JAARVERSLAG 2010 Inleiding In het Beleidsplan 2007-2010 staat het optreden van Stichting De Levende Delta als belangenbehartiger van een hoogwaardig leefmilieu in de Delta centraal. Uitgangspunt daarbij is dat belangenstrijd is te voorkomen als Stad en Platteland, Natuur en Cultuur, Economie en Milieu als fundamenteel complementaire belangen worden gezien. Onze Visie en Missie is samengevat, dat wij: - tegen gedwongen ontpoldering zijn; - een kritische houding tonen tegen ontpolderen in het algemeen; - voor verloren gaande natuur compensatie zoeken in andere maatregelen dan in het ontpolderen; - kritisch staan t.o.v. de discussie over natuurlandschap versus cultuurlandschap; - voor de juiste natuur- en milieumaatregelen staan, zolang deze niet te eenzijdig worden toegepast en bijdragen aan een gezonde woon- en werkomgeving. Kortom, Zeeland en de Zeeuwse Delta aantrekkelijk houden voor wonen, toerisme en economische bedrijvigheid; - zeker niet tegen natuur- of milieumaatregelen zijn, maar tegenwicht bieden aan Natuur-, Milieu- en Landschapsorganisaties, als die te eenzijdig te werk gaan; - tegen een verdergaande - dan de 3 e - verdieping van de Westerschelde zijn; - (intellectuele) ondersteuning geven aan bepaalde (actie)groepen die op hetzelfde (deel)terrein actief zijn; - gesprekspartner willen zijn en mee willen denken met belangenorganisaties in de landbouw en natuurorganisaties; - in en bij dit alles een grote groep van de Zeeuwse bevolking vertegenwoordigen.
In 2010 is er, ondanks het besluit van het Kabinet van eind 2009 om toch tot het ontpolderen van de Hertogin Hedwigepolder over te gaan, opnieuw veel aandacht uitgegaan naar de strijd tegen het ontpolderen. In het Regeerakkoord van kabinet Rutte staat dat staatssecretaris Bleker naar alternatieven voor ontpoldering wil zoeken ( zie punt Activiteiten). Daarnaast waren specifieke aandachtspunten o.a.: natuur en milieu, de ontwikkelingen in de mosselsector, dijk- en zeeweringversterking en beheer; buitendijkse maatregen voor natuurherstel en compensatie; de plannen voor Perkpolder-west, de Braakman en Waterdunen; waterberging en waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer; het voornemen van Stichting Het Zeeuwse Landschap voor het gaan realiseren van een binnendijks Kustlaboratorium en aan het plan van de provincie om aan de Inlaag de Uitslag in Bruinisse de bestemming natuur te geven, als compensatie voor de dijkverzwaring die in de betreffende omgeving heeft plaatsgevonden. De gewijzigde politieke- en vooral ook economische constellatie, maken het volgens De Levende Delta nodig en mogelijk om tot een ander beleid te komen op het gebied van natuurontwikkeling. Besloten werd om de eigen visie daarop te gaan formuleren en deze bij gelegenheid van de (openbare) donateurbijeenkomst op 22 februari 2011 officieel naar buiten te brengen. Voor die bijeenkomst hadden wij de heer Prof. J. Schrijnen Programmadirecteur Zuidwestelijke Delta, en de heer Ir. A.Geuze, directeur van West8 architecten uit Rotterdam uitgenodigd om te spreken over het thema De inrichting van Zeeland: hoe houden we de Delta levend? Bestuur Aan het einde van het verslagjaar bestond het bestuur uit mevrouw A. Verweij-van der Have en de heren J.J. Geleijnse (voorzitter), J.F.J. Franken (secretaris/penningmeester), E. Baecke, W. van Gorsel, A. Lampert, M.A. Mol, J. Schuurman Hess en W. de Visser. De heer W. de Landgraaf nam afscheid als bestuurslid. De Levende Delta is hem erkentelijk voor zijn jarenlange bestuurlijke betrokkenheid, die nu in de hoedanigheid van donateur door hem wordt voortgezet. Nadere afspraken werden gemaakt voor het gaan