Wereldhandelsstromen roos 2008 / 30 Zoetermeer, oktober 2008 - Peter van der Salm, Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever of auteur. Productschap Tuinbouw, Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer Telefoon (079) 347 07 07 E-mail smt@tuinbouw.nl Internet www.tuinbouw.nl Auteur Peter van der Salm Telefoon (079) 347 06 62 E-mail p.vandersalm@tuinbouw.ml
Inhoudsopgave Samenvatting 7 Inleiding 9 1 Handelsstromen snijbloemen 10 1.1 Invoer van snijbloemen in de EU 12 1.2 Invoer van snijbloemen in de Verenigde Staten 15 1.3 Invoer van snijbloemen in Rusland 16 1.4 Invoer van snijbloemen in Japan 17 1.5 Uitvoer van snijbloemen uit Nederland 18 2 Handelsstromen rozen 19 2.1 Invoer van rozen in de EU 19 2.2 Invoer van rozen in de Verenigde Staten 20 2.3 Invoer van rozen in Rusland 21 2.4 Invoer van rozen in Japan 22 3 Veilingaanvoer van rozen 23 Bronnen 26 5
Samenvatting Nederland nog altijd nummer 1 Nederland is nog altijd de grootste exporteur van snijbloemen ter wereld en het land waar anderen de kunst komen afkijken. Maar de positie van Nederland brokkelt wel af. Bepaalde landen in Zuid- Amerika, Afrika en Azië zien de laatste jaren hun aandeel in de wereldbloemenhandel toenemen. Nederland is vooral sterk op de Europese markt: de waarde van de uitvoer naar landen in Amerika en Azië is de afgelopen jaren afgenomen, maar in Europa is nog steeds sprake van groei. Afrika speelt vooralsnog geen rol als afzetgebied, alleen als productiegebied. Groeilanden vooral in Zuid-Amerika en Afrika De belangrijkste concurrenten van Nederland op de wereldmarkt zijn Colombia, Ecuador en Kenia. Maar behalve concurrenten kunnen het ook belangrijke leveranciers zijn. Met name Kenia is een belangrijke aanvoerder van rozen (zowel grootbloemig als kleinbloemig) op de Nederlandse veilingen. Ook Ecuador is een belangrijke aanvoerder van snijbloemen op de Nederlandse veilingen. Colombia daarentegen levert nauwelijks snijbloemen aan Nederland. De VS blijft voor Colombia afzetland nummer 1, maar er is ook sprake van export naar Rusland, het Verenigd Koninkrijk en Japan. Dat is ook wel nodig, want de Colombiaanse sierteeltsector heeft het vanwege de lage (en nog altijd dalende) dollarkoers en inflatie in eigen land de laatste jaren moeilijk op de Amerikaanse markt. Als de situatie niet verbetert zal Colombia waarschijnlijk haar uitvoer naar andere gebieden dan de VS nog meer proberen op te voeren. Azië; ontwakende reus? De laatste jaren zijn ook Aziatische landen in opkomst als producent en exporteur van snijbloemen. India is hiervan het duidelijkste voorbeeld, maar ook Thailand en China zien hun uitvoer groeien. Met name de potentiële productie- en exportcapaciteit van China is aanzienlijk. Er zijn nog wel vaak problemen met kwaliteitsbeheersing en logistiek in China, maar dat zijn knelpunten die op termijn opgelost kunnen worden. De snijbloemenuitvoer van Israël en Zuid- Korea vertoont na 2004 een dalende trend. Groeimarkt Rusland De belangrijkste importlanden van snijbloemen zijn nog altijd Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De snelst groeiende markt op dit moment is Rusland. Nederland is nog steeds de belangrijkste exporteur op de Russische markt maar verliest snel terrein aan Ecuador en Colombia. Ook Japan is nog steeds een belangrijke afzetmarkt, maar voor Nederland zit er weinig muziek in de Japanse markt: in 2000 was Nederland nog de belangrijkste exporteur van snijbloemen naar dat land, in 2006 was het afgezakt naar een achtste plaats. Behalve Aziatische landen als Maleisië, Thailand en China is ook Colombia een belangrijke leverancier van Japan geworden. Zwakke dollar, dalende export De invoerwaarde van snijbloemen in de VS blijft toenemen, maar Nederland kan er niet van profiteren. In dollars is de waarde van de Nederlandse snijbloemenuitvoer naar de VS nog wel toegenomen de laatste jaren, maar in euro is er na 2001 sprake van een duidelijk daling. Colombia en Ecuador zijn de belangrijkste spelers op de Amerikaanse markt, hoewel met name Colombia ook veel hinder heeft van de zwakke dollar. 7
