Veelgestelde vragen over bio 1. Biologisch? Wat is dat? 2. Organisch of biologisch? 3. Hoe herken ik een bioproduct? 4. Hoe zit het met de controle op 'biologisch'? 5. Waarom is bio duurder? 6. Hoe duurzaam is bio? 7. Kan bio de wereld voeden? 8. Marktcijfers biologische landbouw in Vlaanderen 2014 1. Biologisch? wat is dat? Bio, een gecertificeerde vorm van agro-ecologische landbouw. De zorg voor de bodem, de natuur en het dier staat centraal. Landbouw zonder chemische pesticiden, dat is waar de meeste mensen aan denken als het over biologische landbouw gaat. Maar de filosofie van bio gaat een stuk verder dan dat. Simpel gezegd is biologische landbouw een duurzaam landbouwsysteem dat probeert om de consument te voorzien van vers, smakelijk en echt voedsel, met respect voor de gezondheid van bodem, plant, dier en de natuurlijke kringlopen. Bio' en 'biologisch zijn wettelijk beschermde termen. Ze mogen alleen vermeld worden op voedingsproducten die afkomstig zijn uit de biologische landbouw. Opdat niemand deze termen ten onrechte zou gebruiken, staan bedrijven die bioproducten op de markt brengen, verplicht onder controle! De wetgever bepaalt in detail hoe een biologisch landbouwbedrijf, een veehouderij of voedselverwerkend bedrijf te werk moet gaan, om biologische producten op de markt te brengen. Enkele principes per schakel: Biologische gewasproductie 1. Biologische landbouwproducten worden geteeld in volle grond (niet op substraat of in hydrocultuur). 2. De zorg voor een natuurlijke bodemvruchtbaarheid staat centraal: vruchtwisseling en natuurlijke bemesting met groenbemesters, compost en dierlijke mest ondersteunen en herstellen de bodem. 3. Een bioboer gebruikt geen chemische gewasbeschermingsmiddelen om in te grijpen bij plagen of ziektes. Hij heeft er dus alle belang bij om preventief te handelen door robuuste, aangepaste rassen te kiezen. Een gezonde bodem, rijk aan schimmels en bacteriën, heeft een preventief effect. 4. De biologische sector streeft naar een zo groot mogelijke genetische diversiteit en laat het gebruik van ggo s niet toe. Logisch als je weet hoe belangrijk aangepaste rassen zijn in een preventieve aanpak.
5. De biologische landbouw streeft naar een gesloten kringloop. Het biologische bedrijf is daarom ook bij uitstek een gemengd bedrijf met zowel gewassen als dieren. Collega-boeren werken vaak samen om gesloten kringlopen te realiseren. Biologische veehouderij 1. Biologische veeteelt is grondgebonden. Het aantal dieren per hectare wordt beperkt om overbegrazing, vertrapping, erosie en overbemesting te beperken of te voorkomen. 2. Alle dieren moeten beschikken over een vrije toegang tot een 'uitloop' of buitenruimte. Die ruimtes zijn wettelijk nauwkeurig bepaald. Ook de diervriendelijke stal moet aan een aantal concrete richtlijnen voldoen: voldoende ruimte, natuurlijk daglicht, aangepast strooisel... 3. Biologische dieren worden gevoederd met biologische voeders. Deze zijn bij voorkeur afkomstig van het eigen bedrijf, maar kunnen ook bij gecertificeerde voederhandelaren of collega-bioboeren aangekocht worden. 4. Het is uitdrukkelijk verboden om de groei of productie van de dieren te bevorderen via antibiotica of andere kunstmatige groeibevorderende hulpstoffen. 