Om aan die onderlinge concurrentie een einde te maken werd in 1602 de VOC (Verenigde Oostindische

Transcriptie

1 Boekverslag door F woorden 5 mei keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Centraal examen GESCHIEDENIS SAMENVATTING NEDERLAND & INDONESIË Historisch kader: Indonesie, de mensen en hun omgeving Naam nu (na 1945) : Indonesië Naam tot 1949 : Nederlands Indië Naam VOC : Oost Indië (de Oost) Indonesië telt eilanden. De grootste zijn; Java, Sumatra, Borneo (Indonesisch deel heet nu Kalimantan), Sulawesi (vroeger Celebes)en Papoea (vroeger Nieuw Guinea). Belangrijkste godsdienst: de Islam. Ook kent men het Hindoeïsme, het Boeddhisme en het Christendom. In 1596 verschenen de eerste Nederlanders. Hoofdstuk I: Van 1596 tot 1800 rondom de VOC Er bestond altijd al een levendige handel in Azië. Specerijen waren schaars en duur. Omdat het zo duur was om ze via handelaren te kopen besloten veel volkeren ze zelf te gaan halen. De Portugezen slaagden erin om factorijen om te richten en verstevigde handelsposten. Daarna kwamen de Spanjaarden en later ook de Britten, de Fransen en de Nederlanders. De handel in specerijen was lucratief want in relatief kleine hoeveelheden bracht het veel op. Verschillende Nederlandse zeevaarders probeerden route s maar pas in 1596 kwamen de eerste vier Nederlandse schepen aan. Zij hadden ruim een jaar daarvoor besloten uit Amsterdam te vertrekken en via de Portugese route te volgen. Cornelis Houtman en Pieter Dirksz de Keyser hadden de Nederlandse zeeweg verkent. De directe gevolgen: Verschillende voorcompagnieën vertrokken. In vier jaar tijd vertrokken 61 schepen. Door de grote concurrentie tussen de verschillende voorcompagnieën stegen de inkoopprijzen en daalden de winsten. Om aan die onderlinge concurrentie een einde te maken werd in 1602 de VOC (Verenigde Oostindische Pagina 1 van 12

2 Compagnie) opgericht. De VOC kreeg grote bevoegdheden van de Staten Generaal: Handelsoctrooi op de Oost. Zelfstandig verdragen sluiten met Inheemse vorsten. Zelfstandig oorlog voeren in Azië. In Azië forten bouwen. De VOC kreeg deze bevoegdheden omdat de Republiek (Nederland) oorlog had met Spanje. Ook Portugal was doelwit omdat zij sinds 1580 verenigd waren met Spanje. Voc verwierf goede economische resultaten: in 1625 was VOC grootste handelsonderneming ter wereld (eerste multinational) Tussen 1621 en 1670 verwierf de VOC wereldmonopolie op de handel in specerijen Door: Toegang te verwerven tot de specerijengebieden in de Molukken en in Bantam en Atjeh. De Britten en de Portugezen te verdrijven. Het hoofdkwartier van de VOC werd in 1619 van Ambon naar Java verplaatst. Jacatra kreeg de nieuwe naam Batavia. Er was veel verzet van de inheemse vorst aldaar, de Britten en de Bantammers maar Jan Pieters zoon Coen kwam als winnaar uit de strijd. De VOC breid haar macht uit: Verschillende nieuwe handelsposten (factorijen) worden geplaatst in andere delen van de archipel. Inter Aziatische handel word ook belangrijk voor de VOC. Textiel bleek winstgevend en goed voor de ruilhandel. De aandacht verschoof dus van de Molukken naar Java omdat suiker en koffie nieuwe belangrijke handel werd maar niet te verbouwen viel op de Molukken. Op de Molukken had de VOC wel een monopolie op de handel in nootmuskaat en foelie doordat: Deze specerijen alleen op de Molukken voorkwamen. De Molukken een kleine eilanden groep was die makkelijk te controleren viel. In de loop van de 18e eeuw trad verval op in (de organisatie van) de VOC. Oorzaken: Toenemende concurrentie van Engeland. Toenemende corruptie binnen de VOC. Gebrek aan kapitaal (door verliezen). Ook de handelsverdragen die de VOC sloot met de inheemse vorsten omdat er een verschil van waarde door de twee partijen aan werd vast geknoopt: De Inheemse vorsten zagen de verdragen als tijdelijke verdragen (als een vorst ter overlijden kwam was Pagina 2 van 12

