \rightarrow\ y \geq 0$, in de \emph{lopende tekst} op te nemen. Ook kun je belangrijke formules juist een aparte plaats geven: \begin{equation} e^{\pi i} + 1 = 0 \label{eq:hoofd_formule} \end{equation} waarbij je er later zelfs naar kunt refereren, in de trant van Formulering (\ref{eq:hoofd_formule}) omvat de voor de wiskunde vijf belangrijkste getallen in \ e\ en gelijkheid. Omdat de \LaTeX tekst in gewone ascii code wordt weergegeven, is het gemakkelijk de gehele tekst bijvoorbeeld per e mail te versturen. Ook kun je zo eenvoudig en eenduidig per e mail discussi\"eren over een wiskundig probleem. De \LaTeX tekst is zeer uitwisselbaar, ook tussen verschillende platforms. Het is gemakkelijk in een \LaTeX tekst stukjes postscript (plaatjes, grafieken, foto s) in te lassen. De postscript bestanden worden meestal met behulp van andere programma s gegenereerd, zoals Mathematica of MatLab. Ook bestaan er pakketten om lastige stukjes \LaTeX\ te genereren die bijvoorbeeld een figuur beschrijven met een ingewikkeld stroomdiagram (zie figuur (\ref{stroom}). \begin{figure} \includegraphics{rooster} \caption{roosterdiagram dat de wedstrijden van een tournament representeert\labe l{stroom}} \end{figure} Veelal worden die bestanden via een commando tussen de lopende tekst ingevoerd. Latex ruimt dan genoeg ruimte in, of gaat over op een volgende pagina, als het ingevoegde stuk niet zou passen. Vaak is het mogelijk het in te voegen plaatje te schalen. Merk op dat figuren en tabellen bovenaan of anderaan de pagina worden geplaatst. Eventueel worden ze zelfs doorgeschoven naar de volgende pagina. Handig is het dat een {\Large groot} document, zoals een rapport dat uit meerdere hoofdstukken bestaat, of een afstudeerverslag, modulair kan worden opgebouwd. Elk hoofdstuk staat in een eigen bestand, en in een kleine bestand wordt de structuur van het rapport vastgelegd. Ook tabellen en figuren worden meestal in aparte files bewaard. Met \LaTeX\ zijn automatisch inhoudsopgaven en een indexering aan te brengen. Daarbij zorgt het pakket dus voor een accurate vermelding van bijvoorbeeld paginanummers. Die kunnen gemakkelijk veranderen bij toevoegingen van tekst (of inhoudsopgave!) of aanpassing van de bladspiegel. Voor documenten van een bepaalde stijl zoals brieven, of slides, zijn er standaard pakketten die in \ e\ en klap zorgen voor een afgestemde layout, letterkeuze, lettergrootte enzovoort. Het is mogelijk in kleur te werken. Daarvoor moet je het resultaat wel op een kleurenprinter kunnen afdrukken, natuurlijk. 2/5 Friday November 28, 2003
\end{itemize} \section{werken met \LaTeX} \subsection{algemeen} Men moet zich realiseren dat \LaTeX\ een tekst \textbf{formatteer} programma is, geen tekst \textbf{verwerker} in de traditionele zin. De \LaTeX invoer wordt met behulp van een zelf te kiezen editor opgesteld. Het bestand waarin deze tekt staat heeft het postfix \texttt{.tex}. Deze leesbare tekst bevat de inhoud van het te vertellen verhaal, alsmede aanwijzingen betreffende de layout. Het bestand begint met enkele aanduidingen van globale aard, en geeft vervolgens de inhoud. Het idee is dat de tekst in \ e\ en bepaalde stijl wordt gepresenteerd, en dat alleen bij afwijkingen van het normale patroon tijdelijk een nieuwe omgeving wordt gemaakt. Zo wordt bijvoorbeeld de formulering van een stelling vaak cursief weergegeven. Bovendien worden zulke onderdelen vaak genummerd, en eventueel gelabeld opdat men ernaar terug kan verwijzen. Na verwerking van de invoer heeft \LaTeX\ een aantal bestanden gecre\"eerd. De functie ervan is af te leiden van de gebruikte postfixen: \texttt{.aux} (auxiliary hulp bestand),.toc (table of contents inhoudsopgave), \texttt{.log} (logboek van fouten en statistieken) en vooral belangrijk: \texttt{.dvi} (device independent uitvoer formaat). Afhankelijk van de situatie kan de laatste file worden gepreviewed (op het scherm) of naar een