Analyse VCA incident database ongevalfrequentie maart 2011 minder ongevallen op het werk BIj VCA-BedrIjVeN
ANALYSE VCA INCIDENT DATABASE ONGEVALFREQUENTIE MINDER ONGEVALLEN OP HET WERK BIJ VCA-BEDRIJVEN 1 maart 2011 3
Tekst: Bert Zandvoort, Peter Hamers Eindredactie: Bernard van Lammeren Ontwerp en opmaak omslag: Provorma Ontwerp en opmaak binnenwerk: Graficiënt Printmedia 2011, Reijseger to the point Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopiën, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN: 978-90-78458-03-6 www.reijsegertothepoint.nl 4
Voorwoord Veiligheid op de werkvloer is van groot belang! Voor werknemers omdat zij als eerste de dupe zijn van onveilige situaties, van bijna-ongelukken en ongelukken op de werkvloer. Voor leidinggevenden omdat zij verantwoordelijk zijn voor het wel en wee van hun. Voor werkgevers omdat onveilige situaties en ongelukken tijdens het werk ten koste gaan van de goede naam van hun bedrijf. Een slecht veiligheidsbeleid heeft negatieve gevolgen voor hun concurrentiepositie. VCA is een beproefd systeem dat de veiligheid op de werkvloer bevordert. Het is verheugend te constateren dat uit de analyse van de ongevalcijfers ook duidelijk blijkt dat VCA werkt. Vanaf 1998 is de ongevalfrequentie bij VCA-gecertificeerde bedrijven met een factor 3 afgenomen. Die trend deed zich ook de afgelopen jaren voor. Verder is het prettig te constateren dat maatschappelijke organisaties als de vakcentrale FNV en Consument & Veiligheid VCA waarderen als een belangrijk middel om de veiligheid op de werkvloer te verbeteren. Beide organisaties plaatsen ook een paar kritische kanttekeningen, maar dat is alleen maar goed. Het is in ons aller belang om kritisch en alert te blijven en daar waar mogelijk VCA te verbeteren om het aantal ongevallen op het werk verder te verlagen. Wij willen op deze plaats twee opmerkingen maken. Het is teleurstellend dat de certificatie-instellingen (CI s) 10 procent van alle gegevens niet, onnauwkeurig of foutief hebben ingevuld. Wij doen een beroep op alle CI s om meer aandacht te besteden aan het doorgeven van de juiste gegevens. Een tweede opmerking gaat over de enige negatieve bevinding in dit rapport. De ongevalfrequentie bij kleinere bedrijven is in de afgelopen jaren licht toegenomen. Wat ons betreft is dat een aandachtspunt voor de directies van kleinere bedrijven. Het leiderschap van een directie is bepalend voor het niveau van veiligheid in een bedrijf. Daarnaast doen we een beroep op auditors om juist bij kleinere bedrijven aan te dringen op het borgen van het veiligheidsbewustzijn nadat het VCA-certificaat is behaald. Tot slot willen wij een aantal mensen bedanken die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van deze publicatie. In de eerste plaats Bert Zandvoort die de grote hoeveelheid gegevens heeft gereduceerd tot overzichtelijke en goed interpreteerbare tabellen en grafieken. In de tweede plaats Anita Almasi van Consument & Veiligheid en Wim van Veelen van vakcentrale FNV die commentaar hebben gegeven op de cijfers in het rapport. Eugène Hillen, directeur van de Stichting Samenwerken voor Veiligheid (SSVV) Ton Jeen, voorzitter van het Centraal College van Deskundigen (CCVD-VCA) VOORWOORD 5
6
inhoudsopgave 1. Inleiding 6 2. Conclusies en bevindingen 7 3. Periode van onderzoek, kwaliteit van de gegevens 9 4. Certificaten naar land van herkomst bedrijf 10 5. Certificaattypes naar bedrijfsgrootte 12 6. Ongevalfrequentie 13 7. Aard van het bedrijf, NACE-code 19 8. Overzicht per branchecluster 22 INHOUDSOPGAVE 7
1. Inleiding Dit rapport bevat een analyse van de gegevens in de VCA-database die de certificatie-instellingen jaarlijks aanleveren in het kader van de vereiste rapportage. Voor deze analyse zijn de actuele gegevens in de database per 1 mei 2010 gebruikt. Voor de analyse van de ongevalfrequentie zijn alleen de gegevens van in Nederland gevestigde VCA*- en VCA**-bedrijven gebruikt. Het rapport laat over het algemeen mooie cijfers zien. In aparte kaders vindt de lezer reacties van Wim van Veelen, beleidsmedewerker arbeidsomstandigheden bij vakcentrale FNV, en Anita Almasi, projectleider arbeidsveiligheid bij Consument & Veiligheid. In een enkel geval plaatste de redactie een kanttekening bij hun opmerkingen. inleiding 8
