TEAMVORMING IN SPORTTEAMS

TEAMVORMING IN SPORTTEAMS BELBIN TEAMROLLEN SAMENWERKING IN SUCCESVOLLE TEAMS TEAMVORMINGSAFSPRAKEN TALENTONTWIKKELING SUCCESGEDRAG DE ZES DENKHOEDJES van DE BONO Opgesteld in samenspraak met Bart Wortelboer, teamcoach Ares Dames 1 door Envisioning management consulting, J.H. de Weerd, versie 1.2-2009 Teamvorming - hand out 1

WAAROM WERKEN AAN TEAMVORMING IN DE SPORT In teamsport wordt de laatste jaren steeds vaker de aandacht gevestigd op de mentale kant van teamvorming. Hoe gaan we met elkaar om? Hoe herkennen we tijdig conflicten en lossen we ze op? Hoe komen we tot besluiten waar iedereen zich achter schaart en goed bij voelt? Hoe gaan we om met tegenslagen en nederlagen? Hoe vieren we onze overwinningen? Goed samengestelde teams presteren beter dan een groep tophockeyers zonder aandacht voor het teamproces. Kijk maar naar het voetbal waar Real Madrid al jarenlang en duurste spelers koopt en tussen 2003 en 2007 slechts 1x Spaanse kampioen is geworden. Met andere woorden succes is niet te koop en succes is ook niet maakbaar door alleen toppertjes en grote ego s. juist niet kun je zeggen. Hoe creëer je dan wel succes? Daar is menigeen in de sport maar ook daarbuiten in organisaties naar op zoek. Als het antwoord daarop simpel was zouden we het hier opschrijven. Dat is het niet. Wel weten we dat het een optelsom is van werken aan een aantal voorwaarden. Deze voorwaarden bestaan uit, naast een zeker niveau in sportief talent en kwaliteit, gedisciplineerd leren samenwerken. Dat klinkt erg streng, maar voelt heel prettig als je ervaren hebt wat het oplevert. Discipline is prettig en is de motor voor resultaat Discipline is met toewijding en volharding werken aan de door jou gestelde doelen en de doelen van het team waar je deel van uitmaakt. Het nakomen van de met je teamleden gemaakte afspraken is daarbij een belangrijk onderdeel. Discipline is een manier van denken, van doen en van samendoen. Het is vooral WILLEN en er `alles` voor overhebben. Iemand die zich niet houdt aan de afspraken die zij met zichzelf maakt is pech voor je zelf. Iemand die zich niet houdt aan de teamafspraken schendt de afspraken met anderen en dat heeft een negatieve invloed op de resultaten van het team. Iedereen begrijpt dat dit niet kan en ook niet zonder consequenties kan blijven, wil het team zijn prestatie behalen. Discipline houdt ook in dat je met aandacht de dingen doet. Interesse toont in de anderen, met volharding je teamtaak uitvoert en met anderen praat over dingen die je opvallen. Succes bouw je door zorgvuldig te werken aan het smeden van een goed collectief van goede spelers. Irritaties hebben een functie In teamvorming is het tijdig onderkennen van irritaties door meningsverschillen en gedrag van het grootste belang. Het tegenovergestelde van een Conflict is niet, zoals velen denken, Harmonie. Het is juist Apathie, afkering en uitsluiting. Juist door het aangaan van conflicten wordt duidelijk wat de intenties van mensen zijn en waarom er verschillende meningen zijn. Dit kan dan in alle rust worden besproken en worden opgelost. Teamvorming - hand out 2