3 volgens de nieuwe vorst het verdrag ontbonden of als de inheemse vorst een andere bondgenoot nodig had). De VOC zag het als bindende verdragen omdat zij een monopolie wilden verwerven. Er was in deze periode niet echt spraken van een kolonie maar van een handelsrelatie tussen de twee landen. Er waren weinig contacten tussen de Indonesische bevolking en de VOC: Hoofdstuk II: De tijd van het cultuurstelsel De Nederlandse regering slaagde er niet in de Indische kolonie winstgevend te maken doordat: Tijdens de Napoleontische periode de handel in Britse handen was gevallen. Nederland niet tegen Engeland kon concurreren omdat zij met Britse goederen uit de textielindustrie heen kon varen en Nederland er met lege schepen heen moest. De Nederlandse staat ook nog eens de schulden van de VOC had moeten overnemen. Om de kolonie toch winstgevend te maken besloot de Gouverneur generaal Johannes van den Bosch het cultuurstelsel in te voeren. Het doel daarvan was dus de Nederlandse schatkist te spekken. Het cultuurstelsel hield het volgende in: Boeren moesten ± 1/5 deel van hun grond openstellen voor cultures gewassen (gewassen die voor de handel aantrekkelijk waren) De boeren moesten de opbrengsten afstaan aan het Gouvernement in ruil voor plantloon. Om de regenten, bestuursambtenaren en dorpshoofden aan te zetten hun bevolking meer te laten produceren kregen zij een percentage van de opbrengst. De producten werden in samenwerking met de NHM (de Nederlandse Handel Maatschappij) vervoert en in Nederland verkocht. Het cultuurstelsel hield voor de boeren nog meer in: Javaanse dorpen moesten verplicht (onbetaalde) herendiensten verrichten (helpen bij aanleggen infrastructuur etcetera) Het systeem van de landrente bleef gehandhaafd. Doordat het cultuurstelsel te zwaar bleek werd het hervormd: De Indigocultuur werd afgeschaft. Andere cultures werden afgeschaft omdat zij een te grote last waren. De controle werd verbeterd zodat misbruik werd tegengegaan. Nieuwe landbouw en waterregulering methodes werden geïntroduceerd. Gevolgen van het cultuurstelsel (positief): door plantloon werd ruilhandel vervangen door geldeconomie. Plantloon was variabel dus bij hoge opbrengsten steeg de welvaart (andersom werkte dat ook; bij lage opbrengsten daalde de welvaart). Pagina 3 van 12

4 Gevolgen van het cultuurstelsel (negatief): De werkdruk voor de Javaanse bevolking nam toe. Rijsttekorten doordat, het voor rijst o zo belangrijke, water nu voor suikerriet werd gebruikt. Misbruik van de cultuurprocenten (door de regenten etcetera); de beste grond kwam in de handen van regenten en de regenten hielden delen van het plantloon wat zij moesten uitbetalen zelf. Om de concentratie even vast te houden een enorm (?) leuke mop tussendoor: > Hoe weet je of een persoon die spaghetti aan het eten is een stotteraar is? < Dan staan er tien glazen Spa op zijn tafel (HAHAHAHAHAHAHAHAHA) Gevolgen voor Nederland: Nederlandse regering werd rijker en had geld voor de aanleg van infrastructuur en het uitstellen van de inkomstenbelasting De transportsector werd enorm gestimuleerd. De katoenindustrie, die inmiddels was ontstaan in Twente, had een grote afzetmarkt. Het cultuurstelsel baarde opzien in andere landen maar kreeg ook kritiek van de Nederlandse liberalen omdat dit staatsinitiatief particulierinitiatief in de weg stond. Uiteindelijk werd het cultuurstelsel opgeheven en overgedragen aan particuliere bedrijven. De organisatie in Nederlands Indië: Het Nederlands en het inheems bestuur functioneerden naast elkaar. Het inheemse bestuur stond echter wel onder toezicht van het Nederlandse. Aan het hoofd van het Nederlandse binnenlandse bestuur stond de Gouverneur Generaal, geholpen door de residenten die de provincies bestuurden (welk op hun beurt weer werden bijgestaan door assistentresidenten en administrateurs en controleurs. Het lokale bestuur werd geregeld door regenten en inheemse vorsten (geholpen door plaatselijke hoofden). De inheemse machtshebbers hadden dus een belangrijke rol bij het functioneren van het cultuursysteem. Dit was voor hun aantrekkelijk want: Zij ontvingen cultuurprocenten. Zij waren blijvend verzekerd van een bestuursfunctie. De Nederlandse overheid beloonde hen extra (bij goede opbrengsten) door de bestuursfunctie erfelijk te maken. De inheemse bevolking had nog steeds niet veel te maken met de Nederlanders: De inheemse vorsten stonden in contact met hun onderdanen, de Nederlanders niet. De kennis van Nederland werd nog niet aangemoedigd. Van cultuurvermenging was (nog) geen sprake. Er waren tevens nog niet al te veel Nederlanders (relatief). Hoofdstuk III: Afronding en consolidatie van het Nederlands gezag ( ± 1918) Pagina 4 van 12

