www.seniorenraad-etten-leur.nl / e-mail: seniorenraad@gmail.com secretariaat: Liesbosweg 190 4872NE Etten-Leur. Tel. 06-48 66 69 81 Aan het College van Burgemeester en Wethouders Postbus 10100 4870GA Etten-Leur Etten-Leur, 24 mei 2013 < Ons kenmerk : U1305 Uw kenmerk : Onderwerp : Begrip Pluswoningen Geacht College, De Seniorenraad heeft geconstateerd dat ook in de gemeente Etten-Leur er geen eenduidige invulling wordt gegeven aan het begrip seniorenwoning. Wij achten het echter noodzakelijk dat alle instanties, betrokken bij de bouw en gebruik van deze woningen, uit gaan van een zelfde definitie. Om een bijdrage te leveren aan de door ons bepleite uniformiteit hebben wij een werkgroep ingesteld met de opdracht daarvoor voorstellen te doen. Heden heeft die werkgroep zijn eindverslag aan de Seniorenraad aangeboden. Graag willen wij uw College dit rapport hierbij aanbieden met het advies de voorstellen van de werkgroep te betrekken in de totstandkoming van de nieuwe woonvisie, alsmede in de ontwikkelingen met betrekking tot de woonservicegebieden. Voor wat dit laatste betreft lijkt ons bijgevoegd werkgroeprapport een goede inbreng te leveren voor de Notitie Woonservicegebieden Etten-Leur, hoofdstuk 5: Wonen. Met het werkgroepvoorstel wil de Seniorenraad dus eigenlijk afstand nemen van het specifieke begrip seniorenwoningen en dit breder trekken. Graag vernemen wij van u of u de voorgestelde begrippen overneemt en stellen wij u voor alsdan nader van gedachten te wisselen over de verdere realisatie van de woningbehoeften bezien in het licht van de nieuwe definities. Met vriendelijke groet, Stichting Seniorenraad Etten-Leur, De Voorzitter, De Secretaris, E.J. Heijdens-Graafland J.A.M. de Wijs
2
www.seniorenraad-etten-leur.nl / e-mail: seniorenraad@gmail.com secretariaat: Liesbosweg 190 4872NE Etten-Leur. Tel. 06-48666981 Inleiding In allerlei documenten en nota s wordt gesproken over seniorenwoningen. Nergens in de literatuur, noch in enig beleidsstuk wordt een concrete invulling gegeven aan dit begrip. Er is niet één standaardomschrijving rijving waaraan een woning moet voldoen om het predicaat seniorenwoning te kunnen krijgen. De Seniorenraad heeft geconstateerd dat ook binnen de gemeente Etten-Leur geen eenduidige omschrijving is afgesproken. Dit is aanleiding geweest een werkgroep in te stellen met de opdracht om voorstellen te doen op dit terrein. Deze werkgroep heeft zijn opdracht afgerond en biedt de Seniorenraad thans dit rapport aan. Het rapport is opgesteld in nauw overleg met de Vrouwen Advies Commissie sie (VAC). Uitgangspunten De werkgroep is van mening dat het in bepaalde omstandigheden kan voorkomen dat een standaardwoning niet meer voldoet aan de eisen van de gebruiker. Dat is dan niet ingegeven door diens eigen specifieke wensen, maar vloeit voort uit zijn fysieke of geestelijke gesteldheid. In het algemeen kunnen de standaardwoningen worden voorzien van aanpassingen, waarmee ze geschikt gemaakt kunnen worden voor mensen met een beperking. Wij geven er daarom de voorkeur aan te spreken niet te spreken en over seniorenwoningen maar over Pluswoningen. Wij gaan er van uit dat dit woningen zijn, die bestemd zijn voor senioren en voor mensen met een fysieke,dan wel geestelijke beperking. Met een woning kan worden bedoeld: - een grondgebonden woning of - een appartement. Wij achten het niet juist alle voor senioren en mensen met een fysieke of geestelijke beperking bestemde woningen onder die ene noemer pluswoningen te vatten. In de praktijk kunnen zich immers grote verschillen voordoen in noodzakelijke specifieke voorzieningen. De behoefte aan pluswoningen is schematisch weer te geven als een piramide, waarbij de top van de piramide de hoogste mate van voorzieningen weergeeft. Wij onderscheiden vier categorieën: Categorie A Dit is een basisvoorziening. Het betreft woningen die bestemd zijn voor senioren die in een gezonde toestand zijn en voor mensen met een lichte beperking, maar waarbij geen hulp van derden nodig is. Categorie B Deze woningen zijn bestemd voor senioren en mensen met een lichte fysieke of geestelijke beperking,die in goede gezondheid zijn, maar die wel enige woningaanpassingen nodig hebben of waar voorzieningen nodig zijn om daar nog vele jaren onafhankelijk te Pluswoningen (Senioren-/Wmo-proof) 1