2. Conclusies en bevindingen Zoals gezegd levert de analyse van de gegevens uit de database over het algemeen mooie cijfers op. De belangrijkste conclusie is dat VCA daadwerkelijk bijdraagt aan een daling van het aantal ongevallen op de werkvloer. Dat blijkt uit de onderstaande bevindingen. Over de periode 2005 2008 is de ongevalfrequentie gedaald van 7,61 naar 6,34 per 1 miljoen gewerkte uren. Dit is een daling van 17 procent. Over de periode dat de database wordt gevuld (vanaf 1998) is de ongevalfrequentie voor alle in Nederland gevestigde bedrijven met een factor 3 gedaald. Bij kleine bedrijven neemt de ongevalfrequentie de laatste jaren toe. In Nederland werken tenminste 620.000 personen onder het VCA-systeem. Het aantal gecertificeerde bedrijven onder RvA-accreditatie neemt nog steeds toe. Momenteel zijn 12.658 bedrijven geregistreerd. Dit is 16 procent meer dan in juni 2008. De grootste gebruiker van het VCA-systeem is de branchegroep F43: gespecialiseerde bouwwerkzaamheden, slopen, bouwrijp maken, utilities, afwerking. Hiervan zijn 2.592 bedrijven gecertificeerd, met circa 290.867. De ongevalfrequentie voor deze branchegroep is, na een sterke daling over de periode 2005 2008, gestegen van 7,14 naar 7,39, ofwel 3,5 procent meer. De kwaliteit van aanlevering van gegevens door de certificeerders is nog steeds niet goed. Er worden te veel fouten gemaakt. De gegevens moeten voor analyse dus eerst gecontroleerd worden op systematische fouten. De meeste fouten worden gemaakt door het verwisselen van data. Anita Almasi van Consument & Veiligheid: Veel bedrijven, ook in sectoren waar VCA geen rol speelt, kijken naar VCA als voorbeeld van hoe ze met veiligheid kunnen omgaan. Certificering stuurt veelal op technische veiligheid, maar Consument & Veiligheid vindt het belangrijk om ook te sturen op veilig gedrag. Wij wijzen bedrijven op het belang van communicatie; praten over veiligheid is belangrijk tussen onderling én tussen leidinggevenden en. Het top-down opleggen van allerlei regels heeft niet zo veel zin. Medewerkers moeten begrijpen waarom ze op een bepaalde manier moeten werken om de veiligheid van zichzelf en die van hun collega s te waarborgen. Medewerkers moeten durven praten over veiligheid en moeten durven aangeven aan leidinggevenden wat beter kan. Bovendien komen de meeste en beste ideeën over veilig werken van de zelf. Zij hebben immers direct te maken met de arbeidsomstandigheden op de werkvloer. Veiligheid is een zaak van drie partijen binnen een bedrijf: werkgever, leidinggevenden en werknemers. De leidinggevenden zijn de drijvende kracht achter een goede veiligheidscultuur in een bedrijf. Ze moeten de directie uitleggen waarom dingen anders moeten worden geregeld en ze moeten aanspreken op veilig gedrag. Wim van Veelen van vakcentrale FNV: Ik denk wel eens dat wij nog de enige instantie zijn die zich druk maakt over arbeidsomstandigheden en veiligheid op de werkvloer, maar gelukkig zijn de SSVV en VCA er ook nog. Wij vinden dat werk- Conclusies en bevindingen 9
nemers het recht hebben om gezond te werken en gezond naar hun werk te gaan en dat ze ook na hun pensionering nog in goede gezondheid een aantal jaren van hun pensioen moeten kunnen genieten. We gaan daarover voortdurend met werkgevers in gesprek. Decent work is één van de belangrijkste speerpunten van de vakbeweging. Wij streven naar zo veel mogelijk kwalitatief hoogwaardige arbocatalogi en wij streven ernaar dat in wetgeving zo veel mogelijk grenswaarden en normen worden vastgesteld. Wetenschappelijk onderzoek heeft ervoor gezorgd dat er veel grenswaarden zijn waarmee is te bepalen wat gezond en niet-gezond werken is. Voor tillen is bijvoorbeeld een gezondheidskundige grenswaarde van 23 kilogram vastgesteld. Als werknemers meer dan 23 kilo tillen, bestaat er een grote kans op rugklachten en slijtage aan gewrichten. Waarom wordt dit soort waarden niet in wetgeving vastgelegd? Dat is beter dan achteraf, als het leed al is geschied, naar de rechter stappen en je gelijk moeten halen. Meestal krijgen werknemers in dit soort gevallen gelijk van de rechter, maar het is beter om preventief maatregelen te nemen. Met het voorgaande kabinet zijn er afspraken gemaakt dat er meer grenswaarden moeten worden vastgelegd, maar ik vind dat de wetgever er veel te lang over doet om tot die wettelijke grenswaarden te komen. Conclusies en bevindingen 10