Elk team heeft leiders nodig De meest succesvolle teams worden gekenmerkt door een diversiteit aan vaardigheden, waarin de leden van een team elkaar aanvullen en versterken. Ieder team heeft een leider nodig. Vaak zijn er meer leiders in één team, namelijk naast de aanvoerder ook enkele natuurlijke leiders die overwicht hebben op de groep. Diversiteit maakt een team all round Meredith Belbin 1 heeft ontdekt hoe een gezond functionerend team kan worden samengesteld met een diversiteit aan capaciteiten en inbreng. De inbreng van iemand wordt sterk bepaald door zijn/haar voorkeuren in gedrag. Door deze gedragsvoorkeuren in kaart te brengen kun je teams beter samenstellen. Net zoals je aan alleen maar aanvallers niet genoeg hebt, ben je als team ook niet compleet als je alleen maar harde werkers hebt. Je hebt ook een paar talentvolle technisch hockeyers nodig en iemand met veel spelinzicht. Samenwerking binnen een team verloopt pas optimaal wanneer ieder teamlid het andere in de ander leert herkennen als een aanvulling op de eigen capaciteiten, zowel hockeytechnisch als in gedrag. Vaardigheden in een team kunnen rechtstreeks voorkomen uit iemands talenten of karaktereigenschappen, maar kunnen ook zijn ontwikkeld uit andere eigenschappen. Iemand speelt dan een rol in het team, een zogenaamde teamrol. Een teamlid functioneert dan ook op twee manieren: 1. Als goede hockeyer: technische kwaliteit, tactisch inzicht, fysieke kracht, mentale kracht; 2. Volgens zijn teamrol: de manier waarop zij haar persoonlijkheidskenmerken in het team inzet. Belbin onderscheidt 8 teamrollen de voorzitter, de vormer, de plant, de waarschuwer, de bedrijfsman, de brononderzoeker, de groepswerker en de afmaker. Het her- en erkennen van de verschillende rollen in het team, het zien van eigen sterke en zwakke punten en die van het gehele team en het maximaal benutten daarvan is de uitdaging van iedere coach en teamleider. Door aan de slag te gaan met het materiaal in deze toolkit kun je de prestaties van je team verbeteren. En welk team wil dat nou niet? 1 R.M. Belbin, Teamrollen op het werk en Rm>m. Belbin Managememntteams Teamvorming - hand out 3

BELBIN VRAGENLIJST De Belbin-vragenlijst die je hierna aantreft is nadrukkelijk GEEN TEST. Het is een registratie van voorkeursgedrag van je zelf. De dingen die hier uitkomen weet je dan ook al lang van jezelf alleen gaf je het niet dezelfde omschrijvingen. Ook is het van belang te weten dat er uit deze vragenlijst geen GOED of FOUT komt. Er zijn alleen goede teamrollen en geen slechte. Alle rollen en voorkeursgedrag is immers goed als het vanuit de beste bedoelingen wordt uitgevoerd. De Belbin type beschrijvingen geven een beeld van hoe iemand zichzelf als teamlid het liefst wil gedragen en welke bijdrage zij dan levert aan dat team. Puntentelling Hierna tref je zeven vragen met acht uitspraken (A t/m H). Voor elke vraag moet je 10 punten verdelen over die uitspraken die naar jouw mening het beste bij je gedrag passen. Er zijn in totaal dus 70 punten te verdelen. Als je je volledig herkent in een van de uitspraken, dan geef je 10 punten aan die uitspraak. Indien je meerdere uitspraken toepasbaar vindt, dan verdeel je de 10 punten overeenkomstig je voorkeur. Geef dus de meeste punten aan de mogelijkheid die het best bij je opvatting en gedrag past. Voorbeeld: 4 Kenmerkend voor mijn benadering van het functioneren in teams is: 5 A Fafl; aebo faebfal B Faboagaertao fbaeo gtdklb kpafldl C D fbaeo gtdklb kpafldl fbaeo goewl bowerdkoe eokd 2 E Kpotdl orkslf or k fbaeo gtdklb F Rorsklyt orlokdskoreh fekr G Oklfkot fkrm ofotrfl 3 H Rufnjgwerroa lrkr okmf orksl rl rel Teamvorming - hand out 4

