Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege Q&A Voorstel reglementering maximale geluidsniveaus muziek Waarom dringt een reglementering zich op? Er zijn geen normen voor het maximale geluidsniveau op allerhande muziekevenementen. Op dit moment bevat VLAREM alleen regelgeving over hinder. Dat betekent dat alleen bij klachten over burenhinder ten gevolge van luide muziek opgetreden kan worden. Op welke reglementering moet men tot nu toe terugvallen? Momenteel staan er in VLAREM geen limieten voor geluidsniveaus van muziek in een inrichting (ook tenten of openluchtactiviteiten). VLAREM is tot nu toe gericht op hinder en regelt de niveaus in de omgeving van inrichtingen, niet in de inrichtingen zelf. Vandaag kan het college van burgemeester en schepenen bij de toelating van een muziekactiviteit wel voorwaarden opleggen wat het geluidsniveau en de duur van de muziekactiviteit betreft. Ontstaansgeschiedenis van de wetgeving Oorspronkelijk was het KB van 24 februari 1977 van toepassing op alle mogelijke muziekactiviteiten met elektronisch versterkte muziek en gold het zowel voor private als openbare inrichtingen. In de inrichting was een geluidslimiet van 90 db(a) van kracht (beperking gehoorschade bezoekers en eventueel werknemers), in de buurt (beperking overlast bij de omwonenden) waren de toegelaten limietniveaus afhankelijk van het oorspronkelijk aanwezige achtergrondgeluidsniveau. Omwille van de hinder die dancings e.d. veroorzaken voor de omwonenden, werden in 1991 lokalen met een dansgelegenheid met een totale oppervlakte van > 100 m² als ingedeelde inrichting in VLAREM opgenomen (rubriek 32 Ontspanningsinrichtingen en schietstanden ). Om interpretatieproblemen te verhelpen werd de exacte omschrijving van de rubriek in de jaren daarna nog enkele keren gewijzigd. De huidige omschrijving is in bijlage 1 opgenomen. Voor de feestzalen en lokalen die ingedeeld zijn, geldt het volgende (VLAREM II, hoofdstuk 5.32): - De algemene bepalingen aangaande de beheersing van geluidshinder (VLAREM II, hoofdstuk 4.5) zijn van toepassing; - Voor nieuwe inrichtingen moet vóór de ingebruikname een akoestisch onderzoek worden uitgevoerd met metingen in de omgeving bij maximaal vermogen in de inrichting, om na te gaan of aan alle geluidsvoorwaarden is voldaan. Voor de niet-ingedeelde inrichtingen bleef het KB van 24 februari 1977 gelden (omzendbrief van 20 maart 1997 betreffende VLAREM-subrubriek 32.1. Feestzalen met een dansgelegenheid ) In mei 1997 werd het KB van 24 februari 1977 gewijzigd voor het Vlaamse gewest (toevoeging van een artikel 4bis). Voor muziekactiviteiten in een openbare inrichting, andere dan een ingedeelde inrichting, en waarbij muziek werd geproduceerd ter gelegenheid van kermissen, carnavals, muziekfestivals, fuiven en andere bijzondere feesten of festiviteiten, waren de artikelen 2 en 3 van het KB (90 db(a) in de inrichting en limieten voor het 1
geluidsniveau in de buurt) niet meer van toepassing op voorwaarde dat de activiteit erkend was door de Vlaamse minister van Leefmilieu. In april 1999 is dit artikel 4bis opgeheven en vervangen door het VLAREM II - hoofdstuk 6.7 Niet-ingedeelde muziekactiviteiten, waarbij de erkenning door de minister werd vervangen door een toelating van het college van burgemeester en schepenen van de gemeente waar de activiteit plaatsgrijpt. Limieten voor geluidsniveaus zijn in hoofdstuk 6.7 niet opgenomen. Het college kan echter bijkomende voorwaarden opleggen wat het maximum toegelaten geluidsniveau en de duur van de muziekactiviteit betreft. VLAREM is een milieuwetgeving en in die zin vooral een immissiewetgeving. Het regelt de niveaus in de omgeving van inrichtingen, niet in de inrichtingen zelf. De norm hangt onder andere af van het soort gebied op het gewestplan, deel van de dag, lokaal akoestisch klimaat, datum van de bouwvergunning en moet per inrichting berekend worden. Wat was de aanleiding om een reglementering uit te werken? Al jaren groeit de maatschappelijke gevoeligheid voor problemen met