5. Voor wat de gezondheidszorg betreft, is de biosector groot voorstander van een preventieve aanpak. Niet door preventief antibiotica toe te dienen. Wel door te kiezen voor robuuste en traag groeiende rassen die passen bij de plaatselijke omstandigheden en die weinig medische behandeling (zoals keizersnede) nodig hebben. Verwerking van biologische grondstoffen: De biologische verwerker streeft naar een product dat zo puur en authentiek mogelijk blijft, met zo weinig mogelijk toevoegingen en met een zo hoog mogelijke natuurlijke voedingswaarde. Met een van nature rijke smaak, een aangename textuur en een aantrekkelijke kleur. De wetgever verduidelijkt expliciet dat geen enkele techniek of stof mag gebruikt worden om te misleiden of verdoezelen. 1. Biologische verwerkers gebruiken ingrediënten van hoge kwaliteit die verplicht biologisch moeten zijn. Hierop mag hij enkel een uitzondering maken als het ingrediënt dat hij wenst aan te kopen, niet (voldoende) te vinden is in biologische versie én vermeld staat op de lijst van toegelaten niet-biologische ingrediënten. 2. Biologische verwerkers gebruiken geen chemische kleur-, geur-, of smaakstoffen. 3. Bij de productie worden zo min mogelijk hulpstoffen gebruikt. (Dit zijn stoffen die niet in het product zelf zitten, maar worden gebruikt bij de productie, bijvoorbeeld om de structuur van een product te veranderen of een proces sneller te laten verlopen. Daarom vind je bijvoorbeeld geen chemisch geëxtraheerde olie in biologische voeding, alleen extra vierge of mechanisch verworven olie.)
4. Producten worden niet doorstraald om ze langer houdbaar te maken en mogen geen gebruik maken van nanotechnologie. De biologische sector wijst, uit voorzorgsprincipe, deze technieken af. 5. Een verwerker van bioproducten kan slechts een erg beperkt aantal toegelaten additieven gebruiken. Voor elk toegelaten additief vermeldt de wetgeving uitdrukkelijk in welke producten en in welke hoeveelheid het gebruikt mag worden. 2. Organisch of biologisch? Organic is de Engelse term voor biologisch. Naar aanleiding van Engelstalige berichtgeving over bio, wordt organic vaak vertaald als organisch. En dat is niet correct. Organisch heeft in het Nederlands immers een heel andere betekenis. Wanneer je 'organisch' leest in een context van voeding, dan bedoelt men 'biologisch'. 'Organische aardappelen', mag je dus lezen als 'biologische aardappelen' Het Nederlandse 'organisch' betekent: 1. voortgekomen uit iets levends, bv. 'organische mest' 2. uit een groeiproces voortgekomen, natuurlijke vormen, bv. organische kunst, een organisch geheel 3.Hoe herken ik een bioproduct? Als je de term biologisch leest op een verpakking, dan mag je ervan uitgaan dat het product biologisch is. De term is immers wettelijk beschermd. De meeste biologische producten herken je bovendien aan een label. In België zijn er twee belangrijke labels: het Europese label en het Biogarantielabel. Het Europese logo ("het groene blaadje") bestaat sinds juli 2010 en is verplicht op alle verpakte, gecertificeerde bioproducten uit heel Europa. Het garandeert je dat de volledige Europese regelgeving met betrekking tot biologische landbouw en voeding door de boer of fabrikant werd nagevolgd.