VRAGENLIJST No. Score Mogelijkheid Vragen 1 Ik ben een goede teamspeler, want: A B C D E F G H ik weet vaak vrij snel nieuwe mogelijkheden te ontdekken en daarvan gebruik te maken. ik kan goed overweg met allerlei type mensen. het bedenken van nieuwe ideeën en voorstellen met nieuwe invalshoeken is een van mijn sterke punten. ik zie snel wanneer iemand iets waardevols kan bijdragen aan de teamdoelen. mijn vermogen om taken goed op te pakken en af te ronden heeft te maken met mijn persoonlijke efficiency. ik ben bereid (tijdelijk) impopulair te zijn als dat leidt tot teamprestaties die uiteindelijk de moeite waard zijn. meestal heb ik goed in de gaten wat haalbaar en realiseerbaar is. ik kan redenen aanwijzen voor alternatieve handelswijzen, zonder daarbij de objectiviteit te verliezen. 2 Mogelijke tekortkomingen die ik heb bij het functioneren in teams, zijn: A ik voel me pas goed op mijn gemak als besprekingen goed gestructureerd verlopen en goed geleid worden. B ik geef soms te snel toe aan anderen die naar mijn mening een goed gezichtpunt hebben. C ik heb de neiging te veel te praten wanneer we op nieuwe ideeën stuiten. D mijn objectiviteit maakt het me moeilijk vlot en enthousiast met anderen mee te doen. E ik word soms als drammerig en autoritair beschouwd als er actie moet worden ondernomen. F ik vind het moeilijk om vanaf het begin voorop te lopen. ik ben wat overgevoelig voor de sfeer in de groep. G ik ga helemaal op in m n eigen ideeën. soms verlies ik daardoor contact met dingen die er gaande zijn. H mijn teamgenoten vinden dat ik me onnodig druk maak over kleine dingen die mis kunnen gaan. Teamvorming - hand out 5

3 Wanneer ik eenmaal betrokken ben in een team: A B C D E F G H lukt het me om mensen te beïnvloeden, zonder hen onder druk te zetten en mijn mening door te drukken. is het mijn opmerkzaamheid / alertheid die ons ervoor behoedt onzorgvuldigheden te begaan. stuur ik aan op acties om er zeker van te zijn, dat geen tijd verloren gaat. kan men er van uitgaan dat ik iets nieuws/origineels bedenk. ben ik altijd bereid een goed idee te ondersteunen, wanneer dat in het algemeen belang is. sta ik altijd open voor de nieuwste ideeën, technieken en ontwikkelingen. geloof ik dat mijn beoordelingsvermogen een belangrijke bijdrage levert aan de juiste beslissingen en te maken afspraken. kan men er van uitgaan dat ik alle belangrijke zaken en gemaakte afspraken correct en tijdig uitvoer. 4 Kenmerkend voor mijn benadering van het functioneren in teams is: A ik heb een warme persoonlijke belangstelling voor mijn teamleden; ik wil ze graag beter leren kennen. B ik ben niet bang de opvattingen van anderen te bestrijden of mijn eigen minderheidsstandpunt te verdedigen. C ik vind meestal wel argumenten om matige voorstellen van tafel te vegen. D ik bezit het vermogen om opdrachten die in praktijk moeten worden gebracht in werking te zetten. E ik heb de neiging het voor de hand liggende uit de weg te gaan en met onverwachte alternatieven te komen. F ik zorg voor optimale afronding van elke teamopdracht. G H ik maak graag en veelvuldig gebruik van contacten buiten het team om daarmee het team te voeden en te helpen. ik ben geïnteresseerd in alle meningen, maar ik stel zonder aarzelen mijn plan van aanpak vast. Teamvorming - hand out 6

5 Ik houd van presteren in een team omdat: A B C D E F G H ik het prettig vind situaties logisch inzichtelijk te maken. ik geïnteresseerd ben in het vinden van praktische oplossingen. ik graag goede samenwerkingsverhoudingen kweek. ik het plezierig vind invloed uit te oefenen op de besluitvorming. ik het op prijs stel mensen te ontmoeten die mij iets nieuws te bieden hebben. ik graag mensen tot overeenstemming wil brengen met betrekking tot te nemen acties. ik het prettig vind mijn tijd te besteden aan de activiteiten die ik af kan ronden. ik graag situaties en onderwerpen aantref die mijn verbeeldingskracht prikkelen. 6 Als mij plotseling een moeilijke taak/opdracht wordt toegespeeld, met een beperkte tijd en met onbekende mensen: A zou ik me het liefst terug willen trekken, om iets te bedenken voordat ik ermee op de proppen kom. B zou ik het liefst dat samen doen met degene die zich het meest positief opstelt. C zou ik de omvang van de taak verkleinen en te verdelen over verschillende mensen, afhankelijk van wie het beste welke bijdrage kan leveren. D zou mijn aangeboren gevoel voor wat wel en niet dringend is ervoor zorgen dat we doelgericht blijven. E geloof ik, dat ik kalm zou blijven en mijn vermogen om helder naar het doel toe te werken bewaar. F zou ik ondanks de druk op een geleidelijke manier naar het doel toewerken. G zou ik het voortouw wel op me willen nemen wanneer ik merk dat de groep geen vooruitgang boekt. H zou ik een discussie aangaan om een nieuwe denkwijze te stimuleren en de activiteiten binnen het team zo op gang te brengen. Teamvorming - hand out 7

