Samenvatting Geschiedenis Nederland en zijn koloni?n

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Nederland en zijn koloni?n Samenvatting door een scholier 2829 woorden 22 februari ,3 17 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden De natuur en de mensen Wat voor beeld hadden de Nederlanders vroeger van Indonesië? Sprookjesachtig, tropisch De Golf van Smaragd ( uitdrukking van Multatuli ) Er leefde een vreedzame bevolking De natuur herbergde geheimzinnige, bovennatuurlijke krachte De Stille Kracht Dit beeld is ontstaan door exotische reisverhalen en afbeeldingen uit de 19 de eeuw. De natuurlijke omgeving had en heeft een grote invloed op de ontwikkeling van Indonesië: De ligging Het klimaat De kwaliteit van de grond Deze drie aspecten zorgden ervoor dat er soorten staten ontstonden: 1. Langs de kust:* leefden van handel en visserij. * lagen rond de Javazee. * stonden in verbinding met het handelsgebied van zowel de Chinese Zee als de Indische Oceaan 2: In de binnenlanden: * vruchtbare, grote eilanden. * er ontstonden grote landbouwstaten: Java Sumatra 3: In de junglegebieden: * de binnenlanden van Kalimantan, Soelawesi en Irian Jaya.( vroeger Borneo, Celebes, Nieuw Guinea) Pagina 1 van 11

2 * ze leefden van jacht en verzamelen van bosproducten *ze wisten lange tijd niets van de buitenwereld De eilanden lagen zeer verspreid en waren moeilijk toegankelijk. Er woonden honderden volken. Weinig contact met elkaar: andere taal, andere gewoonten. Pas na de onafhankelijkheid wordt er geprobeerd een nationaal gevoel bij te brengen. De godsdiensten van Indonesië. In de loop van de eeuwen zijn er verschillende godsdiensten in Indonesië doorgedrongen. De oudste godsdienst lijkt op de traditionele godsdienst in Zwart-Afrika: het geloof in een groot aantal goden en geesten, zichtbare en onzichtbare dingen hebben een ziel en kunnen worden aanbeden: planten, dieren, voorwerpen, levende en dode mensen. Vanaf de 7 de eeuw: Handelaren uit India brachten het hindoeïsme en boeddhisme mee. Deze godsdiensten verspreidden zich onder de koningen en rijke handelaren. Er werden grote tempels gebouwd: de Boroboedoer! Ook de islam drong door via handelaren uit Perzië en India. De Islam werd de godsdienst met de meeste aanhangers: 1: de heersers die tot de islam overgingen deden meer aan het bekeren dan de andere overheersers. 2: Moslims die hun geloof in Indonesië kwamen verspreiden namen ook onderdelen mee uit de traditionele godsdienst,het Hindoeïsme en het Boeddhisme, over. De overgang naar de islam was daarom niet zo n grote stap! Zo wordt tegenwoordig op Java de toetreding van een moslimjongen tot de moslimgemeenschap gevierd met een OFFERMAALTIJD( slametan) en een POPPENSPEL ( wayang). Maar: de laatste jaren groeit het aantal moslimfundamentalisten! Zij willen dat de Islam de officiële godsdienst wordt en dat de vrijheid van godsdienst wordt opgeheven!! 10% van de bevolking is niet islamitisch: De bevolking van Bali, zij zijn hindoe! In de binnenlanden van Kalimantan en Soelawesi leeft men nog steeds volgens de traditionele godsdiensten. Ook zijn er christenen, op de Molukken(Ambon), de Kleine Soenda-eilanen(Flores en Timor) en Noord Soelawesi. Pagina 2 van 11

