Samenvatting Geschiedenis Module 8: Nederlands- Indië Samenvatting door een scholier 1739 woorden 5 juni 2007 4 5 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Intro Indonesië moest koloniaal rijk van Nederland worden, toegankelijk voor westers kapitaal. Machtsontplooiing -> Ambtenaren, ondernemers enz naar Indië -> Ethici waren voor betere omstandigheden bevolking -> Ethisch bestuur -> Beter onderwijs -> Opkomst nationalisme -> 1949 Indonesië onafhankelijk Hoofdstuk 1 Nederlandse kooplieden grepen de macht door: -goede organisatie -meer technische hulpmiddelen -getrainde soldaten 1596 situatie binnenland: desa s -> dorpjes, eerbied voor vorst, oogst + mannen goden - vorst adel situatie havenvorstdommen: vorst adel scheepsbevrachters Nederland kwam niet tussen de handel, dus VOC werd opgericht, kreeg alleenrecht v handel: -verdragen sluiten -oorlog voeren -nederzettingen stichten -bestuurstaken uitoefenen Nederland hielp oorlog voeren in ruil voor grond of handelsrechten: peper + katoen J.P. Coen is GG, hoogste baas VOC, zorgt voor kruidnagelmonopolie 1619 Coen verslaat Jakarta, bouwt Batavia -> centraal bestuurscentrum 1629 Coen overlijdt VOC draait meer verlies dan winst 1798 Nederlandse staat neemt VOC over 1806 Nederland deel van Frankrijk 1811 Engelsen nemen kolonie over Pagina 1 van 7
1816 Indië wordt weer Nederlands-Indië, bestuursapparaat, vorsten kregen minder invloed, Batavia centraal bestuur Molukken kwamen in opstand omdat: Engelsen hadden economische vrijheid gegeven, Nederland draaide dat weer terug, strenge kruidnagelmonopolie -Molukkers verdienden niets meer bij, onderwijs werd bezuinigd, moesten in koloniale leger dienen. 14 mei 1817 -> Opstand olv kapitan Thomas Matoelesia aka Pattimoera 16 dec 1817 -> Pattimoera opgehangen 1825 -> 1e Opstand Java, duurt 5 jaar -vorstendommen voelden zich vernederd door verlies aan gezag + inkomen -boeren: misoogsten + te hoge belastingsdruk -prins Dipanegara, wilde sultan worden, komt met guerrillaleger 1830 GG J.G. van den Bosch -> Cultuurstelsel -zwaar werk voor boeren, ook transport en aanleg wegen -cultuurprocenten voor Indonesische bestuurders + Nederlandse ambtenaren -goudmijn voor Nederland: aanleg spoorlijnen + zeeverbindingen 1870 Einde Cultuurstelsel door protest liberalen -agrarische wet: particuliere ondernemers -suikerwet: suikerproductie afgeschaft 1816 1910 Minister v. Koloniën (Opperbestuur Den Haag) Gouverneur-Generaal (Algemeen bestuur Nederlands-Indië, verdeeld in 8 departementen waaronder:) Binnenlands bestuur Inheems bestuur (Europees/NL) (Indonesisch) 300 vorstendommen met beperkt zelfbestuur (trouw aan NL) Motto bestuur: -rechtvaardig -beschaafd -geduldig Hoofdstuk 2 Einde cultuurstelsel (winst vrije ondernemers ipv staat) opening Suezkanaal vrije ondernemers (betere verbinding, (krijgen toegang door beter Pagina 2 van 7
telegraaf, stoomboten) vervoer) personen en goederenvervoer oprichting kredietbanken (groeiden, stimuleerden (leenden geld aan ondernemers Nederlandse scheepvaart en bouw) om ondernemingen op te zetten) oprichting handelsmaatschappij tropische producten te vervoeren en verkopen) =Onstuimige Westerse politiek 1866 -> J. Nienhuys in Deli, tabaksplantage met koelies (ongeschoolde arbeiders) 1869 -> Deli Maatschappij Plantage: Europeanen Aziatische opzichters koelies -zelf voor eten zorgen -slapen in barakken -te veel werk -mishandeling -poenale sanctie (geld/lijfstraffen) 1932 -> Afschaffing poenale sanctie einde onthoudingspolitiek (niet bemoeien met andere gewesten) door angst voor andere landen, ook andere gewesten werden veroverd 1873 -> 2e Opstand Atjeh -geruchten verbond met VS en Italië -strafexpeditie van NL, guerrillaoorlog 1890 minder verlies Nederland door nieuwe wapens en tactieken Teuko Oemar -> krijgt wapens van Nederland om tégen Atjeh te vechten, kiest toch vóór Atjeh, verrader/vaderlandsliefde Nederland wil gezag serieus uitbreiden J.B.Heutsz -> gouverneur van Atjeh breekt verzet 1904-1909 Heutsz GG van Nederlands-Indië Veranderingen op economisch en bestuurlijk gebied -Groei bedrijfsleven -> meer Nederlanders naar Indonesië Nederlanders wilden meer zeggenschap -Opbrengst cultuurstelsel moet teruggegeven worden: 1 om wegen, havens, sporen en energievoorzieningen aan te leggen 2 aan de Indonesische bevolking Pagina 3 van 7