printer gestuurd (postscript of laserjet etc.). \subsection{\latex\ op notebook} De installatie van \LaTeX\ op de notebooks is gecombineerd met die van \emph{winedt}. Deze bevat dan een groot aantal standaard packages, plus een editor, een latex programma, een preview en een print mogelijkheid. Via de ftp servers kunnen speciaal geschreven packages opgehaald worden. Zo is er bijvoorbeeld een package voor het dwars afdrukken van hele brede tabellen. \subsection{\latex\ op svstud} De latex source code die je met hulp van \emph{winedt} hebt aangemaakt is uitwisselbaar voor gebruik op andere machines en operating systemen. Denk er wel aan dat als je latex source code deelt met een ander, omdat je bijvo orbeeld samen werkt aan een rapport of een artikel, je naast het tekst bestand ook een kopie moet hebben van de files met plaatjes. Met welke \emph{editor} je de source tekst bewerkt maakt niet uit. Als je er maar voor zorgt dat het PLATTE ASCII TEKST is, en de file dus geen control characters of andere rare tekens bevat. \subsection{\latex commando s} \begin{enumerate} Nov 28, 03 14:36 Page 3/5 Een latex file bevat een mix van tekst en layout commando s die vastleggen hoe de tekst eruit moet zien. Uiteraard gebeurt dat volgens bepaalde spelregels. Er is een boek (\LaTeX manual, Lamport, 80 gulden), maar voorlopig volstaat het dictaat met de Nederlandstalige handleiding van P.~v.~Oostrum, Friday November 28, 2003 3/5
Nov 28, 03 14:36 Page 4/5 dictaatno.~2541). Bijgevoegd is een overzicht van twee A4 tjes met de voornaamste latex commando s, en de source file van de tekst die u nu leest. Het bestand dat met de editor is opgemaakt kan worden ge latex t. Hiermee wordt de tekst en layout opmaak in de file \verb verhaal.tex omgezet naar een file \verb verhaal.dvi. Bij die omzetting worden ook bestanden met namen als \verb verhaal.aux en \verb verhaal.log aangemaakt. De laatst genoemde files kan men inspecteren met de editor. Dat geldt niet voor de dvi file. Om het uiteindelijke resultaat te bekijken wordt de data in de dvi file \ of naar het scherm gestuurd, \ of omgezet naar een printertaal en naar de printer gestuurd. Het is gebruikelijk pas een afdruk op papier te maken als het resultaat volkomen naar de zin is. Het previewen op het scherm kan vanuit het menu worden gestart. De meest essenti\"ele preview funkties zijn: \medskip %een beetje extra afstand tussen tekst en tabel \quad %flinke spatie, tabel moet ietsje inspringen \begin{tabular}{ c l } \multicolumn{2}{c}{voorbeeld van een tabel}\\ \textbf{toets} & \textbf{betekenis}\\ q & quit \\ + & zoom in \\ $ $ & zoom uit \\ %ik gebruik de wiskunde min, geen koppelteken PgDn & volgende pagina\\ \end{tabular} \end{enumerate} \subsection{gebruik \LaTeX\ op SUN workstations (unix) of PC onder Linux} U kunt de latex files ook verwerken onder Unix of Linux als U een account hebt o p bijvoorbeeld de svstud. De op de PC aangemaakte.tex files kunt U meteen gebruiken. \begin{enumerate} Maak een \LaTeX file aan met een editor naar keuze. We nemen aan dat deze file \verb verhaal.tex heet. Start \LaTeX\ met: \verb latex verhaal Previewen kan nu met: \verb xdvi verhaal Maak een postscript file met: \verb dvips o verhaal.ps verhaal Print een file met: \verb dvips verhaal \end{enumerate} \appendix \section{referenties} Voor vragen of speciale wensen verwijzen we naar 4/5 Friday November 28, 2003
Nov 28, 03 14:36 Page 5/5 \begin{itemize} het Latex boek van LesLie Lamport (denk wel 2e editie!) dictaat nummer 2541 met de Nederlandstalige handleiding van P.~v.~Oostrum, handout: bijgevoegd is de source file van de tekst die u nu leest. emailadres: \begin{verbatim}latex@win.tue.nl\end{verbatim} verzameld en beantwoord door dr.~r.~van Hassel.\\ URL: \begin{verbatim}//www.win.tue.nl/latex/\end{verbatim} Het wereldwijde web, in het bijzonder voor handige packages. \end{itemize} \end{document} Friday November 28, 2003 5/5