Seksualiteit ontwikkelt zich vanaf de geboorte en is een wezenlijk onderdeel van het mens-zijn gedurende het hele leven. Seksualiteit wordt geuit en ervaren in gevoelens, gedachten, opvattingen, rollen en relaties. Het thema relaties en seksualiteit houdt rekening met de verschillende ontwikkelingsfasen en de leefwereld van kinderen en jongeren en is gebaseerd op een brede visie over seksuele gezondheid en welzijn. Door kinderen van jongs af aan adequate kennis, waarden, normen en vaardigheden bij te brengen, zijn ze beter in staat om positieve relaties aan te gaan, te genieten van seksualiteit, zorg te dragen voor anticonceptie en gezinsplanning en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen en andermans seksuele gezondheid, weerbaarheid en welzijn. De beschreven inhouden van het thema Relaties en Seksualiteit dragen hiertoe bij. kernt vier kernen: Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Intieme relaties Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie Seksualiteit is ontwikkeld met Rutgers WPF en SOA-Aids Nederland, waarbij onder andere geput is uit de Richtlijn seksuele en relationele vorming. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1
Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Bij de kern Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld gaat het om a) het ontwikkelen van inzicht in de anatomie en functie (en werking) van de primaire en secundaire geslachtskenmerken van jongens en meisjes en b) het ontwikkelen van een positief zelfbeeld t.a.v. het eigen lichaam, mede in relatie tot invloeden vanuit de sociale omgeving. Subkernen van de kern Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld zijn: Lichamelijke ontwikkeling Zelfbeeld Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 2
Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling 0-4 jaar Aanwijzen van lichaamsdelen inclusief de geslachtsdelen Herkennen van verschillende lichamen (jongens, meisjes, huidskleur, grootte etc.) Vertellen dat lichamen groeien en veranderen gedurende het leven groep 1-2 Benoemen van lichaamsdelen, inclusief de geslachtsdelen Benoemen van verschillen tussen jongens en meisjes, ook wat betreft de geslachtsdelen Benoemen dat er verschillen zijn in de lichamelijke ontwikkeling tussen mensen groep 3-6 Benoemen van de functies van de geslachtsdelen van mannen en vrouwen Benoemen van de veranderingen die plaatsvinden tijdens de puberteit (groei geslachtsdelen) menstruatie, zaadlozing groep 7-8 Benoemen de belangrijkste lichamelijke en emotionele veranderingen tijdens de puberteit Uitleggen dat er grote diversiteit kan zijn in groeiproces en vorming geslachtskenmerken Beschrijven hoe ze geslachtsdelen hygiënisch kunnen verzorgen o.a. bij menstruatie en zaadlozing Benoemen in welke culturen jongens- en meisjesbesnijdenis voorkomt, welke functies en gevolgen en weten dat meisjesbesnijdenis in Nederland niet is toegestaan VO onderbouw Benoemen de belangrijkste lichamelijke en emotionele veranderingen tijdens de puberteit met aandacht voor verschillen tussen jongens en meisjes Beschrijven hoe de menstruatiecyclus verloopt, wat er gebeurt bij een zaadlozing vmbo Beschrijven de invloed van hormonen op ontwikkeling adolescentie bij meisjes en jongens Accepteren diversiteit in lichaamsbouw en lichaamskenmerken Benoemen hulp en adviesmogelijkheden bij problemen rondom lichamelijke ontwikkeling; en hulp kunnen vragen Benoemen feiten en mythen rondom maagdenvlies havo/vwo Beschrijven de invloed van hormonen op ontwikkeling adolescentie bij meisjes en jongens Accepteren diversiteit in lichaamsbouw en lichaamskenmerken Benoemen hulp en adviesmogelijkheden bij problemen rondom lichamelijke ontwikkeling; en hulp kunnen vragen Benoemen feiten en mythen rondom maagdenvlies Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 3
Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld MBO Kunnen de voor- en nadelen van maagdenvliesherstel benoemen HBO/WO Kunnen de voor- en nadelen van maagdenvliesherstel benoemen Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 4
Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Zelfbeeld 0-4 jaar Herkent zich in spiegel en op foto Benoemen dat zij een jongen of meisje zijn groep 1-2 Benoemen dat ze een jongen of een meisje zijn groep 3-6 Benoemen dat beelden van mensen in de media vaak niet overeenkomen met de alledaagse werkelijkheid Benoemen dat iedereen uniek is en dat je trots mag zijn op je zelf groep 7-8 Benoemen van positieve lichamelijke kenmerken van zichzelf Benoemen dat lichamen uniek en speciaal zijn Respect hebben voor mensen met lichamelijke beperking Benoemen dat ideeën over lichaamsbeelden door de tijd veranderen en per cultuur kunnen verschillen VO onderbouw Uitleggen hoe gevoelens over eigen lichaam invloed kunnen hebben op gezondheid en zelfbeeld Benoemen van onderscheid tussen ideale lichaamsbeelden in de media en de realiteit Benoemen van de invloed hiervan op het eigen zelfbeeld Benoemen dat je geslachtskenmerken anders kunnen zijn dan je genderidentiteit Benoemen hoe en waar hulp te zoeken bij problemen over uiterlijk/lichaam of genderidentiteit vmbo Kritisch staan tegenover ideale lichaamsbeelden in de media en invloed hiervan op eigen zelfbeeld Benoemen dat je geslachtskenmerken anders kunnen zijn dan je genderidentiteit In staat zijn hulp te zoeken bij problemen over uiterlijk/lichaam of genderidentiteit havo/vwo Kritisch staan tegenover ideale lichaamsbeelden in de media en invloed hiervan op eigen zelfbeeld Benoemen dat je geslachtskenmerken anders kunnen zijn dan je genderidentiteit In staat zijn hulp te zoeken bij problemen over uiterlijk/lichaam of genderidentiteit MBO Een beargumenteerde mening kunnen verwoorden ten aanzien van cosmetische en lichamelijke ingrepen (schaamlipcorrectie, borstvergroting, borstverkleining) Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 5
Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld HBO/WO Een beargumenteerde mening kunnen verwoorden ten aanzien van cosmetische en lichamelijke ingrepen (schaamlipcorrectie, borstvergroting, borstverkleining) Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 6
Intieme relaties Intieme relaties Kinderen en jongeren kunnen verschillende soorten relaties onderscheiden (hetero, homo en biseksueel; respectvolle en niet respectvolle) en zijn in staat positieve intieme relaties te ontwikkelen. De subkernen van Intieme relaties zijn Soorten relaties Relatievorming Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 7
Intieme relaties Soorten relaties 0-4 jaar Benoemen verschillende soorten relaties (vrouw-man, man-man, vrouw-vrouw) groep 1-2 Beschrijven verschillende soorten relaties (hetero, homo, biseksueel) Benoemen dat relaties gemengd kunnen zijn qua cultuur en religie groep 3-6 Uitleggen wat de begrippen vriendschap, verliefdheid en verkering inhouden Benoemen de begrippen trouwen, samenwonen, LAT en scheiden Benoemen dat relaties kort of lang kunnen duren groep 7-8 Benoemen verschillen tussen vriendschappelijke relaties en partnerrelaties Kunnen omschrijven wat recht op vrije partnerkeuze betekent Benoemen kenmerken van gelijkwaardige en respectvolle partnerrelaties, en van gelijkwaardige man- en vrouwverhoudingen binnen relaties VO onderbouw Benoemen verschil tussen vriendschap, verliefdheid, liefde en lust Uitleggen dat leeftijd, sekse, religie en cultuur invloed hebben op rolverwachtingen en rolgedrag in relaties Hebben een positieve attitude ten aanzien van gelijkwaardige en respectvolle partnerrelaties Benoemen verschillende uitingsvormen van ongelijkwaardige of respectloze partnerrelaties vmbo Hebben een open houding ten aanzien van diversiteit in relaties Herkennen en afwijzen van discriminerend gedrag, ongelijkwaardigheid, geweld en dwang in relaties havo/vwo Hebben een open houding ten aanzien van diversiteit in relaties Herkennen en afwijzen van discriminerend gedrag, ongelijkwaardigheid, geweld en dwang in relaties MBO Benoemen de voor- en nadelen van gearrangeerde huwelijken en wijzen van huwelijksdwang af Afwijzen van discriminatie, ongelijkwaardigheid en dwang in relaties HBO/WO Benoemen de voor- en nadelen van gearrangeerde huwelijken en wijzen van huwelijksdwang af Afwijzen van discriminatie, ongelijkwaardigheid en dwang in relaties Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 8
