stimuleringsprogramma BORGINGS lokaal centraal 2006-2008 gemeentelijk participatiedossier Rheden 1
Conclusies De Zorgbelangorganisaties Bron Kenniscentrum Sociaal Beleid Demografische gegevens (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in aantallen leveren een belangrijke bijdrage aan de collectieve belangenbehartiging op lokaal niveau; versterken de competenties van raadsleden en leden van klankbordgroepen door cursussen aan te bieden, het organiseren van intervisie voor groepen van burgers; hebben een belangrijke rol bij het aanleveren van instrumenten, voorlichtingsmaterialen, handreikingen enzovoorts die de positie van de raadsleden versterken. Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 250 244 230 221 216 214 ZG 1169 1206 1263 1313 1388 1437 LG 9967 10.233 10.685 11.005 11.546 11.860 Dementie 817 852 914 978 1042 1122 GGZ 1492 1473 1413 1378 1352 1326 Totale Bevolking 43.763 43.310 41.841 40.893 40.447 40.302 (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in procenten Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 100 98 92 89 86 86 ZG 100 103 108 113 119 123 LG 100 102 107 110 115 118 Dementie 100 104 112 120 127 137 GGZ 100 99 95 92 91 89 Totale Bevolking 100 99 96 93 92 92 Totale bevolking ouder dan 55 jaar en allochtonen binnen deze groep Bevolking leeftijd 55+ Allochtone bevolking 55+ Percentage allochtone bevolking 55+ 16.062 1846 11 Verklaring van de afkortingen VG=verstandelijk gehandicapten - ZG=zintuiglijk gehandicapten - LG=lichamelijk gehandicapten - GGZ=geestelijke gezondheidszorg 2 BORG INGS DOC UMENT ]
Zelfevaluatie Wmo-raden In de periode november 2007 tot april 2008 voerden 122 Wmo-raden in Nederland* een zelfevaluatie uit. Het rapport van het Verwey-Jonker Instituut dat hierover gaat, biedt een overzicht van de resultaten van deze zelfevaluaties. Daaruit komt een positief beeld naar voren van de cliëntenparticipatie in de Wmo. Het cliëntenperspectief staat goed op de kaart in de Nederlandse gemeenten. De raden hebben sinds de invoering van de Wmo een goede vertegenwoordiging weten te realiseren. Bepaalde groepen, zoals Ggz-cliënten, jeugd en allochtonen zijn minder goed vertegenwoordigd. De raden richten zich op een brede beleidsadvisering, vanaf de eerste plannen tot de uitvoering van het beleid. De raden zien (delen van) hun advisering daadwerkelijk terug in het beleid. * In Gelderland maakten (peildatum 1 juli 2009) acht Wmo-raden van het Zelfevaluatie-instrument gebruik. Verbeterpunten Er is ook een aantal verbeterpunten te formuleren. Zo hebben de raden behoefte aan: meer kennis over de inhoud van de Wmo-velden; beter zicht op de positie van de achterban; vaardigheden om een goede strategie te bepalen en eigen initiatieven te nemen. Ondersteuning bij dit leerproces om hun werk verder te vervolmaken, kunnen de Wmo-raden goed gebruiken. Resultaten Lokaal Centraal In de periode 2006-2008 werkte Zorgbelang Gelderland aan het stimuleren van de cliëntenparticipatie in Gelderland. Het doel daarbij was tweeledig. 1. Het vergroten en versterken van de lokale cliëntparticipatie van alle bij de Wmo betrokken doelgroepen; 2. Zorggebruikers in staat stellen hun belangen te behartigen en aan beleidsbeïnvloeding te doen. Paraat met ondersteuning Gemeenten, Wmo-raden, initiatiefgroepen, platforms, lokale belangenorganisaties kregen in totaal 135 keer ondersteuning in de vorm van advies, met informatiepakketten en/of met informatiebijeenkomsten. Voorbeelden van activiteiten In Gelderland organiseerden we 58 bijeenkomsten onder de noemer 'Leren van elkaar'. Daarbij ontmoetten vertegenwoordigers in een regio elkaar om informatie uit te wisselen, ervaringen te delen en aan deskundigheidsbevordering te doen. Om de knelpunten en ervaringen bij de implementatie en uitvoering van de Wmo te achterhalen hebben we diverse methodieken ingezet, zoals meldacties, straatonderzoek, mysteriegast-onderzoek van de Wmo-loketten en E-panels. Ook waren we bereikbaar voor het beantwoorden van vragen en het behandelen van klachten. Academie Zorgbelang Gelderland organiseerde twintig scholingsbijeenkomsten (trainingen en cursussen). Onderwerpen die aan de orde kwamen, waren onder andere de indicatiestelling, het betrekken van de achterban en reageren op beleidsplannen. Met en voor mensen met een verstandelijke beperking organiseerden we vijftien bijeenkomsten rond thema's als veiligheid, vrije tijd, vervoer, inspraak en participatie. Ook beschreven we methodieken om deze doelgroep te betrekken bij het Wmo-beleid. BORGINGS 3
