Patiënteninformatie ZIEKENHUIS Isala REVALIDATIECENTRUM De Vogellanden THUISZORGORGANISATIES Icare - Carinova VERPLEEGHUIZEN RCIJ Zwolle, RCIJ Kampen Het Zonnehuis - De Voord - Wendhorst INTERAKTCONTOUR
Contactgegevens: Isala, Hoofdgebouw V4.0 Transmurale Stroke Service Zwolle Dr. Van Heesweg 2 8025 AB Zwolle T: (038) 424 2910 E: tssz@careketens.nl 2
Inleiding U bent opgenomen op de afdeling neurologie omdat u een beroerte heeft gehad. Een beroerte is een aandoening van de bloedvaten van de hersenen en wordt ook wel cerebro vasculair accident (CVA) of, in het Engels, stroke genoemd. Dit kan een herseninfarct zijn, waarbij een bloedvat verstopt raakt door een bloedpropje of door een dichtgeslibd bloedvaatje. Het is ook mogelijk dat er een scheurtje in het bloedvat zit. Als een bloedvat is gescheurd, dan spreken we van een hersenbloeding. Over het ziektebeeld en de gevolgen is een informatiebrochure uitgegeven door de Nederlandse Hartstichting, onder de titel Beroerte, en dan?. Deze is op de afdeling neurologie verkrijgbaar. Alle patiënten die met een beroerte worden opgenomen in ziekenhuis Isala, vallen onder de Transmurale Stroke Service Zwolle en omstreken. Dit is een regionale zorgketen voor mensen die te maken hebben met de gevolgen van een beroerte. Ziekenhuis, verpleeghuizen, revalidatiecentrum en thuiszorg werken samen, om zo goed mogelijk in te kunnen spelen op uw situatie. De zorgketen heeft als doel er voor te zorgen dat mensen met een beroerte op het juiste moment, op de juiste plek, de juiste zorg en behandeling krijgen. De deelnemende instellingen en organisaties vindt u achter in deze brochure. In deze brochure staat beschreven welke zorg u mag verwachten en welke hulpverleners en organisaties betrokken zijn bij uw behandeling en herstel. Hoewel de tekst in eerste instantie op de patiënt gericht is, is deze brochure ook bedoeld voor partners en andere naasten. Om de zorg in de zorgketen te coördineren zijn er transferverpleegkundigen. 3
Om de zorg tijdens uw verblijf in het ziekenhuis én de periode daarna zo goed mogelijk te kunnen bieden en te coördineren, is het nodig om uw gegevens uit te wisselen met andere, bij uw behandeling en zorg betrokken, zorgverleners en organisaties. Daarom worden uw gegevens geregistreerd en, geanonimiseerd, gebruikt voor de organisatie van de zorgketen en ten behoeve van landelijke kwaliteitsregistratie. Mocht u over bovenstaande vragen hebben of hier bezwaar tegen hebben, dan kunt u dit aangeven bij de transferverpleegkundige. De transfer verpleegkundige is van maandag t/m vrijdag tussen 09.00 en 16.30 uur aanwezig en bereikbaar via het volgende telefoonnummer: 038-424 2910. 4
Verblijf in het ziekenhuis Patiënten met een beroerte worden opgenomen op de Brain Care Unit van de verpleegafdeling neurologie. Dit is een speciale zaal op de afdeling neurologie waar intensievere observatie en controle van lichaamsfuncties mogelijk is. De neuroloog bepaalt tot wanneer u op de stroke-unit moet blijven. Dit is meestal 48 uur. Daarna wordt u overgeplaatst naar een andere kamer op de afdeling neurologie. Indien dit noodzakelijk is, zal de arts verder onderzoek doen naar de oorzaak van de beroerte. De arts en/of verpleegkundige zal u informeren over de onderzoeken. Daarnaast wordt behandeling gestart die gericht is op het voorkomen