Intieme relaties Relatievorming 0-4 jaar Herkennen van personen die voor hen belangrijk zijn groep 1-2 Benoemen de betekenis en het belang van vriendschap Benoemen dat je vrienden kunt zijn met iemand van het eigen en het andere geslacht Aangaan en onderhouden van vriendschappen groep 3-6 Benoemen verschil tussen verliefdheid en iemand aardig of lief vinden Benoemen dat je verliefd kunt worden op iemand van het eigen en/of het andere geslacht Benoemen wat belangrijk is in een vriendschap Uiten van eigen verwachtingen in een vriendschap Benoemen wie voor hen belangrijke mensen zijn groep 7-8 Uiting geven aan verschillende gevoelens bij vriendschap en liefde Benoemen dat er in verschillende soorten relaties andere vormen van intimiteit kunnen bestaan VO onderbouw Benoemen verschillende manieren om contact te leggen (online en offline) met iemand die je leuk vindt Uitleggen hoe je een relatie leuk kunt houden Uitleggen hoe je een relatie respectvol kunt beëindigen Benoemen het belang van het communiceren over behoeften en verwachtingen in een relatie Erkennen de behoefte aan nabijheid en aan privacy in intieme relaties vmbo Benoemen van manieren hoe je partnerrelaties kunt opbouwen en onderhouden Uitleggen hoe verschillen in sekse-rolverwachtingen en rolopvattingen kunnen leiden tot conflicten of misverstanden in partnerrelaties Benoemen dat in een partnerrelatie heftige emoties of meningsverschillen kunnen voorkomen Uitleggen hoe je eigen behoeften en verwachtingen in een relatie kunt communiceren havo/vwo Benoemen van manieren hoe je partnerrelaties kunt opbouwen en onderhouden Uitleggen hoe verschillen in sekse-rolverwachtingen en rolopvattingen kunnen leiden tot conflicten of misverstanden in partnerrelaties Benoemen dat in een partnerrelatie heftige emoties of meningsverschillen kunnen voorkomen Uitleggen hoe je eigen behoeften en verwachtingen in een relatie kunt communiceren Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 9
Intieme relaties MBO Verwoorden hoe je in een partnerrelatie rekening houdt met behoefte aan autonomie, verbondenheid en wederkerigheid Benoemen dat vertrouwen en veiligheid belangrijke voorwaarden zijn voor intimiteit in relaties Uitleggen op welke manieren je meningsverschillen en conflicten in partnerrelaties kunt oplossen Benoemen waar en hoe je hulp te zoeken bij relationele problemen HBO/WO Verwoorden hoe je in een partnerrelatie rekening houdt met behoefte aan autonomie, verbondenheid en wederkerigheid Benoemen dat vertrouwen en veiligheid belangrijke voorwaarden zijn voor intimiteit in relaties Uitleggen op welke manieren je meningsverschillen en conflicten in partnerrelaties kunt oplossen Benoemen waar en hoe je hulp te zoeken bij relationele problemen Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 10
Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie Kinderen en jongeren kunnen uitleggen hoe de voortplanting verloopt, wat gedaan kan worden om wel of niet zwanger te worden of wat te doen na ongewenste zwangerschap. Kinderen en jongeren maken steeds bewustere keuzes rondom anticonceptie en gezinsplanning. De subkernen zijn Voortplanting en gezinsvorming Anticonceptie, zwangerschapspreventie Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 11
Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie Voortplanting en gezinsvorming 0-4 jaar Globaal benoemen waar baby s vandaan komen Benoemen van de samenstelling van het eigen gezin groep 1-2 Vertellen hoe een baby in de buik komt, een baby in de buik groeit en hoe een baby wordt geboren Benoemen van verschillende gezinssamenstellingen groep 3-6 Vertellen hoe een zwangerschap ontstaat Benoemen van veranderingen in lichaam tijdens zwangerschap Onderscheiden van feiten en fabels over voortplanting Benoemen dat niet iedereen kinderen kan krijgen groep 7-8 Uitleggen hoe de menstruatiecyclus verloopt Benoemen van het verband tussen menstruatie/zaadlozing en vruchtbaarheid Uitleggen dat als je vruchtbaar bent, je door te vrijen zwanger kunt raken Benoemen dat seksueel contact niet alleen bedoeld is voor voortplanting, maar ook voor plezier/genot Benoemen dat je kinderen krijgen kunt uitstellen en plannen VO onderbouw Uitleggen