1899 van Deventer schrijft de Ereschuld 1901 koloniale beleid veranderd, geld + arbeid word vrijgemaakt voor bevolking NL is de moeder, Nederlands-Indië het kind Ethische koers -uitbreiding bestuur -irrigatie, migratie, educatie Honger Ziekte Onderwijs 1920: eerste academisch onderwijs: Technische Hogeschool in Bandoeng begin 20e eeuw: geen streven naar onafhankelijkheid, wel verenigingen associatiegedachte -> zelfde kansen/niveau als westerlingen, zonder eigen cultuur op te geven 1911 Sarekat Islam: anti-nederlands en antikapitalistisch 1920 PKI 1927 PKI verboden -> strafkamp nationalistische gevoel bleef echter, door niet nakomen ethische beloftes en plannen, Nederland had te weinig geld of overheid protesteerde 1927 PNI olv Soekarno en Hatta voor Vrij Indonesië: -1 vaderland -1 taal -1 natie Onafhankelijkheid bereiken door: -massa-acties -non-coöperatie 1929 Soekarno gearresteerd 1930 Soekarno veroordeeld Nationalisten kregen weinig ruimte om politieke idealen uit te dragen, werden lid van volksraad ( in 1918 opgericht om Indonesische bevolking bij bestuur te betrekken) 1935 Petitie Soetardjo; Nederlands-Indië binnen 10 jaar zelfstandig binnen Koninkrijk der Nederlanden 1938 Nee van Nederland -> breuk tussen nationalisten en bestuur, gevolg: steeds méér nationalisten Hoofdstuk 3 1942: Japanners veroveren Nederlands-Indië -Sluiten Nederlanders, Indo-europeanen en Molukkers op in strafkampen -Trainen jeugd in militaire, antiwesterse opvoeding -Zorgen voor onderdrukking, armoede, hongersnoden en 2,5 miljoen doden -Nationalisten merken dat Japan geen onafhankelijk Indonesië wil 8 maart 1942 overgave van Nederland: 91000 KNIL militairen in kampen, 110000 burgers 7 augustus 1945 Japan wil onafhankelijkheid voor Indonesië na Hiroshima 15 augustus 1945 Japan capituleert, dus geen onafhankelijkheid 17 augustus 1945 Soekarno roept onafhankelijk Repoeblik Indonesia uit Bersiap Na capitulatie Japan -> Engeland -> te weinig troepen -> toch Japan -> rust, orde, bescherming -> geeft zoveel mogelijk bestuurstaken aan Republiek Pagina 4 van 7
Pemoeda s begonnen vrijheidsstrijd bleven over uit militaire trainingen van Japan plegen moordaanslagen op Nederlanders, Indo-europeanen, Molukkers 28 september 1945 troepen Engeland in Indonesië pemoeda s zien terugkeer Nederlands bestuur, spanning stijgt -Britse bevelhebber wil alleen paar strategische plekken, rest Republiek + Japan om orde te houden -Britten wilden ex-gevangenen evacueren, permoeda s boos, Japan hield steeds minder orde, overgelaten aan Republiek, chaos & geweld tot voorjaar 1946 oktober 1945 LGG van Mook terug uit ballingschap Australië naar Batavia (Djakarta) -maakte zich zorgen over lot van gevangenen in kampen -moesten beschermd worden tegen permoeda s, naar veiligere plek -Engelse taak, in ruil voor onderhandelingen door Nederlanders 1946 overleg met Soetan Sjahrir en van Mook, stelt voor - de Republiek te erkennen - onafhankelijkheid na overgangsperiode - Verenigde Staten van Indonesië Overleg loopt vertraging op door: -permoeda s en Indonesische leger tegen Sjahrirs overleg -Nederlandse achterban kritiek op beleid van Mook 15 november 1946 tóch akkoord van Linggadjati: - erkenning door Nederland van het Republikeins gezag over Java en Sumatra - samenwerking bij de vorming van de VSI (Republiek, Borneo en Oost-Indonesië) Streven: VSI vóór 1 januari 1949 te vestigen Nederlandse regering: teveel tegenstellingen -> regering dreigt te vallen, -> akkoord aangepast -> wantrouwen Indonesiërs -> maar maart 1947 tóch akkoord getekend Van akkoord kwam niet veel, Republiek werkte niet mee, Nederland twijfelde of Indonesië het wel wilde, regering onder zware druk, leger kostte bakken met geld Uiteindelijk: Eerste politionele actie 21 juli 4 aug 1947 Doel: -verovering van belangrijke industrie- en plantagegebieden Export zou weer op gang komen, Nederland