Beter door Wellness Kuren en Wellness bij gewrichtsklachten 1
Inhoud Kuren of Wellness? 4 Hoofdelementen Kuur- of wellnessprogramma? 5 Verschil tussen Kuren en Wellness Kuren als medische behandeling 6 Baden Oefentherapie Aanvullende therapieën 7 Thalassotherapie Welzijn door Wellness 7 Wat is wellness? 8 Welke behandelingen? Disclaimer Deze informatie is alleen bedoeld om u te informeren. Het is uitdrukkelijk geen medisch advies, maar kan als uitgangspunt dienen voor verder overleg met uw behandelaar. Fonds Beter voor Gewrichten is in geen geval aansprakelijk voor enige schade als gevolg van het gebruik van deze informatie. Copyright: fonds Beter voor Gewrichten 2010 Colofon Vormgeving: Martyn Vormgeving - Martijn Kroon Tekst en productie: Margot Ploumen Communicatie - Margot Ploumen Gezondheidseffecten 9 Kuren Wellness 10 Inspanning en Ontspanning 11 Waar moet ik op letten? 12 Contra-indicaties Praktische zaken Verzekering en vergoedingen 13 Meer informatie Conclusie 14 Positieve ervaringen? Brochures informatie 15 Doelstellingen 16 2 3
Kuren of Wellness? Het medisch kuren bij gewrichtsklachten kent een lange traditie. Al in de tijd van de Romeinen werden baden (balneae) niet alleen voor ontspanning gebruikt maar ook al voor therapeutische doeleinden. Tijdens de middel eeuwen verloor het aan populariteit maar in de 18e eeuw ontstond hernieuwde belangstelling voor de zogenaamde balneotherapie. Het 19e eeuws kuren zoals dat vooral in Oost-Europa werd toegepast, ligt aan de basis van het kuren zoals we dat nu kennen. De behandelingen die wellnesscentra aanbieden, zijn voor een groot deel gebaseerd op of geïnspireerd door deze vorm van therapie. Hoofdelementen De hoofdelementen van een medisch kuurprogramma bestaan uit geneeskrachtige baden met warm, mineraalrijk water, een oefenprogramma en Thermaal water is water uit een bron van 32 Celcius of hoger. Thermen is afkomstig van het woord thermae, de naam waarmee de oude Romeinse badcomplexen werden aangeduid. Het is afgeleid van het Griekse woord thermós dat warm betekent. ontspanning. Vaak aangevuld met een aantal andere therapieën. De combinatie zorgt voor een balans tussen de in- en ontspanning en vormt de therapeutische waarde van een kuurbehandeling. Wellnesscentra en thermen bieden diverse soorten wellnessbehandelingen aan. Sommige maken gebruik van lokaal gelegen bronnen met thermaal water. Andere bieden vooral ontspannende of verzorgende activiteiten aan. De meest voorkomende behandelingen zijn verschillende soorten sauna s, massages en schoonheidsbehandelingen. Kuur- of wellnessprogramma? Voor veel aandoeningen biedt het volgen van een kuurprogramma verlichting. Met name mensen met gewrichtsklachten, huidaandoeningen, maag/darmklachten, gynaecologische klachten, (postoperatieve) pijn en stress hebben veel baat bij een kuurprogramma. In kuuroorden worden vaak ook speciale behandel- of revalidatieprogramma s voor mensen met hartklachten of astma aangeboden. Bij wellnessbehandelingen gaat het vooral om het behouden en bevorderen van een goede algehele gezondheid. Sommige centra bieden speciale programma s aan gericht op specifieke gezondheidsaspecten. Verschil tussen Kuren en Wellness Het belangrijkste verschil tussen een medisch kuur- en een wellnesssprogramma is dat een kuurprogramma altijd medisch begeleid wordt. Tijdens het intakegesprek met de kuurarts worden je gegevens van de behandelde arts of specialist doorgenomen. Op basis hiervan stelt de kuurarts een speciaal programma voor je samen dat gebaseerd is op jouw specifieke klachten en omstandigheden. Tijdens je gehele verblijf word je begeleid door medisch (kuurarts) en paramedisch (fysiotherapeut) geschoold personeel. In een wellnesscentrum bepaal je zelf welke onderdelen je gaat volgen. Laat je daarom goed informeren over de behandelingen en vraag of ze voor jou geschikt zijn en wie de behandelaar is. We gaan nu wat uitgebreider in op het verschil tussen een kuur- en een wellnessprogramma en het aanbod van de verschillende behandelingen bij gewrichtsklachten. 4 5
