Bldz. 12 Kennismaken met De Accordeon.we beginnen met de linkerkant Welkom in de accordeonwereld! Nu gaat de ontdekkingsreis dus beginnen.zoek een prettige oefenplaats uit. De stoel moet lekker zitten en niet te hoog zijn (geen slingerbenen!) Hij mag niet door zijleuningen inklemmen, omdat je aan beide zijden plaats nodig hebt; vooral heb je links ruimte nodig om de luchtbalg te openen. Velen spelen liever staand: dat is geen probleem als je instrument daarvoor niet te groot en te zwaar is. Voor dit boek is een muziekstandaard de beste plaats. [tip] Als je met de CD wil werken, moet de afstandsbediening bij de hand zijn. Het instrument omdoen Neem het instrument uit de koffer. De balg is boven en beneden met sluitriempjes gezekerd; deze moeten tijdens transport en bij het om- en afdoen dicht zijn, want de balg is kwetsbaar en mag niet geforceerd worden. Kontroleer daarom of de sluitriemen dicht zijn, maak ze dicht en hang het instrument om; toetsen rechts en knoppen links. [let op] Zijn de rugriemen goed afgesteld? Ze moeten je niet afknellen, maar de accordeon moet ook niet rondslingeren. Wanneer je met twee handen speelt heb je geen hand vrij om iets vast te houden. De linkerhand word door de zijriem gestoken. De riem moet op de rug van de hand liggen, zo'n beetje waar het polshorloge is (die hindert bij het spelen en kan beter af!). [let op] zit de zijriem strak genoeg? Als je accordeon een beetje modern is bevindt zich bovenop een afstel-schoefwiel, waarmee de zijriem vaster of strakker kan worden afgesteld. Stel de riem dusdanig af opdat de hand nog net makkelijk ingestoken kan worden. Bij sommige modellen is geen stelschroef aanwezig en moet de riem met wat geknutsel op de juiste stand worden afgesteld [tip] een trucje kan bij nood hulp bieden: plak met textieltape een opgevouwen stofdoek of keukendoek aan de binnenkant van de zijriem. Dit kan voor het eerste begin een noodoplossing zijn. De CD Als je met de CD wilt werken, maak dan nu de CD-speler startklaar [CD 1] Op track 1 hoor je als verwelkoming de compositie musette 2001, wat één der laatste stukken uit dit boek is. Voor jou is dat nu nog even toekomstmuziek. Track 2 (nog niet starten) zal je door de eerste oefeningen begeleiden.
Bldz. 13 De Luchtknop Nu kan je de balgriempjes boven en beneden losmaken [let op] vergeet niet steeds de balgriempjes weer vast te maken tijdens pauzeren of afnemen Naast het feitelijke knoppenveld ligt, binnen bereik van de duim, de luchtknop. Deze geeft geen toon, maar doet dienst als ontluchtingsklep. Druk met de duim de luchtknop in (ik noem het nu L ) en houdt ingedrukt en trek de balg wijd uit ( ) en weer dicht ( ). Probeer dat een paar maal uit. Je hoort nog geen toon, alleen het ruisen van de lucht maar je kunt nu voelen hoe het instrument uitgetrokken en dichtgedrukt aanvoelt. Maak nog maar een paar ademtochten. Men begint altijd vanuit de dichtgedrukte balg te spelen. Altijd wanneer je geluidloos de balg wilt dichtmaken moet je de luchtknop gebruiken. De Bastoon C Ongeacht hoeveel basknoppen je instrument heeft: de bastoon C (min of meer in het midden van het basveld) is altijd gemerkt. Hij heeft een kuiltje, dat men duidelijk kan voelen. Heeft de accordeon 60 bassen of meer, dan zijn nog twee basknoppen gemarkeerd, echter op een andere manier: zij zijn geribbeld. Dat maakt de orientering bij grotere insturmenten makkelijker. Zoek de bastoon C op je eigen instrument. Druk hem met de ring- of middelvinger in, houdt ingedrukt en trek dan de balg wijd open( ) en weer dicht ( ). Probeer dat een paar keer met rustige en groter ademtochten. [CD 2.1] Start track 2 op de CD Luister naar de opname. Is het dezelfde toon die daar klinkt? Kun jij ook zulke rustige ademtochten met de balg maken? Zo niet: zet de CD op pauze en probeer het net zolang tot je tevreden bent. Zo ja: zet de CD op pauze en ga door met de volgende oefening.