3 De gelaagdheid van de bevolking De mensen leefden in desa s= dorpen! Binnen deze dorpen ontstonden tussen inwoners verschillen in gelaagdheid op grond van afkomst en van het bezit van veel of weinig grond! Slavernij kwam voor op Sumatra, Kalimatan, Soelawesi, elders minder! Slaven werden aangevoerd uit andere delen van Azië Of buitgemaakt in oorlogen met andere volken Ook geboorte bepaalde of je slaaf werd In 1860 werd de slavernij in Nederlands-Indië afgeschaft De VOC maakt van Indonesië een kolonie( ) 1596: de eerste Hollandse schepen komen aan in Indonesië 1602: de VOC wordt opgericht Het doel van de VOC was het behalen van winst door specerijen uit Azië op de Europese markt te verkopen. De kans dat het zou lukken werd vergroot doordat de Staten-Generaal de VOC in de Republiek het ALLEENRECHT gaf van de handel op Azië. Toch ging het de VOC niet om: 1: uitoefenen van direct gezag 2: het overbrengen van andere regeringsvormen 3: andere uitingen van cultuur overbrengen Het ging hen om de handel zonder ingrijpen! Greep men wel in, dat werd een onwillig heerser vervangen door iemand die wel wilde luisteren naar de VOC! Zo kreeg de VOC door onderhandelen en strijd in de volgende eeuwen een groot deel van Indonesië in bezit! Er veranderde ook wel wat voor de Indonesische boer: hij moest nu een groter deel van de opbrengst van zijn land afstaan als belasting aan de inheemse vorst, omdat die een contract had met de VOC!! De VOC vestigde zich eerst op de Molukken, daar waar de specerijen vandaan kwamen(1605). Pagina 3 van 11

4 Maar pas na drie oorlogen waren alle Molukse eilanden aan het Nederlandse gezag onderworpen(1683). Onder leiding van Jan Pieterz.Coen, de gouverneur-generaal, hoogste functie van de VOC in Indonesië, werd de stad Jacatra op Java veroverd! HIJ GAF DEZE STAD IN 1621 DE NAAM BATAVIA( NU JAKARTA). Batavia werd het centrum van het bestuur van de VOC. De Nederlandse staat neemt het bewind over 1799: het bezit van de VOC wordt overgenomen door de Nederlandse staat ( de Bataafse Republiek ). Korte tijd kwam Indonesië in Britse handen: maar na de val van Napoleon kreeg Nederland Indonesië weer terug! Gezagsuitbreiding tot 1910 In de loop van de 19 e eeuw vond een snelle Nederlandse gezagsuitbreiding plaats. 1910: de grenzen van het huidige Indonesië waren bereikt Wat oppervlakte betreft is het Indonesië van nu de erfgenaam van het Nederlandse koloniale verleden! 1907: het Batakgebied op Noord-Sumatra werd veroverd. 1913: Atjeh werd veroverd. In andere gebieden was het Nederlandse bestuur slechts in de omgeving van de kust aanwezig. ( Kalimantan en West-Irian kwamen bijna niet in aanraking met het Nederlandse bestuur). Het cultuurstelsel Tussen 1830 en 1870 werd het cultuurstelsel toegepast: De Javaanse boeren werden verplicht: Op een vijfde deel van hun grond producten te verbouwen die de Nederlandse overheid in Europa met winst kon verkopen, zoals koffie, thee, suikerriet, indigo en tabak. Belasting te betalen over hun grond. Arbeidsdiensten te verrichten. Het Cultuurstelsel bleek voor Nederland een enorm succes: rond 1860 kwam eenderde van de Nederlandse staatsinkomens uit Indonesië! Men noemde dit: DE KURK WAAROP NEDERLAND DRIJFT!! Pagina 4 van 11