Op de verpakking van vele Belgische bioproducten vind je bovendien het Biogarantie-label (samen met het Europese blaadje, wat altijd verplicht is). Het privaat lastenboek van Biogarantie vraagt extra aandacht voor ecologische, sociale en economische duurzaamheid: een eerlijke prijs, zorg voor water, zuinig met energie, zorg voor biodiversiteit, efficiënt transport, zuinig met verpakking en afval. Biogarantie-producten garanderen voor de consument de link met een Belgische producent of verwerker. www.biogarantie.be Lees meer op BioMijnNatuur onder starten/veelgestelde vragen 4. Hoe zit het met de controle op 'biologisch'? Elke schakel in de voedingsketen van biologische producten, moet verplicht onder controle staan: de groenteteler, de varkenskweker, de maalderij, de bakker, de veevoerfabrikant, de slager, de verdeler, de supermarkt, de kleinhandel" Elke schakel krijgt minstens jaarlijkse een controlebezoek, soms onverwacht. De controleur kijkt onder meer de boekhouding na, de herkomst van grondstoffen, de inrichting van stal en buitenruimte. Hij neemt stalen van grondstoffen en eindproducten voor controle op niet-toegelaten stoffen. Hij kijkt recepten na en de correcte aanduiding van bio in de winkel. De biosector staat achter het uitgebreide controlesysteem; het is immers dé garantie voor haar consumenten. België staat gekend als een land waar de controle op bio goed georganiseerd en erg doeltreffend is. Vier onafhankelijke organisaties zijn door de overheid geaccrediteerd voor de controle en de certificering van bioproducten: Tüv Nord Integra, Certisys, Quality Partner en Control Union. Een ondernemer die de reglementering niet of onvoldoende strikt naleeft, krijgt een sanctie. Afhankelijk van de ernst van de inbreuk variëren deze sancties van een verwittiging tot de intrekking van het certificaat en dus de toelating om bioproducten op de markt te brengen. Lees meer op BioMijnNatuur onder starten/veelgestelde vragen
5. Waarom is bio duurder? Bioproducten zijn vaak, maar niet altijd, duurder dan gangbare producten. Logisch want de wetgeving stelt hogere kwaliteitseisen aan de biologische productie, die stuk voor stuk een hogere kost betekenen: - biologisch zaad en plantgoed - meer ruimte voor dieren, zowel binnen als buiten - biovoer voor dieren - echte ingrediënten in verwerkte producten (bv. echte vanille ipv chemisch nagemaakte vanilline)... - " Bovendien is de verplichte controle een extra kost. En is de biosector relatief klein waardoor logistieke kosten hoger liggen. Voor die hogere prijs krijg je natuurlijk ook meer: een product dat gegarandeerd volgens hoge normen is geproduceerd, met een lagere milieukost en een grotere aandacht voor dierenwelzijn. Los daarvan: gezien de lage prijs van voeding, is het prijsverschil heus niet altijd zo groot en voor de meeste mensen perfect betaalbaar. Om een voorbeeld te geven: stel dat bio-aardappelen 20% duurder zijn dan hun gangbare