van een nieuwe beroerte en het voorkomen en behandelen van complicaties. U kunt een familiegesprek met de arts aanvragen via de verpleegkundige van de afdeling. Als voorbereiding op een gesprek met de arts kunt u eventueel de aandachtspuntenlijst uit de brochure Beroerte, en dan? doornemen. Herstel en revalidatie Na een beroerte is er vaak sprake van enig spontaan herstel, maar helaas niet altijd. De mate waarin dit gebeurt, verschilt van persoon tot persoon. Over het algemeen kan gezegd worden dat tijdens het eerste half jaar na een beroerte, het belangrijkste herstel gebeurt. Om te herstellen is er meestal revalidatie nodig. De revalidatie is vooral bedoeld om herstel te stimuleren, maar ook om te leren omgaan met uw beperkingen. Hoe de revalidatieperiode verloopt, is afhankelijk van uw persoonlijke situatie. 5
Met revalideren wordt zo snel mogelijk na uw beroerte begonnen, al tijdens uw opname in het ziekenhuis. De fysiotherapeut, de ergotherapeut en de logopedist worden ingeschakeld en zij bekijken wat de gevolgen van de beroerte voor u zijn en wat zij voor u kunnen betekenen. Fysiotherapie: De fysiotherapeut werkt samen met u aan verbeteringen om weer zo goed mogelijk te kunnen bewegen; bijvoorbeeld bij het kunnen zitten, staan en lopen. Hierbij wordt o.a. gelet op de kracht, het gevoel, de coördinatie en de balans. Ergotherapie: Ergotherapie helpt mensen met beperkingen of problemen in hun dagelijks leven om weer zo zelfstandig mogelijk te functioneren. De activiteiten kunnen gericht zijn op zelfredzaamheid; bijvoorbeeld ten aanzien van lichaamsverzorging en huishoudelijke activiteiten. Logopedie: De logopedist helpt u als u problemen heeft bij het spreken en het slikken. Daarnaast zal de logopedist kijken of u taal begrijpt en of u nog kunt lezen en schrijven. Voor alle therapieën geldt dat familie in overleg een behandeling kan bijwonen. Al in een vrij vroeg stadium van de ziekenhuisopname zal er gekeken worden wat er na de ziekenhuisopname nog nodig is voor uw verdere herstel en revalidatie. En of na de ziekenhuisopname terugkeer naar de thuissituatie haalbaar is. Dit is afhankelijk van de gevolgen van de beroerte, uw leeftijd, uw mogelijkheden om te oefenen, wat u aan kunt, hoe zelfstandig u bent, uw sociale situatie en uw woonomstandigheden. Alle hulpverleners die bij uw behandeling betrokken zijn, komen 2x per week bij elkaar voor een overleg. Zij bespreken dan hoe het met u gaat en geven advies over het vervolg na de 6
ziekenhuisopname. Indien nodig wordt de revalidatiearts gevraagd om een advies te geven. De transfer-verpleegkundige is ook aanwezig bij dit overleg. Van haar krijgt u aanvullende informatie over het vervolg na de ziekenhuisopname. Na de ziekenhuisopname Na ontslag uit het ziekenhuis zijn er de volgende mogelijkheden: Naar huis; eventueel met thuiszorg poliklinische revalidatiebehandeling in verpleeghuis of revalidatiecentrum. Deze dagbehandeling vindt meestal enkele dagen per week plaats en er wordt gebruik gemaakt van alle therapieën en diensten die het verpleeghuis of revalidatiecentrum biedt (bij poliklinische revalidatie in het verpleeghuis gaat er altijd een korte klinische opname aan vooraf). logopedie, ergotherapie en/of fysiotherapie thuis of in de buurt Bij ontslag naar huis volgt er altijd een nazorgbezoek door een wijkverpleegkundige (zie CVA-nazorg door wijkverpleegkundige). Een tijdelijke opname in een revalidatiecentrum of op een revalidatieafdeling van een verpleeghuis. Het revalidatiecentrum is vooral geschikt voor patiënten die een hoog revalidatietempo aan kunnen en een ingewikkelde hulpvraag hebben (dit wordt medisch specialistische revalidatie genoemd). Revalidatie in een verpleeghuis is vooral bedoeld voor oudere en/of minder vitale patiënten die in een rustiger tempo nog wel goed kunnen revalideren (dit wordt geriatrische revalidatie genoemd). In sommige gevallen wordt er geadviseerd om, ondanks de leeftijd en het functioneren vóór de beroerte, toch eerst te starten met de revalidatie in het verpleeghuis omdat dit 7
meteen na de ziekenhuisopname het meest passend is. In dat geval zal er in het verpleeghuis opnieuw bekeken worden of en wanneer revalidatie in het revalidatiecentrum haalbaar is. Bijna alle verpleeghuizen die aangesloten zijn bij de Transmurale Stroke Service Zwolle bieden de mogelijkheid voor een revalidatieopname na een beroerte, behalve de Wendhorst. Daar is vanaf 1 januari 2013 alleen nog de mogelijkheid voor dagbehandeling na een beroerte. Mocht u voorkeur hebben voor revalidatie in een revalidatiecentrum of verpleeghuis dat niet aangesloten is bij de Transmurale Stroke Service Zwolle, dan kunt u dat aangeven. Er wordt gestreefd om de vervolgopname in het verpleeghuis of revalidatiecentrum zo snel mogelijk te realiseren, zodat u zo min mogelijk tijd onnodig in het ziekenhuis verblijft. Het is aangetoond dat het gunstig is om zo snel mogelijk met revalidatie te starten. Bij opname in het verpleeghuis betekent dit dat het niet altijd mogelijk is om opgenomen te worden in het verpleeghuis van voorkeur. In dat geval zal er, in overleg met u en uw contactpersonen, naar een alternatief gezocht worden. Het verblijf op een revalidatieafdeling is altijd tijdelijk en de revalidatie is gericht op een zo zelfstandig mogelijk functioneren. In principe volgt na de revalidatie ontslag naar de oude woonsituatie, eventueel met voortzetting van de therapie in dagbehandeling, thuis of in de buurt. Ook dan zal een nazorgbezoek door een wijkverpleegkundige volgen. Indien terugkeer naar de oude woonsituatie niet haalbaar blijkt, wordt gekeken wat voor u de beste oplossing is. 8
Een langdurige opname in een verpleeghuis. In het geval dat een patiënt in het ziekenhuis zo laag belastbaar is dat er geen revalidatiemogelijkheden zijn, zal een langdurige (of blijvende) opname in een verzorgings- of verpleeghuis geadviseerd worden. Aanvragen van indicaties voor thuiszorg, dagbehandeling in verpleeghuizen enz. ná de ziekenhuisopname worden verzorgd door de transfer-verpleegkundige. Zij zorgt ook dat de patiënten aangemeld worden voor een nazorgbezoek van de wijkverpleegkundige bij ontslag naar huis (zie hierna). 9