7 Als ik in ons team met problemen te maken krijg: A B C D E F G H toon ik vaak mijn ongeduld tegenover hen die de vooruitgang in de weg staan. willen anderen me wel eens bekritiseren, omdat ik te veel nadruk leg op logische verklaringen en te weinig op intuïtie doe. wil ik de dingen zeer nauwgezet doen, waardoor de vooruitgang wel eens belemmerd wordt. verlies ik al snel mijn motivatie en moet dan door anderen, die me stimuleren weer op gang gebracht worden. vind ik het moeilijk om op gang te komen, tenzij de doelstellingen duidelijk zijn. ben ik niet zo sterk in het uitleggen en verhelderen van problemen en situaties die me door het hoofd spelen. ben ik er bewust op uit om van anderen die dingen te vragen die ik zelf niet kan. aarzel ik vaak met mijn gedachten te vertellen als ik daarmee veel weerstand denk te krijgen. Teamvorming - hand out 8

SCORETABEL Vul je score in tabel 2 in, door per vraag, in het corresponderende vak in de tabel de score aan te geven die je aan de uitspraken hebt toegekend. De totaalscore per teamrol bepaal je, door verticaal (per teamrol) de afzonderlijke scores (kolomsgewijs) op te tellen en deze in de laatste rij totaal score vast te leggen. De totaal scores geven de rollen aan die je in het team inbrengt. Scoreformulier teamrollen Teamrol Vraag VZ VM PL WA BM BO GW AF 1 D F C H G A B E 2 B E G D A C F H 3 A C D G H F E B 4 H B E C D G A F 5 F D H A B E C G 6 C G A E F H B D 7 G A F B E D H C Totaal score VZ = Voorzitter, VM = Vormer, PL = Plant, WA = Waarschuwer/Monitor, BM = Bedrijfsman, BO = Brononderzoeker, GW = Groepswerker, AF = Afmaker Mijn voorkeursrollen zijn: Primaire rol: Secundair rol: Rollen die ik ook kan uitvoeren:. Teamvorming - hand out 9

BESCHRIJVING VAN ALLE TEAMROLLEN VOLGENS BELBIN Hierna worden alle teamrollen die Belbin onderkent beschreven. Lees je eigen maar ook de rollen van je teamgenoten rustig en aandachtig door. Wat valt je op? Wat herken je onmiddellijk? Waar heb je vragen over? De Belbin teamrollen zijn als volgt onder te verdelen: Nogmaals willen we hier benadrukken dat er geen GOED en FOUT is in teamgedrag. Gedrag is wel verschillend en verschillende mensen hebben dan ook verschil in voorkeuren. Het ene kunnen ze ook beter dan het andere. Juist door het samenbrengen van deze verschillende kwaliteiten en hier stap voor stap op te ontwikkelen, kun je een team beter maken. Teamvorming - hand out 10

De voorzitter Coördinator, begeleiden en committeren Oriëntatie: Collectief Rol: bewaakt de voortgang van het plan en de gemaakte afspraken en stelt prioriteiten als procesbewaker en spelverdeler. verheldert de zaken waarover beslist moet worden. schat ieders capaciteiten en mogelijkheden in. luistert, stelt vragen, vat samen. houdt zich aan de procedures en bepaalt prioriteiten. benut ieders capaciteiten en ruimte optimaal voor het bereiken van het doel. Eigenschappen: - 'persoonlijkheid', 'uitstraling', weet respect af te dwingen. - kan goed 'het teamgevoel oproepen. - gevoel voor timing en balans, wat wel en wat niet op welk moment. - kan helder communiceren zodat de anderen duidelijkheid ervaren. Gedrag in het team: Acceptabel: - dominantie. - wat weinig originaliteit, creativiteit of intellectualiteit. Niet acceptabel: - bekrompenheid, kortzichtigheid. - starheid. Teamvorming - hand out 11