5 Aan het eind van de 19e eeuw varen de buitengrenzen van de Nederlands Indische archipel internationaal erkend. Binnen Indonesië waren echter nog gebieden waar het koloniale bestuur nog niet was doorgedrongen. Die gebieden behoorden alleen op papier aan de Nederlanders toe. Dit veranderde tussen 1870 (volgens de stofomschrijving pas in 1894 met het begin van de Lombok expeditie) en eindigde in 1918 (einde van de onrust om Atjeh). Deze tijd wordt het modern imperialisme genoemd. Met het modern imperialisme wordt bedoeld het proces van versnelde uitbreiding van westerse macht in gebieden die tot op dat moment niet, of slechts op papier (zie boven) door een westers land werden bestuurd. Daarbij werden die gebieden onder daadwerkelijk politiek gezag en koloniaal bestuur gebracht. Redenen voor het modern imperialisme: Politiek motief à staten met meerdere koloniën konden een grotere rol spelen in de wereldpolitiek. Economisch motief à * er waren grondstoffen nodig voor de industrie * men had afzetmarkten nodig voor overproductie Moreel motief à de westerse wereld had een ontwikkelingsideaal zij hadden het idee dat deze onontwikkelde volken opgevoed moesten worden Tot 1890 voerde de Nederlandse regering een politiek van onthouding in de kolonie. Dit hield in dat er wel contracten werden gesloten met de inheemse vorsten maar er werden geen nieuwe gebieden of nieuwe vorsten onder Nederlands gezag gebracht. In de buitengewesten werd het koloniaal gezag slechts op kleine schaal uitgebreid met behulp van het KNIL (Koninklijk Nederlands Indisch Leger). Het KNIL deed het volgende (of kon dat doen): ingrijpen wanneer vreemdelingen, van wie men bedreiging van het Nederlands gezag verwachtte, ergens binnen drongen ingrijpen wanneer een gebied veilig moest worden gesteld voor exploitatie van delfstoffen ingrijpen wanneer een inheems bestuur zeeroverij of slavenhandel toeliet ingrijpen wanneer er opiumsmokkel plaatsvond zoals in de Lombok De Nederlandse regering liet de politiek van onthouding varen en liet deze plaats maken voor een expansiedrift van het modern imperialisme. In plaats van de gebruikelijke contracten die voorheen werden gesloten met de inheemse vorsten en dorpshoofden werd er nu gebruik gemaakt van de korte verklaring. Deze hield in dat, in tegenstelling tot de contracten, de samenwerking geen bondgenootschap of alliantie betrof, maar dat de inheemse vorsten bij het tekenen van de korte verklaring volledige onderwerping aan de Nederlandse bestuurders aanvaarden. Korte verklaring: Het Nederlandse gezag moest in het vervolg aanvaard worden De inheemse vorst en bevolking moest in het vervolg de regels van het gouvernement opvolgen En geen zelfstandige buitenlandse politiek meer bedrijven Pagina 5 van 12

