Opdracht Nederlands Jan Compagnie & de Avonden (reve & schendel) Opdracht door een scholier 2113 woorden 15 maart 2008 2,6 5 keer beoordeeld Vak Nederlands Inleiding. In dit boekverslag ga ik onderzoek doen naar twee periodes in de geschiedenis. Het gaat over de periodes verlichting en romantiek. Ik heb twee boeken uitgekozen, en ik ga deze boeken proberen te plaatsen bij de verlichting en romantiek. Ik heb allereerst alle kenmerken van de romantiek en verlichting op een rijtje gezet. Telkens als ik iets belangrijks in dit boek tegen kwam, heb ik het aangestreept. Zo kon ik makkelijk alle kenmerken terug vinden. Omdat niet ieder boek voor 100% bij één tijdsperiode te plaatsen valt, heb ik ieder boek bij iedere periode toegelicht. Zo kan je een goed beeld krijgen van de kenmerken die ieder boek heeft. Van Schendel, A. Jan compagnie Meulenhof Amsterdam, 1976 ( 10e druk, 1e druk 1932) Dit boek heb ik eigenlijk per ongeluk gekozen. Mijn 1e keuze van mijn 1e boek was: Het fregatschip Johanna Maria van Arthur van Schendel. Dit boek paste perfect bij de romantiek. Dit boek heb ik in de trein laten liggen, dus heb ik het boek Jan Compagnie gekozen. Het is door dezelfde schrijver geschreven, Arthur van Schendel. Ik verwacht dat dit boek ook bij de romantiek zal passen. Het boek gaat over een man, Jan de Brasser, die zich bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie aansluit. Hij gaat met een schip varen naar Indonesië. Eenmaal in Indonesië aangekomen merkt hij dat het hard werken is. Jan is een jongen die toch wel op zichzelf is. Hij heeft een paar vrienden, maar niet echt veel. Jan laat zich heel erg leiden door zijn emoties. Revé, G. De Bezige Bij Amsterdam 1984 (32e druk, 1e druk 1947 ) Dit koos ik als tweede voor mijn boekverslag over de verlichting en de Romantiek. Mijn eerste boek Jan Compagnie kon ik al een beetje bij de Romantiek plaatsen. Dus ik moest een boek hebben die bij de verlichting paste. Ik kwam al snel uit op twee boeken: De gelukkige klas door Theo Thijssen en door Gerard Reve. Uiteindelijk heb ik gekozen. Ik verwacht dat dit boek bij de verlichting zal passen is een boek dat gaat over Frits van Egters. In dit boek worden tien dagen uit het leven van Frits beschreven. Ieder hoofdstuk is een dag uit Frits zijn leven. Het boek het boek is een chronologische Pagina 1 van 5
beschrijving van 22 december 1946 tot 1 januari 1947. Frits is een man van 23 jaar oud die heel graag weg wilt uit zijn ouderlijk huis. De verlichting. Dit is een van de beroemdste periodes uit de geschiedenis. Deze periode is lastig aan te duiden. Sommigen zeggen de 18e eeuw, anderen zeggen dat het al in 1650 begon. Hier een paar kenmerken van de verlichting: - Het logisch nadenken over dingen. Ook wel rationalisme genoemd. Mensen zochten een verklaring achter dingen. Het geloof was niet meer het antwoord op alle vragen. - Standpunten bekijken vanuit een ander perspectief. Je bekijkt de wereld met andere ogen. - Emoties werden beschouwd als ondergeschikt aan het verstand. Je moest je verstand laten leiden in plaats van je gevoel en emoties. - Nieuwe inzichten in opvoeding. Door de denkers en schrijvers Jean Jacques Rousseau, John Locke, Betje Wolff en Aagje Deken en Hieronimus van Alphen (en meer) werden er nieuwe opvoedmethoden uitgevonden. Het onderwijs werd door deze mensen ook veranderd. - Het begin van de democratie. De absolute macht van de koning, ook wel monarchie genoemd, stief uit. Verlichte denkers, zoals Montesqieu en Rousseau, pleitten voor een machtenscheiding om zo meer democratie te krijgen. - Individuele verantwoordelijkheid. Het individu moest vrij zijn in zijn doen en laten. Ook moest het individu zich kunnen ontplooien. - Optimisme. Het komt allemaal wel goed, zolang je maar goed nadenkt. Jan Compangie Wat mooi in dit boek naar voren komt is het punt van de individuele verantwoordelijkheid. Jan de Brasser, de hoofdpersoon in dit boek gaat in dit boek de wereld verkennen in zijn eentje. In dit boek maakt hij vriend en vijand. Hij sluit zich aan bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Wat leuk is om te vermelden is dat de