5 Maar ook de Javaanse vorsten en hun ambtenaren profiteerden ervan en waren bereid mee te werken. Hoe hoger hun gebied produceerde, hoe hoger hun beloning!!! MAAR DE JAVAANSE BOEREN WERDEN NIET OF NAUWELIJKS BELOOND, ZIJ WERDEN GEDWONGEN MEER ARBEID TE LEVEREN! Afschaffing cultuurstelsel, meer invloed van privéondernemers! 1870: Het Cultuurstelsel wordt afgeschaft! De liberalen vonden dat niet alleen de staat maar ook de privéondernemingen mochten profiteren. Nederlandse ondernemers kregen met hulp van de Nederlandse overheid en Indonesische vorsten grond in pacht waarop zij plantages begonnen. VOOR DE JAVAANSE BOEREN VERANDERDE ER NOG STEEDS NIETS, ZIJ MOESTEN BELASTING BLIJVEN BETALEN EN VEEL WERK VERRICHTEN VOOR DE NEDERLANDERS. Als zij de belasting niet konden betalen had dat tot gevolg dat het gemeenschappelijk bezit van de grond in de desa s weer opkwam! Door hun grond weer aan de desa te geven, werd het gemeenschappelijk bezit en gezamenlijke belastingbetaling! Invoering van Etnische politiek Omstreeks 1900 kwam in Nederland het idee op dat wij een ereschuld aan Nederlands-Indië hadden. Daar bedoelde men mee dat de Nederlanders niet alleen maar grondstoffen en producten uit de kolonie moesten halen, maar er ook iets moesten brengen. Deze ereschuldgedachte bracht de Nederlandse regering tot het invoeren van de Etnische politiek! Doel: 1: de inheemse bevolking uit haar primitieve staat van ontwikkeling op te heffen. 2: dus, verbetering van onderwijs, gezondheidszorg en meer zeggenschap voor de Indonesische bevolking Gevolgen: 1: De behandeling van tropische ziektes en de vaccinatie tegen pokken en pest waren succesvol! Een groot deel kreeg meer vertrouwen in de Westerse geneeskunde. 2: Veel meer Indonesiërs konden onderwijs volgen. In 1940 kreeg op een bevolking van 60 miljoen 46% van de kinderen onderwijs! 3: Er kwamen nu ook bestuursorganen waaraan ook Indonesiërs mee mochten doen. Maar de organen kregen weinig macht! En Nederland bepaalde welke Indonesiërs er lid mochten worden. 1918: De VOLKSRAAD wordt ingesteld! Pagina 5 van 11

6 De gouverneur-generaal was verplicht deze raad om advies te vragen bij belangrijke beslissingen. De leden werden voor de helft door de bestaande raden benoemd door de gouverneur-generaal, zoals gemeenteraden. Een onbedoeld gevolg van de Etnische politiek was voor Nederland: door onderwijs nam het nationalisme onder de Indonesiërs toe! Verzet van Indonesiërs 19 e eeuw: Nederland kreeg te maken met opstanden in verschillende delen van het rijk! De twee belangrijkste zijn: 1: Op de Molukken. Hier werd de opstand geleid door Matoelesia ( later Pattimoera). Hij wist enkele malen de Nederlanders te verslaan. Uiteindelijk werden de opstandelingen of vrijheidsstrijders verslagen: in 1817! Matoelesia werd opgehangen en zijn lijk werd voor de eeuwigheid tentoongesteld in een ijzeren kooi. 2: Op Java. Een opstand brak uit onder leiding van Dipanagara. Deze oorlog duurde van 1825 tot De Nederlanders wonnen nadat zij de leider tijdens onderhandelingen hadden gearresteerd. Er waren van beide kanten veel slachtoffers. 1873: Nederland begon een oorlog om Atjeh te veroveren. Belangrijke gegevens over deze oorlog: De islamitische Atjehers zagen net zoals Dipanagara hun strijd als een heilige oorlog tegen ongelovigen. De oorlog duurde veel langer dan dat de Nederlanders hadden verwacht. De Atjehers boden verzet en vonden in de berggebieden een goede schuilplaats. De Nederlanders besloten verschillende leiders in Atjeh tegen elkaar uit te spelen. Zo kregen zij Teukoe Oemar aan hun zijde. Hij kreeg geld om een leger te bouwen en sloot zich aan bij de Atjehers. Hij werd als verrader gezien door de Nederlanders, als een vrijheidsstrijder door de Indonesiërs! Toen generaal VAN HEUTZ opperbevelhebber werd, keerde het tij! In plaats van af te wachten tot de Atjehers kwamen, trokken de Nederlandse troepen gewapend met geweer en klewang( sabel, kan ook als hakmes gebruikt worden) de rimboe in. Er werd zeer wreed opgetreden! Er werd gemoord, waaronder ook kinderen en vrouwen, er werd gemarteld om aan inlichtingen te komen! Toch werd er zowel in Indonesië als in Nederland een monument gebouwd voor van Heutz. In Indonesië is dit monument inmiddels afgebroken en eert men nu Teukoe Oemar. Ontstaan van nationalistische organisaties. Evenals in andere koloniën werden inheemsen die westers onderwijs volgden beïnvloed door westerse denkbeelden zoals: A: vrijheid B: gelijkheid C: democratie Pagina 6 van 11