variant, dan betekent dat een prijsverschil van slechts centiemen per kilo en per maaltijd. Tot slot mogen we niet vergeten dat de gangbare prijs voor voeding gewoon te laag ligt en grote problemen veroorzaakt. Boeren worden gedwongen om steeds meer te produceren om een inkomen te verwerven. Die druk uit zich zowel economisch (boeren die voortdurend verlies lijden), sociaal (boeren die geen sociaal leven meer kunnen uitbouwen) als ecologisch (de ecosysteemdiensten die de natuur aan de maatschappij levert, komen in gevaar door de te intensieve landbouw). Lees meer op BioMijnNatuur onder starten/veelgestelde vragen
6. Hoe duurzaam is bio? #$$%&''(!)*+*,*-+!.*++*%./0,!1/*+2!3'+!,'-!)./04*-!3$%*-56!#''%477%!8*)!0*!**-! 292+**(!-73/:!3'+!&/;8&*.<!477%+3$%*-3!47*3+!*-!4*%-/*$=+6!>*-!292+**(!3'+!/-!,%/-:.7?*-!3*-,+6!! @/7.7:/2;8*!.'-3)7$=!/2!**-!.'-3)7$=(*+873*!3/*!-'+$$%./0,*!,%/-:.7?*-! -'2+%**<+6!A7!=7%3*-!)/7)7*%*-!:*2+/($.**%3!7(!&*.<!**-!:*(*-:3!)*3%/0<!+*!.*/3*-! B1:*(*-:35!)*+*,*-+!(*+!&7=*.!:*='22*-!'.2!3/*%*-C!7<!7(!2'(*-!(*+!;7..*:'D )7*%*-!**-!:*(*-:3*!)*3%/0<247*%/-:!-'!+*!2+%*4*-6!E'-+!&7!,'-!**-!-'+$$%./0,*!,%/-:.77?!7-+2+''-6!F((*%2G!3/*%*-!*+*-!:%'2!*-!:*='22*-!H!-''2+!(*.,!*-!4.**2!?%73$;*%*-!&*!(*2+!H!3/*!(*2+!47*%+!3*!)/7)7*%!$/+!74*%!&/0-!',,*%2!7(!3*!)73*(! +*!47*3*-!H!:%'22*-!*-!:*='22*-!:%7*/*-!7?!3/*!%/0,*!:%7-36!>-!&7!/2!3*!,%/-:.77?! %7-36!A7-3*%!3*!''-47*%!4'-!*I+*%-*!,$-2+(*2+!3/*!*%:!4**.!''%37./*!4*%*/2+6!#*! )/7.7:/2;8*!.'-3)7$=!,'-!3$2!4*%3*%!)7*%*-J!77,!'.2!''%37./*!*%:!3$$%!/2! :*=7%3*-!7<!3*!477%%'3*-!8*.*(''.!$/+:*?$+!&/0-6! K/*+!'..**-!3/*%./0,*!(*2+!=7%3+!7?:*-7(*-!/-!3*!,%/-:.77?!4'-!?.'-+!*-!3/*%J!77,!?.'-+*-%*2+*-!=7%3*-!'.2!;7(?72+!+*%$:!7?!8*+!.'-3!:*47*%36!!! #*!3$$%&''(8*/3!4'-!)/7!=7%3+!=*.!**-2!/-!4%'':!:*2+*.3!7(=/..*!4'-!3*!.':*%*!?%73$;+/*;'?';/+*/+6!F-!**-!'3*(!=7%3+!3/*!3$$%&''(8*/3!4*%47.:*-2!4*%)7-3*-! ''-!3*!=*%*.347*32*.?%7).*('+/*,6!#/*!%*3*-*%/-:!/2!-/*+!;7%%*;+!*-!4*%37*&*.+!3*! ;7(?.*I/+*/+!4'-!8*+!+8*('6!!! D!#*!7?)%*-:2+!4'-!)/7!=7%3+!/-!3*%:*./0,*!3/2;$22/*2!4*%:*.*,*-!(*+!3*!7?)%*-:2+! 4'-!3*!/-+*-2/*4*!E*2+*%2*!.'-3)7$=!3/*!3*!)73*(!$/+?$+!*-!)74*-3/*-!7?!.'-:*! +*%(/0-!B7(=/..*!4'-!3*!-773&',*./0,*!''-47*%!4'-!,$-2+(*2+C!-/*+!,'-!)./04*-! 3$%*-6!L*+!/2!3*!/-+*-2/*4*!.'-3)7$=!3/*!-/*+!3$$%&''(!/26! D!L7-:*%!/2!/-!3*!**%2+*!?.''+2!**-!'%(7*3*?%7).**(6!M77%('./:!MKD%'??7%+*$%! 477%!8*+!%*;8+!7?!47*32*.!N./4/*%!#*!O;8$++*%!*-!&/0-!7?47.:*%!L/.'.!>.4*%J!2+*..*-! )*/3*-!7-7(=7-3*-!3'+!87-:*%!,'-!7?:*.72+!=7%3*-!377%!+*!/-4*2+*%*-!/-!,.*/-2;8'./:*J!<'(/./'.*!.'-3)7$=6!A*!?.*/+*-!3''%)/0!477%!**-!':%7D*;7.7:/2;8*! ''-?',!7(3'+!3/*!,'-!)./04*-!3$%*-6!!! #*!)/7.7:/2;8*!.'-3)7$=!/2!**-!:*;*%+/</;**%3*!47%(!4'-!':%7D*;7.7:/2;8*!.'-3)7$=6!P*+!**-!)/7.7:/2;8*!7<!':%7D*;7.7:/2;8*!.'-3)7$=J!&7=*.!8/*%!'.2!/-!8*+! &$/3*-J!8*))*-!=*!2+*%,*!+%7*4*-!/-!3*!8'-3!7(!'..*!(*-2*-!)./04*-3!+*!,$--*-! 477%&/*-!4'-!47.37*-3*!47*3&'(*!47*3/-:6!
