VanEgotoestandennaarFunctionalFluency DeintegrerendeVolwassenealshetmeestdynamischedeelvanonze persoonlijkheid TijdensdevoorbereidingenvoormijnCTA examenkwamikdriejaargeledenvoorheteerstin aanrakingmethetconceptvande integrerendevolwassene.ikwaserdirectdoorgegrepen.het iseenverdereontwikkelingophetegotoestandenmodelenhetgafantwoordenoptalvanvragen dieikinmiddelshadbijditmodel. InditartikelwilikumijneigenontwikkelingsgangrondomdeintegrerendeVolwassene beschrijven,eindigendbijhetvoorlopiglaatstestation:denederlandsevertalingvandetemple IndexofFunctionalFluency i (TIFF),eengevalideerdpsychometrischmeetinstrument.Rian Hoorensenondergetekendehebbenhunaccreditatievoorditinstrumentafgelopenvoorjaar afgerond.insamenwerkingmetjacquelinevangenthebbenwijdezetestindeafgelopen maandeninhetnederlandsvertaald. Achtereenvolgensneemikumeelangshetstructurelemodelvanegotoestanden,hetfunctionele modelvanegotoestanden,degeïntegreerdevolwassene,zoalsbeschrevendoorberne,omaan heteindevanditartikelterechttekomenbijhetconceptvandeintegrerendevolwassene.zij vormengezamenlijkdeaanloopnaarhetvervolgvanhetartikel:hetmodelvanfunctionalfluency alsleerbareenoverdraagbareuitwerkingvanhetmodelvandeintegrerendevolwassene. Debasis ToenEricBernezijnmodelvanEgotoestandenontwikkeldehadhijnietkunnenbevroedendatdrie simpele,opelkaargeplaatstebolleninvelevariantentot,dikwijlsfelle,polemiekenzoudenleiden. PearlDrego ii beschrijftaleenkleine20variaties,waarbijzijtalvan,somsobscure,variantenuitde begintijdvandetaachterwegeheeftgelaten. Bernedefinieerdeeenegotoestandals eenconsistentpatroonvanvoelenenervarendirect samenhangendmeteendaarmeeovereenstemmendgedragspatroon iii.hijonderscheiddeinzijn structurelemodeldrieegotoestanden. Ouderegotoestand deegotoestanddiegedrag,gedachtenengevoelspatronenbevatgebaseerdop ervaringenmetouderfigureninhetverleden; Volwassenegotoestand deegotoestanddiegedrag,gedachtenengevoelensbevatdieeendirecte responszijnophethierennu; Kindegotoestand deegotoestanddiehetgedrag,gedachtenengevoelensvandekindertijdomvat. Totzoverkonikhetaltijdgoedbegrijpen.DeVolwasseneegotoestandreageerdeinhethierennu. DeOuder endekind egotoestandreageerdenvanuitervaringeninhetverleden,diezijinhethier ennuprojecteerden. 1
2 Depopularisering Eindjaren 60,beginjaren 70werddeTApopulair.VeelmensengingenzichbezighoudenmetTAen datleiddetottalvan,dikwijlsééndimensionale,variatiesophetoorspronkelijke egotoestandenmodel.hetfunctionelemodelalscommunicatiemodelisdaarhetmeestbekende voorbeeldvan.hierinwerddeoorspronkelijkeinvullingvandeouderegotoestand(gedachten, gedragengevoelspatronenvanervaringenvanouderfigureninhetverleden)endekind egotoestand (gedrag,gedachtenengevoelensvandekindertijd)verengdtotdetweeparenkritische Ouder/VoedendeOuderenAangepastKind/VrijeKind. Hetfunctionelemodel Ditmodelwerdalomomarmd,omdathetopsimpelewijzecommunicatiepatronenverheldert. Daarinschuilteengrotekracht.DebeeldendemetaforenvanKritischeenZorgendeOuderen AangepasteenVrijeKind,aangestuurddooreenrationeleVolwassenezijnherkenbaarenbruikbaar gebleken.daarmeewerddecomplexepsychologievandecommunicatieteruggebrachttoteen eenvoudigvooriederbegrijpbaarmodel. Bijmijgingditechternaverloopvaneenflinkaantaljarenknagen.Hetmodelvolstondnietmeerom opeendieperniveautebegrijpenwaterinentussenmensengebeurde.bestonddeouder egotoestanddanalleenmaaruiteen Kritisch eneen Voedend deelenhetkindslechtsuiteen Aangepast eneen Vrij deel?enkwammetnamedevolwassenegotoestandernietbekaaidafals eensoort