Kuren als medische behandeling Een kuurbehandeling bestaat uit een aantal basiselementen, namelijk: baden oefentherapie ontspanning een aantal aanvullende therapieën Baden Kuuroorden zijn vaak gebouwd in de omgeving van natuurlijke bronnen. De baden bestaan uit warm, mineraalrijk water dat uit lokale bron komt. De watertemperatuur ligt meestal rond de 35 à 36 Celsius. De warmte zorgt voor ontspanning, pijnverlichting en bevordering van de doorbloeding. Afvalstoffen kunnen hierdoor beter worden afgevoerd. Afhankelijk van de locatie bevat het water een aantal mineralen die een specifiek effect op de gezondheid hebben. Natrium bijvoorbeeld is belangrijk voor het goed functioneren van de spieren. Magnesium zorgt voor een goede botopbouw. Zink en zwavel zijn belangrijk voor een goed functionerend immuunsysteem en kunnen een heilzame werking hebben bij gewrichts- en huidproblemen. Soms wordt het water niet alleen gebruikt om in te baden maar ook om te drinken. Oefentherapie De oefentherapie bestaat uit oefeningen in het water (hydrotherapie) of op het droge, begeleid door een fysiotherapeut of andere bewegingsdeskundige. Vaak gebeurt dit in groepsverband. Deze therapie neemt een centrale plaats in tijdens de behandeling. Beweging levert namelijk een belangrijke bijdrage aan sterkere spieren, soepeler gewrichten en een betere algemene gezondheid.* Aanvullende therapieën Aanvullende behandelingen kunnen bestaan uit massages, pakkingen met verschillende mineralen, wisselbaden, baden met toegevoegde mineralen of kruiden, of inhalaties. Deze behandelingen hebben allemaal een eigen, toegevoegd effect. Maar ook voedings- en leefstijladviezen vormen een belangrijk onderdeel van de behandeling. Thalassotherapie Kuuroorden bevinden zich niet alleen bij thermale bronnen maar ook aan zee. De thalassotherapie, thalasso is Grieks voor zee, maakt gebruik van behandelingen met zeewater en algen, zoals baden en pakkingen. *Zie voor meer informatie over bewegen bij gewrichtsklachten onze brochure Beter in Beweging. 6 7
Welzijn door Wellness Bij wellnessbehandelingen ligt de nadruk op het bevorderen van de algehele gezondheid. Vaak kunnen deze in een kuuroord gevolgd worden waar ook medische kuurprogramma s worden aangeboden. Tegenwoordig vindt dit echter ook plaats in speciale wellnesscentra, met of zonder thermale bronnen. Wat is wellness? Wellness is een term die je steeds vaker tegenkomt, maar wat betekent het eigenlijk? Wellness is een samenvoeging van de Engelse woorden wellbeing en fitness. Het staat voor een benadering van gezondheid waar bij preventie en kwaliteit van leven voorop staan. Daarbij gaat het zowel om lichamelijke als geestelijke gezondheid en bevat het ook een element van eigen inspanning. Wellness betekent zowel passief als actief werken aan het lichamelijk en geestelijk welzijn. Welke behandelingen? Wellnesscentra bieden gevarieerde behandelingen aan van sauna s, bubbelbaden, massages, pakkingen, lichttherapie, tot een keur aan cosmetische behandelingen. Ook thalassobehandelingen zoals algenpakkingen zijn mogelijk. Steeds meer centra maken gebruik van verschillende vormen van oosterse natuurgeneeskunde zoals acupunctuur, ayurveda of meditatie. Ze richten zich daarbij ook op het spirituele welzijn. Andere bieden leefstijladviezen of cursussen aan die gericht zijn op bijvoorbeeld de bestrijding van overgewicht, stress of roken. Gezondheidseffecten Wat kun je verwachten van een kuur- of wellnessbehandeling en wat zijn de gezondheidseffecten? Kuren Mensen met gewrichtsklachten die een kuur hebben gevolgd, geven aan zich een stuk beter te voelen. Ze zijn minder snel moe, hebben minder pijn en kunnen hun gewrichten beter bewegen. Wetenschappelijk onderzoek heeft deze bevindingen bevestigd. Er is aangetoond dat kuren een gunstig effect heeft bij artritis psoriatica, dit is een combinatie van gewrichts- en huidklachten, en dat een behandeling met radon verbeteringen geeft bij een aantal vormen van ontstekingsreuma, waaronder de ziekte van Bechterew. Ook is aangetoond dat thalasso- Een steeds populairder wordende behandeling is die met radon, een radioactieve aardgas. Dat klinkt misschien eng maar het heeft geen schadelijke invloed op je lichaam. Radon kan via baden, inhalatie of een drinkkuur worden toegepast. 8 9