weer geld Van Mook breidt aantal deelstaten uit, onder druk om beleid te veranderen 5 aug 1947 wapenstilstand op bevel van VN commissie werd opgericht, vooral VS, bang voor invloed Sovjetunie in Indonesië 17 januari 1948 Renville overeenkomst, komt ook niets van terecht 1948 katholieken aan de macht in Nederland, van Mook ontslagen, nieuwe militaire actie: Tweede Politionele actie 19 dec 3 jan 1949 december 1948 Nederlandse troepen veroveren Republikeins gebied, nemen leiders gevangen Indonesische troepen gaan over op guerrilla en sabotage -Nederland bleek kwetsbaar door grote gebied -Nederland kwam onder vuur door VN, eisten onmiddellijke vrijlating van de leiders, ook Indonesiërs protesteerden tegen Nederlandse optreden Pagina 5 van 7
-Nederland raakt geïsoleerd, opnieuw onderhandelen en leiders vrijlaten Alleen nog maar snelle onafhankelijkheid mogelijk: 23 aug 2 nov 1949 Rondetafelconferentie (Roem + Van Roijen) 27 december 1949 Soevereiniteitsoverdracht in A dam VSI worden eenheidsstaat met Djakarta als machtscentrum Deelstaten worden afgeschaft, in 1950 ook Oost-Indonesië Molukkers voelen zich in de steek gelaten door Nederland, ze zien het als een Javaanse poging hen te overheersen 25 april 1950 Repoeblik Maloekoe Selatan (RMS), om zelfbeschikkingsrecht af te dwingen, mocht niet baten november 1950, Indonesische troepen veroveren Ambon juli 1950 KNIL opgeheven, Molukse militairen moeten kiezen: uit dienst of Indonesische leger, velen wilden uit dienst, maar mocht niet op Molukken, ze wilden niet uit dienst op Java, dus spannen kort geding aan tegen Nederland om te voorkomen dat ze tegen hun wil binnen Indonesië het leger uit moeten, ze winnen, gevolg: Tussen maart en mei 1951 komen 4000 Zuid-Molukse gezinnen in Nederland aan, zou tijdelijk zijn, dachten velen, maar was voorgoed, RMS is altijd een doel geweest Indo-Europeanen horen ook nergens bij, tussen 1946 en 1964 komen er 300 000 naar Nederland, noodgedwongen, kans op toekomst Nederlanders hadden niet veel begrip en interesse voor Indo-europeanen, te druk met Duitse bezetting, dus Indo-europeanen hielden hun mond, tot 2e/3e generatie, eigen identiteit werd gezocht, nu nog steeds veel belangstelling Nederland voor Molukken, het Gebaar, financiële genoegdoening van Nederland aan slachtoffers in 2000. Lijst gebeurtenissen in chronologische volgorde: 1596 eerste Hollanders 1602 VOC opgericht 1619-1623 J.P. Coen is GG -> kruidnagelmonopolie 1619 Coen verslaat Jakarta, bouwt Batavia 1621 ramp Banda -> duizenden doden na nootmuskaatfraude 1627-1629 J.P. Coen is GG -> overlijdt 1680 handelsmonopolie peper + katoen in Bantam 1798 Nederlandse staat neemt bestuurstaken over 1806 Nederland deel van Frankrijk 1811 Kolonie in handen van Engelsen 1816 Engeland geeft kolonie terug 1817 Opstand Pattimoera op Molukken-> opgehangen 1825 1e opstand: Java 1830 Cultuurstelsel 1870 einde cultuurstelsel 1873 2e opstand: Atjeh 1890 opstand gebroken 1899 van Deventer schrijft Ereschuld Pagina 6 van 7
1901 koloniale beleid verandert 1910 uitbreiding Nederlandse gezag over heel Indonesië 1911 oprichting Sarekat Islam 1920-1930 economische wereldcrisis 1920 eerste academisch onderwijs in Bandoeng 1920 oprichting PKI 1927 PKI verboden, strafkampen 1927 oprichting PNI 1929 Soekarno gearresteerd 1930 Soekarno veroordeeld 1935 Petitie Soetardjo 1938 Nee op petitie 1942: verovering Japan / overgave Nederland 7 augustus 1945 Japan wil onafhankelijkheid voor Indonesië na Hiroshima 15 augustus 1945 Japan capituleert, dus geen onafhankelijkheid 17 augustus 1945 Soekarno roept onafhankelijk Repoeblik Indonesia uit 28 september 1945 troepen Engeland in Indonesië oktober 1945 LGG van Mook in Batavia 1946 overleg met Soetan Sjahrir en van Mook 15 november 1946 akkoord van Linggadjati 21 juli 4 aug 1947 Eerste politionele actie 5 aug 1947 wapenstilstand 17 januari 1948 Renville overeenkomst 19 dec 3 jan 1949 Tweede Politionele actie 23 aug 2 nov 1949 Rondetafelconferentie (Roem + Van Roijen) 27 december 1949 Soevereiniteitsoverdracht in A dam 1949 Indonesië onafhankelijk Pagina 7 van 7