6 Vorsten die de korte verklaring niet wilden tekenen werden met geweld gedwongen. Zoals eerder gezegd werd in 1850 het cultuurstelsel overgedragen aan particuliere bedrijven. De suikerwet in 1870 (deze wet bepaalde dat alleen de aanwas van suikerriet nog door het gouvernement geregeld werd, de rest van het proces kwam in handen van particuliere instanties) betekende het echte einde van het stelsel. Onder andere de mijnbouw en de landbouw vielen in particuliere handen. De economische groei werd verder versterkt door: opening van het Suezkanaal, zorgt voor kortere en goedkopere reis de komst van de stoomschepen invoering van de telegraaf (1876) invoering van de elektriciteit aanleg van infrastructuur op (met name) Java en Sumatra Koninklijke en Shell (brits) fuseren in 1902 en gaan samen onder de naam Koninklijke Shell aardolie winnen Door de groeiende economie ontstond er tevens een groeiende vraag naar arbeiders. Het dunbevolkte Sumatra bood geen uitkomst en als er inwoners waren wilden zij niet in loondienst voor de landbouwondernemingen. Om het probleem op te lossen werden arbeiders uit China en Java gehaald om te werken. Zij werden contractkoelies genoemd omdat zij een contract tekenden dat zij drie jaar voor een planter zouden werken en een voorschot op hun loon zouden krijgen. De arbeidsomstandigheden waren slecht (eenzijdig voedsel, geen medische zorg en zware straffen bij ongehoorzaamheid). Eind 19e eeuw treed er een economische crisis op door overproductie van suiker (1884). Als deze samenvalt met een opstand van Javaanse boeren betekent dit voor hen hongersnood en hoge belastingen. Als reactie besloten verschillende boeren voor zichzelf te beginnen. Geholpen door Chinese tussenhandelaren krijgen zij het van de grond. Vooral rubber en copra blijkt lucratief voor hen. Dit was natuurlijk niet verboden want Indonesië was vrij voor particulieren. De Europese ondernemers keken neer op de inheemse bevolking omdat zij volgens hen: dom, lui en onwillig waren. Dit denkbeeld ontstond doordat de inheemse bevolking het westers economisch systeem niet zonder meer accepteerden. De reactie van de inheemse bevolking op de Europeanen verschilde van acceptatie tot verzet. Niet alle gebieden waren bestemd voor de landbouw en de personen die daar woonden zagen zelden of nooit Europeanen. De Indo Europeanen (mensen van gemengde afkomst) vertoonden een algemene bereidheid tot aanpassing. Waarmogelijk zelfs een toenadering tot de Nederlanders en hun cultuur. Dit als gevolg dat zij niet werden geaccepteerd door de inheemse bevolking. Er ontstond een sociale kloof doordat ook de Europeanen hen niet als vol aanzagen. Zij hadden minder kans op sociale en maatschappelijke ontplooiing. Hoofdstuk IV: Van 1900 tot 1942: Ethische Politiek en nationaal bewustzijn Pagina 6 van 12

7 Kritiek op koloniaalstelsel: Al in 1860 werd de uitbuiting van het Indonesische volk aan de kaak gesteld in het boek Max Havelaar van Multatuli. ARP (Anti Revolutionaire Partij) pleit voor voogd rol Nederland. In het partijprogramma van de partij van Abraham Kuyper staat dat Nederland de plicht op zich moet nemen de Indonesiërs op te voeden en op termijn zelfstandig te laten worden. In 1899 publiceert C.Th. van Deventer dat Nederland een ereschuld terug te betalen heeft aan Indonesië doordat zij tijdens het cultuurstelsel enorme bedragen vergaard had. Dit kon terug betaald worden volgens van Deventer (die overigens zelf daar advocaat was van 1880 tot 1897) door het doorvoeren van hervormingen in het belang van de inheemse bevolking. In de troonrede van 1901 (samengesteld door een coalitie van antirevolutionairen en katholieken onder leiding van Abraham Kuyper)wordt de Ethische Politiek aangekondigd. De Ethische politiek hield in dat: De Javaanse bevolking een betere infrastructuur kregen de landbouwmethodes en de algemene landbouw verbeterd werd de emigratie naar andere eilanden van de archipel bevorderd werd het onderwijs verbeterd werd (kwalitatief en kwantitatief) verbeteringen in de gezondheidszorg verbetering in de positie van (contract) arbeiders (vakbonden) beperkte democratisering Toch had de ethische politiek niet haar doel bereikt: door de groeiende bevolking, en doordat boeren verstrekte kredieten gebruikten voor consumptie kon de economisch positieve ontwikkeling dit niet goedmaken onderwijsverbeteringen bleven beperkt tot lager onderwijs en landbouw voorlichting. Voor de Indonesische bevolking was het een te grote opgave voorzieningen te treffen de gehele bevolking van scholen en leraren te voorzien. Arbeidsinspectie ter bevorderingen van de levensomstandigheden voor de arbeiders werkte niet Ethische politiek werd niet geaccepteerd door (Europees) particulier bedrijfsleven die streefden naar winsten Gouvernement hield de touwtjes stevig in handen en van (beperkte) democratisering kwam niet veel terecht. Niet politieke organisaties in Indonesië met grote invloed: Boedi Oetomo (1908) à gematigd progressief (doelstelling: snellere ontwikkeling Indonesische bevolking door verbeterde toegang en uitbreiding van het onderwijs Indische Partij (1912) à progressief (doelstelling: streven naar zelfstandig Indonesië, leden: Indo Europeanen) Sarekat Islam (1912) à confessioneel (doelstelling: behartigen economische belangen Indische handelaren Pagina 7 van 12