Inleiding De roos is de belangrijkste snijbloem in het Nederlandse exportassortiment en wordt wel de drager van onze snijbloemenexport genoemd. Door de opkomst van andere productielanden, zowel in Zuid-Amerika als in Afrika, verschuiven de traditionele handelsstromen. Om een reëel beeld te krijgen van de positie van Nederland, nu en in de toekomst, heeft de VBN daarom gevraagd deze verschuivingen in kaart te brengen. Handelscijfers voor het product roos zijn helaas niet voor ieder land beschikbaar, waardoor de handelstromen niet volledig in kaart gebracht kunnen worden. De productgroep verse snijbloemen is wel beschikbaar binnen de internationale handelsstatistieken. Daarom wordt in hoofdstuk 1 begonnen met het in kaart brengen van de handelsstromen van verse snijbloemen. Wel is het mogelijk de invoer van rozen in mono-boeketten in de Europese Unie, de Verenigde Staten en Japan in kaart te brengen. De invoer van rozen als onderdeel van gemengde boeketten valt daar uiteraard buiten, waardoor het beeld niet helemaal compleet is. De uitvoer van Nederlandse snijbloemen naar de Verenigde Staten bijvoorbeeld bestaat voor meer dan 90% uit de productgroep overige snijbloemen, waar ook gemengde boeketten onder vallen. Het is verder niet te achterhalen hoeveel rozen daarin verwerkt zijn. De gegevens in dit rapport komen uit verschillende bronnen, met verschillende valuta. Er is voor gekozen om de valuta van de gebruikte bron aan te houden. Dit betekent dat er drie verschillende valuta in dit rapport voorkomen: de Amerikaanse dollar, de euro en de Japanse yen. De gebruikte valuta staat altijd in de titel van de tabel vermeld. 9
1 Handelsstromen snijbloemen Tabel 1.1 Ranglijst exporteurs van verse snijbloemen, exportwaarde x $ 1.000 Bron: UNComtrade +/- t.o.v 2003 2004 2005 2006 2003 Nederland 2.778.941 3.009.493 3.082.365 3.291.324 18% Colombia 679.403 699.427 897.018 960.466 41% Ecuador 293.326 340.810 368.990 433.617 48% Kenia 175.446 231.370 n.b. n.b. Italië 77.988 81.814 74.635 76.087-2% India 9.832 7.803 16.808 75.476 668% België 53.907 64.232 60.980 70.952 32% Thailand 49.607 54.911 64.924 70.288 42% Israël 73.329 83.624 68.771 60.288-18% Duitsland 31.010 43.380 48.444 49.347 59% Spanje 86.632 76.667 59.239 48.344-44% Mexico 18.431 17.089 18.248 44.852 143% USA 47.376 36.228 38.418 42.138-11% Verenigd Koninkrijk 35.970 31.098 38.673 40.820 13% Zimbabwe n.b. 16.869 33.658 n.b. Costa Rica 26.638 27.620 32.529 36.966 39% China 6.916 12.732 16.568 27.575 299% Zuid-Korea 29.404 36.255 32.590 26.446-10% Nederland is nog altijd de grootste exporteur van bloemen ter wereld. Inclusief de re-export van geïmporteerde bloemen exporteert Nederland meer dan 3 miljard dollar aan verse snijbloemen per jaar. Colombia, de nummer twee op de wereldranglijst, bleef in 2006 nog onder de 1 miljard steken. Door de zwakke dollar en inflatie in eigen land heeft de Colombiaanse sierteelt de laatste tijd de nodige problemen. Hierdoor wordt het voor Colombia belangrijk om ook naar andere markten dan de VS te exporteren 1. Van Kenia zijn helaas geen recente cijfers beschikbaar via UNComtrade, maar uit de importcijfers van Eurostat (zie tabel 1.3) kan opgemaakt worden dat de totale bloemenexport vanuit dat land flink is blijven groeien. De huidige politieke onrust in Kenia lijkt de bloemenexport nog niet echt in problemen te hebben gebracht, maar toch is er een kans dat Kenia meer marktaandeel aan bijvoorbeeld Ethiopië gaat verliezen 2. Het groeitempo van de Nederlandse bloemenexport is kleiner dan dat van Colombia en Ecuador (en waarschijnlijk ook Kenia). India heeft na 2004 een stormachtige opkomst meegemaakt als bloemexporterend land, maar in vergelijking met de top 4 is het nog een kleine speler. Sinds 2003 is de bloemenexport uit China verdrievoudigd, maar in absolute hoeveelheden is China nog een bescheiden exporteur, vooral gezien de potentiële productiecapaciteit van dat land. De bloemenexport van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zal voor een belangrijk deel bestaan uit re-export van importbloemen. 1 Zie ook Vakblad voor de Bloemisterij 11 (2008), blz 16-17, Lage dollar en inflatie geselen Colombiaanse sierteelt. 2 Zie ook Vakblad voor de Bloemisterij 12 (2008), blz 18-20, Kenia staat nog steeds bovenaan in de regio. 10