geluid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zegt daarover: Er is wereldwijde ongerustheid over het effect van luide muziek en impulsgeluiden op jonge mensen die regelmatige bezoekers zijn van concerten, discotheken, speelhallen, bioscopen, pretparken en andere evenementen. Op deze evenementen wordt vaak een geluidsniveau van 100 db L Aeq gehaald. Dergelijk geluidsniveau kan leiden tot een aanzienlijk gehoorverlies na veelvuldige bezoeken. De blootstelling van werknemers aan hoge geluidsniveaus is geregeld in de arbeidswetgeving. Ook voor regelmatige bezoekers zouden deze standaarden moeten gelden. Regelmatige bezoekers zouden niet mogen blootgesteld worden aan geluidsniveaus hoger dan 100 db L Aeq en dit gedurende een periode van 4 uur en minder dan 4 keer per jaar. Om acuut gehoorverlies te vermijden, moet de L Amax beneden 110 db blijven. In de zomer van 2009 barstte in Vlaanderen een publiek debat los over geluidsniveaus op muziekevenementen en toenemende gehoorschade. Aanleiding was o.m. de afscheidsbrief van een jongeman van 29 jaar uit Essen die zelfmoord had gepleegd omdat hij niet meer kon leven met de zeer zware gehoorschade die hij opgelopen had tijdens zijn studententijd. In zijn aangrijpende afscheidsbrief wees hij jongeren op het gevaar van luide muziek. In diezelfde zomer van 2009 haalde een concert van de groep My Bloody Valentine op Pukkelpop zo n hoog volume, dat er publieke verontwaardiging ontstond. Audiologen trekken al jaren aan de alarmbel over de gevolgen van luide muziek. 1 op de 4 verlaat volgens prof. Vinck een festival met gehoorschade. Velen komen uiteindelijk bij een oorspecialist terecht. Ook na het charter dat de festivalorganisatoren in 2010 ondertekenden met een maximum van 103dB(A) aan de mengtafel werden vele gevallen van gehoorschade opgetekend. Verschillende daarvan kwamen ook in de pers (bv. lezersbrieven Humo). Waarom is dit een bevoegdheid van Leefmilieu en niet van Volksgezondheid? Geluid en geluidsoverlast vallen onder Leefmilieu. Het is dus onder die bevoegdheid dat er normen kunnen gereglementeerd worden. Gehoorschade heeft uiteraard met Volksgezondheid te maken. Daarom werkt Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege 2
voor preventie in dit dossier nauw samen met Vlaams minister van Volksgezondheid Jo Vandeurzen. Op welke manier wordt het publiek nu al geïnformeerd? De afgelopen jaren hebben verschillende instanties zoals provinciale jeugddiensten (bijv. Limburg campagne All Ears ), gemeenten en ziekenfondsen initiatieven ontwikkeld om het publiek te sensibiliseren over het gevaar van (te) luide muziek voor het gehoor. CM Waas en Dender ontwikkelde in 2010 de preventiecampagne Ga uit. Plug in. Hoe is het overleg met specialisten en mensen met praktijkervaring verlopen? Naar aanleiding van de gebeurtenissen in de zomer van 2099 verklaarde minister van Leefmilieu Joke Schauvliege tot een breed gedragen oplossing te willen komen. Daarom bracht ze op 1 december 2009 op een eerste rondetafelconferentie alle belanghebbenden met kennis en ervaring op het terrein, samen. De rondetafelgroep bestond uit o.m. oorspecialisten, geluidsdeskundigen en technici, organisatoren, zaaluitbaters, discotheken, de jeugdsector, gemeentediensten en andere overheden. Op die eerste bijeenkomst rees de vraag naar een duidelijke wetgeving. Na een grondige screening van binnen- en buitenlandse wetgeving werden in het voorjaar van 2010 enkele modellen in werkgroepen afgetoetst. Vervolgens werd de RIA (Reguleringsimpactanalyse) opgemaakt en vonden in het najaar van 2010 nog verschillende gesprekken met specialisten plaats. Dat alles resulteerde in een voorstel om VLAREM aan te passen. Het voorstel van de minister is het resultaat van verschillende overlegmomenten met vele betrokkenen. Waarom wordt er met drie categorieën gewerkt? Er is voor een getrapt systeem gekozen. Uit de werkgroepen bleek niet nodig dat elke activiteit even hoge geluidsniveaus haalt. De eerste trap geldt voor activiteiten met een maximaal geluidsniveau