Jaargang 1, Nummer 2, juni 2010 Drukke kinderen
Jaargang 1, Nummer 2, juni 2010 Drukke kinderen Inhoud: Wat is druk gedrag? Oorzaken Positieve benadering Structuur Regels Omgaan met anderen Luisteren Steun Hulp en informatie Elk kind is wel eens druk Sommige kinderen zijn heel vaak of altijd druk. Regelmatig krijgen wij vragen van ouders en verzorgers over druk gedrag van kinderen. Drukke kinderen kosten meestal erg veel energie. Het lijkt wel meer voor te komen dan vroeger, horen we zeggen. We hebben het bijna allemaal druk, en de druk van alles te moeten, wordt door vele mensen dagelijks ervaren. Ouders kunnen zich machteloos voelen. Ze hebben al zoveel geprobeerd, maar niets lijkt te helpen. De opvoeding van een kind met druk gedrag is geen eenvoudige opgave. Een druk kind is moeilijker te sturen dan andere kinderen. Ook de druktemakers zelf hebben het niet gemakkelijk. Hoe goed ze ook hun best doen, ze kunnen hun drukke gedrag niet altijd onder controle krijgen. In deze nieuwsflits gaan we in op druk gedrag. Maar wat is druk gedrag? Enkele voorbeelden van druk gedrag zijn: Rennen, springen, klimmen Niet stil kunnen zitten of staan Snel en veel praten Onhandig, ongeduldig handelen Snel wisselen van activiteiten, kort met hetzelfde bezig zijn Omgang met anderen: aanstoten, duwen, slaan Denken: van het een naar het ander, van werkelijkheid naar fantasie Slechte luisterhouding: onderbreken van de ander, beginnen voor instructie volledig gegeven is En er zitten ook leuke kenmerken aan: Heel energiek en ondernemend Spontaan en open Creatief Zorgzaam Enthousiast en betrokken Er zijn drie kenmerken die steeds terug komen: Overbeweeglijkheid Impulsiviteit Concentratie problemen Drukke kinderen, jaargang 1, nummer 2, juni 2010 2
Wanneer wordt druk gedrag een probleem? Vaak heeft het te maken met meerdere factoren zoals: De aard en ernst van het drukke gedrag De omgeving: veilig of onveilig. Maar ook bv op de camping, in een restaurant De bewegingsruimte, bijv kleine behuizing of speelruimte De eisen en verwachtingen, wat vindt men normaal en hoe is men zelf? De schoolsituatie, niet mee kunnen komen, gepest worden, drukke vriendjes, een onrustige klas. Eventuele veranderingen bijv. verandering van school, verhuizing, Broertje of zusje erbij, Sinterklaastijd. Beleving van het drukke gedrag. Bijv. wanneer een ouder hoofdpijn heeft wordt gedrag eerder als druk ervaren. Is er een feestje dan kan het drukke gedrag anders beleefd worden. De aanwezigheid van evt. andere ontwikkelingsproblemen zoals bijv.: motorische problemen, spraaktaalstoornissen, leerproblemen, contactproblemen. Gevolgen op lange termijn: Wanneer kinderen voortdurend horen/ervaren dat zij druk/te druk zijn kan dat vele gevolgen hebben zoals: Een negatief zelfbeeld, ik kan nooit iets goed doen Sociale problemen, ze vinden mij niet leuk Probleemgedrag, wat ik ook doe, het lukt niet en gaat niet goed Oorzaken: Hierover zijn meerdere ideeën beschreven Erfelijk: temperament Invloeden tijdens de zwangerschap en geboorte Ziektes (bijv. hersenvliesontsteking) Spanningsvolle gebeurtenissen De omgeving In de praktijk is het meestal een combinatie van aanleg en omgevingsoorzaken. Bruikbare tips Een positieve benadering: Het heeft meer effect om te reageren op wat het kind goed doet, dan om te letten op wat het fout doet. In de opvoedingswinkels hebben wij de folder Pluimen: toverstafjes bij het opvoeden van kinderen. Structuur: Drukke kinderen, jaargang 1, nummer 2, juni 2010 3
Het kind weet waaraan het toe is, dat geeft rust en een gevoel van veiligheid. Regels: Duidelijk en eenvoudig en aanmoediging zich hieraan te houden Aandachtspunten hierbij: Probeer het kind te accepteren zoals het is Kijk naar de leuke kanten en bedoelingen Geef positieve reacties Zorg voor een fijne veilige sfeer Geef zoveel mogelijk complimenten Laat het kind dingen doen die het kan Probeer moeilijke situaties te vereenvoudigen Maak onderscheid tussen gedrag en persoon Geef het kind elke dag een kans om uit te razen, te dollen en te ravotten Zorg voor ontspanning Wees voorzichtig met straffen Structuur: Tijd, ruimte en situaties Structuur in de tijd: Vaste dagindeling, alles op vaste tijden Vaste gewoontes en volgorde Begin met het dagprogramma door te nemen Vaste indeling in de week met voldoende vrije dagen Maak gebruik van kalenders met plaatjes of tekeningen Structuur in de ruimte: Overzichtelijke speelplek Vaste plaatsen, van spullen maar ook aan tafel Eenvoudige rustige indeling van de omgeving Een uitraas ruimte Structuur in situaties: Stem de structuur af op de behoeften van het kind Afwisseling van rust en actief bezig zijn Vereenvoudig situaties stap voor stap Bereid het kind voor op veranderingen Zorg voor niet teveel afleiding Wees kritisch met tv kijken, en liever geen drukke programma s voor het slapen Alle kinderen hebben behoefte aan regels en grenzen. Dit geeft hen duidelijkheid, en dus houvast en een veilig gevoel. Drukke kinderen, jaargang 1, nummer 2, juni 2010 4