kunnen blijven wonen. Categorie C Woningen, bestemd voor senioren en hulpbehoevende mensen met een beperking, die ingrijpende aanpassingen nodig hebben. De aanpassingen zijn dan aanzienlijker van aard en de bewoner of bewoners hebben enige hulp van derden en/of hulpmiddelen nodig, maar kunnen verder vrij zelfstandig blijven wonen. Categorie D Woningen voor senioren en hulpbehoevenden met een ernstige beperking, waarbij significante aanpassingen en voorzieningen nodig zijn om de bewoner of bewoners in deze woning te kunnen laten blijven wonen. Er is in deze gevallen veel hulp nodig van derden en er moet voldoende ruimte aanwezig zijn voor hulpmiddelen bij de verzorging. Tenslotte is er nog een categorie personen die afhankelijk zijn van zorg en permanente begeleiding of hulp. Voor hen zijn geen pluswoningen te realiseren. Zij zullen in een verzorgings- of verpleeghuis moeten worden opgenomen. Eisen voor bouw, inrichting en voorzieningen van pluswoningen Het spreekt voor zich dat elke woning, appartement of grondgebonden woning, minimaal aan de algemene bouwvoorschriften moet voldoen. Bij nieuwbouw kan men nu reeds woningen levensloopbestendig bouwen en geschikt maken als aangepaste woning en kan men z.g. nul-treden woningen bouwen. Tevens kan men aanpassingen en voorzieningen treffen, in het kader van het zogenaamde Domoticawonen. Personen behorend tot de categorieën C en D, zullen gezien de stilstand in de bouw, de versobering in voorzieningen en de investeringen in aanpassingen van de bestaande woningen, meer aandacht en ook financiële ondersteuning nodig hebben. Men kan zich afvragen hoelang deze mensen nog zelfstandig kunnen blijven wonen. De Regering heeft echter duidelijk aangegeven dat ouderen, o.a. langer zelfstandig moeten blijven wonen. Dit alles terwijl er een krimp zal zijn in het aanbod van zorgwoningen in de komende jaren. De vigerende bouwvoorschriften zijn summier en tenminste voldoen ze niet aan de huidige veranderingen en de eisen die men stelt aan aangepaste woningen en voorzieningen. Dit in relatie tot toenemende overheidsbezuinigingen en de daaruit voortvloeiende noodzaak dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. Het zou derhalve aan te bevelen zijn om de huidige bouwvoorschriften tegen het licht te houden om het met minder kosten in de toekomst mogelijk te maken dat ouderen langer in hun woning kunnen blijven wonen. De werkgroep meent dat pluswoningen aan de volgende eisen zullen moeten voldoen. Categorie A Veel bestaande grondgebonden woningen en appartementen zijn zonder al te hoge kosten aan te passen om het predicaat Pluswoning categorie A te verkrijgen. Minimaal noodzakelijk voor grondgebonden woning : Pluswoningen (Senioren-/Wmo-proof) 2
- Voordeur en binnen deuren minimale dagmaat 90 cm. - Vrije ruimte bij voordeur aan binnen-/buitenzijde minimaal 1.50x1.50 m. met vrije opstelruimte van minimaal 0.35 m. naast slotzijde deur. Alternatief: binnenzijde minimaal 1.35 m. breed evenwijdig aan de deur en 1.85 meter diep loodrecht op de deur met vrije opstelruimte van 0.35 m. naast slotzijde deur. - Drempels max 2 cm. - Toilet beneden en boven. - Tuin met berging voor gereedschap en fietsen. - Keuken aan achterzijde met toegang tot tuin. - Tuin achter met vrije toegang. - Inloopdouche en wasruimte aan de slaapkamer ook bereikbaar via de verkeersruimte. - Gangen minimaal breed 0.90 liefst 1.10 m. Minimaal noodzakelijk voor appartement. - Voordeur en binnendeuren dagmaat 0.90 m. - Drempels max 2 cm. - Douche en wasruimte aan de slaapkamer en ook bereikbaar via de verkeersruimte. - Voldoende berging in appartement en