V.O.C. een uitermate verlichtte organisatie was. De oprichter van de V.O.C. (Johan van Oldenbarneveldt) is onthoofd vanwege zijn verlichtte ideeën. Hij wilde godsdienstvrijheid. Ook dacht hij na over dingen, zoals het samenbundelen van 12 onafhankelijke compagnieën en het uitgeven van aandelen. Wat in dit boek negatief naar voren komt is het derde kenmerk. Emoties zijn ondergeschikt aan het verstand. Jan de Brasser heeft vaak ruzie en wordt regelmatig gestraft op zijn schip. Jan de Brasser gebruikt zijn emoties meer dan zijn verstand. In eerste instantie vond ik dit boek helemaal bij de verlichting passen. Met name in de eerste 50 bladzijden stelt de hoofdpersoon, Frits van Egters, zichzelf allemaal vragen: Blz. 25-26 : Hij wees op een dikke beuk, die, terwijl de omringende bomen groen gebladerte droegen, in bruine en gele herfsttinten stond. Hoe kan dat? dacht hij, Hoe is dat te verklaren?. Blz. 27 : Als een van de bestuurders van deze auto s een fout maakt, dacht hij, en ik word doodgereden, zal het bericht thuis verdriet brengen, groot misbaar. Gesteld, dat er geen ouders zijn, dan zal het een treurige mededeling zijn voor de familie zijn. Maar als er ook geen familie is, wie zal het zich dan aantrekken? Wie? Blz. 54: Ik vraag me vaak af, zei Frits. waardoor kaalhoofdigheid wordt veroorzaakt. Het treedt haast alleen op bij mannen. En de haargroei op andere plekken van het lichaam gaat gewoon door. Pagina 2 van 5
Blz. 119: precies meneer, zei Jaap. Deze tafel is bruin. Maar zie jij die ook bruin? Jij noemt de kleur, die ik bruin noem, ook bruin. Maar het is best mogelijk, dat jij bruin ziet, zoals ik blauw zie. Kom er maar eens achter. (dit is een onderwerp van gesprek tussen Frits en Jaap). Dit zijn nog maar een paar uitspraken van de verlichtte ideeën van Frits.. Deze vragen geven toch een soort van rationalisme weer. Frits begint zich vragen te stellen, hij denkt na over de wereld. Frits stelt zich vrijwel alleen die vragen in de eerste vier hoofdstukken. De rest van het boek heeft ook de verlichting als (sub)onderwerp, maar dit is minder aanwezig op de voorgrond. Wat ook goed naar voren kwam is de individuele verantwoordelijkheid. Frits woont nog bij zijn ouders. Frits word vrijgelaten in wat hij doet. De ouders van Frits doen eigenlijk ook wat zij willen. Er eigenlijk nauwelijks wat ondernomen met het gezin, maar iedereen doet waar hij of zij zin in heeft. De romantiek. De romantiek is een reactie op de verlichting. De romantiek vond plaats rond de 19e eeuw. Hier komen een paar kenmerken van de romantiek: - De gedachte: ergens anders is het beter. Door de industriële revolutie was er veel arbeid nodig in fabrieken. Het was eentonig en slecht betaald werk. De mensen hoopten op een beter bestaan ergens anders. - Verre reizen maken. Mensen wilden graag verre reizen te maken. Ze droomden er van om naar een ander land te gaan. De fantasie stond centraal. - Het gevoel staat centraal. Bij het nemen van beslissingen mag je best je emoties gebruiken. - Vriendschap/liefde. Niet alleen met betrekking tot mensen, maar ook tot de natuur. Mensen kregen meer begrip, respect en liefde voor de natuur. - Veel nieuwe uitvindingen. Dit kenmerk wordt nergens echt specifiek genoemd. Door de industriële revoluties in Europa werden er overal nieuwe dingen uitgevonden. Bijv.: elektriciteit (hier komt de gloeilamp uit voort), stoommachine etc.. - Aandacht voor het verleden. Mensen waren nieuwsgierig naar de Middeleeuwen. De gebroeders Grimm gingen op zoek naar de volkscultuur uit die periode. - Hoffelijkheid. Mensen waren beleefd tegen elkaar. Jan Compagnie Ik vond bij dit boek de romantiek er meer uitspringen. Het eerste punt van mijn kenmerken; De gedachte ( ergens anders is het beter ), komt goed in dit boek naar voren. Jan zijn thuissituatie is niet echt ideaal. Blz. 22: Hij bleef neerslachtig. Wat gaf hij om Amsterdam als hij er niet vrij naar zijn zin kon doen zonder duizend aanmerkingen te horen? Uit dit citaat valt op te maken dat hij liever ergens anders heen wilt. Jan heeft het niet zo naar zijn zin in Amsterdam. Blz. 23: Er was in Indië fortuin te winnen zoals hij nog onlangs had vernomen van mannen die terug waren. Dit citaat geeft weer aan dat Jan verre reizen wilt maken. Dat hij naar Indonesië wou. Twee zinnen verder, blz. 23: Zij gingen samen naar het Oost-Indisch Huis waar Jan de Brasser tekende voor lanspassaat. Uit dit citaat kan je opmaken dat Jan ook werkelijk die verre reis gaat maken. In dit stukje is dus een soort van oorzaak gevolg relatie te vinden. Jan wilt heel graag weg uit zijn Pagina 3 van 5