3. Periode van onderzoek, kwaliteit van de gegevens De analyse is uitgevoerd met de gegevens die op 1 mei 2010 in de database zijn ingevoerd. Het betreft de jaarlijkse rapportages van VCA*-, VCA**-, VCU- en VCOgegevens. Meer dan 80 procent is correct ingevoerd. Er is dus sprake van een flinke foutenmarge van ruim 17 procent. Vaak worden cijfers verwisseld of in het geheel niet ingevuld. Het blijft teleurstellend dat de certificatie-instellingen ondanks alle verzoeken en vereenvoudiging van het invulscherm niet in staat zijn dergelijke eenvoudige gegevens zonder fouten te rapporteren. Voor de analyse van het aantal ongevallen zijn alleen de rapportages meegenomen waarin gegevens over het aantal en manuren volledig en correct waren aangemeld. Het betreft alleen VCA*- en VCA**-bedrijven die in Nederland gevestigd zijn. De database functioneert sinds 2001 en de eerste data gaan over het jaar 1998. De rapportages worden jaarlijks ingevuld door de CI s nadat een audit is uitgevoerd. In dit rapport zijn de rapportages van de periode 2004 tot en met 1 mei 2010 gebruikt. Cijfers tot en met 2008 zijn definitief, gegevens over 2009 zijn voorlopig omdat die in de loop van 2010 worden gecompleteerd. De eerste resultaten van 2009 (IF = 4,52) zijn echter veelbelovend. Van Veelen: Een relativering van de cijfers is gezien het bovenstaande op zijn plaats. De inhoud van het rapport is afhankelijk van de aangeleverde cijfers. De foutenmarge is nogal groot, maar we zullen het met deze cijfers moeten doen. VCA heeft zijn bijdrage wel bewezen. Dat is prettig, omdat we van overheidswege niet veel hoeven te verwachten. In vergelijking met andere landen heeft Nederland het kleinste aantal arbeidsinspecteurs. Bedrijven moeten een veiligheidsbewustzijn ontwikkelen. Maar het blijft een combinatie van een aantal zaken: VCA in combinatie met heldere regelgeving, inspectie en boetes. Periode van onderzoek, kwaliteit van de gegevens 11
4. Certificaten naar land van herkomst bedrijf Uiteraard is het grootste aantal VCA-gecertificeerde bedrijven gevestigd in Nederland. Het zijn er in totaal 12.191. Dit is 16 procent meer dan in juni 2008, toen 10.155 bedrijven geregistreerd stonden. Het aantal buitenlandse bedrijven dat in Nederland VCA-gecertificeerd is, blijft min of meer stabiel. Hoewel er in Duitsland en België een eigen certificatiesysteem bestaat, is het aantal gecertificeerde VCA-bedrijven daar ook stabiel. De lijst van bedrijven uit andere landen groeit gestaag, met dit keer een aantal nieuwkomers: Tsjechië, Malta, Luxemburg, Roemenië, Suriname en Finland. Cyprus is uit de lijst verdwenen. Certificaten naar land van herkomst bedrijf Tabel 1. actieve certificaten in database Land certificaten certificaten 6-2008 5-2010 Nederland 10155 12191 België 337 342 Duitsland 28 31 Groot-Brittannië 14 21 Frankrijk 13 11 Italië 11 14 Polen 7 20 Portugal 6 13 Oostenrijk 3 1 Cyprus 3 0 Slovenië 1 2 Litouwen 1 1 Ierland 1 1 Denemarken 1 3 Tsjechië 2 Malta 1 Luxemburg 1 Roemenië 1 Suriname 1 Finland 1 Totaal 10581 12658 12
In onderstaande tabel staat het aantal (ver)nieuw(d)e certificaten dat in de database is ingevoerd. Elk jaar zijn dat circa 4.000 certificaten en evenveel certificatietrajecten. Tabel 2. uitgereikte certificaten per jaar certificaten 2007 3339 2008 4021 2009 4095 2010 1203 Totaal 12.658 Certificaten naar land van herkomst bedrijf 13
5. Certificaattypes naar bedrijfsgrootte In tabel 3 staat de verdeling van de verschillende certificaattypes en hun versies. Voor VCA* en VCA** versie 2008 zien we een snelle invoering in 2010. Van versie 2000 zitten er van elk type nog drie in de database. Vanaf 2008 worden de eerste VCA-Petrochemieversies ingevoerd. In totaal zijn er nu 110 VCA-Petrochemiecertificaten aangemeld. Tabel 3. Verdeling certificaattypes VCA Certificaat VCA* VCA** VCA Petro /Versie 2000 2004 2008 2000 2004 2008 2008 2007 3 1997 4 3 1066 1 2008 2388 37 1273 14 3 2009 608 1860 383 907 86 2010 3 728 3 380 21 Totaal 3 4996 2629 3 2725 1302 110 Van VCU versie 2002 staan nog 188 certificaten in de database. In totaal zijn 882 VCU-certificaten actief. Het VCO-traject kent een langzame start. Tot nu toe zijn 8 VCO-certificaten verstrekt. Zie tabel 4. Tabel 4. Verdeling certicaattypes VCU en VCO Certificaat VCU VCO 2007 /Versie 2002 2007 2007, 1 jaar 2007, 3 jaar 2007 183 79 3 2008 5 298 3 2009 251 2010 66 1 1 Totaal 188 694 1 7 Certificaattypes naar bedrijfsgrootte In tabel 5 staat de verdeling naar bedrijfsgrootte. Het grootste aantal VCA-gecertificeerde bedrijven zit in de categorie van 10 tot 35. Ongeveer 3800 bedrijven behoren tot deze categorie. Tabel 5. VCA-bedrijven naar bedrijfsgrootte 1-5 5-10 10-35 35-100 100-500 500+ 2004 332 418 849 408 163 33 2005 760 1025 2192 1058 420 65 2006 1190 1632 3770 1779 741 115 2007 1115 1572 3826 1816 764 104 2008 852 1198 2880 1361 554 77 2009 260 360 839 401 136 33 14