Regels: Bepaal als ouders samen wat de belangrijkste regels zijn Nee is nee; ja is ja Geef uitleg van regels Geef alternatieven Reageer direct op het gedrag en benoem het gedrag Vraag of vertel één ding tegelijk en zorg voor oogcontact Herhaal en prijs Pas regels aan naarmate je kind verandert Nodig het kind uit om mee te denken over regels Omgaan met anderen: Help ze bij het vinden van oplossingen Blijf bij ruzies onpartijdig Stimuleer dat kinderen leren tegen elkaar te praten en niet via jou Dwing niet om samen te spelen Broertjes en zusjes Reserveer per dag voor ieder kind 10 minuten om samen te zijn Betrek zoveel mogelijk, maar geen dwang Geef opdrachten die het kind aan kan en laat het daarbij veel bewegen Geef voorrechten aan het kind, het mag dingen doen die de baby nog niet mag Heb begrip voor reacties en gevoelens van het kind en laat dit merken Benoem wat goed gaat Luisteren Voor drukke kinderen kan het lastig zijn te luisteren, zij zijn bezig met allerlei zaken tegelijk. Enkele tips: Maak eerst contact voor je iets vraagt (ooghoogte, oogcontact, aanraken) Vraag één ding tegelijk Stel je vraag kort en helder Wacht op een reactie op je vraag Benoem wat je ziet Geef complimenten en heb vertrouwen Train geduld Het is niet een kwestie van grote oren!! Drukke kinderen, jaargang 1, nummer 2, juni 2010 5
Leeftijdsgenoten en vrienden worden steeds belangrijker voor kinderen van de leeftijdsgroep van 9-12 jaar. Drukke kinderen hebben nogal eens moeite om zich aan de groep aan te passen. Zij gaan liever voetballen dan erover te praten. Voor een spelletje hebben zij niet zoveel geduld. Aan de andere kant hebben ze wel vaak leuke ideeën, spannende plannen en ondernemen ze van alles. Ook op school worden de eisen langzaam wat opgeschroefd. De overstap naar het voortgezet onderwijs is vaak extra zwaar. De taken en opdrachten vragen meer zelfstandigheid en concentratie. Er komt minder ruimte voor spelen en beweeglijkheid. Bovendien kondigt de pubertijd zich aan. School Praat met je kind over school. Bespreek op welke momenten het door druk gedrag moeilijk is. Overleg regelmatig met de leerkracht of je kind aan de eisen van de school kan voldoen Vertel welke aanpak thuis het beste werkt en vraag hoe de leerkracht omgaat met druk gedrag in de klas. Zoek samen naar oplossingen. Probeer de aanpak op school en thuis op elkaar af te stemmen. Let bij de keuze van een school ook op de structuur en de mogelijkheden voor persoonlijke aandacht voor leerlingen Steun, onmisbaar!!! De hele dag bezig met zorgen voor rust, kost veel energie! Niet een dag, maar vele dagen, weken, maanden, jaren Iedereen weet het (goed bedoeld) beter. Meestal gaat het drukke gedrag na een periode weer over. Bij sommige kinderen is dit echter niet het geval. Als het problemen geeft thuis, op school, of elders, dan kan het moment zijn om hulp te zoeken. Zoek naar steun die bij je past in je omgeving, kennissenkring en daarbuiten. Zorg voor je kind betekent ook zorg voor jezelf! Drukke kinderen, jaargang 1, nummer 2, juni 2010 6
ADHD: Een diagnose die men tegenwoordig meer hoort dan vroeger. Het betekent: Attention Deficit Hyperactivity Disorder De diagnose kan pas gesteld worden na gedegen onderzoek! En daarna is het van groot belang dat behandeling en begeleiding volgt. Behandeling en begeleiding: psycho educatie Begeleiding ouders/broertjeszusjes/leerkrachten Medicatie Therapieën (bv. Stop-doe-denk) Boekentips: Ze vinden me druk Over drukke kinderen en ADHD. Voorlichtingsboek voor kinderen van 6-12 jaar. Door Martine Delfos Ze doen het niet expres Een structuurverlenende aanpak bij aandachtsstoornissen en hyperactiviteit Door A. Bruininks Je hebt van die kinderen.. Informatie over kinderen met ADHD Zit stil! Door Theo Compernolle Kinderen en hyperactiviteit Door J. Buitelaar info@stichtingvoedselallergie.nl Oudervereniging Balans en ADHD Vereniging Bas Bureau Jeugdzorg Bronvermelding: Folder druktemakers GGD Artikel Drukke kinderen Door Drs. T de Vos vd Hoeven te lezen op www.opvoedadvies.nl Zit Stil! Door Theo Compernolle Voor hulp en meer informatie over dit thema of over opvoeden/opgroeien kunt u ook terecht bij: CJGgeeftantwoord Tel. 0800-2540000 www.cjggeeftantwoord.nl info@cjggeeftantwoord.nl In Boekel-Landerd (Schaijk en Zeeland), Sint Oedenrode-Uden-Veghel zijn inlooppunten van het CJGgeeftantwoord waar men zonder afspraak en verwijzing gratis terecht kan. Er is altijd een deskundige medewerker aanwezig om u te woord te staan. Ook is er veel informatie aanwezig. Andere mogelijkheden: Opvoedtelefoon Internetsites zoals: www.balanspagina.demon.nl Drukke kinderen, jaargang 1, nummer 2, juni 2010 7