Kenniskring Entree van zorg Derde bijeenkomst, 5 november 2013 Groningse zorg voor jeugd en (multiprobleem)gezinnen
Programma 1. Opening Lucienne van Eijk 2. Foto van de zorg voor jeugd Marieke Nanninga 3. Invloed van ouder- en gezinsfactoren op zorggebruik Marieke Nanninga 4. Effectiviteit van hulpverlening aan multiprobleemgezinnen 5. Afsluiting Anja Holwerda Lucienne van Eijk
Programma 1. Opening Lucienne van Eijk 2. Foto van de zorg voor jeugd Marieke Nanninga 3. Invloed van ouder- en gezinsfactoren op zorggebruik Marieke Nanninga 4. Effectiviteit van hulpverlening aan multiprobleemgezinnen 5. Afsluiting Anja Holwerda Lucienne van Eijk
Foto van de zorg Aanleiding 14-22% jeugd heeft lichte tot serieuze emotionele en/of gedragsproblemen Niet alle jeugd met problemen krijgt daarvoor zorg Tevens groei van zorggebruik Inzicht krijgen in wie zit waar in zorg en waarvoor?
Foto van de zorg Doelgroep: Jeugdigen tussen 0-23 jaar met gedragsmatige en emotionele problemen die zorg kregen tussen 1 juni 2011 en 1 juni 2012 Drie informatiebronnen: 1. 13 cliëntregistratiebestanden (N=18.367) 2. TakeCare T1 (N=1.118) 3. Digitale vragenlijsten thuiszorg (N=155)
Foto van de zorg TakeCare provincie Groningen Hoeveel jeugdigen kregen zorg? Van de 168.505 jeugdigen kregen 34.945 een vorm van zorg = 20,7%
Foto van de zorg TakeCare provincie Groningen Welke zorg ontvingen jeugdigen? Licht pedagogische hulpverlening 65,6% Ambulant 30,9% Dagbehandeling 0,2% Pleegzorg 0,8% Residentieel 0,9% Gesloten/Justitiële Jeugdzorg 1,6%
Foto van de zorg TakeCare provincie Groningen Hoe zijn de jeugdigen in zorg gekomen? Huisartsen: van de 5.558 jeugdigen in het voedingsgebied 606 gezien = 10,9% van de 606 jeugdigen werden 266 doorverwezen = 43,9%, voornamelijk naar jeugd-ggz (90%)
Foto van de zorg TakeCare provincie Groningen Hoe zijn de jeugdigen in zorg gekomen? Bureau Jeugdzorg: verwijst voornamelijk naar geïndiceerde jeugdzorg (63%), gevolgd door jeugd-ggz(24%) en LPH(13%)
Foto van de zorg TakeCare provincie Groningen Verschilt de problematiek van de jeugdigen per zorgtype? Aantal jeugdigen in SDQ-categorieën normaal, grensgebied en verhoogd, naar zorgtype
Foto van de zorg TakeCare provincie Groningen Welke problemen spelen er in de omgeving van jeugdigen in zorg? Risicokenmerken: laag inkomen, eenoudergezin, laag opleidingsniveau moeder, allochtone achtergrond jeugd-ggz 34,3 32,5 22,9 10,3 geïndiceerde jeugdzorg 12,1 31,4 32,9 23,6 licht pedagogische hulp 34,6 28,8 21,5 15,1 0 20 40 60 80 100 geen één twee drie of vier
Foto van de zorg TakeCare provincie Groningen Provincierapportage: http://www.c4youth.nl/forum-transitie/documenten/ 20% jeugd in Groningen krijgt vorm van jeugdzorg
Deze bevindingen Verrassend of juist niet? Betekenis voor de transitie en transformatie? Betekenis voor de zorg voor jeugd in de nieuwe situatie ná de transitie?