tot 90 db(a). In de tweede categorie zitten muziekactiviteiten tussen 90 db(a) en 95 db(a). In de derde categorie kan een max. geluidsniveau gehaald worden tot en met 100 db(a). Hoe hoger het geluidsniveau, hoe meer flankerende maatregelen waaraan men moet voldoen. Zou het niet makkelijker zijn met 1 categorie met 1 maximaal geluidsniveau? Eén categorie zou nadelig zijn voor kleinere muziekactiviteiten die een max. niveau halen van bijvoorbeeld 90 of 95 db(a). Het getrapt niveau wil ook een stimulans zijn om te kiezen voor categorie 1 of 2. Bijvoorbeeld fuiven van de jeugdbeweging in een klein lokaal. Het begrip muziekactiviteit is ook zeer ruim. Het omvat grote en kleine evenementen, live en niet-live optredens, permanente inrichtingen en tijdelijke activiteiten. Er zijn festivals, 3
concerten, fuiven, discotheken, danscafés, lokale festiviteiten. Met het getrapt systeem kunnen we dit zeer brede gamma beter coveren. Dat betekent een uniforme wetgeving die toch mogelijkheden laat om te differentiëren naar aard en grootte van de activiteit. Waarom is het maximaal geluidsniveau 100 db(a)? Aan de ene kant pleiten oorspecialisten voor maximaal 95 db(a). Aan de andere kant hebben de festivalorganisatoren vorig jaar een charter afgesloten met een maximum van 103dB(A). Dat charter is goedbedoeld maar tegelijk vrijblijvend. Bij de voorbereiding van de reglementering zijn verschillende buitenlandse wetgevingen bestudeerd. In verschillende Europese landen zoals Zwitserland en Zweden geldt een maximum van 100 db(a), in Duitsland 99 db(a). Verschillende betrokkenen bij het overleg zoals de discotheeksector of het Muziekcentrum hebben aangegeven perfect te kunnen werken met een maximum van 100 db(a). Vlati, de Vlaamse tinnitus- en hyperacusisvereniging, vindt dit een goed voorstel. Ook de audiologen juichen dit toe. (zie ook boven: advies WHO) Als het verplicht wordt om het geluidsniveau continu te meten, moet iedereen zich dan een meettoestel aanschaffen? Meten van het geluidsniveau is niet meer dan normaal. Je kan het vergelijken met een snelheidsmeter in een wagen. De chauffeur kan niet weten hoe snel hij rijdt zonder snelheidsmeter op het dashboard. Hetzelfde geldt voor de DJ of geluidstechnicus. Zonder het geluidsniveau te meten, kan hij onmogelijk weten hoe luid hij precies speelt. In het voorstel van minister Schauvliege zal er continu gemeten moeten worden in de drie categorieën, behalve voor de niet-ingedeelde inrichtingen in categorie 1. Sommige inrichtingen beschikken al over een meettoestel, ook enkele DJ s en de meeste geluidstechnici zijn daarmee uitgerust. Bepaalde provincies en gemeenten beschikken op dit moment al over meettoestellen die kunnen uitgeleend worden. In sommige is het zelfs gratis. Het is dus zeker niet de bedoeling dat bijvoorbeeld een jeugdbeweging die 1x per jaar een fuif organiseert, zich een meettoestel aanschaft. De financiële implicaties van de verplichting om te meten, worden ook bekeken in de RIA (Reguleringsimpactanalyse). Is het niet tegenstrijdig om een geluidsgrens te bepalen en dan het aanbieden van oordoppen te verplichten? 4
Volgens audiologen is een blootstelling aan 90 db(a) gedurende 4 uur per week aanvaardbaar. In categorie 1 is daarom het ter beschikking stellen van oordoppen door de organisator niet verplicht. In categorie 2 en 3 zijn de geluidsniveaus van die aard dat er een kans op gehoorschade is o.a. langdurige blootstelling. Daarom is het aan te raden om oordoppen te dragen die moeten voorhanden zijn (al dan niet gratis). Waarom worden er geen normen opgelegd voor de oordoppen? Het is moeilijk om specificaties van demping op te leggen. Er zijn veel verschillen qua dempend vermogen en prijs. De oordoppen voor éénmalig gebruik die op de markt zijn, dempen 10 à 15 db. Moet de concertorganisator zich dan een machine voor oordopjes aanschaffen? Moet hij dat zelf betalen? Of kan hij daar steun verwachten van de overheid? In categorie 2 mogen oordopjes tegen een vergoeding aangeboden worden, in categorie 3 gratis. De