Tabel 1.2 Ranglijst importeurs van verse snijbloemen, importwaarde x $ 1.000 Bron: UNComtrade +/- t.o.v 2003 2004 2005 2006 2003 Duitsland 825.746 950.189 1.075.911 1.064.581 29% Verenigd Koninkrijk 896.594 964.463 941.525 984.018 10% USA 758.118 880.397 899.605 974.477 29% Nederland 472.506 493.462 531.021 587.930 24% Frankrijk 452.270 491.239 502.972 506.135 12% Rusland 59.164 117.251 169.707 257.846 336% Japan 162.439 207.756 216.114 225.794 39% Italië 181.271 191.480 208.762 203.836 12% Zwitserland 156.895 165.779 161.132 165.135 5% België 103.023 117.684 122.997 130.554 27% Canada 74.882 83.761 91.367 98.451 31% Oostenrijk 86.806 86.752 95.005 97.715 13% Spanje 60.123 66.235 81.268 93.606 56% Zweden 60.743 65.400 70.452 87.627 44% Denemarken 54.997 68.530 72.116 76.771 40% De belangrijkste importmarkten voor snijbloemen zijn Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De invoer in Nederland is grotendeels bestemd voor re-export. De Russische markt is de afgelopen jaren spectaculair gegroeid. 11
1.1 Invoer van snijbloemen in de EU Tabel 1.3 Invoer van verse snijbloemen in de Europese Unie, x 1.000 Bron: Eurostat 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL NIET EUROPESE UNIE [27] 650.558 648.619 698.636 775.835 19% AFRIKA 336.010 349.840 376.844 422.545 26% Kenia 209.114 236.229 266.847 313.055 50% Zimbabwe 57.373 40.929 31.963 23.432-59% Ethiopië 3.291 5.233 9.676 21.827 563% Oeganda 17.550 20.839 22.380 20.484 17% Zuid-Afrika 13.163 16.004 16.400 14.133 7% Zambia 17.211 13.970 13.425 12.353-28% Tanzania 6.174 5.039 5.423 5.933-4% Marokko 2.778 2.692 2.337 3.023 9% Ivoorkust 3.723 3.635 2.966 2.731-27% Egypte 1.143 833 1.238 1.749 53% Kameroen 1.359 1.788 1.575 1.340-1% Mauritius 1.630 1.408 1.178 1.108-32% Tunesië 251 56 15 439 75% Boeroendi 309 342 251 345 12% Rwanda 176 366 270 53% Malawi 560 259 284 202-64% Mozambique 104 252 416 24-77% Overig Afrika 277 156 104 97-65% AMERIKA 181.724 172.755 197.455 226.759 25% Colombia 99.553 84.225 101.166 114.439 15% Ecuador 73.053 79.468 86.065 100.705 38% Costa Rica 3.713 2.293 2.786 3.492-6% Peru 2.402 2.630 2.953 3.332 39% Brazilië 1.747 2.532 2.111 2.254 29% Chili 411 637 1.546 1.490 263% VS van Amerika 584 516 572 376-36% Mexico 16 151 21 280 ++ Guatemala 148 184 108 240 62% Overig Amerika 97 119 127 151 56% AZIE 128.366 121.859 120.160 123.557-4% Israël 92.248 85.556 81.422 78.724-15% Thailand 17.142 16.796 18.282 20.343 19% Turkije 10.667 12.507 13.566 16.157 51% India 2.697 2.607 2.343 2.789 3% Gazastrook 2.176 2.290 1.672 1.691-22% Taiwan 123 198 616 1.063 764% Maleisië 624 926 861 1.034 66% China 133 133 436 768 477% Singapore 979 412 488 435-56% Overig Azië 1.577 434 474 553-65% 12
De snijbloemeninvoer in de EU uit landen van buiten de EU is in de periode 2003-2006 met 19% gegroeid. Dat is vooral een gevolg van de toegenomen invoer uit Afrika en Amerika. De invoer uit Azië, en dan met name uit Israël, is in de periode 2003-2006 afgenomen. De invoer van verse snijbloemen van in de EU is voor meer dan 50% afkomstig uit Afrikaanse landen, met name uit Kenia. De invoer uit Zimbabwe is meer dan gehalveerd in de periode 2003-2006. De invoer uit Ethiopië is meer dan vervijfvoudigd. Bijna 30% van de snijbloemeninvoer in de EU is afkomstig van het Amerikaanse continent, vooral uit Colombia en Ecuador. De invoer uit Ecuador is sneller gegroeid dan de invoer uit Colombia. Met name 2006 laat een flinke groei zien. Iets meer dan 15% van de snijbloemeninvoer in de EU is afkomstig uit Aziatische landen. Israël is de belangrijkste leverancier uit Azië, maar verliest wel duidelijk marktaandeel. Tabel 