6. Ongevalfrequentie Voor de analyse van de ongevalfrequentie zijn de gegevens in de database gescreend op betrouwbaarheid en nauwkeurigheid. Bij enige twijfel hieromtrent zijn deze gegevens uitgefilterd. In totaal zitten er in de database 12.658 VCA-gecertificeerde bedrijven. Per bedrijf bevat de database 3 records. In totaal zijn er dus 3 x 12.658 = 37.974 records. Behalve de records die fouten bevatten, zijn alle records van niet in Nederland gevestigde bedrijven verwijderd, alsmede gegevens refererend aan VCUcertificaten. Hieronder een overzicht. Helemaal geen en/of gewerkte uren gerapporteerd; 3581 records verwijderd (411 certificaten). Dit is inclusief bedrijven met VCU-certificaat (2.646 records). Een of meerdere keren geen en/of gewerkte uren ingevuld. Onvolledige rapportage; 2347 records verwijderd. Correlatie tussen aantal en aantal gewerkte uren klopt niet (<0,5 of >4); 1103 records verwijderd (696 certificaten). Dodelijke ongevallen: totaal 133 dodelijke ongevallen, waarvan 31 met meer dan 1 dodelijk ongeval; 31 records verwijderd. IF > 40; bedrijven met een IF hoger dan 40 krijgen geen certificaat; 22 records verwijderd. Alleen bedrijven gevestigd in Nederland. Alle VCU-records verwijderd. In totaal zijn er 4.029 om kwaliteitsredenen verwijderd. Dat is 10 procent van het totaal aantal records. Dat lijkt veel, maar zal in de praktijk slechts tot kleine onnauwkeurigheden leiden, omdat de database gegevens bevat van alle VCA-gecertificeerde bedrijven. Het is dus een populatie-onderzoek en geen steekproef. In tabel 6 staat een overzicht van het aantal in de database. Er is een duidelijke toename ten opzichte van de rapportage in 2008. Toen vielen circa 460.000 personen onder het systeem, nu circa 620.000. Dit aantal is na filtering. Het werkelijke aantal zal naar schatting 10 procent hoger zijn. Ongevalfrequentie Tabel 6. Totaal aantal gerapporteerde Totaal aantal eigen (zonder zzp ers en ander los personeel) 2004 122517 105757 2005 276296 232888 2006 484523 386443 2007 473296 367742 2008 363136 268038 2009 147085 85830 Ongevalfrequentie 15
Tabel 7. Gerapporteerde naar bedrijfsgrootte 1-5 6-10 11-30 36-100 101-500 500+ 2004 1163 3323 17161 23466 33108 44296 2005 2690 8165 44737 61219 83254 76231 2006 4300 12994 76365 102700 146644 141520 2007 3997 12497 77566 105051 152391 121794 2008 3094 9578 58881 79260 110047 102276 2009 956 2826 17051 23460 26385 76407 Onderstaande tabel 8 en grafiek 1 geven een overzicht van de gemiddelde ongevalfrequentie-index (IF) van alle VCA*- en VCA**-bedrijven in Nederland. De IF is het aantal verzuimongevallen dat in een jaar plaatsvindt per 1 miljoen gewerkte uren. Ter vergelijking zijn (in blauw) de gegevens van de vorige rapportages tot 2004 vermeld. De ongevallenfrequentie in 2008 is nu 6,34. Dit is een daling van 23 procent ten opzichte van het resultaat in 2004 (8,28) en een daling met een factor van 3 ten opzichte van de eerst gerapporteerde score in 1998. De eerste resultaten van 2009 (IF = 4,52) zijn veelbelovend. Tabel 8. IF van alle VCA*- en VCA**-bedrijven IF-Totaal IF-2 IF-3 IF-4 1998 18.87 12.66 6.13 0.08 1999 14.56 9.56 4.99 0.02 2000 12.44 8.22 4.19 0.03 2001 12.04 7.76 4.25 0.04 2002 10.20 6.65 3.51 0.04 2003 9.06 6.41 2.55 0.10 2004 8.28 5.59 2.65 0.04 2005 7.61 5.29 2.29 0.02 2006 6.86 4.96 1.86 0.03 2007 6.72 4.76 1.93 0.03 2008 6.34 4.41 1.90 0.02 2009 4.52 3.08 1.42 0.02 IF-totaal = ongevalfrequentie-index totaal IF-2= ongevallen die tot minder dan 15 dagen verzuim hebben geleid. IF-3= ongevallen die tot 15 dagen of meer dagen verzuim hebben geleid. IF-4 = ongevallen met dodelijke afloop (exclusief ongevallen met meerdere doden). Ongevalfrequentie Ongevalfrequentie 16
