KNIPSELS NOVEMBER 2011 Psychose schrikbarend vaak gemist door te snelle diagnose Twee van de drie patiënten met een psychose krijgen in een ggz-instelling niet of niet tijdig de juiste behandeling. Dat komt doordat de stoornis bij de opname niet altijd als zodanig wordt herkend. Essentieel voor de kans op herstel is echter een snelle behandeling. Daarom pleit promovenda Nynke Boonstra voor een systematische screening bij alle nieuwe patiënten... Het is, denk ik, belangrijk om je te realiseren hoe een intake in zijn werk gaat. Een patiënt wordt bij binnenkomst gevraagd wat zijn of haar klachten zijn, maar patiënten weten lang niet altijd wat het probleem is. Als iemand wel eens stemmen hoort, maar vooral vaak angstig is en de straat niet meer opdurft, dan zal hij dat als eerste vertellen. Dan zal hij misschien ook nog zeggen dat hij wel eens stemmen hoort, maar ja, binnen de ggz moet tegenwoordig snel een dbc-diagnose gesteld worden. Dus als duidelijk is dat de patiënt angstig is, dan vraagt men niet door... Tja, we zijn er in de ggz te weinig op getraind om tussentijds te bekijken of de oorspronkelijke diagnose nog steeds de beste is. Maar daar komt gelukkig verandering in. In steeds meer instellingen wordt op dit moment de Routine Outcome Monitoring (ROM) ingevoerd, waarmee periodiek het effect van de behandeling wordt gemeten.... Dat kan wel wanneer je aan de ROM een kleine screening op symptomen voor een psychose toevoegt. Uit mijn onderzoek blijkt dat dat op een vrij eenvoudige manier kan gebeuren door middel van een lijstje met vragen zoals: heeft u wel eens het idee dat er over u wordt gesproken op straat? Hoort u wel eens een stem?... Cruciaal is dat patiënten niet langer dan negen maanden onbehandeld rond blijven lopen, want daarna neemt de kans op een succesvolle behandeling snel af. Ik heb overigens uitsluitend gekeken naar het effect van een behandeling op de negatieve symptomen van een psychose, zoals inactiviteit en een gebrek aan sociale contacten, omdat daarvoor geen medicatie bestaat. Maar we weten dat ook voor de positieve symptomen, zoals stemmen, wanen en hallucinaties, waarvoor wel goede geneesmiddelen bestaan, geldt dat een snelle start van de behandeling de kans op herstel aanzienlijk vergroot.... Bron: Psy.nl, 2 november 2011 Internet hulpverlening groeit, financiering blijft moeizaam Het aantal mensen dat online hulp krijgt, is de afgelopen drie jaar meer dan verdrievoudigd. Dat blijkt uit onderzoek van Netwerk Online Hulp. Anonimiteit blijkt een belangrijke reden om online hulp te zoeken, maar juist anonieme hulp is moeilijk te financieren. In 2010 kregen meer dan 181.000 mensen hulp via chat of e-mail voor hun psychische, sociale of maatschappelijke problemen zoals suïcidale gedachten, alcoholproblemen en eenzaamheid. In 2007 was dit aantal minder dan 56.000. Netwerk Online Hulp is een platform van 21 organisaties en websites die zelf online hulp bieden. De cijfers zijn afkomstig uit hun eigen registraties van mail- en chatcontacten... Frank Schalken, voorzitter van het netwerk en directeur van kenniscentrum E-hulp.nl: Steeds meer mensen wenden zich tot het internet wanneer ze informatie zoeken of met een probleem zitten. Bovendien is er voor steeds meer problemen een online aanbod. Het aantal mensen dat online hulp krijgt zal daarom volgens Schalken nog wel hoger liggen dan 181.000, omdat niet alle
