Directoraat-generaal Wetgeving

Directoraat-generaal Wetgeving

VOORWOORD Het directoraat-generaal Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden adviseert de minister van Justitie over de materies burgerlijk recht, strafrecht en rechten van de mens. Haar activiteitenpalet is heel gevarieerd. Enerzijds werkt het DG mee aan de invoering van de regels van het intern recht. Belangrijk is dat in haar wettelijke activiteiten de internationale dimensie sterk aanwezig is. We kunnen dit illustreren aan de hand van het feit dat het directoraat-generaal continu bezig is met een honderdtal wets- en besluitontwerpen, terwijl zij tegelijk meewerkt aan de onderhandeling of de omzetting van een 50-tal internationale instrumenten. Anderzijds combineert het DG deze meer conceptuele activiteit met talloze operationele taken. Zo beheert ze individueel heel sterk van elkaar verschillende procedures zoals aanvragen tot naamsverandering of maatregelen in verband met wapenbezit. Ook in deze materie is de internationale dimensie sterk aanwezig. Denken we maar aan procedures zoals uitlevering, internationale kinderontvoeringen, Dit uitgebreid gamma aan bevoegdheden vereist dat het DG bevolkt is met uiterst deskundige medewerkers met een grote intellectuele mobiliteit. De diversiteit die het DG kenmerkt, gaat gepaard met een reële werkautonomie en een grote verantwoordelijkheid bij het beheer van de haar toegewezen taken. De directeur-generaal 2

INHOUD Directoraat-generaal (WL)... 4 Presentatie... 4 Missies... 4 Organogram... 5 Directie I - Burgerlijk Recht (WL1)... 6 Familierecht (WL11)... 6 Nationaliteitsrecht (WL12)... 6 Naams- en Voornaamsverandering (WL13)... 7 Internationale Adoptie (WL14)... 7 Burgerlijk Vermogensrecht (WL15)... 7 Internationale Samenwerking in Burgerlijke Zaken (WL16)... 8 Directie III - Strafrecht (WL3)...11 Beginselen van Strafrecht (WL31)...11 Bijzonder Inbreuken (WL32)...11 Internationale Samenwerking in Strafzaken (WL33)...11 Europees Strafrecht (WL34)...12 Internationaal Humanitair Recht (WL35)...12 Federale Wapendienst (WL36)...13 Horizontale diensten...14 Internationale Coördinatie (WL4)...14 Kennisbeheer (WL5)...15 Operationale Ondersteuning (WL6)...15 Burgerlijk Procesrecht (WL17)... 8 Directie II - Fundamentele Rechten (WL2)... 9 Rechten van de Mens (WL21)... 9 Economische Rechten (WL22)... 9 Voogdij (WL23)...10 Erediensten en Vrijzinnigheid (WL24)...10 Foto s : imagesource CD IS098 - family emotions imagesource CD IS105 - learning skills Corbis - Just Flags_RFCD 142 Corbis - crime & justice - vol.248 Photo Alto 164 - Teens Outdoors 3

Directoraat-generaal (WL) Presentatie Het directoraat-generaal Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden adviseert de minister van Justitie inzake burgerlijk recht, strafrecht en rechten van de mens. Missies Het DG WL is belast met: de voorbereiding van de wetgeving op vlak van intern recht en de deelname aan internationale en Europese onderhandelingen: - in burgerlijke zaken, daaronder begrepen burgerlijk recht, handelsrecht en gerechtelijk recht; - inzake strafrecht en strafprocesrecht; - inzake rechten van de mens; de toepassing in de praktijk van het burgerlijk recht (o.a. naams- en voornaamsverandering, nationaliteit, internationale wederzijdse rechtshulp in burgerlijke zaken, ontvoeringen door ouders, voogdij over niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, internationale adoptie, ) en het strafrecht (o.a. uitleveringen, rogatoire commissies, overbrenging van veroordeelde personen, wapenwet, ); de vertegenwoordiging van de Belgische staat bij de internationale controleorganen inzake de rechten van de mens, de uitoefening van de rol van nationale autoriteit en verbindingsambtenaar voor het Europees Comité inzake de voorkoming van folteringen (CPT), de coördinatie van de verslagen over de toepassing van de verdragen inzake de rechten van de mens in België; de machtiging van giften en legaten aan rechtspersonen - wanneer vereist - en de erkenning van stichtingen van openbaar nut en internationale verenigingen; de erkenning en het beheer van de erediensten en de vrijzinnigheden. 4