rationelekoelekikker?ditstondopgespannenvoetmethetbeelddatikvanmijneigen ontwikkelingdoordeloopderjarenheb,waarinikmijnspontaniteit,plezier,zorg,mijnvermogen omleiderschapvananderenteaccepterenenzelfrichtingtegevenalssteedsmeermetelkaar samenhangendenevenwichtigervaarinmijnreactieopwaterinmijnomgevinggebeurt. Enhoeverhieldhetfunctionelemodelzichdanmethetstructurelemodel,waarindeVolwassene (alle)gedrag,gevoelensengedachtenbevat,dieeendirectereactiezijnophethierennuenhet Kind(alle)gedrag,gevoelensengedachtenvanuitdekindertijdbevat,terwijldeOuder(alle)gedrag, gevoelensengedachtenomvat,vanervaringenvanouderfigureninhetverleden?dezeomschrijving waszoveelmeeromvattenddandieinhetfunctionelemodeltotuitdrukkingkwamen. IneenartikelgeeftIanStewart iv in2001debeperkingaanvanhetfunctionelemodel,waarinhij steltdatdeverschillendeegotoestanden(ko,vo,v,akenvk)nietofnauwelijksgedefinieerdzijnen daardooruiterstmoeizaamvanelkaarteonderscheidenzijn.eenhelderinzichtdathetartikelvan Stewartmijdaarnaastgaf,wasdegedachtedatelkmodelslechtseenbeperktedraagwijdteheeft. Hetgaatbijeenmodelom hetcreërenvanbegrip,doorhetopofferenvaninformatie.daarbijis steedsdevraagleidendwatikwilduidelijkmaken.elkmodelvolstaatdusvoorzoverhetduidelijk KV OO OO AV KK V
maakt,watíkduidelijkwilmaken.inmijnonderzoeknaar wateropeendieperniveautussen mensengebeurde volstonddevereenvoudigingnietmeer.zijriepteveelvragenbijmijop,waarik voormijzelfeninmijnwerkalstrainer/coachhetantwoordopschuldigmoestblijven.ikmoestweer terugnaardebasisenlezenenbegrijpenwaarhetbijdeegotoestandenomging. DegeïntegreerdeVolwassene InzijnboekTransactionalAnalysisinPsychotherapy v maakteericberneeenschetsvandetweede ordestructuurvandevolwassene.hijschetstedezealsvolgt vi : O Ethos V2 InhetvervolggeefthijaandatbijmensenindeVolwassenegotoestand Kinderlijke of Ouderlijke gedragingenzichtbaarzijn,dienietdirecttoeteschrijvenzijnaanouderofkindegotoestandomdat zijgerelateerdzijnaanhethierennu.hetethischdenkenofdecharmeenopenheidbijeen volwassenpersoonnoemthijdaarinalsvoorbeeld.hijsteltdatiederdieals Volwassene functioneerttheoretischdriesoorteneigenschappenzoumoetenhebben:persoonlijke aantrekkingskrachtengevoeligheid(pathos),objectievegegevensverwerkingenethische verantwoordelijkheid(ethos). Berneverondersteldedatersprakewasvaneensoortintegrerend proces,datindetoekomstverderonderzoekzouvragen. MetdezeinvullingvandeVolwassenegotoestandkonikalaanmerkelijkbeteruitdevoeten.Zij kwamtotlevenenkreegdekleurdieikalspassendervoerbijdeoorspronkelijkedefinitie:gedrag, denkenenvoelengerelateerdaanhethierennu.bovendienwerdhetmogelijkermijneigen voortgaandeontwikkelinginteherkennen,waarinikdevruchtenplukvanmijnintenseleventhuis, inmijnwerkeninmijnopleidingstraject,waarinik,steedsinrelatiemetanderemensen,mijneigen ontwikkelingverdergestaltekangeven. Pathos K 3
DeIntegrerendeVolwassene LatereauteurszijnverderingegaanopdegeïntegreerdeVolwassene.Inhetkadervanditartikel noemikertwee;keithtudorenlandygobes. KeithTudor vii steltdathetmodelvandegeïntegreerdevolwasseneeenwatsaaienstatischgeheelis. HijspreektdaarentegenovereenintegrerendeVolwassene;eenzichontwikkelendeenuitdijende Volwassenegotoestand,watkenmerkendisvooreenpulserendepersoonlijkheiddiegevoelens, houding,gedachtenengedragverwerktenintegreertinhethierennuvanalleleeftijden van geboortetotdood. OuderEgotoestanden Rijpcongruent bewust Autonoomspontaan IntegrerendeVolwassene Intiemintuïtiefbewust gemotiveerdkritisch bewustverbeeldingskracht geestrijkgemotiveerd wilskrachtig involcontactmetbehoeften KindEgotoestanden DeintegrerendeVolwasseneinactie.Depijlenstaanvoorcontacten(levens )energie 4