organisator bepaalt zelf hoe hij dat doet. Bijvoorbeeld aan de ingang of aan een standje op het muziekevenement. In sommige zalen staan al automaten met oordopjes. Er is ook samenwerking met ziekenfondsen. Zo heeft het Clubcircuit, een koepel van elf Vlaamse onafhankelijke muziekclubs en concertorganisatoren, in 2010 automaten met oordopjes geplaatst en een campagne uitgewerkt in samenwerking met de CM. Sponsoring biedt ook mogelijkheden. In Vooruit in Gent is er voor de oordoppenautomaat een samenwerking met Bond Moyson. De financiële implicaties van de verplichting om oordoppen aan te bieden, worden ook bekeken in de RIA (Reguleringsimpactanalyse). Sommigen beweren dat het voorstel leidt tot bijkomende complexe administratie Voor de festivals en de vaste installaties is er eigenlijk geen probleem van administratieve lasten. Het is wel een technische uitdaging om zich aan te passen. Voor jeugdhuizen enz.: hier zal de administratie LNE de lokale overheden sensibiliseren. Een aanvraag voor een fuif hoeft niet noodzakelijk complex te zijn: men moet enkel aangeven voor welke categorie men opteert, waarbij de administratieve en technische voorwaarden voor categorie 2 voor een klassieke jeugdfuif zeker kunnen gehaald worden. Gemeentebesturen kunnen hier via een fuifloket of evenementenloket een belangrijke ondersteunende rol spelen. Zoals met elke nieuwe regelgeving, zal het even gewenning vragen. Hoe zit het met de handhaving? Welke boetes kunnen opgelegd worden? De nieuwe wetgeving zal gehandhaafd worden volgens het Milieuhandhavingsdecreet. Dat wil zeggen dat overtredingen strafrechtelijk of administratief vervolgd kunnen worden. 5
Het niet nakomen van administratieve verplichtingen zoals het registreren van het geluidsniveau en de opmaak van grondplan en geluidsplan zullen als milieu-inbreuk geverbaliseerd worden. Het niet nakomen van de niet-administratieve verplichtingen zoals het maximaal geluidsniveau zullen als milieumisdrijf geverbaliseerd worden. Wie wordt verantwoordelijk gesteld? De organisator of de zaaluitbater is verantwoordelijk voor het geluidsniveau. Zij kunnen in hun contracten met personen, artiesten of verenigingen het maximale geluidsniveau opnemen. Hoe moet het nu verder met dit voorstel? Zoals al gezegd kunnen al diegenen die bij het voorafgaand overleg betrokkenen waren tot vrijdag 11 februari hun ev. opmerkingen overmaken aan milieuhinder@vlaanderen.be Departement LNE, Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid Daarna zal minister Schauvliege op basis van alle reacties bekijken of er aanpassingen nodig zijn en of er al dan niet nog overleg nodig. De definitieve tekst zal door de Vlaamse Regering goedgekeurd worden. Bedoeling is dat de nieuwe reglementering tegen de zomer ingaat. U vindt het volledige voorstel op www.jokeschauvliege.be Een reactie na Q-music uitzending Ornelis & Roegiers: Sven (Ornelis) heeft schrik dat de sfeer gaat verdwijnen wanneer de muziek wat stiller moet, hij zegt zelfs om kwart over acht vandaag dat het dan niet meer 'gezellig' is, dat hij dan 'stopt met plaatjes draaien'. Wel, misschien dient hij zich eens de vraag te stellen of hij het nog gezellig zou vinden indien zijn 13-jarige zoon na 'Rock for London' (zijn eerste sfeer-concert...) in de REFTER (!) van de school, thuiskomt met gehoorschade en tinnitus (oorsuizen), waardoor hij last heeft om te slapen en te studeren. Zou hij het gezellig vinden om dan met zijn zoon naar het militair hospitaal te moeten om daar 10 beurten van 2 uur in een hyperbare zuurstoftank te moeten zitten, medicatie te moeten nemen (cortisone, nicotinezuur,...) en tinnitus retraining therapy te moeten volgen. Weet Sven dat gehoorschade en tinnitus definitief kunnen zijn? Ons overkwam het op 15 oktober 2010, de gehoorschade heeft zich wat hersteld, maar de tinnitus is er nog steeds... En ja Sven, dit is geschreven door een mama, jammer dat je zo'n belangrijke problematiek weglacht met woorden als 'je bent net mijn moeder, die zei ook steeds zet de muziek wat stiller'. 6