Programma 1. Opening Lucienne van Eijk 2. Foto van de zorg voor jeugd Marieke Nanninga 3. Invloed van ouder- en gezinsfactoren op zorggebruik Marieke Nanninga 4. Effectiviteit van hulpverlening aan multiprobleemgezinnen 5. Afsluiting Anja Holwerda Lucienne van Eijk
Zorggebruik Invloed van ouder- en gezinsfactoren Aanleiding onderzoek zorggebruik, weinig inzicht in: invloed van sociale context kind op zorggebruik voor emotionele en gedragsproblemen gebruik van gehele zorg voor jeugd Inzicht krijgen in invloed van 1. sociale steun aan het gezin, 2. opvoedvaardigheden van de ouder en 3. bezorgdheid van de ouder
Zorggebruik Methode Data: TakeCare T1 data jeugdigen 4-18 jaar In-zorg (n= 1331) en referentiegroep (n=646) Vragenlijsten ouder/verzorger Zorggebruik kind: contact met zorg vanwege emotionele of gedragsproblemen van het kind: jeugdgezondheidszorg, jeugdzorg en jeugd-ggz
Zorggebruik Sociale steun aan het gezin Sociale steun Kans op zorggebruik voor kind Gecontroleerd voor: opvoedvaardigheden, bezorgdheid van de ouder, leeftijd, geslacht, etniciteit, problematiek kind, opleidingsniveau ouders en gezinssamenstelling
Zorggebruik Opvoedvaardigheden ouder Inconsistent disciplineren Slechte supervisie Positief opvoeden geen effect Kans op zorggebruik voor kind Effect slechter supervisie verdwijnt na controle voor opvoedvaardigheden, bezorgdheid van de ouder, leeftijd, geslacht, etniciteit, problematiek kind, opleidingsniveau ouders en gezinssamenstelling
Zorggebruik Bezorgdheid ouder Bezorgdheid ouder Kans op zorggebruik voor kind Gecontroleerd voor: opvoedvaardigheden, bezorgdheid van de ouder, leeftijd, geslacht, etniciteit, problematiek kind, opleidingsniveau ouders en gezinssamenstelling
Deze bevindingen Verrassend of juist niet? Betekenis voor de transitie en transformatie? Betekenis voor de zorg voor jeugd in de nieuwe situatie ná de transitie?
Programma 1. Opening Lucienne van Eijk 2. Foto van de zorg voor jeugd Marieke Nanninga 3. Invloed van ouder- en gezinsfactoren op zorggebruik Marieke Nanninga 4. Effectiviteit van hulpverlening aan multiprobleemgezinnen 5. Afsluiting Anja Holwerda Lucienne van Eijk
Effectiviteit van Hulpverlening aan Multiprobleemgezinnen Kenniskring d.d. 5 november 2013 Anja Holwerda, Daniëlle Jansen, Menno Reijneveld Sociale Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Groningen
Multiprobleemgezinnen in de boot: een metafoor In rustiger vaarwater Veilig Mensen om je heen Hulp dichtbij Weinig stress/conflicten Op de wilde zee Onrustig Onveilig Onbetrouwbaar Weinig sociale contacten Hulp is afwezig
Wat is nodig? Randvoorwaarden moeten geregeld zijn: zonder een goede boot krijg je niemand in rustig vaarwater; It takes two to tango : zowel gezinnen zelf (motivatie, doorzettingsvermogen) als omgeving en professionals (gids, toezicht en bereikbaarheid) hebben een rol; Vuurtoren is nodig voor het bepalen van de route, maakt zichtbaar of de juiste koers wordt gevolgd en fungeert als baken; Een onderhoudscontract is noodzakelijk en gericht op onderhoud boot, vaardigheden en samenwerking
Aanleiding onderzoek Participatiekansen voor multiprobleemgezinnen ernstig belemmerd voor zowel ouders als kinderen Lokale prevalentie multiprobleemgezinnengeschat op 1.5% in landelijke en 3.5% in stedelijke gebieden In Groningen-stad: minimaal 246 gezinnen (Intraval 2012: schatting 2005) Meer zicht nodig op multiprobleemgezinnenen de problemen die zij ondervinden Overzicht van effectieve interventies, werkzame componenten en randvoorwaarden ontbreekt
Doel Onderzoek Inzicht bieden in problematiek in en hulpverlening aan multiprobleemgezinnen Overzicht geven van werkzame (evidence-based) interventies gericht op voorkomen en reduceren van problematiek bij multiprobleemgezinnen In kaart brengen van blinde vlekken in bestaand wetenschappelijk onderzoek
Onderzoeksvragen 1. Wat zijn multiprobleemgezinnen? 2. Welke interventies zijn beschikbaar voor multiprobleemgezinnen? 3. Wat is de effectiviteit van interventies voor multiprobleemgezinnen? 4. Wat zijn kenmerken c.q. voorwaarden van interventies die zorgen voor een hogere effectiviteit?