7 D: nationalisme E: socialisme F: communisme Ook leerden zij over de tijd dat Indonesië nog onafhankelijk was.de Etnische politiek hield in dat de Indonesiërs als domme kinderen werden behandeld, die pas op de lange duur een eigen natie zouden kunnen vormen. De westers geschoolde Indonesiërs ergerden zich hieraan en vonden het tempo van de politieke zelfstandigheid te langzaam gaan 1908: Boedi Oetomo ( het schone streven ) wordt opgericht. Deze vereniging van Javaanse, westers opgeleide bestuursambtenaren hielden zich bezig met het bevorderen van de Javaanse cultuur. De beweging kan als voorloper worden beschouwd van de latere meer politiek gerichte nationalistische organisaties, dit omdat het ook de eerste organisatie van en voor Indonesiërs was! Vlak na de oprichting van Boedi Oetomo traden groepen nar voren die meer aanhang kregen onder alle lagen van de bevolking. De eerste nationalistische partij met enorme aanhang was de SAREKET ISLAM. ( Islamitische Unie): Opgericht door Javaanse handelaren. Waarom? Om de groeiende invloed van Chinezen in Indonesië tegen te gaan Gevolg: Toen de Sareket Islam zich tot een algemene politieke partij begon te ontwikkelen, waren er tegenstellingen tussen moslims en communisten binnen de partij! De aanhang liep terug! 1912: de MUHAMMADIYAH werd opgericht( de weg naar Mohammed ). Zij spanden zich in voor: 1: onderwijs 2: welzijn 3: predikte de islam 4: bestreed het Christendom 5: bestreed plaatselijk bijgeloof! 1920: de communisten organiseerden de PARTAI KOMMUNIS INDONESIA(PKI) En in 1923 voegden de communisten uit ede SAREKET ISLAM zich bij hen. Het Nederlandse koloniale gezag was niet erg blij met de opkomst van deze nationalistische bewegingen! MAAR toen IPK in 1926 in opstand kwam was het afgelopen met de afwachtende houding: vanaf dat moment werden de nationalistische bewegingen verboden! Pagina 7 van 11