hulpsites bij het netwerk zijn aangesloten en er nog steeds nieuwe initiatieven opduiken... Anonimiteit is de belangrijkste reden om online hulp te vragen, stelt het netwerk... Juist die anonieme hulp is echter moeilijk te financieren, weet Schalken. Zorgverzekeraars willen namelijk niet betalen als ze niet weten naar wie de hulp gaat. Na lang aandringen heeft het ministerie van Volksgezondheid nu twee miljoen uitgetrokken voor anonieme internethulp. Heel fijn natuurlijk, maar er zitten zoveel eisen aan vast, dat we tot nu toe nog geen enkele organisatie zijn tegen gekomen die ervoor in aanmerking komt. Horen van stemmen komt door slechte samenwerking hersengebieden De stemmen die mensen met schizofrenie horen, zijn waarschijnlijk de neerslag van spontaan opkomende herinneringen. Dat die bij hen de vorm krijgen van auditieve hallucinaties ligt volgens de Utrechtse promovenda Kelly Diederen aan een slechte samenwerking tussen hersengebieden voor geheugen en taal. Centraal in het onderzoek van Diederen stond de vraag welke delen van de hersenen betrokken zijn bij het horen van stemmen en wat de oorzaak kan zijn van dit curieuze verschijnsel. Zij bekeek de hersenactiviteit van zowel patiënten als gezonde proefpersonen in een MRI-scanner die tot in detail laat zien waar hersenactiviteit plaatsvindt... Een eerste interessante bevinding was dat het horen van stemmen en de productie van taal niet plaats vinden in één en hetzelfde hersengebied. Toen zij psychotische patiënten in de scanner een taaltaak liet uitvoeren, zag de promovenda dat zoals verwacht voornamelijk het taalgebied in hun linkerhersenhelft werd geactiveerd. Bij het horen van stemmen werd echter hoofdzakelijk het spiegelbeeld van dat gebied in de rechterhersenhelft actief. Ook dat is een taalgebied, maar het is vooral betrokken bij het vormen van automatische taal, vertelt zij... Je moet dan denken aan scheldwoorden of vaste uitdrukkingen die iedereen automatisch paraat heeft en die ook altijd hetzelfde zijn: zo groen als gras, bijvoorbeeld. Dat klopt ook wel, want patiënten met schizofrenie worden vaak door hun stemmen uitgescholden. Wij vermoeden dat het taalgebied in de linker hersenhelft het gebied aan de rechterkant bij gezonde mensen in toom houdt, maar dat dat mechanisme bij mensen die stemmen horen, niet goed functioneert. Dat zou kunnen verklaren waarom zij zinnen horen die voor gezonde mensen hoogstens gedachten zijn.... De vraag is dan natuurlijk waar die zinnen vandaan komen. Uit een volgend experiment concludeert de onderzoeker dat spontaan opkomende herinneringen een belangrijke rol kunnen spelen bij het ontstaan van auditieve hallucinaties. Zij bracht in kaart welke activiteit de hersenen van haar proefpersonen vertoonden in de zes seconden voordat zij stemmen hoorden. Daarbij zag zij opmerkelijke verandering in activiteit in de parahippocampale gyrus, een hersengebied dat een rol speelt bij herinneren... Diederen: Ons geheugen werkt waarschijnlijk zo dat wanneer we ons iets herinneren de parahippocampe gyrus een seintje stuurt naar andere hersengebieden, waaronder ook taalgebieden. Die worden daardoor geactiveerd, waarschijnlijk om de herinnering opnieuw te beleven. Bij gezonde mensen zie je op dat moment gebieden actief worden die indertijd betrokken waren bij het opslaan van de herinnering. We vermoeden dat mensen die stemmen horen, minder goed zijn in het herkennen van de bron van herinneringen, dat ze bij een herinnering niet goed