1.4 Bestemming van de invoer van snijbloemen van buiten de EU in de landen van de EU, x 1.000 Bron: Eurostat +/- t.o.v 2003 2004 2005 2006 2003 TOTAAL EUROPESE UNIE [27] 650.558 648.619 698.636 775.835 19% Nederland 379.594 369.386 404.367 445.667 17% Verenigd Koninkrijk 111.878 124.119 139.932 151.975 36% Duitsland 54.889 55.641 50.477 54.085-1% Spanje 21.494 21.232 26.991 32.142 50% België 14.360 16.816 16.363 27.570 92% Italië 25.296 23.562 22.302 22.462-11% Zweden 7.372 8.677 9.561 10.191 38% Frankrijk 14.280 13.057 11.046 10.126-29% Oostenrijk 3.161 2.733 4.270 6.351 101% Griekenland 4.976 4.687 3.605 3.443-31% Portugal 1.890 1.708 1.579 1.832-3% Tsjechië 5.569 3.369 1.777 1.533-72% Letland 467 252 454 1.515 224% Roemenië 2.154 1.402 Bulgarije 743 1.007 Ierland 772 570 350 810 5% Cyprus (Grieks deel) 137 249 517 779 469% Polen 431 737 767 Hongarije 436 440 434 633 45% Slowakije 1.402 692 261 544-61% Luxemburg 349 173 149 412 18% Estland 798 480 397 411-48% Overige landen 1.438 345 170 178-88% Nederland is nog altijd het belangrijkste Europese aanvoerland van snijbloemen uit andere delen van wereld, met een aandeel van 57% à 58%. De import in het Verenigd Koninkrijk groeit wel wat sneller dan de import in Nederland. 13
Tabel 1.5 Invoer van verse snijbloemen in Nederland uit landen buiten de EU, x 1.000 Bron: Eurostat 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL NIET EUROPESE UNIE [27] 379.594 369.386 404.367 445.667 17% AFRIKA 238.022 230.818 252.201 284.709 20% Kenia 135.485 145.128 168.017 199.759 47% Zimbabwe 54.714 37.242 29.482 21.653-60% Oeganda 16.894 20.301 21.788 20.340 20% Ethiopië 217 859 6.067 17.593 ++ Zambia 16.651 13.072 13.088 11.931-28% Zuid-Afrika 7.226 8.005 7.261 6.234-14% Tanzania 3.622 3.459 3.972 4.239 17% Egypte 569 486 838 1.326 133% Tunesië 199 40 5 429 116% Boeroendi 309 342 251 345 12% Ivoorkust 938 669 398 286-70% Overig Afrika 1.198 1.215 1.034 574-52% AMERIKA 61.132 65.863 82.575 98.841 62% Ecuador 35.763 42.992 51.774 65.741 84% Colombia 21.418 18.412 25.736 27.339 28% Brazilië 1.120 1.800 1.548 1.518 36% Chili 409 628 1.492 1.467 259% Peru 475 601 656 1.102 132% Costa Rica 1.397 780 696 756-46% VS van Amerika 490 430 505 328-33% Mexico 4 3 10 269 ++ Guatemala 30 127 74 189 530% Overig Amerika 26 90 84 132 408% AZIE 78.200 69.871 66.549 60.025-23% Israël 70.637 60.848 58.682 49.680-30% Thailand 2.317 2.650 2.982 3.567 54% Turkije 1.137 2.142 1.482 2.210 94% Gazastrook 2.163 2.239 1.640 1.630-25% India 1.177 1.339 905 1.560 33% China 36 19 189 668 ++ Maleisië 81 133 115 150 85% Filippijnen 61 71 96 146 139% Japan 159 99 172 139-13% Singapore 304 161 162 134-56% Iran 93 52 17 81-13% Taiwan 34 64 86 41 21% Overig Azië 1 54 21 19 ++ De snijbloemeninvoer in Nederland uit landen van buiten de EU is in de periode 2003-2006 met 17% gegroeid. Dat is vooral een gevolg van de toegenomen invoer uit Afrika en Amerika, de invoer uit Azië is in deze periode afgenomen. De belangrijkste aanvoerlanden van buiten de EU zijn Kenia, Ecuador, Israël, Colombia, Zimbabwe, Oeganda en Ethiopië. De aanvoer uit Zimbabwe en Israël vertoont een duidelijk dalende trend. 14
Uit een vergelijking van tabel 1.5 met tabel 1.3 blijkt dat de toename van de invoer in de EU uit Amerikaanse landen vooral aan een gevolg is van de groeiende invoer in Nederland, terwijl de toename van de invoer uit Afrika ook aan andere EU-landen is te danken. 