Wmo-beleidsanalyse Een analyse van het gemeentelijke Wmo-beleidsplan door Zorgbelang Gelderland op vier bakens: keuzevrijheid, de burger centraal, kwetsbare burgers en betrokkenheid van burgers: Keuzevrijheid Keuzevrijheid wordt niet specifiek benoemd in het beleidsplan. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor keuzevrijheid bij hulp bij het huishouden, maaltijdvoorziening en hulpmiddelen. De burger centraal Wijk en buurtinitiatieven worden gestimuleerd en financieel door de gemeente ondersteund. Rheden wil de functie klantcoördinatie vormgeven in het Zorgloket. Via deze functie, als onderdeel van de ketendienstverlening, is het de bedoeling dat vanuit de klant, de burger, gekeken wordt naar de hulpvraag en mogelijke compensatie. Aandacht voor kwetsbare groepen Rheden geeft prioriteit aan drie belangrijke doelgroepen: jongeren, mensen voor wie meedoen niet vanzelfsprekend is en ouderen. Bij de gestelde doelen per domein (de 9 prestatievelden heeft men vertaald naar 6 domeinen) worden ook de volgende kwetsbare groepen expliciet benoemd: allochtonen, mantelzorgers en vrijwilligers, dakloze burgers, burgers met verslavingsproblemen, zorgwekkende zorgmijders en multi problem gezinnen. Waar u Zorgbelang Gelderland voor inzet Het stimuleren van regionale uitwisseling, zoals uitwisseling tussen Wmo-raden en andere belangenbehartigers; Het stimuleren en aanbieden van deskundigheidsbevordering; Extra aandacht vragen voor de ervaringen van diverse doelgroepen (allochtonen, menselijk met een verstandelijke handicap; Monitoring van Wmo-raden (scan-functie); Het stimuleren van de informele participatie; De vraagbaakfunctie voor Wmo-raden, gemeenteambtenaren, enzovoorts. Betrokkenheid van burgers In samenspraak met cliënten- en belangenorganisaties wordt een advies met betrekking tot het vormgeven van participatie voorbereidt. Rheden stelt zich de vorming van een Wmo-raad voor. Gegevens van vergelijkbare gemeente Wilt u zelf uw gemeente vergelijken met een vergelijkbare gemeente? Kijk dan op www.zorgbelanggelderland.nl onder het kopje vergelijk Gelderse gemeenten. Uw gemeente is qua grootte vergelijkbaar met Zutphen en Berkelland. BORGINGS 4
Gemeentelijke scan Rheden Algemeen stand van zaken per 1-1-2009 Inwoners gemeente: 43.950 De gemeenten Rheden en Rozendaal hebben per september 2009 gezamenlijk een Wmo-raad geïnstalleerd. Dit is officieel vastgelegd in een verordening. Het Wmo-beleidsplan is vastgesteld in 2007. Zie: ->Wonen & Leven ->Zorg en Welzijn ->Wmo->beleidsstukken. BORG INGS DOC UMENT ] 5 Wet maatschappelijke ondersteuning 1. Vertegenwoordigde doelgroepen De Wmo-raad heeft maximaal 12 leden, waarvan 1 uit de gemeente Rozendaal. De leden worden door de belangenorganisaties voorgedragen. Vanuit ongeorganiseerde groepen kunnen mensen op persoonlijke titel een plaats krijgen binnen de Wmo-raad. Er is gekozen voor leden die alle domeinen van de Wmo-vertegenwoordigen. Ontbrekende doelgroepen zijn allochtonen en buurt- / sportverenigingen. 2. Hoe vaak vergadert Wmo-raad? De Wmo-raad vergadert minimaal acht, maximaal 12 keer per jaar. De vergaderingen zijn openbaar. 3. Secretariële ondersteuning De Wmo-raad heeft uit haar midden een secretaris gekozen. 4. Overleg met wethouder Wmo Bestuurlijk overleg met de verantwoordelijke wethouders van de gemeente Rheden vindt halfjaarlijks plaats, met Rozendaal jaarlijks. 5. Budget van Wmo-raad De Wmo-raad heeft een eigen budget van 10.000 per jaar. Ook wordt een vast bedrag à 35 per lid voor de vergaderingen uitgekeerd. De kosten van notulering worden separaat berekend en vergoed. De gemeente stelt vergaderaccommodatie en faciliteiten beschikbaar (zoals kopiëren, PR materiaal etcetera) aan de Wmo-raad. Vijf Gouden regels cliëntenparticipatie De Zorgbelangorganisaties hebben vijf gouden regels voor cliëntenparticipatie opgesteld : 1. Regel de randvoorwaarden 2. Weet wat je wilt en wat je kunt 3. Stimuleer de samenwerking; verbind 4. Maak het leuk! 5. Er is meer dan de Participatie-raad Bel Zorgbelang Gelderland voor een toelichting.