weten waar die op slaat en wie erbij betrokken was. Ze missen informatie en weten daardoor vaak niet dat het om hun eigen herinnering gaat. Daardoor lijkt het voor hen of de stemmen die ze horen, van buiten henzelf komen.... Dood psychiatrische patiënt: Dit geval staat niet op zichzelf De Inspectie voor de Gezondheidszorg is ernstig tekort geschoten in haar controle op het Deventer Ziekenhuis en ggz-instelling GGZ Dimence. Dat zegt Marjan ter Avest, directeur van het Landelijk Platform GGz (LPGGz), in een reactie op de dood van psychiatrische patiënt Raymond Westendorp. Dit geval staat niet op zichzelf. Onlangs kwam in de publiciteit dat Raymond Westendorp, patiënt van GGZ Dimence, overleed in een isoleercel, nadat het Deventer Ziekenhuis meermalen geweigerd had de zwaargewonde man op te nemen en te behandelen. Het voorval speelde zich af in 2009. Dimence en het Deventer Ziekenhuis stelden zelf een onderzoek in dat pas vorige week in de openbaarheid kwam. Marjan ter Avest, directeur van familie- en patiëntenplatform LPGGz, is verbijsterd over de gang van zaken... Dit geval staat niet op zichzelf. Algemene ziekenhuizen weten vaker niet wat ze met psychiatrische patiënten aan moeten, zodat die tussen wal en schip vallen...wat verwijt u de inspectie?... De inspectie had geen genoegen mogen nemen met een intern onderzoek van de ggz-instelling, maar een onafhankelijk onderzoek moeten instellen... Ziekenhuizen moeten over voldoende expertise beschikken om psychiatrische patiënten met lichamelijke aandoeningen adequaat te kunnen behandelen. Units psychiatrie, zoals de paaz-afdelingen, kunnen daarbij het verschil maken, mits die voldoende gekwalificeerd personeel hebben en er een landelijk dekkend netwerk is.'... Herstelgedachte centraal in nieuwe richtlijn schizofrenie De nieuwe behandelrichtlijn Schizofrenie is sinds januari klaar. Meer dan de vorige benadrukt deze het perspectief van de patiënt. Psychiater Cees Slooff wacht met smart op de daadwerkelijke invoering van de richtlijn. Hij maant de beroepsvereniging van psychiaters tot actie. Cees Slooff, als psychiater verbonden aan het Psychosecircuit van GGZ Drenthe, was nauw betrokken bij de totstandkoming van de tweede behandelrichtlijn Schizofrenie. Hij omschrijft de toonzetting als hoopvoller en positiever. De inspiratie voor de nieuwe richtlijn komt uit de herstelbeweging, verklaart Slooff. Herstelondersteunende zorg gaat uit van het perspectief van de patiënt.... Het vuur van de herstelbeweging grijpt overal om zich heen. De nieuwe opvattingen over herstelondersteunende zorg en ervaringsdeskundigheid zijn enorm inspirerend en een stimulans voor deze vernieuwde richtlijn. Je ziet tegelijkertijd dat er steeds meer wetenschappelijke evidentie komt voor behandel- en rehabilitatiemethodes vanuit cliëntenperspectief. Zoals de technieken voor effectieve bejegening en gelijkwaardige zorgverlening: motivational interviewing en shared decisionmaking. Wat betreft het inzetten van ervaringsdeskundigheid van cliënten en familieleden is de wetenschappelijke evidentie nog wat dun, maar het is wel een dappere ontwikkeling. Daarom doen we in de nieuwe richtlijn wel concrete suggesties over de inzet van ervaringsdeskundigheid.... De somatische screening is nieuw. Dat is erg
belangrijk voor schizofreniepatiënten want die hebben een grotere kans op bijvoorbeeld diabetes en hartklachten. Daarnaast wordt er geen voorkeur meer uitgesproken voor de nieuwe antipsychotica ten opzichte van de oude... Netwerkmeetings ondersteuners ggz cliëntenraden. LOC Zeggenschap in zorg en Alice Makkinga werken samen rondom het uitwisselen van kennis en ervaringen van ondersteuners van cliëntenraden GGz. Alice heeft voor die groep de afgelopen jaren netwerkmeetings georganiseerd. Hiervoor was altijd veel belangstelling. Veel ondersteuners van cliëntenraden werken alleen of hooguit met een of twee collega s. Daardoor missen ze feedback en een gesprekspartner om mee te brainstormen