1.2 Invoer van snijbloemen in de Verenigde Staten Tabel 1.6 Invoer van verse snijbloemen in de VS naar herkomstland, x $ 1.000 Bron: USDA 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL 601.149 699.816 703.140 763.058 27% Colombia 343.590 414.904 418.138 448.420 31% Ecuador 105.799 134.275 129.283 141.395 34% Nederland 67.344 65.600 64.491 72.311 7% Costa Rica 17.062 18.540 23.351 29.763 74% Mexico 15.242 14.262 17.964 20.107 32% Canada 19.785 21.057 17.291 14.083-29% Thailand 2.668 3.247 4.749 6.976 161% Nieuw-Zeeland 3.985 4.260 4.627 5.284 33% Guatemala 3.848 4.070 3.831 4.048 5% Dominicaanse Republiek 1.395 1.171 2.874 3.834 175% Peru 2.521 2.604 2.286 3.826 52% Israël 7.514 5.686 2.590 2.287-70% Brazilië 1.903 2.268 2.824 2.081 9% Australië 1.212 1.157 1.157 1.840 52% Chili 2.237 2.016 2.756 889-60% Kenia 703 598 846 767 9% Zuid-Afrika 666 688 760 713 7% Ethiopië 0 0 22 424 ++ Overige landen 3.675 3.413 3.300 4.010 9% De invoer van verse snijbloemen in de VS is voor bijna 60% afkomstig uit Colombia. De roos een belangrijk onderdeel van het Colombiaanse snijbloemenassortiment (zie tabel 2.2), maar er worden bijvoorbeeld ook veel gemengde boeketten naar de VS uitgevoerd. Ecuador heeft een aandeel in de invoer in de VS van 18 à 19 %. Nederland is nog steeds nummer 3 maar heeft een dalend marktaandeel. In dollars is de waarde van de invoer uit Nederland nog met 7% gestegen in de periode 2003-2006, maar door het verloop van de euro/dollar koers is de waarde van de invoer in euro gedaald (zie ook PT rapport 2007-23, Invoer van siergewassen in de VS, 2002-2006). De invoer uit Costa Rica en Mexico heeft een flinke groei doorgemaakt in de periode 2003-2006. De invoer uit Canada is na 2004 duidelijk afgenomen. 15
1.3 Invoer van snijbloemen in Rusland Tabel 1.7 Invoer van verse snijbloemen in Rusland, x $ 1.000 Bron: UNComtrade 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL 59.164 117.251 169.707 257.846 336% Nederland 33.225 46.882 46.140 81.222 144% Ecuador 12.625 28.047 40.540 79.983 534% Colombia 6.433 16.351 33.085 49.114 663% Israël 3.550 7.037 11.218 32.182 807% Turkije 1.007 2.294 4.174 4.055 303% Kenia 15 9 617 2.862 ++ China 367 359 450 2.039 455% Ethiopië - - 171 1.559 ++ Frankrijk - 2.227 9.961 1.190 ++ Thailand 16 149 374 1.019 ++ Oezbekistan 969 621 435 457-53% Polen 87 1.555 2.933 365 318% Zuid-Afrika 0 10 35 280 ++ Azerbeidzjan 373 312 225 220-41% Italië 8 1.294 5.637 203 ++ Spanje 275 249 7.842 135-51% België 49 4.350 2.653 5-90% Overige landen 163 5.506 3.216 955 488% De Russische markt voor snijbloemen heeft in de periode 2003-2006 een stormachtige groei meegemaakt. Nederland is nogal altijd de grootste exporteur (inclusief re-export) van verse snijbloemen naar Rusland, maar heeft haar aandeel wel zien zakken van 56% in 2003 naar 32% in 2006. De kans bestaat dat Nederland ingehaald gaat worden door Ecuador. Uit het PT importeursonderzoek in Rusland (PT rapport 2006-77) blijkt wel dat Nederlandse leveranciers over het algemeen het beste beoordeeld worden door de Russische importeurs. Het prijsniveau van de Nederlandse bloemen wordt als nadeel genoemd, maar het grote assortiment, de jaarrond-levering en de kwaliteit zijn pluspunten. De invoer uit Ecuador, Colombia en Israël is zeer sterk gegroeid. Ecuador en Colombia leveren vooral rozen aan Rusland. Volgens cijfers van de Russische douane bestond de snijbloemeninvoer in 2005 voor bijna 40% (in waarde) uit rozen, voor 18% uit chrysant en voor 16% uit anjer (zie tabel 2.3). 16
1.4 Invoer van snijbloemen in Japan Tabel 1.8 Invoer van verse snijbloemen in Japan, x $ 1.000 Bron: UNComtrade 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL 162.439 207.756 216.114 225.794 39% Maleisië 17.119 31.210 41.149 49.282 188% Colombia 20.423 24.335 27.513 30.087 47% Thailand 24.442 27.343 27.188 29.352 20% China 5.345 11.343 14.801 19.388 263% Azië niet gespecificeerd 14.895 19.995 18.411 19.093 28% Nieuw-Zeeland 15.589 14.346 14.761 13.627-13% Zuid-Korea 17.901 23.429 20.652 13.397-25% Nederland 13.887 14.429 11.690 10.379-25% Kenia 1.407 2.624 4.412 8.020 470% Vietnam 3.350 5.667 6.530 7.126 113% Australië 7.042 8.597 7.203 6.215-12% Ecuador 3.267 5.357 5.407 5.689 74% India 3.493 4.095 3.869 5.582 60% Zuid-Afrika 2.245 2.652 2.575 1.924-14% Singapore 4.353 4.812 4.051 1.659-62% Overige landen 7.679 7.522 5.901 4.976-35% De invoerwaarde van verse snijbloemen in Japan is in de periode 2003-2006 met bijna 40% gegroeid. Nederland, dat in 200o nog de belangrijkste exporteur van snijbloemen naar Japan was, heeft daar niet van kunnen profiteren: de waarde van de invoer uit Nederland is in de periode 2003-2006 met een kwart gedaald. Volgens cijfers van het Japanse ministerie van landbouw bestaat de import van verse snijbloemen voor 7% à 8% uit rozen. Anjers, chrysanten en orchideeën hebben een groter aandeel in de import dan rozen (zie ook de Marktmonitor Japan 2007, rapport PT 2007-71). 17