therapie in combinatie met oefentherapie, een positief effect heeft op de kwaliteit van leven van fibromyalgiepatiënten. De verbeteringen kunnen drie tot zes maanden aanhouden. Sommige mensen gaan twee keer per jaar op kuurreis en houden zo hun klachten goed onder controle. Over het algemeen wordt aangeraden om een kuurbehandeling minstens twee à drie weken te volgen. Dan pas zou de behandeling een optimaal effect hebben. Wellness Wie geen weken de tijd heeft en toch het gunstige effect van een aantal behandelingen wil ervaren, kan een weekendje of een dagje naar een wellnesscentrum gaan. Een aantal van de behandelingen, waaronder de thermaalbaden, kunnen ook een gunstig effect hebben op jouw gewrichtsklachten. Het is daarbij wel belangrijk om te letten op welke behandelingen je neemt. Zo is niet voor iedereen een Finse sauna even geschikt, onder andere door de sterke afkoeling die nodig is zodat het lichaam weer op een normale temperatuur kan komen. Dit kan onder andere bij reumatoïde artritis minder prettig zijn. Daarentegen is een infrarood sauna wel weer goed. Onderzoek wijst uit dat deze zowel bij patiënten met reumatoïde artritis als met de ziekte van Bechterew een gunstig effect heeft op pijn en stijfheid, in ieder geval op korte termijn. Om er echt profijt van te hebben zou je het om de paar dagen moeten gebruiken, bijvoorbeeld voor het slapen gaan. Door de weldadige werking van de warmte, is het goed aannemelijk dat deze behandeling ook een positief effect heeft bij pijn en stijfheid bij andere (aspecifieke) gewrichtsklachten zoals rug-, nek- en schouderpijn. Voor beide sauna s geldt dat het afgeraden wordt om van warmtebehandelingen gebruik te maken als de ziekteactiviteit hoog is. Een aantal massages en pakkingen die bij wellnesscentra worden aangeboden, kunnen ook een gunstig effect hebben op gewrichtsklachten. Zo is bekend dat massage een positief effect heeft bij (lage) rugklachten, maar ook bij nek- en schouderklachten. Verder laten verschillende onderzoeken zien dat (bindweefsel)massage bij mensen met fibromyalgie voor een betere nachtrust en minder pijnklachten zorgt. Maar ook bij artrose van de knie helpt (zweedse) massage om de pijn te verminderen en de beweeglijkheid te bevorderen. Het positieve effect van massage wordt onder andere toegeschreven aan een betere bloedcirculatie - waardoor de weefsels meer zuurstof krijgen en afvalstoffen beter kunnen worden afgevoerd - en een betere spierspanning en conditie van het bindweefsel. Hierdoor worden gewrichten soepeler en vermindert de pijn. Ook is bekend dat een kuur van twee weken met modderpakkingen gevolgd door thermaalbaden, een positief effect heeft op pijnklachten bij fibromyalgie. Inspanning en Ontspanning Als je al wel eens een kuurbehandeling hebt gevolgd dan weet je uit ervaring dat het niet alleen maar luieren is. Zeker als je een aandoening hebt en een medisch kuurprogramma volgt, kan het behoorlijk inspannend en vermoeiend zijn. Het is daarom belangrijk om voor voldoende rust en ontspanning te zorgen. Vaak liggen kuuroorden in een prachtige omgeving. Een wandeling of fietstocht door de natuur kan dan een goede mogelijkheid voor ontspanning zijn. Bovendien profiteer je van de heilzame werking van de schone, frisse lucht. Wellnesscentra beschikken vaak over een rustruimte en zijn gelegen in een natuurrijke omgeving, zodat daar ook de afwisseling tussen inspanning en ontspanning kan worden ingebouwd. 10 11
Waar moet ik op letten? Als je van een kuur- of wellnessbehandeling gebruik wilt maken dan zijn er een aantal dingen waar je op moet letten. Contra-indicaties Redenen om niét voor een kuurbehandeling te kiezen, zijn onder andere zwangerschap, onbehandelde hoge bloeddruk, ernstig hartfalen, ernstige spataderen, een ontregelde schildklierfunctie, open wonden, besmettelijke ziekten, actieve tumoren, acute ziekten, epilepsie en (ernstige) psychische klachten. Bij gewrichtsklachten is het raadzaam de behandeling uit te stellen als de ontstekingsactiviteit hoog is. Bij massages kunnen trombose of botontkalking een contra-indicatie zijn. Dit kunnen ook redenen zijn om niet aan (bepaalde) behandelingen in wellnesscentra deel te nemen. Vraag in deze gevallen altijd eerst aan je huisarts of specialist of kuren of een bepaalde wellnessbehandeling voor jou geschikt is. Praktische zaken Ook zijn er nog andere praktische zaken waar je op moet letten. Ben je slecht ter been of heb je hulp nodig bij bepaalde handelingen, check dan de toegankelijkheid van het complex en of hulp aanwezig is. Ga je naar het buitenland houd dan ook rekening met de zwaarte van de reis. Let op de hygiëne en de hoogte van de kosten. Deze aspecten zijn van belang bij zowel de keus voor een kuuroord als voor een wellnesscentrum. Een goede voorbereiding ondersteunt bij