Agenda voor de toekomst Betrek Zorgbelang Gelderland bij uw plannen In de toekomst vraagt een aantal ontwikkelingen om uw aandacht. Ontwikkelingen die lokaal beleid nodig maken. Ze vormen als het ware uw Agenda voor die toekomst. GGz-cliënten Zorgbelang Gelderland deed de afgelopen jaren veel ervaring op in het laten meedoen van de doelgroep GGz, verslavingszorg en maatschappelijke opvang in Wmo-raden. In sommige gemeenten is de stem van deze groepen duidelijk te horen. In gemeenten waarin dit minder goed lukt, past ons aanbod. Bijvoorbeeld: Cliënten trainen ambtenaren, individuele of groepscoaching van vertegenwoordigers GGz en voorlichting over GGz-problematiek vanuit ervaringsdeskundigheid. Zorgbelang Gelderland werkt vanaf 2006 met een sterke focus op de lokale situatie en heeft een passend aanbod voor de vragen die in gemeenten op de toekomstagenda staan. We doen dit door ondersteuning op maat. Daarnaast blijven we inzetten op het monitoren van het gemeentelijk Wmo-beleid van alle Gelderse gemeenten en is er voor elke regio een Regioplan. Zo is er ook voor uw gemeente reden genoeg om Zorgbelang Gelderland bij uw toekomstplannen te blijven betrekken. Maak gebruik van onze ervaring met bijvoorbeeld allochtonen gebruik effectieve methodieken om allochtonen en zelforganisaties te betrekken bij uw Wmo-beleid; doe een beroep op een pool van allochtone voorlichters die voor themabijeenkomsten kunnen worden ingezet (bijvoorbeeld over opvoeding, huiselijk geweld en gezondheidsthema's). mensen met een verstandelijke beperking wordt wijzer van onze inzichten en praktijkervaring inzake het betrekken van mensen met een verstandelijke beperking bij Wmo-beleid; zet u in voor mensen uit deze doelgroep via het project Belangenbehartiging. ouderen leg de verbinding vanuit ouderen met andere (kwetsbare) groepen zoals ouderen met een allochtone achtergrond, ouderen met een GGz achtergrond en ouderen met een verstandelijke of lichamelijke beperking; leer de behoeften kennen van ouderen en kom te weten hoe zij denken over kwaliteit van leven, welke knelpunten zij ervaren en welke wensen en tips zij hebben.... Zorgbelang Gelderland Informatie Klachtenopvang Belangenbehartiging Postbus 5310 6802 EH Arnhem IJsselburcht 4 6825 BP Arnhem Telefoon 026 384 28 22 Fax 026 384 28 23 www.zorgbelanggelderland.nl info@zorgbelanggelderland.nl specifiek in uw gemeente In Rheden wordt de onlangs geïnstalleerde Wmo-raad Rheden/ Rozendaal ondersteund bij de vormgeving van de interne samenwerking en in de methodische wijze van omgaan met de achterban. Meer weten? Neem contact op met Joke Stoffelen, programmacoördinator bij Zorgbelang Gelderland jokestoffelen@zorgbelanggelderland.nl of 026 384 28 22 of kijk op www.zorgbelanggelderland.nl voor de namen en contactgegevens van onze medewerker in uw regio. Het aanbod van de Zorgbelangorganisaties onderscheidt zich van andere ondersteuners door de nadruk op: o het betrekken van moeilijk te vertegenwoordigen groepen; o het versterken van de competenties van Wmo-raden voor beïnvloeding van beleid; o het initiëren van kennisuitwisseling; o het leveren van een bijdrage aan meningsvorming en standpuntbepaling; o het inventariseren van wensen en knelpunten van kwetsbare groepen. BORGINGS 6 6