1.5 Uitvoer van snijbloemen uit Nederland Tabel 1.9 Uitvoer van snijbloemen uit Nederland, x 1.000 bron: HBAG +/- t.o.v 2003 2004 2005 2006 2007 2003 TOTAAL 3.008.211 3.051.624 3.143.723 3.237.115 3.379.677 12% Europese Unie [27] 2.651.243 2.717.423 2.796.368 2.846.919 2.985.341 13% Overig Europa 207.808 198.097 218.784 251.170 268.247 29% Afrika 619 361 1.176 1.022 1.228 98% Amerika 112.508 101.491 95.588 103.734 91.617-19% Azië 35.899 34.209 31.766 34.247 33.200-8% Oceanië 134 43 43 22 45-66% De uitvoerwaarde van snijbloemen uit Nederland blijft nog altijd toenemen. De groei wordt praktisch alleen in europa geboekt. Afrika speelt momenteel alleen een rol als leverancier van bloemen, niet als klant. Door de al jaren durende gestage daling van de dollar t.o.v. de euro wordt de Amerikaanse markt steeds moeilijker voor Nederland. De uitvoer naar Azië is relatief stabiel, maar de uitvoer naar Japan vertoonde de afgelopen vijf jaar een structurele daling. Oceanië ligt aan de andere kant van de wereld en zal waarschijnlijk alleen voor bepaalde specialiteiten een markt kunnen zijn. 18
2 Handelsstromen rozen Handelscijfers voor het product roos zijn helaas niet beschikbaar via UNComtrade. Wel leveren de nationale statistieken van een aantal landen gegevens over de import van rozen. 2.1 Invoer van rozen in de EU Tabel 2.1 Invoer van rozen in de Europese Unie, x 1.000 Bron: Eurostat 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL NIET EUROPESE UNIE [27] 314.529 311.239 338.819 391.676 25% AFRIKA 238.481 236.617 264.199 308.012 29% Kenia 154.498 161.472 188.384 229.280 48% Oeganda 17.534 20.771 22.335 20.463 17% Ethiopië 3.260 5.154 8.775 19.496 498% Zimbabwe 36.813 25.835 21.854 16.845-54% Zambia 17.107 12.956 12.422 11.448-33% Tanzania 5.452 4.797 5.129 5.586 2% Zuid-Afrika 2.497 4.391 3.798 3.960 59% Boeroendi 306 342 251 345 13% Rwanda 176 364 270 53% Malawi 532 182 259 190-64% Marokko 327 268 206 112-66% Mozambique 104 247 416 7-93% Overig Afrika 51 26 6 10-80% AMERIKA 60.757 60.462 64.748 76.288 26% Ecuador 46.100 49.453 51.808 59.878 30% Colombia 12.802 9.392 11.842 15.157 18% Brazilië 827 1.231 1.039 1.211 46% Guatemala 119 41 13 12-90% Costa Rica 833 181 20 5-99% Overig Amerika 76 164 26 25-67% AZIE 14.806 13.781 9.450 7.180-52% Israël 11.716 11.097 6.956 4.349-63% India 2.548 2.454 2.213 2.715 7% China 63 56 138 71 13% Turkije 170 140 110 42-75% Overig Azië 309 34 33 3-99% Kenia en Ecuador zijn de belangrijkste exporteurs van rozen naar de Europese Unie. Ethiopië is in opkomst, Zimbabwe zakt steeds verder weg. Het is de vraag in hoeverre recente ontwikkelingen in Zimbabwe het verval van dat land kunnen stoppen. De invoer uit Colombia stijgt, maar blijft relatief bescheiden. Voor Colombiaanse rozen blijft de Verenigde Staten afzetmarkt nummer 1 (zie tabel 2.2). Door de koersontwikkeling van de euro en de dollar wordt Europa wel steeds aantrekkelijker als afzetmarkt. Omgerekend naar dollars is de EU als afzetmarkt voor Ecuador bijna even belangrijk als de VS. 19
2.2 Invoer van rozen in de Verenigde Staten Tabel 2.2 Invoer van rozen in de VS, x $ 1.000 Bron: USDA 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL 216.645 250.188 274.651 300.700 39% Colombia 144.812 169.625 189.053 205.930 42% Ecuador 59.782 69.418 74.244 82.692 38% Mexico 3.578 3.616 4.335 4.075 14% Guatemala 3.763 3.834 3.512 3.636-3% Costa Rica 406 746 920 1.852 356% Nederland 1.861 1.312 1.067 1.207-35% Kenia 696 593 803 733 5% Canada 1.092 893 284 245-78% Oeganda 0 0 0 237 ++ Zuid-Afrika 9 31 320 24 167% Ethiopië 0 0 22 23 ++ Overige landen 646 120 91 46-93% De Verenigde Staten importeert vooral rozen uit Colombia, Ecuador komt duidelijk op de tweede plaats. De invoer uit Nederland is zeer gering en daalt, Costa Rica is in opkomst. De invoer van rozen uit Afrikaanse landen is (nog ) zeer bescheiden. 20