7. Kan bio de wereld voeden? Ja, er is ondervoeding in de wereld: achthonderd miljoen mensen lijden langdurig honger. Tegelijkertijd is er veel ontoereikende voeding: nog eens 1,3 miljard mensen zijn zwaarlijvig. Pablo Tittonell, voormalig hoogleraar Farming Systems Ecology (Wageningen Universiteit) draait de vraag om: Kan de gangbare landbouw de wereld voeden? Een retorische vraag, want we weten dat het antwoord 'nee' is.' Hij pleit voor meer erkenning voor de verdiensten van de biologische landbouw én voor meer onderzoek naar deze productiemethode. Voor de biolandbouw wordt aan universiteiten nauwelijks onderzoek gedaan, terwijl de industriële landbouw ondersteund wordt door een heel leger onderzoekers. Beeld je de vorderingen in de ecologische landbouw in als we dat verschil zouden corrigeren. Uit een recente studie van de universiteit van Berkeley blijkt trouwens dat biologische landbouw productiever is dan in eerdere studies werd aangenomen. Als er efficiënt gebruik gemaakt wordt van teeltrotatie en er op hetzelfde veld meerdere gewassen groeien, kan dat verschil zelfs gereduceerd worden tot 8%. Maar honger is eigenlijk helemaal geen productievraagstuk maar een armoedeprobleem. Voormalig VN-rapporteur Olivier De Schutter en zijn opvolger Hilal Elver noemen honger ook een politieke keuze, veroorzaakt door een gebrek aan koopkracht en door sociale onrechtvaardigheid. Zij pleiten voor het agro-ecologische model als oplossing van het hongervraagstuk: "Dat is geen terugkeer naar het verleden, maar de landbouw van de 21ste eeuw. Ze haalt een maximale opbrengst uit de juiste interactie tussen planten, dieren en omgeving. Het is een meer diverse en productieve landbouw dan de monoculturen, maar ook een kleinschaliger landbouw. Wie de honger uit de wereld wil, moet in de eerste plaats de armoede uit de wereld helpen. Dat kan door meer te investeren in familiale landbouw. Die wordt al decennia verwaarloosd, ten voordele van het industriële exportmodel. We moeten voedsel produceren, daar waar het nodig is. Lees meer op BioMijnNatuur onder starten/veelgestelde vragen
8. Marktcijfers biologische landbouw in Vlaanderen 2014! Het Biojaarrapport 2014 presenteert de belangrijkste kengetallen van de biologische landbouw, plaatst de Vlaamse situatie in een Europese context, analyseert de overheidsuitgaven en schat de omvang van de sector in. Uit het jaarrapport blijkt dat de groei van de biosector in Vlaanderen zich doorzet. Eind 2014 waren er 343 biologische landbouwbedrijven in Vlaanderen, een toename van 7% ten opzichte van 2013. Toch daalde het bio-areaal tot 5.042 hectare (-0,5%), waarvan 698 hectare in omschakeling. Behalve boeren zijn ook 741 bedrijven gecertificeerd voor andere marktactiviteiten zoals bereiding, verkoop, verdeling en import van bioproducten uit niet EU-landen. De bestedingen van consumenten aan biovoeding in België groeiden in 2014 verder door tot 435 miljoen euro (+3,8%), terwijl de totale voedingsbestedingen (gangbaar en bio samen) met 0,8% daalden. Vlaanderen heeft hierin een aandeel van 212 miljoen euro (+3,5% tegenover 2013). Ruim negen op de tien Belgische gezinnen kochten vorig jaar wel eens een bioproduct. De klassieke supermarkt blijft met 45,3% het grootste biokanaal maar moet terrein prijsgeven aan de buurtsupermarkt en hard discount. Hard discount is het kleinste maar wel het sterkst groeiende biokanaal. Lees de volledige samenvatting van het biojaarrapport: www.bioforumvlaanderen.be/nl/nieuws/biojaarrapport2014 Perscontact Sabrina Proserpio T +32 (0)3 286 92 70 /G +32 (0)484 24 49 67 E sabrina.proserpio@bioforumvl.be DOWNLOADS CAMPAGNEMATERIAAL: www.bioweek.be/pers