Nazorg door de wijkverpleegkundige Het krijgen van een beroerte is een ingrijpende gebeurtenis, niet alleen voor betrokkene zelf, maar ook voor de directe omgeving, en kan gevolgen hebben die doorwerken in de thuissituatie. Sommige gevolgen zijn zichtbaar (bijvoorbeeld: een verlamd been en/of verlamde arm), maar er kunnen ook onzichtbare gevolgen zijn (bijvoorbeeld: vermoeidheid, concentratieproblemen, geheugenstoornissen). De wijkverpleegkundige nazorg biedt ondersteuning, advies en informatie bij het omgaan met deze gevolgen. Ook kunnen er vragen rijzen die tijdens het verblijf nog niet te voorzien waren; vragen die te maken hebben met bijvoorbeeld het ziekte- of behandelproces of de revalidatie na een beroerte. Binnen 4 weken na uw thuiskomst neemt de wijkverpleegkundige telefonisch contact met u op om een afspraak te maken. Zo nodig wordt samen met u en eventuele huisgenoten bekeken of er behoefte is aan een vervolgbezoek en worden hier afspraken over gemaakt. Eventueel stemt de wijkverpleegkundige de zorg bij u thuis af met de huisarts of overlegt met hem/haar over een verwijzing (bijv. voor de revalidatiearts, maatschappelijk werk enz.). Aan deze huisbezoeken zijn geen kosten verbonden. Zodra bekend is dat u naar huis zult gaan, meldt de transferverpleegkundige u aan bij de thuiszorgorganisatie van uw woonplaats voor een CVA-nazorgbezoek door een wijkverpleegkundige. 10
Overige informatie Leefstijladviezen om een beroerte te voorkomen Roken, overgewicht en overmatige alcoholconsumptie geven een verhoogd risico op een beroerte. Een gezonde leefstijl na een beroerte is dus belangrijk. Onderstaande adviezen helpen u hierbij: - Niet roken - Optimaal gewicht (=BMI van 25 of lager). - Wilt u zelf uw BMI berekenen? Kijk op: www.hartstichting.nl/risicofactoren/overgewicht - Gezonde voeding - Beperk het gebruik van verzadigd vet en zout - Eet 1 tot 2 keer per week (vette) vis - Eet minimaal 200 gram groente en 2 stuks fruit per dag - Matig alcoholgebruik. Maximaal 1 glas per dag voor vrouwen of 2 glazen per dag voor mannen. - Voldoende lichaamsbeweging. Beweeg tenminste 5 dagen per week gedurende 30 minuten. - Voldoende ontspanning Autorijden na een beroerte. (bron: Beroerte, en dan? Nederlandse hartstichting) Iemand die een TIA of herseninfarct heeft gehad, mag gedurende twee weken na de uitvalsverschijnselen niet autorijden. Na deze twee weken moet de patiënt gekeurd worden door de neuroloog of revalidatiearts. Deze arts schrijft een specialistisch rapport. Als de patiënt aan de beroerte geen lichamelijke of geestelijke functiestoornissen heeft overgehouden, dan mag hij weer autorijden en heeft hij geen meldingsplicht aan het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Als er na twee weken toch nog functiestoornissen zijn die de patiënt ongeschikt maken om te rijden, dan blijft hij ongeschikt voor rijbewijzen tot drie maanden na het ontstaan van de 11
uitvalverschijnselen. Er bestaat een morele verplichting om dit te melden aan het CBR. Een deskundige van het CBR zal dan een rijtest afnemen om te beoordelen of de patiënt geschikt is om weer te rijden en om te kijken of er aanpassingen in de auto nodig zijn. Tevens is een specialistisch rapport nodig van een onafhankelijk neuroloog of revalidatiearts. Als de rijtest positief is, dan geldt een geschiktheidstermijn van vijf jaar. Bus- en vrachtwagenchauffeurs die een TIA of herseninfarct hebben gehad, mogen vier weken na de uitvalsverschijnselen niet autorijden. Na die vier weken moet de neuroloog of revalidatiearts een specialistisch rapport schrijven. Als daaruit blijkt dat de patiënt rijgeschikt is, dan geldt de nieuwe rijbevoegdheid voor maximaal drie jaar. Als er na die vier weken nog wel functiestoornissen zijn, dan kan de arts de patiënt ongeschikt verklaren als chauffeur. Als