Organogram Directeur-generaal Coördinatiedienst Internationaal recht Operationele Steundienst Dienst Kennis-, Processen- en Informatiemanagement Directie I Burgerlijk Recht Directie II Fundamentele Rechten Directie III Strafrecht Dienst Familierecht en Burgerlijke Stand Dienst Nationaliteitsrecht Dienst Naams- en Voornaamsverandering Dienst Internationale Adoptie Dienst Burgerlijk Vermogensrecht Dienst Internationale Samenwerking in Burgerlijke Zaken Dienst Burgerlijk Procesrecht Dienst Rechten van de Mens Dienst Economische Rechten Dienst Voogdij voor de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen Dienst Erediensten en Vrijzinnigheid Dienst Beginselen van Strafrecht en Strafprocesrecht Dienst Bijzondere Inbreuken en Procedures Dienst Internationale Samenwerking in Strafzaken Dienst Europees Strafrecht Dienst Internationaal Humanitair Recht Federale Wapendienst 5

Directie I - Burgerlijk Recht (WL1) Deze directie bestaat uit de volgende diensten: Dienst Familierecht en Burgerlijke Stand (WL11) Dienst Nationaliteitsrecht (WL12) Dienst Naams- en Voornaamsverandering ( WL13) Dienst Internationale Adoptie (WL14) Dienst Burgerlijk Vermogensrecht (WL15) Internationale Samenwerking in Burgerlijke Zaken (WL16) Dienst Burgerlijk Procesrecht (WL17) Familierecht (WL11) De dienst Familierecht staat in voor het beheer van het wetgevend werk en de regelgeving op het domein van het familierecht en de burgerlijke stand. Meer bepaald omhelst dit de wetgeving in verband met de akten van de burgerlijke stand en de staat en bekwaamheid van personen, de wettelijke samenwoning, het huwelijk, de huwelijksontbinding, de afstamming, de adoptie, het ouderlijk gezag en de voogdij en het statuut van de wilsonbekwamen, alsook het internationaal privaatrecht betreffende deze (inter)nationale materies. Nationaliteitsrecht (WL12) De dienst Nationaliteitsrecht is bevoegd voor de eenvormige toepassing van het Wetboek van de Belgische nationaliteit. Daarbij wordt vertrokken vanuit het principe dat de minister van Justitie de bewaarder is van de Belgische nationaliteit. Concreet gaat het voornamelijk over individuele dossiers van nationaliteitskwesties. De dienst neemt hiertoe een standpunt in ten aanzien van een betwisting in een individueel geval die hem door een overheid of een particulier wordt voorgelegd (toekenning, verkrijging, verlies of herkrijging van de 6