wanneer een meisje vruchtbaar is Benoemen symptomen van een (eventuele) zwangerschap Ontwikkelen een visie op (on)vruchtbaarheid Ontwikkelen een visie op tienerzwangerschap en jong ouderschap vmbo Benoemen welke factoren de menstruatiecyclus kunnen verstoren Benoemen factoren die vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden Herkennen symptomen van een eventuele zwangerschap Benoemen welke verantwoordelijkheden het hebben van kinderen met zich meebrengt Benoemen wat de gevolgen van jong ouderschap zijn op het leven van een jongere Benoemen hoe en waar hulp en advies te vinden bij zwangerschap of jong ouderschap havo/vwo Benoemen welke factoren de menstruatiecyclus kunnen verstoren Benoemen factoren die vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden Herkennen symptomen van een eventuele zwangerschap Benoemen welke verantwoordelijkheden het hebben van kinderen met zich meebrengt Benoemen wat de gevolgen van jong ouderschap zijn op het leven van een jongere Benoemen hoe en waar hulp en advies te vinden bij zwangerschap of jong ouderschap Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 12
Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie MBO Uitleggen van het belang van een gezonde leefstijl tijdens zwangerschap Benoemen van alternatieve vruchtbaarheidsmethoden Beschrijven van de gewenste eigen toekomstige gezinssituatie en de eigen rol in combinatie zorg en arbeid Hebben respect voor verschillen in keuzen bij kinderwens en gezinsgrootte Benoemen van alternatieve mogelijkheden bij ongewilde kinderloosheid Uitleggen hoe en waar hulp en advies te vragen bij zwangerschap of jong ouderschap HBO/WO Uitleggen van het belang van een gezonde leefstijl tijdens zwangerschap Benoemen van alternatieve vruchtbaarheidsmethoden Beschrijven van de gewenste eigen toekomstige gezinssituatie en de eigen rol in combinatie zorg en arbeid Hebben respect voor verschillen in keuzen bij kinderwens en gezinsgrootte Benoemen van alternatieve mogelijkheden bij ongewilde kinderloosheid Uitleggen hoe en waar hulp en advies te vragen bij zwangerschap of jong ouderschap Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 13
Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie Anticonceptie, zwangerschapspreventie 0-4 jaar - groep 1-2 - groep 3-6 - groep 7-8 Benoemen wat je kunt doen om zwangerschap te voorkomen Globaal benoemen welke anticonceptiemethoden er zijn VO onderbouw Uitleggen dat vrijen zonder anticonceptie kan leiden tot een zwangerschap Benoemen van verschillende anticonceptiemethoden en de werking daarvan Benoemen voor- en nadelen van verschillende anticonceptiemethoden Uitleggen hoe je verschillende anticonceptiemethoden effectief gebruikt Benoemen van fabels over anticonceptie en anticonceptiegebruik vmbo Benoemen van verschillende anticonceptiemethoden en de werking daarvan Uitleggen voor- en nadelen van verschillende anticonceptiemethoden Uitleggen hoe je verschillende anticonceptiemethoden effectief gebruikt Uitleggen dat het belangrijk is dat je een anticonceptiemethode kiest die bij je past Erkennen dat anticonceptie en zwangerschapspreventie de verantwoordelijkheid is van jongen en meisje Uitleggen hoe te communiceren met partner over anticonceptiekeuze en gebruik Benoemen hoe en waar anticonceptie te verkrijgen is Benoemen wat je kunt doen als er iets is misgegaan met anticonceptie Benoemen hoe en waar hulp en advies te krijgen bij (vermoedens) van ongeplande of ongewenste zwangerschap havo/vwo Benoemen van verschillende anticonceptiemethoden en de werking daarvan Uitleggen voor- en nadelen van verschillende anticonceptiemethoden Uitleggen hoe je verschillende anticonceptiemethoden effectief gebruikt Uitleggen dat het belangrijk is dat je een anticonceptiemethode kiest die bij je past Erkennen dat anticonceptie en zwangerschapspreventie de verantwoordelijkheid is van jongen en meisje Uitleggen hoe te communiceren met partner over anticonceptiekeuze en gebruik Benoemen hoe en waar anticonceptie te verkrijgen is Benoemen wat je kunt doen als er iets is misgegaan met anticonceptie Benoemen hoe en waar hulp en advies te krijgen bij (vermoedens) van ongeplande of ongewenste zwangerschap Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 14
Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie MBO Uitleggen dat het belangrijk is dat je een anticonceptiemethode kiest die bij je past Erkennen dat anticonceptie en zwangerschapspreventie de verantwoordelijkheid is van jongen en meisje Uitleggen hoe te communiceren met partner over anticonceptiekeuze en gebruik Bepalen van alternatieve anticonceptie als een bepaalde anticonceptiemethode niet (meer) bevalt HBO/WO Uitleggen dat het belangrijk is dat je een anticonceptiemethode kiest die bij je past Erkennen dat anticonceptie en zwangerschapspreventie de verantwoordelijkheid is van jongen en meisje Uitleggen hoe te communiceren met partner over anticonceptiekeuze en gebruik Bepalen van alternatieve anticonceptie als een bepaalde anticonceptiemethode niet (meer) bevalt Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 15
Seksualiteit Seksualiteit Kinderen en jongeren leren verschillende vormen van intimiteit kennen, ontwikkelen inzicht in wat seksualiteit inhoudt en kunnen daar op een positieve manier vorm aan geven, rekening houdend met ieders rechten, wensen en grenzen. De subkernen van Seksualiteit zijn Seksuele ontwikkeling Seksuele gezondheid en welzijn Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 16
Seksualiteit Seksuele ontwikkeling 0-4 jaar Herkennen van tederheid en fysieke nabijheid als uitingen van affectie en liefde groep 1-2 Benoemen van verschillende manieren om uiting te geven aan affectie en liefde groep 3-6 Uitleggen van verschillende manieren van affectie en liefde Gevoelens van verliefdheid (h)erkennen bij zichzelf en bij anderen groep 7-8 Benoemen dat de seksuele levensloop per persoon kan verschillen en dat je je eigen tempo mag bepalen Erkennen dat iedereen seksuele gevoelens heeft Benoemen dat er verschil is tussen seks in de realiteit en seks in de media VO onderbouw Benoemen van verschillende uitingsvormen van seksualiteit Uitleggen waar je wel en niet aan toe bent met betrekking tot seksualiteit Uitleggen hoe je voorbereid kunt zijn op de eerste keer seks Benoemen dat er verschillen bestaan tussen mensen in seksuele beleving, gedrag en oriëntatie Benoemen van verschillende rolverwachtingen van jongens en meisjes ten aanzien van seksualiteit Uitleggen wat het verschil is tussen seks in de realiteit en seks in de media Benoemen van verschillende vormen van betaalde seks Benoemen van de seksuele rechten vmbo Erkennen van verschillen in seksuele beleving, gedrag en oriëntatie Erkennen van verschillende rolverwachtingen van jongens en meisjes ten aanzien van seksualiteit Besef hebben van de eigen waarden en normen ten aanzien van seksualiteit Uitleggen van de seksuele rechten havo/vwo Erkennen van verschillen in seksuele beleving, gedrag en oriëntatie Erkennen van verschillende rolverwachtingen van jongens en meisjes ten aanzien van seksualiteit Besef hebben van de eigen waarden en normen ten aanzien van seksualiteit Uitleggen van de seksuele rechten MBO Gaan met respect om met verschillen in seksuele beleving, gedrag en oriëntatie Uitleggen dat het voor plezierige seks belangrijk is dat je het allebei wilt, dat je het veilig doet en dat je je er prettig bij voelt Uitleggen van de diversiteit aan seksuele uitingsvormen en handelingen Verwoorden van eigen opvattingen over seksualiteit Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 17
Seksualiteit HBO/WO Gaan met respect om met verschillen in seksuele beleving, gedrag en oriëntatie Uitleggen dat het voor plezierige seks belangrijk is dat je het allebei wilt, dat je het veilig doet en dat je je er prettig bij voelt Uitleggen van de diversiteit aan seksuele uitingsvormen en handelingen Verwoorden van eigen opvattingen over seksualiteit Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 18