Bldz. 14 De Bastoon C Kort gespeelde tonen Dit deer moet de bastoon C meerdere keren kort en duidelijk ingedrukt en weer losgelaten worden, zonder de luchtstroom te onderbreken. Vier korte tonen bij uittrekken, dan vier korte tonen bij dichtdrukken, dan Vier korte tonen bij uittrekken, en een lange slottoon bij dichtdrukken grafisch ziet dat er dan zo uit: [CD 2.2] Start de CD vanuit de pauzestand (track 2.2; 00:45) en luister naar de oefening. Is het je gelukt om de bassen net zo kort en duidelijk te spelen? Zo niet: Zet de speler weer op pauze, en probeer het net zolang tot je tevreden bent zo ja: zet de speler op Pauze en ga met de volgende oefening verder. Vingerzetting In de volgende oefeningen moeten meerdere vingers worden gebruikt en meerdere knoppen gespeeld. Om te vermijden dat alles door elkaar gaat wordt bij iedere toon de vingerzetting gezet. Zoals bij pianonotatie gebruikelijk worden de vingers van 1 (duim) tot 5 (pink) genummerd. Het overeenkomstige nummer wordt bij de knopnaam of noot geschreven welke vinger de toon moet spelen. De 1 komt bij de linkerhand op de accordeon niet voor, want de linkerduim speelt maar een enkele knop: de luchtknop.
Bldz. 15 De bastoon C en zijn buren In de loodrechte rij boven en onder de C bevinden zich andere bastonen. De bovenburen heten G en D;n de onderbuur is de toon F. Alle bastonen worden in de knopnamen met een grote letter aangegeven. Plaats de hand dusdanig dat de ringvinger (4) op knop C ligt, de pink (5) op knop F, de vingers 3 en 2 op de knoppen G den D (zie de schets links). Speel dan de volgende melodie met korte, duidelijke bastonen (alleen de slottoon van elke regel is lang): [CD 2.3] Speel de melodie een aantal malen totdat je de indruk hebt dat je het goed doet. Start de CD vanuit pauze (track 2:01:22) en luister naar de oefening op de CD. Klinkt het hetzelfde als wat jij speelde? Zo niet: zet de speler op pauze en ga door met oefenen tot het goed is, zo ja: zet de CD-speler op pauze en ga verder met de volgende oefening.
Bldz. 16 De bastonen met hun majeur- accoorden Begeleiding bestaat niet alleen uit bastonen. Het wordt spannend wanneer bastonen en accoorden afwisselend worden gespeeld. Wat is een accoord? Accoorden ontstaan als 3 (of meer) tonen op zinvolle wijze samenklinken. De belangrijkste accoord-typen zijn het majeur- en het mineuraccoord. Het mineuraccoord zal je in hoofdstuk 2 leren kennen, het majeuraccoord nu meteen! Het is niet moeilijk om op de accordeon met accoorden te werken. Direkt naast de Bastoon C vind je de knop die het C-majeuraccoord laat klinken. Overeenkomstig ligt het G-majeuraccoord naast de G en het F-majeuraccoord naast de F. (Het D-majeuraccoord hebben we voorlopig nog niet nodig) De knopnaam voor het C-majeuraccoord wordt met de kleine letter c aangeduid, overeenkomstig worden de buur-accoorden met f en g aangemerkt. Alle accoorden worden in de knopnamen met een kleine letter aangegeven. Oefening: Bastonen en accoorden spelen Plaats de hand weer dusdanig dat de ringvinger (4) op knop C ligt, de pink (5) op knop F, de vingers 3 en 2 op de knoppen G den D (zie de schets links, binnen de omraming). Het omraamde deel is bij de volgende oefeningen de vingerparkeerplaats, dat betekent: iedere vinger die niets hoeft te doen moet op zijn parkeerplaats (of zo dicht mogelijk daarbij) liggen. 1. Afwisseling van bastoon en accoord in G-majeur: Vinger 3 speelt de bastoon G; vinger 2 komt erbij en speelt het accoord g. (Bas en accoord duidelijk en kort spelen, alleen de laatste bastoon klinkt lang uit. 2. Afwisseling van bastoon en accoord in C-majeur Vinger 4 speelt de bastoon, vinger 3 komt erbij en speelt het accoord c.