benaderen van enkele personen die als een waardevolle versterking van het bestuur kunnen worden gezien. Inmiddels heeft de heer Kees Slager aangegeven om tot het bestuur toe te willen treden na beëindiging van zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer op 1 juni 2011. Als adviseur verleenden de heren S. Duvekot, H. Eversdijk en J. Ventevogel welkome diensten aan het bestuur. Het bestuur kwam 7 keer in vergadering bijeen bij bestuursleden thuis. De heren A. Lampert en W. de Visser traden op als lid van de kascommissie en adviseerden het bestuur om na een door hen uitgevoerd boekenonderzoek 2009, aan de penningmeester decharge te verlenen. Het jaarverslag 2009 werd vastgesteld en de begroting 2011 goedgekeurd. De begroting sluit helaas met een tekort, wat noopt tot uitbreiding van het bestand aan donateurs en sponsoren, evenals tot het verkrijgen van projectsubsidie van de Provincie wanneer zich de behoefte daaraan concreet gaat voordoen. De Levende Delta ervaart steeds meer dat zij gezien haar brede bestuurlijke samenstelling, haar netwerken en haar (verbindende) doelstelling, een goed en stevig platform kan zijn om mensen, organisaties en bewegingen bij elkaar te brengen en de dialoog tussen hen te bevorderen. 2
Donateurs / sponsors De Levende Delta weet zich gesteund door een grote groep betrokken donateurs die tevens door hun donateurbijdrage zorgen voor de financiële basis onder de Stichting. Helaas zijn de ontvangen sponsorbijdragen door het aflopen van de termijn waarvoor deze waren aangegaan, sterk afgenomen. Ook de economische crisis maakt het moeilijk nieuwe sponsors te vinden. In het verslagjaar deden zich de nodige mutaties voor in het donateurbestand, waardoor de omvang ervan jammer genoeg enigszins is afgenomen. Uitbreiding van het donateur- /sponsorbestand blijft voor de continuïteit erg belangrijk. Op daartoe geschikte momenten werden daartoe oproepen gedaan. Donateurbijeenkomst Op 20 april 2010 vond er een donateurbijeenkomst plaats in De Stenge in Heinkenszand. In aanvulling op de informatie die al via de periodieke NIEUWSBRIEF aan de donateurs verstrekte was, werd deze bijeenkomst benut om de donateurs nog over diverse actuele zaken nader te informeren. Daarbij kwamen onder andere de volgende onderwerpen aan de orde: het jaarverslag incl. het financiële overzicht 2009; de geactualiseerde Visie en Missie in het Beleidsplan van De Levende Delta; de vervolgactiviteiten naar aanleiding van het Kabinetsbesluit over de ontpoldering van de Hertogin Hedwigepolder; de formele schriftelijke reactie op het ontwerp Rijksinpassingsplan Hedwigepolder, op de MER Waterberging Volkerak-Zoommeer, op de Startnotitie Waterkering Plan Perkpolder; het initiatief van de Stichting Het Zeeuwse Landschap voor de binnendijkse realisatie van een zgn. Kustlaboratorium; de werkzaamheden van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta. Daarna hield de heer Ing. A. Provoost van het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen een inleiding over het alternatief van buitendijkse natuurcompensatie in tegenstelling tot ontpoldering. Dit kon zich destijds bij de behandeling van het advies van de Commissie Nijpels in het parlement in eerste instantie in een grote belangstelling verheugen. Eventueel samen met andere aangedragen alternatieven zoals o.a. het plan van De Levende Delta Onderzuiging van het land van Saeftinghe, wordt dit door velen nog als haalbaar gezien bij een mogelijk komende andere politieke constellatie na de Tweede Kamerverkiezingen medio 2010. Naar aanleiding van zijn interessante en boeiende presentatie werden er door de aanwezigen veel vragen gesteld