Belgische nationaliteit door een persoon en desgevallend zijn familie). De dienst vervult ook een belangrijke informatietaak op dit vlak. Verder houdt de dienst Nationaliteitsrecht toezicht op de verklaringen inzake nationaliteit die bij de Belgische diplomatieke en consulaire autoriteiten worden afgelegd. Tot slot bereidt de dienst nieuwe wettelijke bepalingen inzake nationaliteitskwesties voor, voert hij die uit, en neemt hij deel aan internationale activiteiten op dit vlak. Naams- en Voornaamsverandering (WL13) De dienst Naams- en Voornaamsverandering behandelt aanvragen van particulieren die hun naam (daaronder begrepen de toevoeging van een naam) of hun voornaam willen veranderen. De dienst is eveneens belast met het beheer van de overeenkomstige wetgeving. Internationale Adoptie (WL14) Deze dienst treedt op als federale centrale autoriteit in het kader van de toepassing van het Verdrag van 's-gravenhage van 29 mei 1993 inzake de bescherming van kinderen en de samenwerking op het gebied van internationale adoptie. Deze dienst is ook bevoegd voor de erkenning van de beslissingen over totstandkoming, herroeping, herziening of omzetting van een adoptie uitgesproken in een vreemde staat. Burgerlijk Vermogensrecht (WL15) Deze dienst is bevoegd voor het beheer van het wetgevingswerk inzake burgerlijk vermogensrecht. Daaronder vallen: verbintenissenrecht, contractenrecht, burgerlijk aansprakelijkheidsrecht en zakenrecht, alsook internationaal privaatrecht met betrekking tot deze aangelegenheden, zowel op nationaal, Europees en internationaal vlak. De dienst behandelt ook individuele dossiers inzake de machtiging van giften en legaten aan rechtspersonen ingeval die machtiging vereist is. 7

Internationale Samenwerking in Burgerlijke Zaken (WL16) Deze dienst speelt de rol van centrale overheid ten opzichte van de corresponderen buitenlandse overheden en bestaat uit twee cellen. De eerste is voornamelijk bevoegd voor de behandeling van conceptuele en individuele dossiers met betrekking tot internationale instrumenten die gelden in het kader van internationale kinderontvoering en grensoverschrijdend omgangsrecht, en met betrekking tot justitiële samenwerking in burgerlijke zaken (het innen van onderhoudsuitkeringen in het buitenland, de betekening en de kennisgeving van akten, bewijsverkrijging in het buitenland, of rechtsbijstand). De tweede cel houdt zich bezig met het Europees justitieel netwerk inzake burgerlijke zaken en handelszaken. Burgerlijk Procesrecht (WL17) Deze dienst is bevoegd voor de voorbereiding van de nationale en internationale wetgeving inzake de burgerlijke rechtspleging en de bevoegdheden van hoven en rechtbanken van de rechterlijke orde. De dienst houdt zich ook bezig met de wetgeving betreffende het gebruik der talen in gerechtszaken en met het verstrekken van juridisch advies over deze aangelegenheden (daaronder begrepen de voorziening voor bevoegdheidsoverschrijding bedoeld in artikel 1088 van het Gerechtelijk Wetboek). 8

Directie II - Fundamentele Rechten (WL2) Deze directie bestaat uit de volgende diensten: Dienst Rechten van de Mens (WL21) Dienst Economische Rechten (WL22) Dienst Voogdij (WL23) Dienst Erediensten en Vrijzinnigheid (WL24) Rechten van de Mens (WL21) Deze dienst is belast met de uitwerking van de regels, de deelname aan internationale onderhandelingen, de verslaggeving, de stellingname en de opvolging van alle vragen die verband houden met de rechten van de mens (o.a. rechten van het kind, bescherming van de persoonlijke levenssfeer, racismebestrijding, foltering en vernederende behandelingen, bio-ethiek, bescherming van personen met een handicap). De dienst houdt zich verder ook bezig met de verdediging van de Belgische Staat in het kader van verzoekschriften die zijn ingediend door particulieren voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van de Raad van Europa en met de follow-up van de gewezen arresten. Economische Rechten (WL22) Deze dienst staat in voor het beheer van de wetgeving en regelgeving in verband met het Wetboek van Koophandel (met uitzondering van het maritiem recht), het Wetboek van Vennootschappen, het koninklijk besluit van 30/1/2001 ter uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen, de faillissementwet, de wet op het gerechtelijk akkoord, de wet op de handelagentuur en de vzw-wet van 27/6/1921 en haar uitvoeringsbesluiten. De dienst is verder ook belast met de erkenning van internationale vzw s en stichtingen van openbaar nut. 9