het verkrijgen van een optimaal effect van de kuurbehandeling. Zorg voor een goede lichamelijke conditie en stel je er geestelijk op in. Om zo lang mogelijk van de gunstige effecten te profiteren is het ook na afloop van belang om je conditie op peil te houden en te zorgen voor voldoende balans tussen in- en ontspanning. Verzekering en vergoedingen Sommige verzekeringen vergoeden kuurbehandelingen - of een gedeelte hiervan - vanuit een aanvullend pakket. Meestal geldt dit voor een beperkt aantal aandoeningen zoals reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew of artritis psoriatica. Maar als je een medische indicatie hebt van je arts of specialist kan het ook gelden voor andere aandoeningen. Informeer van te voren goed bij je verzekeraar wat wel en niet wordt vergoed, want steeds meer verzekeraars halen het uit het pakket. Of een bepaalde behandeling in een wellnesscentrum wordt vergoed, kun je ook aan je verzekeraar vragen. Meer informatie In Nederland zijn er een aantal thermen die speciale programma s voor mensen met gewrichtsklachten hebben. Daarnaast zijn er in het buitenland verschillende kuuroorden met programma s voor mensen met gewrichtsklachten. Een aantal organisaties verzorgen speciale reizen of arrangementen in binnen- en buitenland. Meer informatie hierover kun je vinden op onze website. Zowel in binnen- als in buitenland is er een groeiend aantal thermen en wellnesscentra. Hier kun je op internet heel veel informatie over vinden. Tegenwoordig is er veel keus in behandelingen en arrangementen. 12 13
Brochures Fonds Beter voor Gewrichten geeft brochures uit over manieren waarop je zelf beter met je gewrichtsklachten om kunt gaan. Zo hebben we een brochure over bewegen - Beter in Bewegen - en zullen er de komende tijd nog andere brochures verschijnen, onder andere over voeding. Houd onze website in de gaten voor nieuwe informatie. Wil je op de hoogte gehouden worden? Schrijf je dan in voor onze digitale nieuwsbrief via de website of mail naar: mail@betergewricht.nl. Conclusie Kuur- en wellnessbehandelingen kunnen voor een scala aan aandoeningen worden ingezet, onder andere voor een groot aantal gewrichtsklachten. Verschillende kuuroorden bieden een variëteit aan therapieën, veelal afhankelijk van de samenstelling van het water uit de natuurlijke bronnen waar ze gebruik van maken. Daarnaast is er een toenemend aantal wellnesscentra dat verschillende behandelingen aanbiedt en zich richt op de mens die bewust met zijn fysieke en mentale - en vaak ook spirituele - gezondheid bezig is. Kuren of wellness kan een heilzame werking hebben, maar let daarbij goed op waar je in jouw specifieke situatie rekening mee moet houden. Positieve ervaringen? Heb je gewrichtsklachten en heb je positieve ervaringen met kuren of een wellnessbehandeling? Stuur ons jouw verhaal en wij plaatsen het (anoniem) op onze website. Zo kunnen anderen hier ook van profiteren. Informatie fonds Beter voor Gewrichten geeft informatie over preventie en aanvullende behandelmethoden voor verschillende soorten gewrichtsklachten waaronder: Artritis psoriatica Artrose (gewrichtsslijtage) Bechterew, de ziekte van Fibromyalgie Jeugdreuma (JIA) Jicht Lage rugklachten Lyme, de ziekte van Nek- en schouderklachten Ongeclassificeerde gewrichtsklachten Osteoporose (botontkalking) Reumatoïde artritis (RA) RSI Slijmbeursontsteking Spierreuma (Polymyalgia Rheumatica) Whiplash Kijk voor meer informatie op www.betergewricht.nl 14 15
Doelstellingen De doelstellingen van fonds Beter voor Gewrichten zijn: Het organiseren van voorlichtingsactiviteiten voor patiënten en behandelaars over chronische aandoeningen aan het bewegings- apparaat, preventie- en behandelingsmogelijkheden Het organiseren en ondersteunen van lotgenotencontacten voor mensen die last hebben van chronische gewrichtsklachten Het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar nog niet regulier toegepaste behandelmethoden Het behartigen van de belangen van mensen met gewrichtsklachten Contactgegevens fonds Beter voor Gewrichten - K.v.K. inschrijfnummer: 30270808 Bezoekadres: Niasstraat 1 3531 WR Utrecht Postadres: Postbus 8213 3503 RE Utrecht T: 030-291 99 91 F: 030-291 99 98 E: info@betergewricht.nl www.betergewricht.nl Steun ons met uw bijdrage op rekeningnummer: 15.35.76.650 IBAN: NL60 RABO 0153 5766 50 BIC: RABONL2U Algemeen Nut Beogende Instelling ANBI 16