INZICHT IN JEUGDRECHT Ingeborg Galama Juridisch adviseur Raad voor de Kinderbescherming Onderwerpen 1.Doel en grond voor de ondertoezichtstelling 2.Uithuisplaatsing 3.Gesloten jeugdzorg 4.Ontheffing/ontzetting 5.Verwijsindex risicojongeren 6.Meldcode kindermishandeling 7.Herziening kinderbeschermingswetgeving 1
Ondertoezichtstelling Welke zaken kennen we uit de media? Zeilmeisje, baby Hendrikus, Savannah Ouderproblematiek: Problematiek Zwakbegaafdheid, verslaving, psychiatrische problematiek, multiproblemgezinnen Kindproblematiek: Ontwikkelingsstoornis, ADHD, handicap, gedragsproblemen, crimineel gedrag 2
Kind centraal Specialistische Vrijwillige en Presentatie hulp Versnelde routes gedwongen hulp voor procesmanagers CJG BJZ 5 oktober 2010 Partoer GGZ CJG Kind Niet willen, niet kunnen Etc. LVG Verslavingszorg Opvoedhulp Gedwongen hulpverlening Gedwongen Rol Raad voor de Kinderbescherming Kerntaak: onderzoek, kortdurend Werkzaam onder verantwoordelijkheid van het Ministerie van Veiligheid en Justitie Rol Bureau Jeugdzorg Kerntaak: indicatiestelling. Uitvoering van (gezins)voogdij, jeugdreclassering 3
Grond Ondertoezichtstelling (1:254 BW) Grond: de lichamelijk of de geestelijke belangen of de gezondheid van het kind wordt ernstig bedreigd en hulpverlening faalt of dreigt te falen Duur: 12 mnd, kan worden verlengd Doel Ondertoezichtstelling Ouders en kind bij elkaar laten indien mogelijk. Bureau Jeugdzorg indiceert welke hulp noodzakelijk is, gezinsvoogd effectueert. Deltamethode: sámen met cliënt, sterke en minder sterke punten benoemen, engageren, positioneren. Doelen stellen. Sneller ots afsluiten. 4
Gevolg OTS Gezag van ouders kan worden beperkt Gezinsvoogd kan aanwijzing geven OTS duurt 12 maanden, daarna evt. verlenging Gezinsvoogd kan machtiging uithuisplaatsing vragen Uithuisplaatsing (1:261 BW) Verzoek machtiging uithuisplaatsing Zitting kinderrechter Kind vanaf 12 jaar wordt gehoord Soort voorziening in machtiging (pleegzorg, open voorziening, begeleid wonen, observatie) 5
CIJFERS Kinderbescherming OTS REGULIER EN SPOEDZAKEN 2005 13.927 TOTAAL 2506 SPOEDZAKEN 2006 15.943 TOTAAL 2415 SPOEDZAKEN 2007 17.514 TOTAAL 3030 SPOEDZAKEN 2008 19.473 TOTAAL 3120 SPOEDZAKEN 2009 17.421 TOTAAL 1782 SPOEDZAKEN Rechtspositie cliënten Recht op inzage en afschrift ( artt. 49 56 Wet op de Jeugdzorg) Vertrouwenspersoon (art. 57 Wjz) Medezeggenschap ( artt. 58 66 Wjz: cliëntenraad) Klachtrecht (artt. 67 en 68 Wjz) 6
Streefbeeld Jeugdbeschermingsketen Ouders en kinderen BJZ / AMK, RvdK, Rechtbank Gezinsvoogd 63 casusoverleggen 2 weken 6 weken (42 dagen) 2 of 3 weken 1 dag voor het inschatten van het risico 2 maanden voor het treffen van een kinderbeschermingsmaatregel, met behoud van kwaliteit. 5 dagen na de uitspraak van de rechter is de gezinsvoogd aan de slag Raadsonderzoek Beschermende factoren en risicofactoren worden beschreven Kind in de context Ouders èn kind participeren Veiligheid kind staat voorop Raadsbesluit: verzoek tot OTS 7
Publicatie januari 2011 Rapport Nationale Onderzoeksraad Onderzoek naar 27 gevallen van kindermishandeling met (bijna) fatale afloop Onvoldoende risico-inventarisatie, onvoldoende zicht op fysieke situatie kind Afhankelijkheid van medewerking ouders Meldingen te laat Aanpak om recidive te voorkomen vereist Stelling: Tuchtrecht moet worden ingevoerd 8
Spoed VOTS: max. 3 mnd. Criterium: acute dreiging Geen hoger beroep Voorlopige voogdij: ouders raken onmiddellijk het gezag kwijt. Criterium: acute dreiging Gesloten jeugdzorg 1 Kinderen met ernstige gedragsproblemen Kind heeft recht op een advocaat (vrijheidsbeneming) Altijd machtiging door kinderrechter vereist 9