De vormer Aanjager, besluitvaardig en actie gedreven Oriëntatie: Individueel Rol: doelaangever, benoemt prioriteiten. stuurt de teamdiscussies steeds in de richting van het doel. integreert ideeën, doelen en praktische overwegingen. pakt mee leidinggevende rollen op. Eigenschappen: - gedreven vaak extraverte en energieke persoonlijkheid. - ambitieus om grote plannen te realiseren. - energiek en wil anderen meenemen in haar plannen en activiteiten. - onafhankelijke mening. Gedrag in het team: Acceptabel: - verzet tegen vaagheid in doen en spreken. - wat druk en nerveus gedrag. Niet acceptabel: - drammerigheid. - streberigheid. - ruziën, achterdochtig, overgevoeligheid voor negatieve reacties. - arrogant en irriterend gedrag. Teamvorming - hand out 12

De 'plant' Vernieuwer, creatief denkvermogen en visie Oriëntatie: Individueel Rol: genereren van essentiële nieuwe wegen en ideeën. vinden van verrassende openingen voor schijnbaar vastgelopen processen. de grote lijnen zien en aanhouden. Eigenschappen: - intelligent en eigenzinnig. - onafhankelijk, origineel. - verbeeldingskracht. Gedrag in het team: Acceptabel: - niet altijd zo praktisch. - wat te theoretisch. - soms vergeten te communiceren. Niet acceptabel: - warrigheid. - slordigheid. Teamvorming - hand out 13

De waarschuwer / De monitor Waarschuwer, analytisch denker, gericht op oordeelsvorming Oriëntatie: Collectief Rol: grondige probleemanalyse: hoe zijn we hier beland, wat is zijn de alternatieven, wat zijn de voor- en nadelen. evalueren van ideeën en suggesties om tot betere besluiten te komen. kritisch tegenspel als dingen te snel en te lichtvaardig worden gedaan. Eigenschappen: - intelligent. - koel, kritisch, objectief, wikt en weegt. - kan complexe situaties doorzien. Gedrag in het team: Acceptabel: - kritisch, minder gemotiveerd schijnen voor het doel. - saai, niet zo warmvoelend. - serieus, ernstig, niet meteen enthousiast. Niet acceptabel: - ernstige vertragingen veroorzaken door lang wikken en wegen. - grofheid, tactloosheid. Teamvorming - hand out 14

De bedrijfsman Implementator, praktisch en planmatig Oriëntatie: Individueel Rol: organiseert de activiteiten in een team, zet woorden om in daden. vertaalt plannen in praktische werkwijzen. gaat systematisch en efficiënt aan de gang met de uitvoering. Eigenschappen: - richt zich op de alledaagse realiteit. - is praktisch, gebruikt gezond verstand. - is ordelijk en houdt van structuren. - gedraagt zich beheerst en gedisciplineerd. - vaak een deskundige op het gebied van het centrale onderwerp. Gedrag in het team: Acceptabel: - minder flexibiliteit. - wantrouwend t.o.v. ideeën die hun waarde nog niet hebben bewezen. - vragen om goede structurering van organisatie en afspraken. Niet acceptabel: - gevechten over de eigen positie en het gelijk. - volstrekt afwijzen van ongeteste nieuwigheden. - afwijzen van zaken die niet zijn opgenomen in het oorspronkelijke plan Teamvorming - hand out 15

Brononderzoeker Externe verkenner, sociaal vaardig en netwerker, improvisator Oriëntatie: Collectief Rol: brengt ideeën ontwikkelingen en informatie van buiten naar binnen. zorgt voor externe contacten met andere teams, spelers, sponsors, kortom onderhoudt het netwerk. verwerft nieuwe mogelijkheden door informele en formele onderhandelingen. Eigenschappen: - extraverte, dominante persoonlijkheid. - sterk onderzoekende, verkennende en toetsende geest. - vermogen om positieve mogelijkheden te vinden in nieuwe situaties. - vermogen om de prestaties van het team te propageren in de buitenwereld. Gedrag in het team: Acceptabel: - onrustig, wat dominant gedrag - gedrevenheid, over-enthousiame. - weinig aandacht voor nazorg en follow-up. Niet acceptabel: - teveel tijd besteden aan irrelevante dingen. - freewheelen als er even wat minder te doen lijkt. - afspraken 'vergeten'. Teamvorming - hand out 16