Ditwashetartikelwaarikwerkelijkgeraaktwerd.OpeenswerddeVolwassenegotoestandhet meestdynamischdeelvanonzepersoonlijkheid;ervaringenvanuithetverledenverwerkenden integrerendinzijnpersoonlijkegroeiinhethierennu.deoverdrachtloslatend.idealitergezien groeitdandevolwasseneenslinkendeouderenkindegotoestanden.deintegrerendevolwassene werdeenonderdeelvanpersoonlijkegroei.datherkendeikpersoonlijkenhetgafmijhandvatten voorhetwerkenmetmensenalstrainer/coach. DitsluitaanbijhetdenkenvanLandyGobes viii.zijgaatinhaargedachtevormingnogeenstapverder ensteltdatdevolwassenedeeersteegotoestandisdieontstaat.inreactieopeigenmoeilijkte verwerkenervaringenendievanouderfigurenontwikkelenzichvervolgensdeouderenkind egotoestand.hierinkrijgendezeonverwerkteervaringeneenplekenbepalenvooreenbelangrijk deelonzereactiesopwatzichinhethierennuafspeelt. O V V K Conceptie indebaarmoeder bijdegeboorteandereleeftijden idealeeindtherapie Hetidealeeindevantherapie(ofpersoonlijkeontwikkeling:toevoegingLK)isintegratieinde Volwassenevanaldieervaringen. Functionalfluency HetbruisendeendynamischevanTudorenGobessprakmijaan.Tegelijkertijdwasikberoepsmatig opzoeknaarmeerhandvatten,waardoorpersoonlijkeeffectiviteitinzichtelijkenookbeter overdraagbaargemaaktkanworden.datvraagtordening,meterkenningvandelevendigedynamiek diehierachterschuilgaat. Injuni2008organiseerdeJoostLevyvanProConsulteenworkshopoverFunctionalFluency,die verzorgdwerddoorsusannahtemple.zijiseenengelsetstaeducational,dieindevoorgaande jarengepromoveerdwasopeenonderzoeknaarpersoonlijkeeffectiviteitenhieromtrenteen psychometrischmeetinstrumenthadontwikkeld.zijheefthierovereenaantalartikelenintaj gepubliceerd ix,waarvaneréén x doormarijkearendsenheinvoorstrookwerdvertaald. HetFunctionalFluencymodelgeeftstructuurenordeningaandegedachtevormingvanKeithTudor enlandygobes,zoalsdiebeschrevenis.hetmodelkanlosvan,maareventueelookgerelateerd aan,hetegotoestandenmodelwordengebruikt. 5
SusannahTemplebouwtdusvoortopdegedachtevormingoverdeintegrerendeVolwassene.Zij brengthetinrelatiemetpersoonlijkeeffectiviteitenemotioneleintelligentieenheeftopbasis daarvanhaarmodelvoorfunctionalfluency xi ontwikkeld. BijFunctionalFluencygaathetomdegedragsmatigeaspectenvandeintegrerendeVolwassene. Vanuithetmodelwordtgekekennaarconcreetgedragenheteffectwatiemanddaarmeevoor zichzelfeninzijnomgevingbereikt.templekijktdusnaariemandspersoonlijkeeffectiviteitenzijn/ haarvermogenompsychischeenergieopeenadequatemanierintezetten. Ditmodelboodmijdehandvattenwaariknaaropzoekwas!Concreet,gerichtopontwikkelingvan hetvermogenvanmensenomadequaattehandelen. SusannahTempleheeftalsstartpuntvoorhaarmodelgekozenvoor3biologischeaspectendie bepalendzijnomalsmenselijkesoortteoverleven xii :opgroeien,overlevenendevolgendegeneratie grootbrengen. Dezedriecategorieënwordenaangeduidmet: Zelfverwerkelijking(vooropgroeien) Ditgaatoverhetgebruikvanpsychischeenergievoor verderezelfontplooiing.hetgaateromvolwassenteworden,of jezelf teworden.hetgaatover identiteitsontwikkeling Realiteitsbesef(vooroverleven) Ditgaatoverhetgebruikvanpsychischeenergieomopdeeisen vanhetleventereageren.hetgaatovererbijzijn,opdehierennuvragenvanhetleventereageren enantwoordenvoorhuidigevraagstukkentevinden. Socialeverantwoordelijkheid(voorhetgrootbrengenvandevolgendegeneratie) Ditgaatoverhet aanwendenvanpsychischeenergietengunstevananderen.hetgaatoverhetnemenvande