Voogdij (WL23) Deze dienst is bevoegd voor de invoering van een specifieke voogdij over nietbegeleide minderjarige vreemdelingen (jongeren onder 18 jaar) die kandidaatvluchteling zijn of zich op het Belgisch grondgebied of aan de grens bevinden zonder de vereiste machtigings-, toegangs- of verblijfsdocumenten. Erediensten en Vrijzinnigheid (WL24) Deze dienst is bevoegd voor de erkenning van de erediensten en is belast met het statuut van de bedienaars van de erediensten en de vertegenwoordigers van de Centrale Vrijzinnige Raad. Dit zowel op normatief vlak als op dat van het beheer van de personeelsdossiers. De afdeling houdt ook toezicht op de instellingen van de Centrale Vrijzinnige Raad. 10

Directie III - Strafrecht (WL3) Deze directie bestaat uit de volgende diensten: Dienst Beginselen van Strafrecht en Strafprocesrecht (WL31) Dienst Bijzondere Inbreuken en Procedures (WL32) Internationale Samenwerking in Strafzaken (WL33) Dienst Europees Strafrecht (WL34) Dienst Internationaal Humanitair Recht (WL35) Federale Wapendienst (WL36) Beginselen van Strafrecht (WL31) Deze dienst is belast met de uitwerking van de regels, de deelname aan internationale onderhandelingen en de adviesverlening op het vlak van algemeen strafrecht en strafprocesrecht. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de hervorming van het strafprocesrecht of van het hof van assisen, de hervormingen op het vlak van het stelsel van de voorlopige hechtenis, de positie van het slachtoffer, de bemiddeling in strafzaken, de opdrachten van de gerechtelijke politie, de interne en externe rechtspositie van gedetineerden of de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van rechtspersonen. Bijzonder Inbreuken (WL32) Deze dienst houdt zicht bezig met de uitwerking van de regels, de deelname aan internationale onderhandelingen en de adviesverlening op het vlak van materieel strafrecht of van bijzondere procedures die ofwel betrekking hebben op bijzondere vormen van criminaliteit (georganiseerde criminaliteit, corruptie, witwaspraktijken, mensenhandel, terrorisme), op bijzondere sociaaleconomische onderwerpen (kansspelen, wapenbezit) of op bijzondere categorieën van rechtzoekenden (jeugdbescherming). 11

Internationale Samenwerking in Strafzaken (WL33) Deze dienst is belast met de toepassing van de gerechtelijke procedures met internationale dimensie waarbij België betrokken is (uitlevering, overbrenging van gedetineerden, kennisgeving van gerechtelijke stukken, internationale rogatoire commissies). De dienst vormt tegelijk het aanspreekpunt voor buitenlandse autoriteiten die informatie of medewerking van de Belgische gerechtelijke diensten wensen. Tot slot werkt de dienst mee aan het opstellen van nationale en internationale teksten inzake gerechtelijke samenwerking in strafzaken. Europees Strafrecht (WL34) Deze dienst is belast met de uitwerking van de regels, de deelname aan internationale onderhandelingen en de adviesverlening op het vlak van het Europees strafrecht. In dat verband maakt de dienst deel uit van de werkgroepen van de Europese Unie, het Comité van artikel 36 van het EU-Verdrag (CATS) en bereidt hij de ministeriële vergaderingen van de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) voor. Hij stelt zijn deskundigheid ten dienste van de gerechtelijke autoriteiten bij de toepassing van instrumenten voor de wederzijdse erkenning van rechterlijke beslissingen (meer bepaald het Europees aanhoudingsbevel). De transversale werking ervan staat garant voor een samenhangend Belgisch standpunt op het vlak van het Europees strafrecht. Internationaal Humanitair Recht (WL35) Deze dienst is bevoegd voor de uitwerking van de regels, de deelname aan internationale onderhandelingen en de uitvoering van de internationale verdragen inzake humanitair recht en internationale straftribunalen. De dienst staat ook in voor de praktische samenwerking met deze internationale straftribunalen en verzekert de follow-up van de Belgische gerechtelijke dossiers met betrekking tot ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht. 12