De groepswerker Ondersteuner, interpersoonlijke sensitiviteit, harmonie Oriëntatie: Collectief Rol: stimuleert de teamleden in hun sterke - en helpt hen in hun zwakke punten. let op goede onderlinge communicatie. ziet wat de anderen nodig hebben om goed te kunnen presteren. coachend, vooral gericht op behouden en versterken van de teamgeest. zorgt voor de juiste conflicthantering: tijdig bespreekbaar maken van zaken. Eigenschappen: - hulpvaardig, integrerend, kan heel goed samenwerken. - flexibel: het kan op verschillende manieren als we maar samen winnen. - kan goed luisteren. - loyaal aan het team en het doel. - zorgt voor saamhorigheid en sfeer. Gedrag in het team: Acceptabel: - verzet tegen verdeeldheid en ruzie in het team. - neiging om verschilpunten te relativeren en af te zwakken. Niet acceptabel: - besluiteloosheid, passiviteit. - te zacht, noodzakelijke sancties niet toepassen. - voortgang belemmeren door teveel tijdbesteding aan gezelligheid. Teamvorming - hand out 17

De afmaker / de zorgdrager Kwaliteitsbewaker, kwaliteitszorg en detailgericht Oriëntatie: Individueel Rol: let er op dat er niets mis gaat en niets wordt vergeten zet de puntjes op de i en houdt zich aan het schema kijkt voortdurend uit naar dingen die extra zorg en aandacht vragen controleert de voortgang, met name of het werk op tijd perfect is jut het team daarmee op Eigenschappen: - sterk karakter, stil, vaak wat introvert. - soms wat nerveus en gejaagd. - goede balans tussen gevoelens van bezorgdheid en orde en efficiency. Gedrag in het team: Acceptabel: - enige ongedurigheid. - verzet tegen oppervlakkige werkopvattingen en oppervlakkige gewoontes. Niet acceptabel: - deprimerende uitwerking op het team door aanhoudend klagen en gezeur. - verlies van overzicht over het geheel door teveel aandacht voor details. Teamvorming - hand out 18

DE JUISTE MIX IN JE TEAM Deze oefening is bedoeld om te komen tot een goede mix van rollen in een team. Wat zijn de sterke en minder sterke punten van ieder teamlid? Wat zijn de sterktes en zwaktes van het team? Welke rollen of sterke punten worden gemist in het team? Hoe kun je die compenseren? Daarover gaat deze oefening. 1. Ieder teamlid vult de Belbin vragenlijst in 2. Ieder teamlid inventariseert aan de hand van de scores zijn 1e voorkeursrol (meeste punten) en 2e voorkeursrol (meeste punten daarna) en geeft ook aan welke rol bij hem of haar de minste punten heeft gekregen. 3. Vul vervolgens samen de volgende tabel in: In ons team: Wie vervult deze rol? (1 e en 2 e voorkeursrol) Wie vervult deze rol nooit? (rol met minste aantal punten) Zijn er rollen dubbel? Hoe kunnen we dat oplossen? Zijn er rollen niet vertegenwoordigd? Moet die rol vervuld worden? Zo ja, door wie? Voorzitter Vormer Plant Waarschuwer / Monitor Bedrijfsman Brononderzoeker Groepswerker Afmaker / Zorgdrager 4. Bespreek de specifieke aandachtspunten die er voor het team uitkomen. Enkele voorbeelden: Veel Voorzitters?: maak afspraken wie wanneer de voorzitterrol vervult. De andere Voorzitters concentreren zich op het vervullen van b.v. hun 2e voorkeursrol. De Afmaker ontbreekt?: Laat de teamleden die de meeste kenmerken van een Afmaker hebben deze rol gezamenlijk oppakken. Te weinig voortgang in het team: Wellicht is de Waarschuwerrol te dominant aanwezig; Zorg voor tegenwicht door b.v. de Vormerrol sterker naar voren te laten komen. Teamvorming - hand out 19

AAN DE SLAG IN JE TEAM Maak een teamprofiel aan de hand van onderstaande tabellen: TEAMROL Vernieuwers Plant en Brononderzoeker WIE 1. 2. 3. 4. Verbeteraars Vormers, Monitor/Waarschuwer, Afmaker 1. 2. 3. 4. Resultaatwerkers Voorzitter, Bedrijfsman 1. 2. 3. 4. Proceswerkers Groepswerker/Zorgdragers 1. 2. 3. 4. Teamvorming - hand out 20