verantwoordelijkheid,nietalleenvoorkinderen,maarookberoepsmatigeverantwoordelijkheid;de leidingovermedewerkers,debeïnvloedingvananderen,autoriteitnemenen zelfverantwoordelijkheid. Dezedriecategorieënwordenvervolgensonderverdeeldinvijfelementen: SocialeVerantwoordelijkheidwordtverdeeldineencontroleeneenzorgendelement. Realiteitsbesefblijftongedeeld,omdatinhetonderzoekstrajectbleekdatditmoeilijktescheiden viel;erismaaréénhierennu. Zelfverwerkelijkingwordtverdeeldinhetgesocialiseerdeenhetnatuurlijkeelement. Vervolgenswordtereenkwalitatiefonderscheidgemaakttussen(5)effectievegedragsmodi,die goedfunctionerenen(4)gedragsmodi,dieverhoudingsgewijzemindereffectiefzijn.deze kwalitatievebeoordelingwordtbinnendegebiedenvan socialeverantwoordelijkheid en zelfverwerkelijking weerspiegeldindecentralevraag hoegoed? Hetelement realiteitsbesef wordtdeaccountingmodusgenoemd,watwe(devertalers)onvertaald hebbengelaten,omdatinhetnederlandsnietechteengoedequivalentbeschikbaaris.hetgaatom hetpositievetegenovergesteldevandeindetaveelbekendereterm discounting watdebetekenis 6
7 heeftvan:eeninternmechanismewaarbijeenpersoonaspectenvanhetzelf,anderenofderealiteit minimaliseertofnegeert xiii. Hetgaathierdusomdevaardigheidderealiteitvanhetmomentgoedinteschattenentekunnen bepalenwelkgedragnoodzakelijkis.deaccountingmoduswordtnietopgedeeld.alsinterne waardevrijefunctiegaathethiermeeroverin meerdereofminderemate inplaatsvan goedof nietgoed. Ookhetnegatievezorgelementhoudthaarnaam marshmallowing,omdatwehiervoorgeenbetere vertalingvonden;alleenvanditzoete,zachtewoorddemondalgaatsamentrekken. Indevolgendefiguurwordtéénenanderschematischweergegeven ineffectievecontrole Dominantemodus ineffectievezorg Marshmallowingmodus Effectievecontrole Structurerendemodus Effectievezorg Zorgendemodus Accountingmodus Effectiefgesocialiseerdzelf Coöperatievemodus Effectiefnatuurlijkezelf Spontanemodus Ineffectiefgesocialiseerdzelf Overaangepastof weerstandsmodus ineffectiefnatuurlijkezelf Onvolwassenmodus Zorgvooranderen (enjezelf) Richtinggevenaan anderen(enjezelf) Derelatieaangaanen kunnenopschieten metanderen Mijneigendingen doenopmijneigen enuniekewijze Socialeverantwoordelijkheid realiteitsbesef zelfverwerkelijking
Deeffectievemodivallengeplaatstinhetmodelvanegotoestandenallenindeintegrerende Volwassene.Deineffectievemodizijncontaminaties,gevormddoor(overdrachts )ervaringenvanuit hetverleden. Aspecten van Ego toestand Structuur en Functie tezamen Structurelebronnenvan Pathologie Gedragsmodi in de integrerende Volwassene Gefixeerde Ouder egotoestand O V K O Dominante modus Ouder contaminaties + + Marshmallowing modus MARSHMALLOWING Mode Structurerende modus V + Zorgende Modus Accounting modus Kind contaminaties Gefixeerde Kind egotoestand O V K + + K Spontane Modus Samenwerkende modus Onvolwassen Modus Overaangepaste/weerstands modus 8
TIFFalsinstrumenttenbehoevevanPersoonlijkeEffctiviteit MetbehulpvanhetFunctionalFluencymodelwerdeenordeningaangebrachtindedynamiekvande integrerendevolwassene.dittenbehoevevandeoverdraagbaarheidendeleerbaarheid.de volgendestapdietemplemaaktewasdeontwikkelingvaneeninstrument,waarmeeiemands energieverdelingeneffectiviteitzichtbaargemaaktkonwordenenwaarvanuitiemandstappenkon uitzettenomeengroterepersoonlijkeeffectiviteitteontwikkelen.ditleiddetotdezgn.tiff.tiff staatvoortemplesindexoffunctionalfluency.ineenlangdurigonderzoeksproceswerdeen wetenschappelijkgevalideerdevragenlijstontwikkeldmeteenhogebetrouwbaarheid.de