Gesloten jeugdzorg 2 sinds 1-1-2008 Straf en civiel gescheiden (niet meer in een JJI) Uithuisplaatsing hoeft niet samen te gaan met OTS Indicatiebesluit BJZ vereist Beoordeling door een gedragswetenschapper vereist Gesloten jeugdzorg 3 Ook voorlopige machtiging mogelijk (max. 1 maand) Leeftijdsgrenzen bijzonder: - sinds 1-1-2008 ook de 12-minner - mag de 16-jarige zelf beslissen zonder ouders? - kan de 20-jarige gesloten worden geplaatst tegen zijn zin? 10
Stelling 2 Een 18-plusser mag je niet van zijn vrijheid beroven (tenzij BOPZ) Ontheffing gezag Grond: ouders zijn ongeschikt of onmachtig om het kind op te voeden Gevolg: ouder raakt het gezag kwijt Vrijwillige en gedwongen ontheffing 11
Jurisprudentie ontheffing Belangrijkste criterium gedwongen ontheffing: kind is al min. 1,5 jaar uithuisgeplaatst Hof 6 juni 2006 Duidelijkheid voor het kind erkend. Kind heeft recht op een ongestoord hechtingsproces Hoge Raad 4 april 2008 Ook als een ouder duurzaam instemt met uithuisplaatsing kan dit voor het kind betekenen dat aan duidelijkheid en zekerheid afbreuk wordt gedaan, dus ontheffing Artikel 3 IVRK Verdragsartikelen Belang van het kind moet de eerste overweging vormen Artikel 20 IVRK Belang van stabiliteit en continuïteit van de opvoedingssituatie 12
Ontzetting gezag Ouder raakt gezag onmiddellijk kwijt Grond: slecht levensgedrag/veroordeling wegens kindgerelateerd delict (vb. oudermoord) Verwijsindex risicojongeren Ingangsdatum: 1 april 2010 Risicosignaleringsinstrument Gemeenten verantwoordelijk Professionals melden Geen inhoudelijke informatie in het systeem Bij match contact met melder over aanpak 13
Vervolg VIR Vijf leefgebieden: 1 Materiële omstandigheden 2 Gezondheid 3 Opvoeding- en gezinsrelaties 4 Onderwijs en werk 5 Sociale omgeving Meldcode kindermishandeling Ingangsdatum: 1 januari 2011 1. Instellingen hebben een verplichte meldcode 2. Leraren, jeugdhulpverleners en zorgverleners alert op signalen van kindermishandeling 3. Stappenplan voor de individuele werker 14
Stappenplan meldcode 1. Onderzoek, leg vast in dossier 2. Advies AMK of collega 3. Gesprek ouders 4. Overleg betrokken professionals 5. Melding AMK of monitoring hulp Herziening KB-wetgeving Stand van zaken: Reactie Raad van State in 2008: Doelmatigheid OTS? Professionaliteit werkers Eerst afstemming gezinsvoogdij en zorgaanbod In 2009 wetsvoorstel: Lichtere grond OTS? 2011: discussie in 2 de Kamer Invoeringsdatum 01-01-2012? 15
Nieuwe grond OTS? OTS is noodzakelijk voor onbedreigd opgroeien van de minderjarige of het kind groeit zodanig op dat zijn belangen worden bedreigd èn verwachting dat ouders het binnen een aanvaardbare termijn weer zelf kunnen èn de noodzakelijke zorg wordt niet of onvoldoende geaccepteerd OTS ook voor andere kinderen in het gezin? Gezagsbeëindiging Eén maatregel die de ontheffing en ontzetting vervangt Grond: Ouder kan verantwoordelijkheid niet dragen èn noodzaak voor het onbedreigd opgroeien van het kind Gezagsbeëindiging kan zonder voorafgaande OTS en zonder toestemming van de ouder 16
Gezagsbeperking Bij ontbreken medische toestemming, aanmelden onderwijsinstelling, aanvragen verblijfsvergunning kàn BJZ (gezinsvoogd) gezag ouder verder beperken mits er sprake is van een OTS met uithuisplaatsing Toekomst? Stelselherziening: hoe? Rol voor gemeentes CJG: eerste diagnostiek en hulp Provincie er tussenuit Gedwongen jeugdzorg centraal regelen? Oplossing voor trage indicatieprocedure Eigen kracht van de cliënt Professionalisering jeugdzorgwerkers 17