2.3 Invoer van rozen in Rusland Tabel 2.3 Import van verse snijbloemen in Rusland in 2005 Bron: Douane Rusland % op basis van aantal % op basis van stelen importwaarde Roos 31,8% 38,5% Chrysant 19,2% 18,3% Anjer 48,8% 16,2% Snijgroen 0,1% 6,3% Orchidee 0,2% 0,8% Gladiool 0,1% 0,0% Overig 0,2% 19,9% Totaal 100% 100% Op basis van het aantal stelen is de anjer de belangrijkste importbloem in Rusland. De roos is de belangrijkste importbloem op basis van waarde. Tabel 2.4 Import van rozen in Rusland uit EU-landen, x 1.000 Bron: Eurostat 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL EU [27] 24.558 22.737 24.749 34.297 40% Nederland 24.432 18.812 21.586 33.135 36% Polen 1.097 1.536 692 Duitsland 2.307 682 Tsjechië 527 Litouwen 176 213 435 Finland 126 78 40 23-82% België 239 Overige landen 0 28 165 12 De uitvoer van rozen uit Europa naar Rusland is in de periode 2003-2006 met 40% gegroeid. Nederland is verreweg de grootste Europese exporteur van rozen (inclusief importrozen) naar Rusland. Er zijn helaas geen gegevens over de import van rozen uit landen van buiten de EU, maar gezien de invoer van snijbloemen (zie tabel 1.7) zullen vooral Ecuador en Colombia belangrijke leveranciers zijn. Afrikaanse rozen zullen vooral via Europa naar Rusland worden verhandeld. 21
2.4 Invoer van rozen in Japan Tabel 2.5 Invoer van rozen in Japan, x 1.000 yen Bron: Ministerie van Financiën Japan 2003 2004 2005 2006 +/- t.o.v 2003 TOTAAL 1.668.835 1.922.215 1.988.975 2.234.533 34% India 402.838 430.946 421.879 643.922 60% Kenia 61.412 56.744 110.540 442.213 ++ Zuid-Korea 656.200 781.019 669.889 356.428-46% Nederland 381.842 365.940 298.494 290.780-24% Ecuador 11.959 94.200 118.874 129.994 ++ Colombia 36.494 49.578 124.844 117.937 223% Vietnam 74.792 80.034 96.347 110.807 48% China 19.972 28.162 32.328 64.833 225% Zuid-Afrika 4.010 16.988 76.450 36.875 ++ Indonesië 317 905 8.118 18.029 ++ Ethiopië 12.239 ++ Tanzania 12.372 23.874 3.640-71% Thailand 11.102 1.078 942 1.720-85% Maleisië 352 1.189 ++ Overige landen 7.897 3.897 6.396 3.927-50% De waarde van de rozeninvoer in Japan is in de periode 2003-2006 met 34% toegenomen. Met name in 2006 was er sprake van een forse stijging. India en Kenia zijn de grootste aanvoerders van rozen op de Japanse markt. De invoer uit Kenia is na 2004, en met name in 2006, explosief gestegen. De invoer uit Zuid-Korea en Nederland is de laatste jaren flink gedaald. De invoer van rozen uit Ecuador, Colombia, Vietnam, China, Zuid-Afrika, Indonesië en Ethiopië is de laatste jaren flink gestegen. 22
3 Veilingaanvoer van rozen Tabel 3.1 Veilingaanvoer van grootbloemige rozen in Nederland, stelen x 1.000 Bron: VBN 2002 2003 2004 2005 2006 2007 +/- t.o.v 2003 Nederland 1.275.881 1.420.508 1.466.667 1.478.852 1.411.252 1.327.117 4% Kenia 211.465 260.418 400.685 529.823 631.612 700.349 231% Ethiopië 91 192 3.494 25.104 80.503 200.474 ++ Tanzania 30.845 16.184 15.505 22.186 36.437 50.605 64% Ecuador 21.471 29.018 30.452 34.177 39.986 47.563 122% Zambia 44.683 42.116 42.234 37.463 33.815 39.342-12% Oeganda 4.474 4.189 18.751 31.252 34.692 36.852 ++ België 19.502 25.964 27.670 22.423 17.540 15.918-18% Zimbabwe 49.889 49.048 47.979 47.989 13.477 12.879-74% Brazilië 630 4.283 8.815 12.597 11.328 7.370 ++ India 7.734 6.134 8.026 6.768 2.602 4.396-43% Duitsland 5.302 4.984 2.650 2.520 2.343 2.692-49% Israël 9.507 9.615 8.454 8.883 4.437 2.210-77% Rwanda 1.614 0 17 0 0 2.051 27% Zuid-Afrika 1.306 4.044 10.100 4.505 606 854-35% Spanje 2 0 0 1 1.715 335 ++ Swaziland 54 95 20-2 12 239 344% Ivoorkust 0 0 0 0 0 191 ++ Malawi 2.486 1.302 441 161 188 99-96% Colombia 819 289 726 0 60 53-94% Costa Rica 0 0 0 599 1.533 1 144% Overige landen 2.282 1.179 1.559 2.728 1.649 699-69% TOTAAL 1.690.039 1.879.562 2.094.245 2.268.029 2.325.788 2.452.289 45% De