Wat is de kracht van jullie team. Wat zijn de uitdagingen van jullie team hoe compenseer je de zwakten van het team? Wat zijn de belangrijkste doelen van het team? Wat zijn de belangrijkste taken die moeten worden uitgevoerd om de doelen te bereiken? Teamvorming - hand out 21

MIJN ACTIEPLAN 2 Mijn actieplan wordt door ieder teamlid individueel ingevuld. Het is bedoeld als steuntje in de rug om de sterke punten van je eigen rol beter naar voren te laten komen in het team en de minder sterke punten zoveel mogelijk te beperken. Het is een samenvatting van de concrete gedragsafspraken die je als teamlid met jezelf en naar je teamleden maakt. Het is een goed idee de actieplannen met alle teamleden te delen en feedback te vragen op je sterke en minder sterke punten. NAAM: TEAM: ARES DAMES 1 Ik lijk het meest op: Mijn eerste teamrol is: Mijn tweede teamrol is: Voorzitter Voorzitter Voorzitter Vormer Vormer Vormer Plant Plant Plant Waarschuwer/Monitor Waarschuwer/Monitor Waarschuwer/Monitor Bedrijfsman Bedrijfsman Bedrijfsman Brononderzoeker Brononderzoeker Brononderzoeker Groepswerker Groepswerker Groepswerker Afmaker/Zorgdrager Afmaker/Zorgdrager Afmaker/Zorgdrager De sterke punten van mijn teamrol zijn (en die wil ik meer naar voren laten komen): Dat ga ik op de volgende manier doen: De minder sterke punten van mijn rol zijn (en die wil ik zoveel mogelijk beperken): Dat ga ik op de volgende manier doen: Om te weten of ik me ontwikkel in mijn teamrol ga ik: 2 Bron: bewerkt op basis van document Interpolis, 2005 Teamvorming - hand out 22

MIJN HOCKEY ACTIEPLAN Hockeykwaliteit is naast teamplay een belangrijke voorwaarde voor je eigen succes en ook voor het teamsucces. Iedereen heeft zo een aantal sterkte hockeykwaliteiten die je met je coach bespreekt en traint om ze aan te scherpen. De hockeykwaliteiten kun je als volgt onderverdelen: 1. Technische kwaliteiten: sterk met bal aan de stick en goede slagtechnieken 2. Tactische kwaliteiten: sterk spelinzicht en kan ruimtes benutten 3. Fysieke kwaliteiten: sterk lichaam, snel en veel kracht 4. Mentale kwaliteiten: sterke wil, kan team door dode momenten heen trekken, geeft niet op 5. All rounder: beheerst verschillende van bovenstaande kwaliteiten zonder dat er iets uitspringt Als jij jezelf wilt typeren, waarin herken je je zelf dan het meest? Mijn technische kwaliteiten, want Mijn tactische kwaliteiten Mijn fysieke kwaliteiten Mijn mentale kwaliteiten Mijn kwaliteit als all rounder Hoe kan ik mijn sterkste punt optimaliseren en ervoor zorgen dat het team er het meeste baat bij heeft:. Teamvorming - hand out 23

OEFENING: TALENT PLUS Talent is het vermogen om bepaalde vaardigheden tot een uitzonderlijk hoog niveau te kunnen ontwikkelen. Talent is ook wel aanleg. Daarmee zeggen we dus dat het deels aangeboren is. Talent alleen is niet genoeg. Zelfs toppers als Johan Cruijf, Michael Schumacher, Roger Federer of Sven Kramer hebben hun talent tot een echte PLUS moeten maken. 3 Vier basiseigenschappen van toppers zijn: 1. Geloof in je potentieel 2. Leer je talenten kennen en aanvaarden 3. Geloof in je zelf en het kunnen sturen van jezelf 4. Geloof in je persoonlijke missie Deze vier basiseigenschappen zijn gebaseerd op het GELOOF dat vervolgens de verwachtingen aan jezelf scherp maken en deze verwachtingen zetten aan tot ACTIE. Uiteindelijk gaat het er dus om of en welke ACTIE wordt ingezet om talent tot een PLUS te maken. Veel mensen hebben wel veel talenten, maar benutten hun potentieel voor slechts 30%. Zij die de juiste actie nemen en blijven oefenen oefenen oefenen, zetten hun talent om in een grote resultaten. Om de juiste actiegedrevenheid te ontwikkelen zijn volgende zaken van belang: Passie Focus Initiatief Oefenen Volharding Leervermogen ontwikkelen Ondersteunende relaties 1. Welke Passie levert jou energie, drive en excellente prestaties 3 Plaatjes van Google Images, Michael Schumachter, Roger Federer, Sven Kramer, Johan Cruijff, 2008 Teamvorming - hand out 24