belabberde thuissituatie. Daarbij komt nog een dat hij positieve verhalen hoort over werken bij de V.O.C.. Deze meervoudige argumentatie leidt er toe dat Jan met de V.O.C. mee gaat om een reis naar Indonesië te maken. Het gevoel staat heel erg centraal bij Jan. Zo heeft Jan veel vijanden en vrienden. Op de boot wordt Jan gestraft. Blz. 56: De Brasser begreep hem niet, er volgde een woordenwisseling. Maar toen hij vernam dat zijn kisten van boord gelicht waren, werd hij woedend en hij beledigde Maartensz met gemene woorden onder het gelach van soldaten. Het duurde niet lang eer hij voor de raad moest komen, de zaak was snel beslist met het vonnis: veertig slagen met de kolf van het musket, verlies van rang om als gemeen soldaat te dienen en openbare herroeping van de scheldwoorden bogger en geërgerd. Uit dit citaat valt te concluderen dat Jan zijn emoties meer laat tonen dan zijn verstand. Hij is woedend op Maartensz en laat dat merken ook. In de verlichting zou dit gedrag helemaal niet passen, maar in de romantiek is dit gedrag te plaatsen. In dit boek komen een paar kenmerken van de romantiek naar boven. Het gevoel staat heel erg centraal bij Frits. Frits heeft vaak nachtmerries over de dood. Ook wil Frits graag bij zijn ouders weg. Tussen Frits en zijn ouders zit een generatiekloof. Frits wil het liefst weg bij zijn ouders en op zich zelf wonen. Frits kan zijn ouders niet uitstaan. Uit het volgende citaat blijkt dat. Blz. 10: Van het eerste ogenblik, dat zijn vader begon te eten, bleef hij naar hem kijken. Hij kauwt zonder geluid, dacht hij, maar de mond gaat er telkens bij open. Hij bekeek de nek en voelde woede in zich opstijgen. Zeven wratten. Zei hij bij zichzelf.. Uit dit citaat blijkt dat Frits om de meest nutteloze dingentjes boos kan worden. Omdat Frits graag op zich zelf wilt wonen, speelt automatisch de gedachte ergens anders is het beter, bij Frits. Frits wilt tenslotte weg bij zijn ouders, en hij denk dat het ergens anders beter is. Wat dan weer negatief naar voren komt is vriendschap en liefde. Frits wilt graag thuis weg, en toont weinig liefde tegen over zijn ouders. Frits heeft ook niet echt een echte vriend, waarmee hij altijd opschiet. Een vriendin heeft Frits ook nog niet. Frits toont niet echte liefde, en hij heeft ook niet echte vrienden. Conclusie. Jan Compagnie. Ik vond dit echt een lastig boek om door heen te komen. Dit komt deels omdat het boek geen gesprekken of citaten had. Ook omdat het taalgebruik zo ouderwets en stijf is. Door dit moeilijke taalgebruik wordt het lezen ook een stuk minder leuk. Over het algemeen vond ik het een stug en saai boek om te lezen. Het boek past het meeste bij de romantiek. Waar het hele boek om draait is de verre reis naar Indonesië. Jan denkt dus ergens anders is het beter, en hij gaat vervolgens een reis naar een ander land maken. Ook staat het gevoel hoog in het vaandel bij Jan de Brasser. De verlichting komt ook wel in dit boek naar voren, maar de romantiek springt er wel boven uit. Jan Compagnie past echt bij de romantiek. Dit was een heel erg leuk boek om te lezen. Gerard Reve heeft een prettige en vlotte schrijfstijl, waardoor je makkelijk door het boek leest. Ook weet hij situaties heel erg leuk te beschrijven. Dit boek past bij de verlichting. Frits stelt zich constant vragen. Ook is Frits heel erg op zichzelf, hij heeft Pagina 4 van 5
dus individuele verantwoordelijkheid. In dit boek zijn ook kenmerken van de romantiek terug te vinden. Zo is Frits heel gevoelig. Ook wilt Frits bij zijn ouders weg, hij denkt dat het ergens anders beter is. Door de vragen die Frits zich stelt past dit boek bij de verlichting. Pagina 5 van 5