Grafiek 1. Ongevalfrequentie-index VCA*- en VCA**-bedrijven 1998-2008 Almasi: Het is natuurlijk gunstig, al die naar beneden lopende lijntjes in de grafiek. Sinds de invoering en de aanscherping van de Arbowet hebben veel bedrijven veel energie gestoken in het verbeteren van de technische en organisatorische veiligheid tijdens het werk. En VCA heeft daar ook zijn steentje aan bijgedragen. Werknemers beschikken vaak over de juiste en voldoende beschermingsmiddelen, machines zijn veiliger geworden en er zijn veiligheidsprocedures ingesteld. Desondanks gebeuren er nog veel bijna-ongelukken en echte ongelukken. Daarom legt Consument & Veiligheid de nadruk op veilig gedrag. Voor ons betekent dat goed naar elkaar luisteren, het goede voorbeeld geven, elkaar aanspreken op veilig werken en samen zoeken naar de juiste oplossingen. Ik ben ervan overtuigd dat VCA een bijdrage aan veiligheid op de werkvloer levert, maar het is altijd moeilijk te zeggen wat de ongevalfrequenties heeft teruggebracht. Frequentie Ongevalfrequentie Opmerking redactie: Uit interviews met werkgevers, leidinggevenden, werknemers, auditors en trainers die in de afgelopen jaren in VCA Actueel zijn verschenen, blijkt steeds dat VCA juist het veiligheidsbewustzijn van leidinggevenden en werknemers verhoogt. Door de cursus en de toolboxmeeting zijn werknemers intensief bezig met allerlei aspecten van veiligheid op de werkvloer. Ze worden zich steeds meer bewust van het belang van veilig werken. Van Veelen: Duidelijk is dat VCA-gecertificeerde bedrijven het niet slecht doen. Wat mij opvalt is dat vooral de ongelukken met dodelijke afloop bij VCA-bedrijven een stuk lager zijn dan bij andere bedrijven in Nederland. Op alle terreinen is er Ongevalfrequentie 17
een flinke daling sinds 1998. Dat zijn mooie cijfers. Maar de praktijk blijft weerbarstig; het toezicht van leidinggevenden laat vaak te wensen over en het gedrag van werknemers moet in veel gevallen nog verbeteren. Vaak worden er fouten gemaakt als de tijds- en werkdruk stijgt. Dat leidt dan weer tot ongevallen. Verontrustend is dat de werkdruk in Nederland één van de hoogste is van Europa. Maar dat neemt niet weg dat de dalende tendens onder VCA-bedrijven natuurlijk positief is. Overigens loopt het aantal ongevallen in het algemeen en berekend over heel werkend Nederland weer op. Deze tendens fascineert mij, en geeft ook aan dat het nog beter kan. We zien dat bij de grote brand onlangs in Moerdijk. Daar was van alles mis en ik vraag me dan soms af of er nog wel een bedrijf is in Nederland dat goed functioneert. Zo lang er 250 duizend ernstige ongevallen gebeuren, er 90 doden vallen tijdens het werk, en 3000 mensen vroegtijdig overlijden ten gevolge van vies, smerig en gevaarlijk werk, valt er nog heel wat te verbeteren. Dat neemt niet weg dat VCA zeker toegevoegde waarde heeft; dat blijkt uit de cijfers. Maar het is een hulpmiddel om je te houden aan wettelijke regels. VCA zorgt ervoor dat werkgevers de druk voelen om zich aan de regels te houden en dat ze hun zaken goed op orde hebben. Maar ik vind dat VCA gecombineerd moet worden met hoge boetes van de arbeidsinspectie als werkgevers het laten afweten. Dan komen we echt verder! De certificatie van personen is belangrijk; dat voegt iets toe aan het vakmanschap van werknemers. De zwakke schakel in het geheel vind ik de strengheid van de auditors. Bij asbest bijvoorbeeld is hun rol twijfelachtig. Certificeren moet geen koehandel worden. We moeten ervoor oppassen dat de waarde van certificeren niet verloren gaat. Er mag niet te gemakkelijk worden gecertificeerd; de certificerende instellingen moeten ook gecontroleerd worden. De gelaagdheid moet goed werken. Ongevalfrequentie Opmerking redactie: De gelaagdheid in het VCA-certificatieproces is goed geregeld. De certificerende instellingen staan onder toezicht van de Raad voor Accreditatie. Zij controleren de (VCA) werkzaamheden die door de CI s worden verricht en of dit conform de richtlijnen gebeurd waaronder het VCA systeem is geaccrediteerd. Dit houdt ook in dat men VCA audits bijwoont zoals dat heet. Er is een modelovereenkomst tussen de SSVV en de certificatie-instellingen en er is een document met nadere afspraken tussen de certificatie-instellingen en het Centraal College van Deskundigen (CCVD). Daarin is onder meer vastgelegd dat de CI s gehouden zijn actieve medewerking te verlenen aan de periodieke terugkoppeling van ervaringsgegevens gericht op onderhoud en verbetering van de certificatieschema s via de waarnemer in het CCVD namens de CI s. Bovendien wordt door de betrokken CI s jaarlijks een verplichte harmonisatiedag georganiseerd voor auditors en coördinatoren over certificatieschema s met actieve betrokkenheid van het CCVD. Doel is het verhogen van de competentie en het niveau van de auditors en verbetering van het audit- en certificatieproces. De harmonisatiedag is bestemd en verplicht voor auditoren en coördinatoren. Ongevalfrequentie 18