8 Tegen niet-politieke organisaties nam de Nederlandse regering een gematigde houding aan. Zij kregen gemakkelijk toestemming voor het houden van bijeenkomsten etcetera. Tegen organisaties met een politieke inslag, die zich tegen het Nederlands gezag zouden kunnen keren werd hard opgetreden. Oprichters van de Indische partij werden bijvoorbeeld naar Nederland verbannen. Politieke bewustwording onder de Indonesiërs: door eerste wereldoorlog weinig contact tussen Nederland en Indonesië waardoor Indonesië meer op zichzelf kwam staan In de eerste wereld oorlog waren in verschillende andere koloniën (onder ander Brits - Indië) nationalistische partijen ontstaan. De vormden een voorbeeld voor Indonesië. In het kader van de Ethische politiek kreeg de Indonesische elite toegang tot onderwijs, en kwamen dus in aanraking met westerse politiek Door oprichting Volksraad kregen de Indonesiërs beperkte inspraak Door verbeterde communicatie kreeg men inzichten van de mogelijkheden Door de Japanse oorlog kreeg de Indonesische bevolking een groter gevoel voor eigen waarde (voor het eerst won niet blank van blank volk) In de jaren 20 ontwikkelden niet politieke organisaties zich tot politieke partijen en ontstonden er nieuwen: PKI (Partai Komunis Indonesia) à streven naar een onafhankelijk Indonesië In een klasseloze maatschappij (in 1926 startte zij een opstand op Java welk door het Gouvernement werden onderdrukt, aanhangers van de PKI werden verbannen naar Boven Digoel PNI (Partai Nasional Indonesia) à (in 1927 opgericht door Soekarno) streven naar > nationale soevereiniteit > socialitische economie > democratisch staatsbestel Reactie Nederlands Indisch gouvernement op nationalisme: organisaties die niet wilden samenwerken met Nederlands gezag werden verboden er kwam censuur leiders en aanhangers van verboden partijen werden gearresteerd en gevangen gezet De Indonesiërs hoefden van de Nederlanders hun eigen cultuur niet op te geven maar dienden die wel in te passen in de Europese cultuur. Dit veroorzaakte spanningen. Hoofdstuk V: De periode rond de dekolonisatie ( ) Op 7 december 1941 mengt Japan zich in de 2e Wereld Oorlog door de aanval op Pearl Harbor. Naast Engeland en de VS behoorde ook Nederland tot de geallieerden en deze verklaarden Japan de oorlog. Voor Japan was Nederlands Indië belangrijk voor zijn olierijkdommen. Op 11 Januari 1942 was het olie eiland Tarakan dan ook Japan zijn eerste aanval. Vanaf die dag voerde Japan overal landingen uit: op Celebes, de Molukken, Borneo, Timor, Bali en Sumatra. Op 27 februari 1942 begon de slag in de Javazee Pagina 8 van 12