aanvoer van grootbloemige rozen op de Nederlandse veilingen is de afgelopen jaren fors toegenomen. Nederland zelf is nog altijd de grootste aanvoerder van grootbloemige rozen op de Nederlandse veilingen, maar de groei van de Nederlandse aanvoer is in 2005 omgezet in een daling. Het aandeel van Nederland in de aanvoer is gedaald van 75% naar 54%. Kenia en Ethiopië zijn de belangrijkste groeilanden geworden bij de aanvoer van grootbloemige rozen, een ontwikkeling die in belangrijke mate het gevolg is van de vestiging in die landen van buitenlandse (Nederlandse) ondernemingen. Het aandeel van Kenia in de aanvoer is gestegen van 13% naar 29%. Ethiopië heeft praktisch vanuit het niets een aandeel van 8% opgebouwd. Tanzania, Ecuador en Oeganda zitten in de sub-top. 23
Tabel 3.2 Veilingaanvoer van kleinbloemige rozen in Nederland, stelen x 1.000 Bron: VBN 2002 2003 2004 2005 2006 2007 +/- t.o.v 2003 Kenia 526.958 698.277 697.614 734.835 623.404 522.188-1% Ethiopië 312 262 9.495 21.749 57.739 124.845 ++ Oeganda 128.217 151.031 175.932 152.155 93.104 53.052-59% Zimbabwe 162.219 83.909 80.483 82.884 46.157 43.553-73% Nederland 434.456 284.278 180.785 120.421 75.907 33.397-92% Zambia 34.777 26.464 19.563 16.030 10.856 13.358-62% Israël 143.569 121.399 85.816 52.377 24.617 12.864-91% Ecuador 5.660 10.298 6.716 5.063 4.784 5.169-9% België 12.400 11.507 9.469 4.761 3.752 3.310-73% Spanje 1 1 0 0 2.493 3.096 ++ Duitsland 599 1.845 359 110 509 301-50% Swaziland 395 1.451 2.809 0 83 270-32% Malawi 642 585 367 226 300 226-65% Rwanda 3.016 0 0 0 0 140-95% Zuid-Afrika 1.002 5.975 6.078 2.039 460 53-95% Colombia 5 6 0 0 1 27 490% India 246 182 250 130 3 19-92% Tanzania 24.109 10.230 5.217 1.735 1.105 3-100% Costa Rica 0 0 0 478 896 1 Overige landen 1.103 632 1.101 3.119 1.057 92-92% TOTAAL 1.479.684 1.408.334 1.282.056 1.198.112 947.230 815.964-45% Kenia is al jaren duidelijk de belangrijkste aanvoerder van kleinbloemige rozen in Nederland. De aanvoer vertoont wel een dalende trend, met name na 2005, maar omdat de totale aanvoer van kleinbloemige rozen nog meer is gedaald, is de positie van Kenia relatief wel belangrijker geworden: het aandeel van Kenia in de aanvoer is gestegen van 35% naar 64% Het belangrijkste groeiland is Ethiopië, dat inmiddels een aandeel van 15% in de aanvoer heeft. Op Spanje na is het tevens het enige groeiland. 24
Tabel 3.3 Veilingaanvoer van trosrozen in Nederland, stelen x 1.000 Bron: VBN 2002 2003 2004 2005 2006 2007 +/- t.o.v 2003 Nederland 54.131 45.332 41.362 41.313 37.345 39.144-28% Kenia 77.915 63.685 44.047 40.562 31.863 26.923-65% Duitsland 383 363 811 982 1.077 1.124 194% Rwanda 0 0 0 0 0 360 Malawi 1.531 1.632 1.448 1.667 1.015 337-78% Turkije 107 323 577 0 227 181 69% België 423 0 0 0 0 80-81% Colombia 60 247 0 0 0 28-53% Guatemala 0 0 0 0 0 18 Tanzania 0 0 0 0 1 12 Oeganda 30 19 0 0 1 8-73% Zimbabwe 336 304 149 53 60 6-98% Frankrijk 79 110 73 414 224 5-93% Ethiopië 0 0 0 5 5 4 italië 0 14 9 0 0 2 Ecuador 471 321 18 10 2 1-100% Zuid-Afrika 20 0 0 0 3 0-98% Israël 25 49 50 9 6 0-99% Overige landen 71 23 11 970 901 2-98% TOTAAL 135.581 112.421 88.554 85.985 72.732 68.236-50% De aanvoer van trosrozen is, evenals de aanvoer van kleinbloemige rozen, de laatste jaren fors gedaald. Nederland is sinds 2005 de grootste aanvoerder, daarvoor was Kenia dat. Het aandeel van Nederland is gestegen van 40% naar 57%. Kenia zag haar aandeel dalen van 57% naar 39%. 25
Bronnen Eurostat: http://epp.eurostat.ec.europa.eu Ministerie van Financiën van Japan: http://www.customs.go.jp/toukei/srch/indexe.htm Ministerie van Landbouw van de Verenigde Staten (USDA): http://www.fas.usda.gov/ustrade/ Verenigde Naties: http://comtrade.un.org/db/ Marktmonitor Japan 2007, PT rapport 2007-71 Marktmonitor Rusland 2007, PT rapport 2007-76 Import van siergewassen in de VS, 2002-2006, PT rapport 2007-23 Chrysant in beeld, PT rapport 2007-74 Importeursonderzoek Rusland, PT rapport 2006-77 Productielanden Sierteelt Latijns-Amerika, PT rapport 2008-05 26