separate berging voor fietsen en elektra ( e-bike ). - Balkon met minimale maat 1,50x2,50 m ( bij voorkeur 2,00x2,50 m) tevens toegang met drempel niet hoger den 2 cm en liefst bereikbaar vanuit woonkamer. - Lift met binnenmaat minimaal 1,10x 2,10 m. - Inloopdouche is vereist. - Spion in voordeur. - Gangen minimaal breed 0.9 m voorkeur 1.10 m Categorie B. Grondgebonden woning en appartementen: Voor deze groep senioren en hulpbehoevenden zal de woonruimte aan hogere voorwaarden moeten voldoen aangezien deze groep gebruik maakt van eenvoudige hulpmiddelen zoals een rollator of loopkrukken. Minimaal voor grondgebonden woning en appartementen de eisen voor categorie A vermeerderd met de volgende extra s : Grondgebonden woning: - Toilet met minimale maat 0,90x1,20 m. - Mogelijkheid voor plaatsen toiletbeugels. - Trapconstructie van dien aard dat op eenvoudige wijze een traplift gemonteerd kan worden. - Aan de buiten- en binnenzijde van de voordeur een vrije ruimte van ten minste 1,50x1,50m. - Huisnummer zowel overdag als s avonds goed zichtbaar vanaf de weg. - Achter de voordeur voldoende ruimte voor parkeren rollator of rolstoel. - Badkamer met voldoende ruimte voor rollator en toilet voldoende ruim om beugels te kunnen monteren. - Ramen en bovenlichten te bedienen zonder gebruik te maken van een trapje. - Bediening met vrije ruimte en op 0.90 tot 1.50 m - Stopcontacten op minstens 0,90m van de vloer. Appartementen: - Gangen minimaal breed 0.90 m liefst 1.2 m. - Ruimte voor kapstok en opstelplaats rollator. Pluswoningen (Senioren-/Wmo-proof) 3
- Ramen en bovenlichten te bedienen zonder gebruik te maken van een trapje. - Stopcontacten minstens 0,90 m van de vloer. Uit vorenstaande kunnen we concluderen dat categorie A met eenvoudige middelen is te veranderen naar categorie B. Categorie C. Voor grondgebonden woningen en appartementen: In deze categorie kunnen we denken aan een van de twee huisgenoten die volledig afhankelijk is van een rolstoel en ook meer ruimte nodig heeft om in een woning te kunnen blijven wonen zonder dat directe hulp van derden constant nodig is. Dit type woning moet meer ruimte hebben om met een rolstoel zich door de gehele woning te kunnen bewegen. Alle voorzieningen dienen dan ook vloergebonden te zijn. Dit betekent dat grondgebonden woningen slechts in aanmerking komen als het een bungalow betreft. Bij appartementen zal in het algemeen sprake zijn van vloergebondenheid (m.u.v. maisonnettes). Alle onder de categorieën A en B vermelde eisen gelden ook voor categorie C. Aanvullend gelden nog de volgende eisen: - Voldoende ruimte in de gehele woning voor rolstoel gebruik. - Gangen voldoende breed om ook zonder probleem een bocht te kunnen nemen en na elke bocht ten minste een recht gedeelte van 1,95m. - Deuren dermate geplaatst dat rolstoelgebruikers niet gehinderd worden bij het openen hiervan en er mag geen overlapping van de deuren zijn. - Voorzieningen voor opbergen en opladen accu van een scootmobiel. - Toegankelijkheid voor scootmobiel tot de woning. Categorie D. Bij deze woningen gaan we er van uit dat één van de partners verdere hulp en of hulpmaterialen nodig heeft en dat de andere partner minder afhankelijk is van hulp. Deze woningen moeten voldoen aan eisen die gelden voor categorie C aangevuld met de volgende eisen: - Grondgebonden woningen en appartementen. - Hier dienen alle faciliteiten zoals slaapkamer, badkamer en toiletruimte op één etage gesitueerd te zijn. - Al deze ruimtes dienen zodanig ruim van opzet te zijn dat hulpbiedenden met de benodigde hulpmiddelen zonder problemen hun werk moeten kunnen uitvoeren. - Deuren en gangen dienen zodanig uitgevoerd en gepositioneerd te zijn dat dit geen obstakel vormt voor de manoeuvreerbaarheid van de hulpmiddelen. De diverse in het voorafgaande vermelde eisen hebben we samengevat in de als bijlage opgenomen matrix. Etten-Leur, 24 mei 2013, De Werkgroep definitie seniorenwoningen. Pluswoningen (Senioren-/Wmo-proof) 4