en ontspon zich een levendige en uiterst interessante discussie. Daarbij werd erop aangedrongen om er na de komende verkiezingen nogmaals nadrukkelijk de aandacht in Den Haag voor te gaan vragen. Het was de bedoeling om in het najaar van 2010 nog een Donateurbijeenkomst te organiseren. Omdat dit in agendatechnisch opzicht bij de daarvoor uitgenodigde inleiders niet mogelijk bleek, werd besloten om die bijeenkomst naar eind februari 2011 door te schuiven. Bestuurlijk overleg met de provincie Zeeland In het verslagjaar heeft er geen specifiek bestuurlijk overleg met de gedeputeerde plaatsgevonden. Wel werd er incidenteel in diverse verbanden over verschillende onderwerpen overleg gevoerd met de gedeputeerde, Statenleden en beleidsfunctionarissen. 3
Activiteiten, relaties en contacten Hertogin Hedwigepolder Na de voorlopige uitspraak van de Raad van State betreffende het al dan niet verdiepen van de Westerschelde verstrekte minister Verburg aan het Grondmij-consortium de opdracht om een studie uit te voeren en een rapport uit te brengen dat antwoord moest geven op de vragen in het dubbelbesluit van 17 april 2009 van het Kabinet. Op basis van deze rapportage besloot het Kabinet tot onze grote teleurstelling medio oktober 2009, om alsnog van buitendijks natuurherstel af te zien en toch tot het ontpolderen van de Hedwigepolder over te gaan. De Levende Delta heeft vervolgens, na zorgvuldige bestudering van het rapport en het besluit, in samenspraak met diverse deskundigen, besloten om opnieuw via de weg van de stille diplomatie te gaan proberen dit besluit van tafel te krijgen. Ook, om de inhoudelijke discussie met- en in Den Haag opnieuw op te pakken, om op korte termijn tot een herformulering van de zogenoemde Instandhoudingdoelen in Natura 2000 te komen. Helaas kreeg het Kabinet uiteindelijk toch voldoende steun voor haar besluit. Over (gedwongen) ontpolderen en de verdere uitwerking van Natura 2000, was daarmee echter wat ons betreft zeker nog niet het laatste woord gezegd. Het interpellatiedebat dat over dit dossier daarna nog op 15 mei 2010 in de 1 e Kamer is gehouden en waarbij De Levende Delta vertegenwoordigd was, versterkte de verwachting dat er waarschijnlijk nog geen sprake is van werkelijk onomkeerbare besluiten. Op daartoe geëigende plaatsen en momenten werd om aandacht voor dit dossier gevraagd en bleek het uiteindelijk ook een onderwerp te zijn dat de nadrukkelijke aandacht kreeg bij de 2 e Kamerverkiezingen en in het verlengde daarvan in het gesloten Regeerakkoord. Het stemt hoopvol dat staatssecretaris Bleker inmiddels opdracht heeft gegeven om de alternatieven voor ontpoldering opnieuw in studie te laten nemen. Vanzelfsprekend heeft een vertegenwoordiging van De Levende Delta een bijdrage geleverd aan diens recente bezoek aan de Hedwigepolder. In eerste instantie, wederom voornamelijk langs de weg van de stille diplomatie, heeft De Levende Delta geprobeerd om ook op een andere manier een bijdrage te leveren aan het doorbreken van de gespannen verhoudingen rond dit dossier. Slechts door dialoog denkt De Levende Delta dat er wellicht een oplossing te vinden zal zijn, als er daarbij tenminste gelijktijdig meerdere zaken bespreekbaar zouden kunnen worden gemaakt zoals bijvoorbeeld het stoppen van onteigeningsactiviteiten en het breder zoeken naar mogelijkheden voor natuurverbetering in en om de Westerschelde (binnen- en buitendijks), in en om de Oosterschelde, en in combinatie met de voortzetting van het agrarisch gebruik en de verdere versterking van de recreatieve functie van de aanwezige landbouwgrond. Binnen de daarvoor gestelde termijn werd schriftelijk gereageerd