8 De leiders werden gearresteerd en ondergebracht in een strafkamp in het binnenland van Nieuw-Guinea: BOVEN- DIGOEL 1927: toch wordt de PNI opgericht: PARTAI NASIONAL INDONESIA Voorzitter werd Soekarno, later de eerste president van de republiek Indonesië De PNI probeerde alle nationalisten in één partij onder te brengen, maar dat lukte niet!!! Er kwam zelfs nog een partij: PENDIDIKAN NASIONAL! Geleid door twee Indonesiërs: Hatta en Sjahrir! Geschrokken door de groeiende aanhang van de nationalistische bewegingen werden de leiders gearresteerd en verbannen! Onafhankelijkheid versneld door de Japanse bezetting De tweede wereldoorlog en de bezetting van Indonesië door Japan zou de onafhankelijkheid van Indonesië versnellen: in 1942 waren de Japanners Indonesië binnengekomen en beloofden het land te bevrijden van de Europese koloniale overheerser. Wat werd er bewerkstelligd? De Indonesische nationalisten werden uit de gevangenis of verbanningsoord bevrijd door de Japanners. Alles wat westers en vooral Nederlands was, werd verboden! Er mocht bijvoorbeeld geen Nederlands meer worden gesproken. Bijna alle Europeanen werden in kampen opgesloten. Op school werd de Indonesische jeugd ervan doordrongen dat het einde van de macht van het Westen in Azië was aangebroken. Maar al spoedig bleek dat de Japanners deze regels hadden ingevoerd om de eien macht te vergroten! Hoe? 1: zij verboden de Indonesiërs hun vlag naast de Japanse te hangen. 2: zij plunderden Indonesië voor de Japanse oorlogvoering. 3: zij onderdrukten Indonesisch verzet wreed. Toch waren er Indonesiërs die wel met de Japanners wilden samenwerken, zoals Soekarno en Hatta. Zij riepen kort na de Japanse capitulatie in Jakarta de onafhankelijkheid uit ( 19aug1945). Soekarno werd president. Hatta werd vice-president. Sjahrir werd premier. Na de capitulatie richtten de nationalisten op verschillende plaatsen in Indonesië legers op, om zo de Nederlanders zware tegenstand te kunnen bieden. Nederland poogt vergeefs gezag te herstellen( ) Pagina 8 van 11

9 In Nederland was de meerderheid ervoor het gezag in Indonesië te herstellen, zo nodig met geweld: Zij wilden in Indonesië net zoals in Nederland herstel van de situatie van vóór de oorlog: WEL dekolonisatie maar in een tempo bepaald door Nederland. Veel Nederlanders dachten dat het verlies van Indonesië slecht zou zijn voor de Nederlandse economie. INDONESIË VERLOREN: RAMPSPOED GEBOREN! De meerderheid van de Indonesiërs zou het eens zijn met het herstel van het Nederlandse gezag. Een klein deel van de nationalisten wilde direct vrijheid! Toch waren er ook Nederlanders voor onafhankelijkheid. Al was hun aanhang heel klein! De critici zeiden dat er teveel veranderd was door de oorlog om alles van vóór de oorlog te kunnen terugbrengen: 1: In de wereld waren de VS en de SU de grootste mogendheden en zij waren tegen kolonialisme. 2: Ook de oude koloniale mogendheden, zoals Engeland, ging akkoord met de dekolonisatie van Brits-Indië. 3: Tijdens de oorlog waren veel Indonesiërs, vooral jongeren, anders gaan denken over kolonisatie en onafhankelijkheid. De nationalisten kregen meer aanhang. 4: Vooral onder de dienstplichtigen die naar Indonesië werden gezonden, rees de vraag: waarom bezetten wij nu een land terwijl wij zelf net vrij zijn va onderdrukking? Diegenen die weigerden kregen zware straffen of werden toch op de boot naar Indië gezet. Maar ook aan Indonesische kant waren er tegenstellingen. Sommige leiders wilden de onafhankelijkheid door onderhandelen en iets te willen toegeven. Anderen wilden een snelle onafhankelijkheid zonder Nederlandse voorwaarden, desnoods met strijd! Ook zij wonnen de strijd, degenen die voor oorlog waren, hun aantal was groter dan voor de vreedzame oplossingen! : Nederland probeerde tweemaal zijn gezag te herstellen door POLITIONELE ACTIES. In werkelijkheid was het oorlog. Onder druk van de VN en vooral van de VS die dreigden de Marshallhulp aan ons land in te trekken, erkende Nederland op 27 december 1949 Indonesië als onafhankelijke staat= soevereiniteitoverdracht! Nieuw-Guinea ( Irian Jaya) werd uitgezonderd maar in 1962, onder druk van de VN en de VS werd het afgestaan aan Indonesië. Democratie en dictatuur in een onafhankelijk Indonesië. Indonesië wordt een eenheidsstaat. Tegen de zin in van de Indonesische leiders was bij de overdracht van de onafhankelijkheid bepaald dat Indonesië een FEDERALE STAAT zou worden, bestaande uit DEELSTATEN! Deze deelstaten kregen een grote mate van zelfstandigheid. Maar dit duurde maar kort: ruim een half jaar na de overdracht verving de Indonesische regering de federale staat Pagina 9 van 11