Hij verzekert het voorzitterschap van de Belgian Task Force for the International Criminal Court and the International Criminal Tribunals en de vertegenwoordiging van de FOD Justitie in de interministeriële commissie voor humanitair recht. Federale Wapendienst (WL36) Deze dienst is belast met de uitwerking en toepassing van de regels, de follow-up van de internationale onderhandelingen en de adviesverlening op het gebied van wapens.. De dienst geeft praktische instructies aan de bevoegde lokale diensten voor een uniforme toepassing van de wet en beantwoordt vragen van overheden en particulieren over de toepassing van de gehele reglementering. Verder zorgt de Wapendienst voor de voorbereiding, het voorzitterschap en de follow-up van de vergaderingen van de Adviesraad voor wapens. Hij behandelt administratieve beroepen tegen beslissingen van gouverneurs en vergunningsaanvragen bestemd voor het gewest wanneer het uit- en doorvoerlicenties wil bekomen voor wapens, militair materiaal en materiaal voor dubbel gebruik. Daarnaast bevoorraadt de dienst de gouverneurs en de lokale politie met officiële documenten. 13

Horizontale diensten Behalve drie directies, bevat het directoraat-generaal Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden ook drie horizontale diensten: de Coördinatiedienst Internationaal Recht de Operationele Steundienst de dienst Kennis-, Processen- en Informatiemanagement Deze diensten hangen rechtstreeks af van de directeur-generaal. Internatiale Coördinatie (WL4) De Coördinatiedienst waarborgt de cohesie van de wetgevende deskundigheid inzake de bevoegdheid van het directoraat-generaal met betrekking tot het Europees en internationaal recht. Hij staat ook in voor de follow-up van de normatieve dossiers inzake Europese en internationale aangelegenheden die in het directoraat-generaal worden behandeld. De dienst beheert ook in eerste lijn de onderwerpen die een specifieke deskundigheid vereisen met betrekking tot de activiteiten die eigen zijn aan de betreffende Europese of internationale instellingen. Tenslotte is de dienst verantwoordelijk voor de vertegenwoordiging van het directoraat-generaal bij de verschillende Europese en internationale instellingen die een coördinerende rol vervullen in de werkzaamheden van die instellingen. 14

Kennisbeheer (WL5) Deze dienst ondersteunt de directeur-generaal rechtstreeks bij de uitwerking en bijwerking van het managementplan. In het bijzonder ontwikkelt de dienst de tools inzake het beheer van de normatieve processen en de tools die zowel betrekking hebben op de informatieverspreiding, als op de nuttige kennisbronnen voor de professionele ontwikkeling van de agenten van het DGWL. De dienst zal eveneens informaticatools ontwikkelen om het geheel van de activiteiten van het DGWL zowel kwalitatief als kwantitatief te kunnen evalueren. Operationele Ondersteuning (WL6) Deze dienst biedt het management ondersteuning middels projecten die het directoraat-generaal aanbelangen. De dienst verzekert ook de contacten met de horizontale stafdiensten P&O, BBC&L en ICT, en met de diensten van de Voorzitter. Daarnaast beheert de dienst ook het secretariaat, de archieven en de centrale documentatie van het directoraat-generaal. 15

Verantwoordelijk uitgever : A. Bourlet - waterloolaan 115-1000 Brussel D/2009/7951/nl/642 Dienst Communicatie en Documentatie Waterloolaan 115 1000 Brussel Tel. : 02 542 65 11 www.just.fgov.be Justitie. Menselijk en rechtvaardig.