In tabel 9 en grafiek 2 wordt de totale ongevalfrequentie-index op basis van bedrijfsomvang gegeven. De ongevalfrequentie-index voor kleine bedrijven (1-5 en 6-10 ) laat de laatste jaren een stijging zien. De grotere bedrijven laten allemaal een min of meer continue daling zien, waarbij vooral de bedrijven met meer dan 500 werknemers een zeer sterke daling vertonen. Tabel 9. IF naar bedrijfsomvang per jaar IF 1-5 IF 6-10 IF 11-35 IF 36-100 IF 101- IF 500+ 500 2004 1.43 2.17 5.44 8.55 11.31 8.52 2005 0.83 2.99 4.92 8.03 10.10 6.87 2006 1.16 2.91 4.90 7.38 8.65 6.23 2007 1.39 3.38 4.60 7.11 8.12 6.52 2008 1.98 3.89 4.47 7.25 7.65 5.65 2009 4.65 2.36 5.31 6.99 9.26 2.02 Grafiek 2. Ontwikkeling in ongevalfrequentie naar bedrijfsomvang IF naar bedrijfsomvang Almasi: Het valt mij op dat de daling van de ongevalfrequentie bij kleinere bedrijven stagneert en zelfs weer wat toeneemt. Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat bij grotere bedrijven vaak één of meer mensen in dienst zijn die zich alleen maar met veilig werken bezighouden en daarvoor ook zijn opgeleid. Deze mensen bewaken de veiligheid in het bedrijf. Kleinere bedrijven hebben vaak de (financiële) mogelijkheid niet om dit in hun bedrijf in te zetten. Ongevalfrequentie 19
In Tabel 10 geeft een overzicht van het aantal gerapporteerde verzuimongevallen naar bedrijfsomvang. De database bevat op dit moment (voor alle actuele certificaten) 22.737 gerapporteerde verzuimongevallen. Tabel 10. ongevallen naar bedrijfsomvang 1-5 6-10 11-30 36-100 101-500 500+ 2004 3 13 168 361 674 679 2005 4 44 396 885 1513 943 2006 9 68 674 1364 2283 1586 2007 10 76 642 1344 2227 1429 2008 11 67 474 1035 1516 1040 2009 8 12 163 295 440 278 Almasi: Zolang er ongevallen gebeuren tijdens het werk, kan er verbeterd worden. Natuurlijk streven wij naar nul ongevallen en eigenlijk zouden alle bedrijven dat moeten doen. Ik ben ervan overtuigd dat het bespreekbaar maken van veiligheid hier al enorm aan bijdraagt. En dat klinkt simpeler dan het is. Natuurlijk is het verbeteren van de technische en organisatorische veiligheid essentieel, maar uiteindelijk draait het om het gedrag van mensen. Ongevalfrequentie 20
7. Aard van het bedrijf, NACE-code Certificaten worden aangemeld met vermelding van de Europese bedrijfsindelingscode (NACE-code). Deze NACE-code moet een aanduiding zijn van de scope of work waarvoor het bedrijf is gecertificeerd. Om het grote aantal gegevens hanteerbaar te maken en de te analyseren groep enig formaat te geven is in onderstaande tabel gekozen voor enige clustering. De ongevalfrequentie is uitsluitend gebaseerd op door CI s compleet aangeleverde records. Tabel 11. len certificaten en aantallen naar branchecluster NACEcode Branchecluster certificaten Totaal aantal A Landbouw bosbouw en visserij 425 37328 C16 Houtindustrie, houtartikelen 13 706 C20-23 Vervaardigen van chemicaliën, gassen, 82 7831 kunststoffen, rubber, vervaardigen grondstoffen en artikelen C24-25 Vervaardigen van metalen in primaire vorm 598 64529 en metaalproducten C26-27 Elektrische/elektronische apparaten 146 33708 C28 Vervaardiging van machines, apparaten en 367 61448 werktuigen C29-30 Vervaardiging vervoer/transportmiddelen 33 4414 C33 Reparatie, installatie van machines en 189 32324 apparaten D Productie van elektriciteit, gas, stoom en 19 21084 gekoelde lucht E Distributie van water, afval- en afvalwaterbeheer, 54 10959 sanering, recycling F41-42 Bouwen van gebouwen/weg- en waterbouw 2285 421717 F43 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden, 2592 290867 slopen, bouwrijp maken, utilities, afwerking F43.1 Slopen en bouwrijp maken 626 37414 F43.2 Elektrische installatie, loodgieterwerk en 1788 299799 overige installatie F43.3 Afwerking gebouwen 1004 84680 G Groothandel en detailhandel 66 4854 H-I-J Vervoer en opslag, verhuur en catering, 294 32356 informatie en communicatie M-N Meten, testen en toetsen. Engineering, 1001 179654 advisering, verhuur en lease N78-80 Arbeidsbemiddeling, beveiliging 753 184739 N81.2 Reiniging, industrieel, algemeen 311 30055 NVT Niet Van Toepassing 12 26536 TOTAAL 12658 1.867.002 Aard van het bedrijf, NACE-cod 21