vragenlijstleverteenindividueelprofielopvancommunicatieengedragspatronen.debasisvoorde TIFFwordtgevormddoorde9gedragsmodi,diesteedsdoor6bijvoeglijkenaamwoordenbeschreven worden.dezebijvoeglijkenaamwoordenvormenophunbeurtdebasisvooreenvragenlijst.tiff werktalsgedragsdiagnoseenalshulpmiddelvoorpersoonlijkeontwikkelingmetalsdoelhet ontwikkelenvanzelfkennisenhetbevorderenvansocialevaardigheden.hetbijzonderevantiffis datheteenuniekpersoonlijkprofieloplevert.andersdanveelandere,psychometrische, instrumentengeeftzijgeen Typen (denkaanbelbin,myers Briggs)maargeeftzijinzichtindewijze waaropiemandzijnenergieverdeeltinrelatietotanderenendeeffectiviteitvanditgedrag. Inhetfeedbackproceswordtveelaandachtbesteedomdeinhetprofielopgesloteninformatie zodanigteverhelderendatdieinformatiedecliënthelptmethetverkrijgenvanzelfinzichtenhet realiserenvanhaardoelen.detiffwordtdanookalleenaangebodendooradviseursmeteen licentie,dieeropgetraindzijndebenodigdebegeleidingtebieden.zijkunneneencliënthelpende dieperebetekenisvanhetprofielteonderzoekenendewijzewaaropzijdaarinoptimaalprofijt kunnenhebbenvandeuitkomsten.kennisvantransactioneleanalyseisdaarineenvereiste. DaarmeeismetFunctionalFluencyendeTIFFeenkrachtiginstrumenttoegevoegdaanhetTAinstrumentariumtbvtrainingencoaching. Trainingenopleiding CoachesentrainersdiemetdeTIFFwillenwerkenkrijgenhiervooreentrainingdiecirca5 6dagen omvat,naasteentweetalbegeleidendesupervisies,hetopdoenvanpersoonlijkeervaringen zelfstudie.daarnaastwordenzijookgetraindinhetgebruikvandetiffinteamontwikkelingopbasis van360gradenfeedback.in2010zaldeeerstetraininginnederlandplaatsvinden.voorverdere informatiekunjecontactopnemenmet: LieuweKoopmans Lieuwe@lieuwe.net RianHoorens Hoorens.Maas@wxs.nl. RianHoorenswerktvanuithaareigenbureauvoororganisatieadvies,trainingencoaching.Zijwerkt opbasisvannlp,taandsystemischwerk.zijislidvanhetinternationaletiff netwerk. LieuweKoopmansis(P)TSTAO.Hijwerktvanuitzijneigenbureauvoororganisatieadvies,trainingen coaching.hijislidvanhetinternationaletiff netwerk. 9
Literatuur i Injanuari2004enmaart2005werdeerderaandachtbesteedaanhetmodelvanFunctionalFluencyinStrook.In2etappes verscheeneenvertalingvaneenartikelvansusannahtempleintajuit1999;functionalfluencyforeducational TransactionalAnalysts,volume29no3 ii PearlDrego ParadigmsandmodelofEgostates TAJvol.23no1,January1993 iii EricBerne Gamespeopleplay 1964 iv IanStewart Egostateandthetheoryoftheory;thestrangecaseofthelittleprofessorTAJ2001,vol.31,nr.32 v EricBerne TAindepsychotherapie,pag.192ev vi VoorditartikelhebikgebruikgemaaktvandeschetszoalsKeithTudordezegeeftinzijnartikelTheneopsyche:the integratingadultegostateinegostatesonderredactievansillsenhargarden,pag.210. vii KeithTudor Theneopsyche:theintegratingAdultegostateinEgostatesonderredactievanSillsenHargarden viii EgoStatesandtheSelfconcept,apanelpresentationanddiscussion Novey,PotereSteele,GobesandMassey,TAJ,vol 23no3,July1993 ix SussanahTemple FunctionalFluencyforEducationalTransactionalAnalystsvolume29nr.3 SussannahTemple updateonthefunctionalfluencymodelineducationvolume34nr.3 x FunctionalFluencyvoorTransactioneleAnalyticiinhetonderwijsdeel1endeel2 Strook42004enStrook12005 xi OpverzoekvanSusannahTempleisditbegripindeNederlandsevertalingintegraalovergenomen. xii Hogan,R.,Hogan,J.&Trickey,G.(1999)"Goodbyemumbo jumbo:thetranscendentalbeautyofavaliditycoefficient", Selection&DevelopmentReviewVol.15,No.4pp3 8. xiii ThecathexisreaderSchiffetal.1975p14 10