9 met onder andere Nederlandse schepen. Op 1 maart landde het Japanse leger op vier plaatsen tegelijk. Op 9 maart capituleerde Java. Op Sumatra duurde de strijd tot 28 maart. Japan was veel te groot in de lucht en op zee in vergelijking met de KNIL. Japan maakt een einde aan Nederlands gezag in Indonesië door alle Nederlanders (en later ook de Indo Europeanen) in interneringskampen te plaatsen. De hoogste functies werden nu bezet door Japanners. Tijdens de Japanse bezetting groeide het nationalisme onder de Indonesiërs. Onder andere aangewakkerd door de anti westerse propaganda van de Jappen. Omdat de Japanners alleen de hoogste ambtelijke functies vervulden was er plaats voor Indonesiërs in de politiek. De Jappen voerden in Indonesië de Japanisering in. In Indonesië ging men over op de Japanse jaartelling en de Tokio tijd. Japanse feestdagen werden gevierd en de Indonesische vlag werd verboden. De Japanners beschouwden de nationalistische partijleiders als vertegenwoordigers van het volk en schakelden die in om het volk ervan te overtuigen om bij het Japanse leger te gaan. Soekarno verkondigde dit. Door deze medewerking van de partijen kreeg de Indonesische samenleving meer speelruimte en er werd onafhankelijkheid belooft. De vlag werd niet meer verboden en Soekarno en Hatta mochten politieke bijeenkomsten houden. Soekarno kreeg zelfs toestemming een para militaire jeugdorganisatie op te zetten. De Nederlandse regering ging er nog steeds van uit dat zij na de oorlog Indonesië weer zouden terug krijgen. Op 15 augustus 1945 capituleerde het Japanse leger. Twee dagen later riepen Soekarno en Hatta de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. Een centraal bestuursapparaat en eigen leger moest echter nog worden opgezet. Door het machtsvacuüm wat ontstond (er waren geen andere ambtelijke functies bezet en er waren tevens geen Nederlandse KNIL soldaten) gingen radicale republikeinse jongeren iedereen aanvallen die ervan verdacht werd met Nederlanders te sympathiseren omdat zij bang waren dat het Nederlands koloniaal gezag hersteld zou worden. Deze periode word de Bersiap periode genoemd (siap betekent: wij zijn gereed en werd gebruikt door de jongeren). De Nederlanders gebruikten na de oorlog de leus Indië verloren, rampspoed geboren omdat zij verwachten grote economische voordelen te kunnen halen uit Indonesië die nodig waren voor de wederopbouw van Nederland. De voogdijgedachte bestond ook nog steeds. Door sterke internationale druk op de fictieve schouders van Nederland door de VS en Engeland ging Nederland rond de tafel met Indonesië. Alhoewel dit volgens Nederland niet juist was (Indonesië was nog steeds een onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden en daar behoorde je niet mee aan de tafel te zitten). De Nederlanders weigerden met Soekarno of Hatta te praten omdat deze tijdens de oorlog met de Japanners hadden samengewerkt. De gesprekken gingen dan ook tussen Van Mook (Nederlands Indische luitenant gouverneur generaal) en de Indonesische premier Sjahrir die niet had samengewerkt Pagina 9 van 12

10 met de Jappen. Het akkoord van Linggadjati (1946) Nederland zou het gezag van de Republiek Indonesië op Java en Sumatra erkennen. De Republiek zou akkoord gaan met de verdeling van Indonesië in deelstaten. Elke deelstaat zou zijn eigen taken en bevoegdheden hebben. Een centrale federale regering zou de gemeenschappelijke taken en belangen van de deelstaten behartigen. De federale staat Indonesië zou na de soevereiniteitsoverdracht (het formeel zelfstandig worden van de Verenigde Staten van Indonesië) met Nederland verbonden zijn in een Nederlands Indonesische unie. Voor beide kanten was het een compromis en om dit verdrag te verkondigen aan de achterban bleek moeilijk. Dit leidde zelfs tot nieuwe vijandelijkheden en Nederland stuurde militairen die twee acties uitvoerden. Dit werden politionele acties genoemd omdat het geen oorlog kon zijn (binnenlandse kwestie). Doel eerste politionele actie ( Operatie Product ): Heroveren gebieden waar bedrijven stil lagen die eigenlijk zouden moeten produceren voor de wereldmarkt (Nederlandse schatkist zou gespekt worden als deze Nederlandse bedrijven weer zouden produceren). Gebieden veroveren zodat zij deze konden gebruiken als onderpand in de onderhandelingen met de Republiek Indonesië. Het ten val brengen van de Indonesische nationalisten (dit had kunnen gebeuren door de verovering van de stad Djokjakarta, Operatie Product liet deze stad echter met rust omdat er verdeeldheid was in de Nederlandse politiek). De actie was een succes maar Nederland werd terug geroepen door de VN en daarom duurde de actie maar twee weken. Men ging weer aan de onderhandelingstafel en ontstond een guerrilla oorlog. De onderhandelingen verliepen stroef en ook de guerrilla acties werden heviger. Nederland besloot hierop een tweede politionele actie te starten. Deze was duidelijk wel gericht tegen de Republiek Indonesië en Soekarno en Hatta werden in Djokjakarta door para s gevangen genomen. De VS dreigde de Marshallhulp op te zeggen als deze actie niet zou worden stopgezet en dit was dan ook het geval na 18 dagen. Slachtoffers tijdens twee politionele acties voor Indonesië : geschat Slachtoffers tijdens twee politionele acties voor Nederland : geschat Op 27 december 1949 werd Indonesië door de soevereiniteitsoverdracht officieel onafhankelijk. Maar hiermee was de dekolonisatie nog niet voltooid: Nederlandse bedrijven hielden een overheersende positie in Indonesië. De politiek moest door onervarenheid nog voortbouwen op de Nederlandse koloniale erfenis. Nieuw Guinea behoorde niet tot de soevereiniteitsoverdracht. In de periode kwamen veel Nederlanders (terug) naar Nederland omdat zij hun leven niet zeker Pagina 10 van 12