In tabel 12 wordt een overzicht gegeven van de procentuele verandering van de ongevalfrequentie-index van 2005 tot en met 2008. In dit overzicht zijn in verband met de betrouwbaarheid uitsluitend brancheclusters opgenomen waarbij het aantal verstrekte certificaten minimaal 10 bedraagt en het aantal groter dan 5000 is. Aard van het bedrijf, NACE-cod Tabel 12. Verandering IF-Totaal, 2005 versus 2008 NACE code Branchecluster 2005 2008 % A Landbouw bosbouw visserij 7.34 7.36 0.3 C16 Houtindustrie, houtartikelen 13.44 8.55-36.4 C20-23 Vervaardigen van chemicaliën, kunststoffen, 7.02 3.64-48.1 rubber, vervaardigen grondstoffen en artikelen C24-25 Vervaardigen van metalen, metaalproducten 9.84 6.22-36.8 C26-27 Elektrische/elektronische apparaten 5.87 3.95-32.7 C28 Vervaardiging machines, apparaten en werktuigen 10.44 5.96-42.9 C29-30 Vervaardiging vervoer/transportmiddelen 10.50 7.47-28.9 C33 Reparatie, installatie van machines en apparaten 5.26 6.57 24.9 D Productie elektriciteit, gas, stoom en gekoelde 3.03* 3.61 19.1 lucht E Distributie van water, afval- en afvalwaterbeheer, 23.67 10.45-55.9 sanering, recycling F41-42 Bouwen van gebouwen/weg- en waterbouw 9.58 8.29-13.5 F43 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 7.14 7.39 3.5 F43.1 Slopen en bouwrijp maken 7.07 4.49-36.5 F43.2 Elektrische installatie, loodgieterwerk 7.21 6.62-8.2 F43.3 Afwerking gebouwen 7.42 5.30-28.6 G Groothandel en detailhandel 4.80 4.28-10.8 H-I-J Vervoer en opslag, verhuur en catering, informatie 8.38 8.20-2.1 en communicatie M-N Meten, testen en toetsen. Engineering, advisering, 6.46 3.69-42.9 verhuur en lease N78-80 Arbeidsbemiddeling, beveiliging 5.34 3.80-28.8 N81.2 Reiniging, industrieel, algemeen 7.12 5.18 TOTAAL *2006 22
In onderstaande grafiek is een en ander grafisch weergegeven. Op vier na vertonen alle brancheclusters een dalende trend. Een duidelijke toename van het aantal verzuimongevallen zien we bij F43 (Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden), D (Productie elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht) en C33 (Reparatie, installatie van machines en apparaten). Grafiek 3. Procentuele verandering in IF tussen 2005 en 2008 Veranderingen in ogevalsfrequenties naar NACE-groep, 2005-2008 Aard van het bedrijf, NACE-cod 23
8. Overzicht per branchecluster In de volgende tabellen wordt een overzicht gegeven van de resultaten per branchecluster voor de periode 2004-2009. De cijfers voor 2009 zijn nog niet compleet. In tabel 13 en subtabellen kunnen geïnteresseerden kijken hoe hun branche zich verhoudt tot andere branches als het gaat om ongevalfrequenties. Overzicht per branchecluster Tabel 13.1. Groep A, Landbouw bosbouw en visserij 2004 3119 7.48 4.99 2.49 0.00 2005 6661 7.34 5.09 2.25 0.00 2006 10528 7.39 5.49 1.90 0.00 2007 8703 7.66 5.23 2.43 0.00 2008 6945 7.36 4.96 2.40 0.00 2009 1372 4.05 3.24 0.81 0.00 Tabel 13.2. Groep C16, Houtindustrie, houtartikelen 2004 8 0.00 0.00 0.00 0.00 2005 124 13.44 8.96 4.48 0.00 2006 194 11.45 8.59 2.86 0.00 2007 225 4.94 0.00 4.94 0.00 2008 130 8.55 8.55 0.00 0.00 2009 25 22.22 22.22 0.00 0.00 Overzicht per branchecluster Tabel 13.3. Groep C20-23, Vervaardigen van chemicaliën, gassen, kunststoffen, rubber, vervaardigen grondstoffen en artikelen 2004 569 5.86 3.91 1.95 0.00 2005 1504 7.02 3.69 3.32 0.00 2006 1865 7.75 6.26 1.49 0.00 2007 1778 3.75 2.50 1.25 0.00 2008 1679 3.64 2.65 0.99 0.00 2009 436 5.10 1.27 3.82 0.00 24