en over problemen te praten. Bron: LOC nieuwsbrief 9 2011 Doek valt voor Psy GGZ Nederland stopt met de uitgave van het onafhankelijke maandblad Psy en de websites psy.nl en psywerkt.nl. De branchevereniging rekent het niet meer tot haar kerntaken om Psy uit te geven. De redactie betreurt dit voornemen. Al vijftien jaar is Psy hét magazine voor werkers in de geestelijke gezondheidszorg en de verslavingszorg. Haar sterke positie rust op drie pijlers: betrouwbaarheid, actualiteit en binding. Uit lezersonderzoek blijkt dat het blad een belangrijk platform voor nieuws, achtergrond en discussie is en bijdraagt aan de zichtbaarheid en de transparantie van de sector. Sinds enkele jaren is de titel uitgebreid met de website psy.nl voor het dagelijkse nieuws en de vacaturesite psywerkt.nl. De digitale nieuwsbrief gaat wekelijks naar zo n 18.000 abonnees... Het is de bedoeling dat Psy nog verschijnt tot aan de zomer van 2012... Bron: Psy.nl, 24 november 2011 Indiceer psychiatrische patiënt nauwkeuriger Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) moet de groep psychiatrische cliënten anders indelen, zegt Thea Hafmans, bestuurder van RIBW Nijmegen & Rivierenland. Gebeurt dit niet, dan gaan de kosten in de psychiatrische zorg alleen maar omhoog. Volgens Thea Hafmans is de huidige manier van indiceren ontoereikend. Alle mensen met een psychiatrische ziekte worden nu ingedeeld in dezelfde categorie binnen het CIZ en krijgen een psychiatrische Awbz-indicatie. Dat zou volgens haar moeten veranderen. Er is niet één type psychiatrisch patiënt, vindt Hafmans. Zij is voorstander van een driedeling, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen het type aandoening, de duur en de behandeling... Binnen RIBW Nijmegen & Rivierenland instelling maken wij onderscheid tussen de beschuttingsgroep, de structuurgroep en de omgevingsgroep. Cliënten uit de eerste groep hebben een psychotische stoornis en zijn geneigd zich terug te trekken. De begeleiding bestaat vooral uit het bieden van begeleiding en bescherming op alle levensdomeinen. In tegenstelling tot de structuurgroep, waar stoornissen in het autistisch spectrum en niet aangeboren hersenletsel (NAH) onder vallen. Hier is structuur bieden weer erg belangrijk. In de omgevingsgroep horen mensen met een persoonlijkheidsstoornis, waarbij de
aandacht ligt op zelfredzaamheid en participeren.... Met deze nieuwe indeling is er veel meer aandacht voor de specifieke kenmerken van psychiatrische cliënten. En is vrij nauwkeurig te bepalen wat er aan preventie, hulp en begeleiding nodig is, vindt Hafmans.... Bestuurder Hafmans heeft het ministerie van VWS bijna zover dat zij deze driedeling landelijk in wil gaan voeren. Het probleem zit nog in terminologie voor de omgevingsgroep. Het ministerie van VWS heeft hier de term lichte zorg van gemaakt en dat vind ik een rare benaming. Want binnen elke groep zitten zowel cliënten met lichte en zware problematiek. De gesprekken hierover lopen nog... Met de nieuwe indeling hoopt Hafmans ook dat de politiek inziet, dat de beschuttingsgroep niet thuishoort in de Wmo die uitgevoerd wordt door de gemeente. Vanaf 2014 valt de groep ambulante psychiatrisch cliënten onder deze wet. Dat is zorgelijk want het uitgangspunt van de Wmo is dat mensen zelfredzaam zijn en initiatief nemen. Dat kun je van psychotische mensen niet verwachten. Uit een onderzoek door het Sociaal en Cultureel Planbureau Op weg met de Wmo, evaluatie van de Wmo 2007-2009, blijkt dat de wet met name voor mensen met een psychiatrische ziekte minder goed uitpakt... Hafmans pleit er dan ook voor dat