iemand geen herseninfarct, maar een hersenbloeding heeft gehad, dan gelden andere regels. De neuroloog informeert de patiënt, geeft adviezen en vertelt welke regels er gelden voor het autorijden. Meer informatie over autorijden en beroerte vindt u op de website van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR): www.cbr.nl of u kunt contact opnemen met het CBR in uw regio. Adressen CBR: CBR Hoofdkantoor P.C. Boutenslaan 1 Postbus 5301 2280 HH Rijswijk Telefoonnummer: 070-3720500 Website: www.cbr.nl 12
CBR regio Noord CBR regio Oost (Groningen, Friesland en (Overijssel, Gelderland en Drenthe) Flevoland) Overcingellaan13 Hazenkamp 10 Postbus 40 Postbus 4046 9400 AA Assen 6803 EA Arnhem Telefoonnummer: 0592-324888 Telefoonnummer: 026-3238700 Patiëntenverenigingen Bij onderstaande patiëntenverenigingen kunt u terecht voor ondersteuning, informatieverstrekking, lotgenotencontact en belangenbehartiging. Het delen van ervaringen, de erkenning en herkenning van de gevolgen van een beroerte blijken voor een grote groep patiënten en eventueel hun partner/familie waardevol. Afasie Vereniging Nederland Afasie is een verzamelnaam voor taal- en taalgebruikstoornissen die het gevolg zijn van hersenletsel. De Afasie Vereniging Nederland heeft als doel het welzijn van mensen met afasie te bevorderen. Afasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg 125 6814 ME Arnhem Telefoonnummer: 026-3512512 www.afasie.nl 13
De Nederlandse CVA-vereniging Samen Verder De Nederlandse CVA-vereniging Samen Verder komt op voor de belangen van mensen die zelf een beroerte hebben gehad, of die iemand in de omgeving hebben die door een beroerte is getroffen. De Nederlandse CVA-vereniging Samen Verder Postbus 60097 6800 JB Arnhem Telefoonnummer: 088-3838300 www.cva-vereniging.nl Vereniging Cerebraal De Vereniging Cerebraal is een vereniging voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Vereniging Cerebraal Palestrinastraat 1 b 3533 EH Utrecht Telefoonnummer: 030-2966575 www.cerebraal.nl 14
ADRESSEN Adressen samenwerkende zorginstellingen TSSZ Isala Dokter van Heesweg 2 8025 AB Zwolle Postbus 10400 8000 GK Zwolle Telefoonnummer: 038-4245000 www.isala.nl Carinova Postbus 49 8100 AA Raalte Telefoonnummer: 0900-8662 www.carinova.nl Revalidatie- en Behandelcentrum IJsselheem, V2.6 Dokter van Heesweg 2 8025 AB Zwolle Telefoonnummer: 038-4242611 www.ijsselheem.nl Viattence, locatie Wendhorst Eperweg 33 8181 ET Heerde Telefoonnummer: 0578-668300 www.novelzorg.nl Icare Blankenstein 400 7943 PH Meppel Telefoonnummer 0900-88 33 www.icare.nl Woonzorgconcern IJsselheem, locatie Myosotis Engelenbergplantsoen 3 8266 AB Kampen Telefoonnummer: 038-3394400 www.ijsselheem.nl Zorgverlening het Baken, locatie De Voord Veldbloemenlaan 25 8081 DL Elburg Telefoonnummer: 0525-680402 www.zorgverlening-hetbaken.nl De Vogellanden, Centrum voor Revalidatie Hyacinthstraat 66a 8013 XZ Zwolle Postbus 1057 8001 BB Zwolle Telefoonnummer: 038-4981111 www.vogellanden.nl Zonnehuisgroep IJssel-Vecht, locatie Het Zonnehuis Nijenhuislaan 175 8043 WB Zwolle Telefoonnummer: 038-4574574 www.zgijv.nl Bij de TSSZ zijn ook de Thuiszorgorganisaties Zorggroep Oude en Nieuwe Land en Vérian nauw betrokken. 15
Transmurale Stroke Service Zwolle Isala, V4.0 Dr. Van Heesweg 2 8025 AB Zwolle T: (038) 424 2910 E: tssz@careketens.nl 16