Tabel 13.4, Groep C24-25, Vervaardigen van metalen in primaire vorm en metaalproducten 2004 2886 7.70 5.78 1.93 0.00 2005 8526 9.84 6.91 2.93 0.00 2006 16325 8.47 6.77 1.70 0.00 2007 17600 6.25 4.04 2.21 0.00 2008 14819 6.22 4.20 1.87 0.15 2009 4373 5.34 3.56 1.78 0.00 Tabel 13.5. Groep C26-27, Elektrische/elektronische apparaten 2004 2527 4.40 3.08 1.10 0.22 2005 3972 5.87 3.92 1.96 0.00 2006 7572 5.50 4.33 1.17 0.00 2007 7913 4.49 4.00 0.49 0.00 2008 7586 3.95 2.86 1.10 0.00 2009 4138 2.01 1.07 0.94 0.00 Tabel 13.6. Groep C28, Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen 2004 2513 9.73 7.96 1.77 0.00 2005 11922 10.44 7.92 2.52 0.00 2006 17717 7.78 5.33 2.45 0.00 2007 17200 8.53 6.07 2.39 0.06 2008 10437 5.96 4.21 1.76 0.00 2009 1659 6.70 3.01 3.68 0.00 Tabel 13.7. Groep C29-30, Vervaardiging vervoer/transportmiddelen 2004 602 2.77 1.85 0.92 0.00 2005 1005 10.50 9.40 1.11 0.00 2006 1157 10.08 8.64 1.44 0.00 2007 830 8.70 7.36 1.34 0.00 2008 595 7.47 4.67 2.80 0.00 2009 225 12.35 4.94 7.41 0.00 Overzicht per branchecluster 25
Tabel 13.8. Groep C33, Reparatie, installatie van machines en apparaten 2004 1461 3.80 3.80 0.00 0.00 2005 3382 5.26 3.12 2.14 0.00 2006 8274 8.26 6.04 2.22 0.00 2007 8790 9.16 6.57 2.59 0.00 2008 8715 6.57 4.72 1.85 0.00 2009 1702 9.79 5.55 4.24 0.00 Tabel 13.9. Groep D, Productie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht 2005 48 0.00 0.00 0.00 0.00 2006 6609 3.03 2.10 0.76 0.17 2007 6951 2.32 1.36 0.96 0.00 2008 7228 3.61 2.54 1.08 0.00 2009 248 2.24 0.00 2.24 0.00 Tabel 13.10. Groep E, Distributie van water, afval- en afvalwaterbeheer, sanering, recycling 2004 803 21.45 11.76 8.30 1.38 2005 2206 23.67 10.83 12.84 0.00 2006 3318 11.72 6.36 5.36 0.00 2007 3113 9.28 6.25 3.03 0.00 2008 1170 10.45 6.65 3.80 0.00 2009 349 9.55 6.37 3.18 0.00 Overzicht per branchecluster Tabel 13.11. Groep F41-42, Bouwen van gebouwen/weg- en waterbouw 2004 22450 11.43 7.03 4.38 0.02 2005 54550 9.58 6.36 3.23 0.00 2006 102510 9.01 6.28 2.68 0.05 2007 108841 8.50 5.96 2.52 0.03 2008 82747 8.29 5.60 2.66 0.03 2009 50527 3.86 2.59 1.24 0.02 26
Tabel 13.12. Groep F43, Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden, slopen, bouwrijp maken, utilities, afwerking 2004 16884 8.32 5.59 2.67 0.07 2005 37945 7.14 4.45 2.65 0.04 2006 72652 7.67 5.33 2.28 0.06 2007 76876 7.70 5.19 2.46 0.06 2008 66348 7.39 5.06 2.29 0.04 2009 20154 7.00 4.69 2.26 0.06 Tabel 13.13. Groep F43.1, Slopen en bouwrijp maken 2004 1961 7.37 4.82 2.27 0.28 2005 6126 7.07 4.44 2.45 0.18 2006 10152 6.18 3.78 2.30 0.11 2007 10507 5.82 3.75 1.90 0.16 2008 6808 4.49 2.77 1.71 0.00 2009 1860 6.57 4.48 2.09 0.00 Tabel 13.14. Groep 43.2, Elektrische installatie, loodgieterwerk en overige installatie 2004 36685 9.75 5.77 3.98 0.00 2005 55609 7.21 5.15 2.06 0.01 2006 81352 6.43 4.64 1.77 0.02 2007 62217 6.40 4.89 1.46 0.04 2008 47661 6.62 4.59 2.03 0.00 2009 16240 5.68 3.93 1.74 0.00 Tabel 13.15. Groep 43.3, Afwerking gebouwen 2004 5464 5.90 3.66 2.24 0.00 2005 13635 7.42 5.17 2.24 0.00 2006 23350 6.50 4.62 1.86 0.02 2007 21986 5.74 3.71 2.02 0.00 2008 16550 5.30 3.76 1.51 0.03 2009 3681 4.68 3.47 1.21 0.00 Overzicht per branchecluster 27
Tabel 13.16. Groep G, Groothandel en detailhandel 2004 265 2.10 2.10 0.00 0.00 2005 695 4.80 4.00 0.80 0.00 2006 1377 5.65 4.84 0.81 0.00 2007 1261 6.61 4.85 1.76 0.00 2008 1038 4.28 3.75 0.54 0.00 2009 218 0.00 0.00 0.00 0.00 Tabel 13.17. Groep H, I, J, Vervoer en opslag, verhuur en catering, informatie en communicatie 2004 1650 7.74 4.38 3.37 0.00 2005 5636 8.38 5.42 2.86 0.10 2006 8079 7.56 4.33 3.23 0.00 2007 8849 7.53 3.96 3.58 0.00 2008 6302 8.20 4.41 3.79 0.00 2009 1840 5.74 3.32 2.11 0.30 Tabel 13.18. Groep M, N, Meten, testen en toetsen. Engineering, advisering, verhuur en lease 2004 9635 8.76 7.90 0.86 0.00 2005 24331 6.46 5.48 0.96 0.02 2006 44706 5.08 4.16 0.88 0.04 2007 43439 4.58 3.27 1.27 0.04 2008 38352 3.69 2.64 1.04 0.01 2009 19191 3.10 2.29 0.81 0.00 Overzicht per branchecluster Tabel 13.19. Groep N78-80, 43.3, Arbeidsbemiddeling, beveiliging 2004 9821 3.56 3.05 0.51 0.00 2005 25297 5.34 4.63 0.66 0.04 2006 44049 4.39 4.10 0.28 0.01 2007 55424 4.60 4.05 0.55 0.00 2008 32748 3.80 3.53 0.27 0.00 2009 17400 3.00 2.36 0.61 0.03 28
Tabel 13.20. Groep N81.2, Reiniging, industrieel, algemeen 2004 1391 7.59 5.19 2.40 0.00 2005 5150 7.12 3.88 3.24 0.00 2006 8380 6.50 4.04 2.45 0.00 2007 8861 4.83 2.01 2.82 0.00 2008 5041 5.18 3.53 1.65 0.00 2009 1232 8.12 6.31 1.80 0.00 Tabel 13.21. Groep NVT, Niet Van Toepassing 2004 1823 0.30 0.00 0.30 0.00 2005 7972 1.32 0.77 0.49 0.07 2006 14357 0.74 0.31 0.43 0.00 2007 1932 4.03 2.30 1.73 0.00 2008 237 0.00 0.00 0.00 0.00 2009 215 0.00 0.00 0.00 0.00 Overzicht per branchecluster 29
30
ISBN 978-90-78458-03-6 www.reijsegertothepoint.nl