Seksualiteit Seksuele gezondheid en welzijn 0-4 jaar Herkennen van prettige en onprettige aanrakingen Weten wie je mag aanraken en waar je deze persoon mag aanraken groep 1-2 Weten dat je onprettige aanrakingen mag weigeren Bewustzijn dat iedereen eigen wensen en grenzen heeft Benoemen van situaties waarin sprake kan zijn van niet pluis gevoelens Weten bij wie je hulp kunt vragen groep 3-6 Onderscheid maken tussen ja, twijfel en nee-gevoelens Op verschillende manieren uiting geven aan nee-gevoelens (grenzen/weigeren van onprettige aanrakingen) Op verschillende manieren uiting geven aan ja-gevoelens (wensen) Respect hebben voor wensen en grenzen van anderen Kennen het onderscheid tussen goede en slechte geheimen Om hulp kunnen vragen bij niet-prettige situaties en slechte geheimen groep 7-8 Weten wat verschil is tussen veilige en onveilige seks en wat gevolgen zijn van onveilige seks (soa en ongewenste zwangerschap) Weten verschil tussen gewenste en ongewenste, vrijwillige en onvrijwillige seks Benoemen van verschillende vormen van seksuele grensoverschrijding Benoemen van manieren om onveilige of ongewenste seks te voorkomen weten waar je hulp kunt vinden bij ongewenste of onveilige seks VO onderbouw Benoemen verschil tussen veilige en onveilige seks Benoemen en leggen uit wat de belangrijkste soa's (inclusief hiv) zijn Benoemen de gevolgen van onveilige seks (soa en ongewenste zwangerschap) Weten hoe adequaat condoom te gebruiken Kunnen voor- en nadelen noemen van condoomgebruik Weten hoe je vrijen zonder condoom kunt weigeren Weten wanneer seksueel contact gewenst of ongewenst is, prettig of onprettig is en hoe je seksueel contact kunt weigeren Weten hoe je voorbereid kunt zijn op de eerste keer seks Zelf hulp kunnen vragen en informatie zoeken bij vragen of problemen rond seksualiteit vmbo Positieve houding ten aanzien van condoomgebruik Kunnen argumenten noemen om de ander te overtuigen van condoomgebruik Benoemen in welke situaties seks niet veilig, niet prettig of ongewenst is Benoemen hoe gendernormen van invloed zijn op seksuele grensoverschrijding Benoemen verschillende vormen van seksuele grensoverschrijding en uitbuiting en weten impact hiervan op welzijn Benoemen welk seksueel gedrag wel of niet toelaatbaar of strafbaar is (sexting, kinderporno, grooming, seksuele grensoverschrijding Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 19
Seksualiteit Benoemen hoe alcohol en middelengebruik kan doorwerken op onveilig of grensoverschrijdend gedrag Benoemen wat de meest voorkomende seksuele problemen zijn bij meisjes en jongens Zelf hulp of informatie kunnen vragen/vinden bij problemen rond seksualiteit havo/vwo Positieve houding ten aanzien van veilige, prettige en gewenste seksuele contacten Eigen wensen en grenzen in seksueel contact kunnen uiten Herkennen en respecteren van de wensen en grenzen van de ander Adequaat gebruiken van condooms Benoemen wat je kunt doen bij (een vermoeden van) soa Zelf hulp zoeken/vragen of informatie kunnen vinden bij vragen en problemen rond seksualiteit Benoemen welk seksueel gedrag wel of niet toelaatbaar of strafbaar is (sexting, kinderporno, grooming, seksuele grensoverschrijding) Weten hoe je vormen van ongewenste en onprettige seks kunt weigeren Weten waar je melding of aangifte kunt doen bij seksueel misbruik MBO Positieve houding ten aanzien van veilige, prettige en gewenste seksuele contacten Eigen wensen en grenzen in seksueel contact kunnen uiten Herkennen en respecteren van de wensen en grenzen van de ander Adequaat gebruiken van condooms Benoemen wat je kunt doen bij (een vermoeden van) soa Zelf hulp of informatie kunnen vragen/vinden bij problemen rond seksualiteit Zelf verantwoorde keuzen kunnen maken in seksuele contacten en respectvol omgaan met wensen en grenzen Wijzen verschillende vormen van seksuele grensoverschrijding af Weten waar je melding of aangifte kunt doen HBO/WO Positieve houding ten aanzien van veilige, prettige en gewenste seksuele contacten Eigen wensen en grenzen in seksueel contact kunnen uiten Herkennen en respecteren van de wensen en grenzen van de ander Adequaat gebruiken van condooms Benoemen wat je kunt doen bij (een vermoeden van) soa Zelf hulp of informatie kunnen vragen/vinden bij problemen rond seksualiteit Zelf verantwoorde keuzen kunnen maken in seksuele contacten en respectvol omgaan met wensen en grenzen. Wijzen verschillende vormen van seksuele grensoverschrijding af Weten waar je melding of aangifte kunt doen Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 20