11 waren door dat de verhoudingen tussen de twee landen verslechterde. Ook Indo Europeanen kwamen naar Nederland omdat zij slechte maatschappelijke vooruitzichten hadden. Bij de soevereiniteitsoverdracht was de Republiek Indonesië opgesplitst in deelstaten. Spoedig maakten de Indonesische nationalisten hier een eind aan. Alleen in de deelstaat Oost Indonesië was er hevig verzet. Molukse leiders riepen in april 1950 zelfs de RMS (Republik Maluku Selatan) uit, oorlog was het gevolg. Tussen 1945 en 1957 kwamen er in totaal emigranten ons land binnen. De verhouding tussen Nederland en Indonesië verslechterde omdat zij beide aanspraak maakten op Nieuw Guinea. De strijd om Nieuw Guinea werd een prestigewedstrijd: Nederland wilde N G omdat zij nog steeds frustraties had over het verlies van Indonesië. Indonesië wilde N G omdat Soekarno dit beschouwde als grondgebied van Indonesië Voor Indonesië zat er nog een positieve kant aan voor deze kwestie wanty zo kon Soekarno de aandacht afleiden van de binnenlandse problemen Hierop volgde een nieuwe ethische politiek (voogdijgedachte) maar nu ten opzichte van de Papoea s in Nieuw Guinea. In 1956 escaleerden de spanningen tussen Nederland en Indonesië tot een diplomatiek conflict. Indonesië nam een aantal anti-nederlandse maatregelen: in 1957 worden alle Nederlandse bedrijven onder toezicht van de Indonesische regering gesteld en in 1985 worden zij genationaliseerd in 1960 verbrak Indonesië de diplomatieke betrekkingen met Nederland het Indonesische leger infiltreerde in Nieuw Guinea In 1962 grijpt de VN in en Nederland draagt Nieuw Guinea over aan een VN interim bestuur. Die dragen het op hun beurt weer over aan Indonesië. In 1963 werd de diplomatieke relatie op een laag niveau hersteld Eerste vier Nederlandse schepen bereiken Indië 1602 VOC wordt opgericht 1799 VOC wordt opgeheven 1830 Cultuurstelsel wordt bedacht 1850 Cultuurstelsel wordt hervormd 1860 Multatuli brengt Max Havelaar 1869 Opening Suez kanaal 1870 Begin Nederlands modern Imperialisme 1873 tot 1903 Atjeh oorlog 1903 decentralisatiewet 1911 Sarekat Islam opgericht 1918 einde Nederlands modern imperialisme 1942 Japan veroverd Nederlands Indië 1945 Japan capituleert Pagina 11 van 12

12 1946 akkoord van Linggadjati e politionele actie e politionele actie 1949 soevereiniteitsoverdracht Voor een compleet overzicht van alle data zie bladzijde 70 van je Nederland en Indonesie boek. Frank Op de Woerd H5E Cals Nieuwegein Pagina 12 van 12