1. Definitie multiprobleemgezinnen Gezin met minstens één volwassene en één kind van 0-18 jaar in gezamenlijk huishouden Problemen met de opvoeding van de kinderen én problemen op sociaal-economisch gebied en/of problemen op psycho-sociaal gebied De problemen zijn chronisch, complex en met elkaar verweven en vaak intergenerationeel
2. Beschikbare interventies Interventies gevonden in de wetenschappelijke literatuur: Home-visitation, Specialist family support teams, Families First, Webster-Stratton parenting program, Family Check Up, Community Care project, Parent Child Interaction Therapy, Case-management, Video Home training, Nurse Family Partnership, Wrap around Care Interventiesgevondenin de grijzeliteratuur: Functionele Familie Therapie (FFT), ParentalManagement Training Oregon (PMTO), FuntionalFamily Therapy, Intensieve Pedagogische Thuishulp (IPT), Voorwaardelijke Interventie in Gezinnen (VIG), Jeugdhulp Thuis, Intensieve ambulante gezinsbehandeling, 10 voor Toekomst, Gezinscoaching, Triple-P, Cognitieve gedragstherapie
3. Systematische Review: Methoden Doel Systematisch in kaart brengen van effectieve interventies voor multiprobleemgezinnen Inclusie criteria Type studies: RCTs en quasi-experimentele studies Type deelnemers: Gezinnen/ouders met minimaal één kind met meerdere problemen op verschillende leefgebieden Type interventies: Multifocus: gericht op zowel ouder als kind
3. SR: Uitkomstmaten Veel voorkomende uitkomstmaten: gezinsfunctioneren, opvoedcompetenties, psychische klachten/depressie, gedragsproblemen, verwaarlozing/mishandeling, ouder-kind communicatie/interactie, verslaving, huiselijk geweld, gezondheid en welzijn van ouder en kind. Onderbelichte uitkomstmaten: werk, inkomen, opleiding, huisvesting en sociale steun
3. SR: Resultaten Weinig kwalitatief goede studies Meeste interventies voor gezinnen met jonge kinderen, weinig voor adolescenten Interventies gericht op gedrag en gezondheid, nauwelijks op sociaal-economisch functioneren Interventies en follow-up vaak beperkte duur (< 12 maanden) Interventies weinig positieve resultaten, met name op langere termijn (> 12 maanden) Vroegtijdige uitval gezinnen grootste belemmering voor effectiviteit
4. Aanbevelingen Interventie voor multiprobleemgezinnen: - gericht op zowel ouder als kind(eren) - gericht op zowel gedrag en gezondheid als sociaal economisch functioneren Systeembenadering van belang: - ouder, kind en omgeving (familie, vrienden, buren, e.d.) - verschillende leefgebieden Langdurige ondersteuning nodig - soms intensief - soms op afstand / vinger aan de pols Randvoorwaarden: - één gezin, één plan, één professional met regie en doorzettingsmacht - samenwerking tussen instanties noodzakelijk - deskundigheidsbevordering en (werk)begeleiding
Deze bevindingen Verrassend of juist niet? Wat gebeurt er al in het Noorden? Betekenis voor de transitie en transformatie?
Programma 1. Opening Lucienne van Eijk 2. Foto van de zorg voor jeugd Marieke Nanninga 3. Invloed van ouder- en gezinsfactoren op zorggebruik Marieke Nanninga 4. Effectiviteit van hulpverlening aan multiprobleemgezinnen 5. Afsluiting Anja Holwerda Lucienne van Eijk
Bedanktvooruwdeelname! Contact Universitair Medisch Centrum Groningen/ Rijksuniversiteit Groningen Gezondheidswetenschappen AnjaHolwerda a.holwerda01@umcg.nl Daniëlle Jansen d.e.m.c.jansen@umcg.nl Marieke Nanninga m.nanninga02@umcg.nl C4Youth c4youth@umcg.nl www.c4youth.nl