3. Afwisseling van bastoon en accoord in F-majeur: bldz. 17 vinger 5 speelt de bastoon F, vinger 4 komt erbij en speelt het f accoord. Wel, waar is nu de wijsvinger? In de buurt van de parkeerplaats of ergens ver in de lucht???? Stop af en toe even, opdat de hand zich ontspant en alle vingers weer hun parkeerplaats vinden. In het begin stribbelen de vingers 5 en 4 van de linkerhand vaak tegen om samen te werken. Niet getreurd, hoe verder je geoefend raakt zal de pink steeds minder gebruikt worden dan zijn collega's. Nu gaat het er echter om je vingers van meet af aan goed te laten samenwerken. 4. Een reeks accoorden in samenhang spelen: Na deze inleidende oefeningen ben je goed voorbereid om een echte accoordenreeks te proberen. Nu wordt niet meer gewisseld tussen een enkele bastoon in zijn accoord, maar er komen achtereenvolgend verschillende bastonen met hun majeur-accoorden voor. [tip] Train de vingers zo vroeg mogelijk ontspannen te werken. Iedere vinger die niets te doen heeft moet geen gaten in de lucht gaan boren maar op zijn parkeerplaats (of zo dicht mogelijk daarbij) uitrusten. [CD 2.4] Start de CD uit de pauze (track 2; 02:42) en luister weer naar het voorbeeld op de CD. Komt het een beetje overeen?? De oefeningenreeks van track 2 stopt hier. Voordat je verder gaat moet je de hier getoonde volgorde van bastonen en accoorden oefenen totdat je je zeker voelt. Dan ben je in staat om eenvoudige melodieen in de toonsoort C-majeur met de linkerhand te begeleiden, Je linkerhand is nu vaardig genoeg om de rest van hoofstuk 1 te spelen! Alles onder controle? Wil de rechterhand de accordeon vasthouden? Doe het niet, het is onzin. Als je het gevoel hebt dat dat nodig is houdt je het instrument te verkrampt vast, of de rugriemen zijn te los. De linkerhand moet hard werken: gelijktijdig de balg bedienen en knoppen drukken. Let op dat je niet verkrampt! De bal van de duim moet tegen het instrument blijven aanliggen. Bij het uittrekken moet niet de hele hand, maar alleen de rug van de hand naar buiten gaan! Maak in geval van twijfel de zijriem nog wat strakker. [tip] Op de volgende bladzijde meer over de juiste houding van het instrument.
Bldz. 18 De beste houding voor de accordeon Nadat je je door de eerste oefeningen heen hebt geworsteld is het tijd voor een adempauze. Kijk eens voor je verder gaat of je het instrument goed draagt. Kleine accoordeons zijn even makkelijk zittend of staand te bespelen. De balg niet krampachtig horizontaal naar links trekken, maar laat hem de zwaartekracht volgend in een lichte boog naar beneden zwenken. Natuurlijk niet te ver, want dan verlies je alle controle over de basknoppen. Met grotere instrumenten oefent, en speelt men het meest zittend. Daarbij is het grootste probleem: Waar blijft de balg? Je moet vermijden dat de balg bij het uittrekken over de broek schuurt. Stel de r echter rugriem iets ruimer af dan de linker, zodat het instrument links van het midden komt. Je kunt dan de rechter kast van de accordeon op de linker bovendij laten rusten en de balg ongehinderd naar buiten bewegen. Wanneer je later voldoende zeker van je zaak bent zal niemand je verbieden alle mogelijke decoratieve fratsen te maken: de hoofdzaak daarbij blijft om de controle over de basknoppen niet te verliezen.