op het ontwerp Rijksinpassingsplan Hedwigepolder. Overigen De bestaande goede contacten met de ZLTO en het Comité Red onze Polders werden voortgezet. Het Comité Nieuwe Natuur Nee opereert op landelijk niveau en komt op voor het behoud van relatief jonge polders met de beste landbouwgronden. Wij zijn betrokken bij deze organisatie, omdat hun doelen sterk overeen komen met de visies van De Levende Delta. Wij besteden veel aandacht aan goede contacten met organisaties in de landbouw, de visserij en het milieu. De politieke discussies en afwegingen rond (mondiale) voedseltekorten in relatie met het spanningsveld landbouwgrond - nieuwe natuur, bleven wij kritisch volgen. 4
Periodiek heeft er overleg plaatsgevonden met het Programmabureau Zuidwestelijke Delta en vooral met haar directeur, de heer Prof. Ir. J. Schrijnen. Tevens werd er zowel schriftelijk als mondeling gereageerd en ingesproken op het Uitwerkingsprogramma Veilig Veerkrachtig Vitaal, o.a. bij gelegenheid van de Consultatieronde die specifiek daarvoor werd georganiseerd. Tenslotte werd er deelgenomen aan de Werkconferentie Zuidwestelijke Delta op 28 oktober in Rotterdam en aan het 1 e Nationaal Deltacongres in Scheveningen op 4 november 2010. De deelname aan de Klankbordgroep MER-Waterberging Volkerak-Zoommeer werd voortgezet in de persoon van onze bestuursleden de heren W. van Gorsel en W. de Visser. Aan het verzoek van de Adviesgroep Borm&Huijgens om deel te nemen aan de opiniepeiling Herijking landelijke zoetwaterverdeling werd gehoor gegeven. De Levende Delta stemt in met de integrale benadering die door deze Adviesgroep wordt voorgesteld en vindt dat de zogenaamde non-spijtmaatregelen die regionaal moeten worden genomen, daarop geënt moeten zijn. Daarin past het volgens haar niet dat het Volkerak-Zoommeer aangepakt zou worden vóórdat de zoetwatervoorziening voor de land- en tuinbouw zeker gesteld is. Door het bestuur werd een bezoek gebracht aan enkele belanghebbende (agrarische) ondernemers in het Plan Perkpolder om zich nader over de ontwikkelingen rond dit plan en de actuele situatie ervan te laten informeren. Daarbij werd tevens van gedachten gewisseld over de vraag wat De Levende Delta in dit dossier als haar taak ziet en desgewenst voor de belanghebbenden daarbij zou kunnen betekenen. Geconcludeerd werd dat er voor dit project geen draagvlak bestaat, dat er sprake zou zijn van grote veiligheidsrisico s, dat er grote vraagtekens moeten worden gezet bij de economische haalbaarheid en realisatiemogelijkheid van het onderhavige plan en dat het volledig ontbreekt aan zorg voor de (belangen en gevoelens van de) mensen in het betreffende gebied. Naar aanleiding van dit bezoek en de getrokken conclusies is er een persbericht uitgegaan waarin ook de suggestie werd gedaan om de projecten Waterdunen en Perkpolder onder het regime uit te halen van de Crisis- en Herstelwet. Mede naar aanleiding van een formele schriftelijke reactie aan de belanghebbende en betrokken partijen en organisaties bij het initiatief van Stichting het Zeeuwse Landschap om binnendijks een Kustlaboratorium te gaan realiseren, heeft er enkele keren oriënterend en informatief mondeling contact plaatsgevonden met de directie van eerder genoemde Stichting. Ook is er door een bestuurslid deelgenomen aan verschillende bijeenkomsten op politiek en maatschappelijk niveau, waarbij de visie van De Levende Delta dat dergelijke initiatieven steun verdienen mits ze maar niet binnendijks met verlies aan agrarische grond worden gerealiseerd, duidelijk werd uiteengezet. Daarbij werden ook gedachten m.b.t. mogelijke daarvoor geschikte buitendijkse locaties naar