10 tot EENHEIDSSTAAT! Er was opstand: 1950: op de Zuid Molukken brak opstand uit. Men rekende op steun uit Nederland maar die kwam niet. 1950: in het noorden van Soelawesi. 1950: Java 1953: Atjeh Hier braken opstanden uit. 1958: er werd een tegenregering gevormd in Midden-Sumatra. De opstanden werden onderdrukt en onder leiding van generaal Nasoetion werd het leger tot een eenheid gemaakt! 1999 : Oost-Timor wordt onafhankelijk! Dit gebied was een Portugese kolonie. Parlementaire democratie : Indonesië was een parlementaire democratie. De parlementsleden werden niet gekozen, maar benoemd. 1955, de eerste verkiezingen worden gehouden. Grote politieke verdeeldheid. Vormen van kabinetten is moeilijk. Regeringen wisselen elkaar heel snel af. Geleide democratie : de geleide democratie wordt uitgeroepen om verdere chaos te voorkomen. Geleide democratie: Een dictatuur waarbij de macht in handen was van president Soekarno en het leger. Omdat Soekarno ( PNI ) in zijn eentje te zwak was, sloot hij een verbond met de PKI. Hij dacht zo de generaals de baas te blijven. Dit lukt tot In 1965 werden zes generaals gekidnapt, gemarteld en vermoord. Opperbevelhebber Nasoetion ontsnapte aan de dood! Ook elders in het land werden bevelhebbers vermoord! De overgebleven bevelhebbers waren er van overtuigd dat de moorden een poging van de PKI waren om samen met Soekarno Indonesië in hun macht te krijgen! Het gevolg: Het leger vermoordde ruim een half miljoen echte en vermeende communisten en bracht er ruim onder in concentratiekampen. Indonesië een militaire dictatuur 1966: Soekarno treedt af. Soeharto volgt hem op. Pagina 10 van 11

11 : Indonesië wordt bestuurd door een militair bewind. In de jaren 90 ontstaat er steeds meer verzet tegen het bewind van Soeharto. Er volgden demonstraties tegen corruptie en voor invoering van democratie Soeharto treedt af! Indonesië weer een parlementaire democratie Soeharto wordt opgevolgd door Habibie! Deze gaf toe aan de oppositie In 1999 de eerste vrije verkiezingen De legerleiding hield zich afzijdig Indonesië was weer een parlementaire democratie Winnaar werd de partij van Megawati Soekarnopoetra, een dochter van Soekarno Toenemen van nationaal gevoel: Sinds de onafhankelijkheid ( 1949) probeert de Indonesische regering het nationale gevoel aan te wakkeren: Er bestaat een officiële staatsleer ( Pantjasila) Het onderwijs vindt alleen plaats in de officiële taal ( Bahasa Indonesia ) De lessen geschiedenis op school worden gebruikt om de leerlingen op het verleden te wijzen, waarin helden hebben gestreden voor de vrijheid. Het gaat echte wel om een eenheid onder de Javaanse leiding. De bestuurders buiten Java zijn bijna allemaal Javanen! Daarom worden ook veel Javanen van Java naar de buitengewesten overgebracht. Pagina 11 van 11