2. Welke Focus heb jij nodig om intenties waar te maken, excuses te doen verbleken en niet aflatend resultaat te bereiken 3. Welk Initiatief moet je nemen om de eerste stappen te zetten, om angst achter je te laten en moeilijkheden te overwinnen 4. Wat dien je continu te Oefenen om steeds beter en beter te worden en je talenten tot een absolute PLUS te laten ontwikkelen 5. Waarin dien je Volharding te tonen voor jezelf en je omgeving 6. Hoe ga je Leervermogen verder ontwikkelen, wetende dat leren een levenlang kan en dat een leven lang leren veel rijkdom van binnen geeft 7. Welke mensen kunnen je helpen bij het ontwikkelen van je talent PLUS en om je te steunen en motiveren om dit blijvend aan te kunnen scherpen, door feedback en gesprekken Teamvorming - hand out 25

VRAGENLIJST TEAMBUILDING Hieronder tref je een vragenlijst aan om met elkaar inzicht te krijgen hoe jullie denken over dit team. Geef je mening over wat jij denkt dat geldt voor het team waar jij deel van uitmaakt. Doe dat eerlijk en licht later je antwoorden toe. Geef geen wenselijke antwoorden want dan kom je met elkaar geen stap verder. Betrokkenheid: teamleden hebben dezelfde groepsdoelen en zijn betrokken bij elkaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Acceptatie: teamleden zijn vriendelijk en geïnteresseerd in elkaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Duidelijkheid: teamleden stellen conflicten op een positieve wijze aan de orde 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Groepsgevoel: teamleden luisteren en hebben begrip voor elkaars meningen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Besluitvorming: teamleden betrekken elkaar bij het nemen van besluiten 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Elkaar steunen: teamleden waarderen en respecteren individuele verschillen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Synergie: teamleden werken constructief aan het oplossen van problemen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Trots zijn op elkaar: teamleden waarden elkaars bijdragen en ideeën 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Waardering: teamleden waarderen het resultaat van het collectief 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Voldoening: teamleden moedigen kritiek aan en appreciëren dat 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Teamvorming - hand out 26

OEFENING: GROEP OF TEAM Er is een groot verschil tussen een groep en een team. Kijk naar onderstaande kenmerkende verschillen en bepaal of jouw team wel een team is. Groep: de spelers denken dat ze om sportieve redenen samengebundeld worden de spelers blijven gefocusseerd op zichzelf en hun eigen spel de spelers vertrouwen de motieven van de anderen niet op voorhand, immers ze begrijpen elkaars aanvullende kwaliteiten niet de spelers zijn voorzichtig in hun uitspraken en doen en laten naar anderen de spelers zijn veelal niet betrokken bij beslissingen de spelers denken dat voldoen aan de verwachtingen van de coach belangrijker is dan met discipline werken aan het teamresultaat de spelers zijn uit op individuele acties en scoringsdrift TEAM: de spelers kennen elkaars afhankelijkheden en begrijpen de persoonlijke EN de teamdoelen de spelers voelen een verantwoordelijkheid voor hun team en het behalen van resultaat door samenwerking en elkaar iets te gunnen de spelers werken in een team van vertrouwen en worden uitgedaagd om hun ideeën en meningen openlijk te bediscussiëren de spelers zijn open en eerlijk in hun communicatie en geven elkaar feedback de spelers participeren in de besluitvorming en begrijpen dat de coach (en aanvoerder) uiteindelijk knopen doorhakt in het belang van het gezamenlijke doel de spelers zijn volledig op elkaar en het samenspel gericht, en diegene die de beste kansen heeft, scoort Beantwoord eerst voor je zelf en daarna in je team de volgende vragen: Wat zijn de belangrijkste verschillen voor jou? Waar zit je eigen team denk jij? Waaraan meen je dat te herkennen? Wat is naar jouw mening absoluut nodig voor jullie team? Teamvorming - hand out 27