voren gebracht. Inmiddels is de speurtocht van Het Zeeuwse Landschap naar een locatie op Noord-Beveland vastgelopen en is zij haar pijlen gaan richten op een binnendijkse locatie op Schouwen-Duiveland. De ontwikkelingen m.b.t. het Plan Waterdunen, in het Sloegebied, in de kanaalzone in Zeeuws-Vlaanderen, en in de voorgenomen uitbreiding van de recreatiezone langs het Veerse Meer bij Wolphaarsdijk, werden op enige afstand gevolgd. Door verschillende bestuursleden werd medewerking verleend aan interviews door mevrouw Astrid van Tilburg in het kader van haar masterscriptie Verdrinken in (ont)polderen: identiteit gevoelige strijdpunten als uitdaging voor bestuurders. Na rijp beraad werd besloten om als De Levende Delta geen steun te geven aan het verzoek m.b.t. het burgerinitiatief Houd het Haringvliet zoet. Door De Levende Delta werd zowel schriftelijk als mondeling naar de provincie gereageerd op voorstel voor de herziening van het Omgevingsplan. Zowel schriftelijk als mondeling werd bij de daarbij (in)direct betrokken instanties bezwaar gemaakt tegen het voornemen om de bestemming van de inlaag De Uitslag in Bruinisse te 5
veranderen van agrarisch naar natuur. Onder druk van dit soort acties van De Levende Delta en anderen, besloot de politiek om van dit plan af te zien. Kennisname van relevante ontwikkelingen / wetgeving In het verslagjaar zagen weer veel publicaties die om nadere bestudering vroegen, het licht. Passend binnen het beleid en het werkplan werd hierop waar nodig gereageerd. Overige representatie Stichting De Levende Delta was vertegenwoordigd bij: - de vergaderingen van de gemeenteraad van Hulst, het Waterschap en de Statenvergadering in het kader van de behandeling van het Rijksinpassingsplan Hedwigepolder; - op verzoek van ADFU Cercle Diplomatique in Den Haag en de provincie Zeeland werd medewerking gegeven aan het bezoek van 20 buitenlandse diplomaten aan de Hedwigepolder. Mede door de inhoudelijke bijdrage van enkele vertegenwoordigers van De Levende Delta en van de ZLTO, hebben zij zich een goed beeld kunnen vormen van de essentie en de sociaaleconomische en maatschappelijke impact van dit dossier. In het verlengde hiervan werd een vertegenwoordiging van De levende Delta uitgenodigd voor de receptie van de Koreaanse ambassadeur op 8 september 2010 in het paleis aan de Lange Voorhout in Den Haag; - door de voorzitter werd deelgenomen aan de boottocht met politici op de Westerschelde die op 29 mei 2010 door het CDA in het kader van de Kamerverkiezingen werd georganiseerd. Bij die gelegenheid werd de visie van De Levende Delta op de vraagstukken van ontpolderen en Natura2000 nog eens nadrukkelijk onder de aandacht; - op verzoek van de VVD fractie in de Staten van Zeeland vond oriënterend overleg plaats met een vertegenwoordiging uit die kring. Begin 2011 volgde een soortgelijk contact met een vertegenwoordiging uit de CDA-Statenfractie. - De Levende Delta is aangesloten bij Vrienden van de Zeeuwse Mossel. Nieuwsbrieven en website In het verslagjaar verschenen er twee Nieuwsbrieven en het Jaarverslag 2009. Op de website www.delevendedelta.nl werden regelmatig nieuwe wetenswaardigheden opgenomen. Geprobeerd wordt om de aandacht voor het werk van De Levende Delta voortdurend verder te vergroten door o.a. een goede informatieverstrekking en gemakkelijke toegankelijkheid van de site. Tot slot Het bestuur bedankt allen die zich in het verslagjaar actief betrokken hebben getoond. Zij nodigt iedereen graag uit om dit in 2011 voort te zetten. Secretariaat: Brugstraat 32 4475 AP Wilhelminadorp T. 0113-211238 E-mail: info@delevendedelta.nl Internet: www.delevendedelta.nl 6