zorgverzekeraars de verantwoordelijkheid voor de behandeling van deze groep cliënten op zich nemen. Dit zal niet alleen een positief effect hebben voor de patiënt maar op termijn ook kostenbesparend zijn. Hafmans wil hierover in overleg met gemeenten, zorgaanbieders en zorgkantoren. Bron: Psy.nl, 24 november 2011 Dankzij onze katten kan er contact gemaakt worden met alle cliënten Bewoners van de gesloten geriatrische afdeling De Lake van GGZ WNB krijgen sinds dit voorjaar regelmatig bezoek van drie katten van de Stichting ZorgDier Nederland. Volgens Jan van Summeren, voorzitter van de stichting, worden er geweldige resultaten geboekt. Dankzij de katten kan er contact gemaakt met cliënten die de buitenwereld normaal niet of moeilijk toelaten.... Bron: Psy.nl, 24 november 2011 Cliënten AWBZ-zorg krijgen meer rechten Mensen die gebruikmaken van AWBZ-zorg kunnen straks heldere en hardere afspraken maken met hun zorgverlener over de invulling van hun dagelijkse leven. Dat staat in de Beginselenwet AWBZ-zorg, waarmee de ministerraad op voorstel van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten (VWS) heeft ingestemd. De Beginselenwet AWBZ-zorg moet de positie van cliënten in de langdurige zorg versterken. Zij krijgen een afdwingbaar recht om afspraken te maken in hun zorgplan. Daarnaast kunnen cliënten met ernstige klachten over persoonlijke verzorging zich rechtstreeks wenden tot de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Aanbieders van AWBZ-zorg moeten voor nieuwe medewerkers een verklaring omtrent gedrag kunnen overleggen. Dit moet mishandeling van ouderen voorkomen. De zorgverleners zijn verplicht om mishandeling door medewerkers te melden bij de Inspectie... Het kabinet wil dat de kwetsbare groep mensen zoveel mogelijk zelf de regie over hun eigen leven krijgen. Zij kunnen met hun zorgverlener afspraken maken over bijvoorbeeld de hygiënische verzorging, voeding en drinken, de leefruimte, daginvulling en buiten zijn.
Bron: Regeringsnieuws, 25 november 2011 Staatssecretaris gaat door met haar pgb-plannen, zorgkantoren geen bezwaar meer Per Saldo blijft erop hameren: de 10-uurs grens moet van tafel. En, vindt een oplossing voor het tekort aan passende zorg in natura per 1 januari 2012! In het Algemeen Overleg van vorige week woensdag, 2 november, beloofde de staatssecretaris van VWS, mevrouw Veldhuijzen van Zanten, de Tweede Kamer met een brief te komen waarin zij antwoord geeft op nog bestaande vragen. Vandaag verstuurde zij deze brief, waarin ze de Kamer nader informeert over de uitkomsten van het overleg met de zorgkantoren, over de contractering zorg in natura in 2012 en zij de financiële onderbouwing nader toelicht. Criteria en doelgroep concreter beschrijven Waar de zorgkantoren vorige week nog om concrete voorwaarden vroegen om de nieuwe regeling uit te kunnen voeren, hebben zij in het gesprek met de staatssecretaris op donderdag 3 november aangegeven dat zij 'geen belemmeringen meer zien voor de uitvoering van de vergoedingsregeling per 1 januari 2012.' Tot die conclusie kwamen zij, nadat weliswaar werd vastgesteld dat de criteria voor 1 januari 2012 nog wel 'eenduidig en eenvoudig uitgeschreven moeten worden'. Verder is er 'indringend' gesproken over het feit dat het een nieuwe regeling betreft en dat 'de beschrijving van de doelgroep nog nadere uitwerking vergt'. Afgesproken is op grond van de ervaringen die met de vergoedingsregeling worden opgedaan, voor de verankering op 1 januari 2014, 'gezamenlijk tot deze nadere duiding van de doelgroep en de specifieke zorgbehoefte te komen'. Bron: site Per Saldo, 8 november 2011.