Praktische opdracht Economie Kredietcrisis in Nederland Praktische-opdracht door een scholier 2625 woorden 16 augustus 2010 5,3 48 keer beoordeeld Vak Economie Wat zijn de gevolgen van de kredietcrisis? Inhoudsopgave Inhoudsopgave en Inleiding Wat is de kredietcrisis? Wat zijn de gevolgen van deze crisis in Ijsland? Wat zijn de gevolgen van deze crisis in Nederland? Hoe kon de crisis ( 07-08) voorkomen worden? Conclusie Bronnen Inleiding Het onderdeel dat wij gekozen hebben is de kredietcrisis. Dit is een erg interessant onderwerp, omdat het zeer actueel is en het belangrijk is dat je er iets van begrijpt. Het is heel veel in het nieuws en wie weet heeft het gevolgen voor ons en onze volgende generatie. Onze hoofdvraag is: Wat zijn de gevolgen van de kredietcrisis?. Deze hoofdvraag hebben we opgedeeld in verschillende deelvragen. We hebben deze deelvragen verdeeld en ieder heeft zijn eigen stukje gedaan. We zijn eerst informatie gaan zoeken om te begrijpen wat de kredietcrisis is. Daarna zijn we gerichte informatie gaan zoeken voor onze eigen stukjes. We hebben bijvoorbeeld hoofdstukjes over de gevolgen in Nederland en IJsland. Ook bespreken we natuurlijk wat de kredietcrisis is en hoe het misschien voorkomen kon worden. En last but not least, de conclusie. Wat is de kredietcrisis? De kredietcrisis is de crisis op de financiële markt, die begonnen is in de zomer van 2007. In Amerika gingen steeds meer mensen die er eigenlijk geen geld voor hadden leningen afsluiten, totdat eigenlijk bijna niemand de schulden meer terug kon betalen. Het lenen werd steeds makkelijker, mensen kwamen in steeds diepere schulden. De leningen konden niet meer terugbetaald worden, dus de banken gingen failliet. De leningen werden in delen (obligaties) doorverkocht zodat er nog een beetje winst (door Pagina 1 van 6
rente die erover betaald wordt) met de leningen gemaakt kon worden. Banken kopen die leningen omdat ze denken dat ze nog wel rente binnen kunnen krijgen (meer dan ze moeten betalen). De Amerikaanse banken verkopen deze gebundelde leningen zonder de gegevens over schulden te geven. Ze merken dat ze er meer mee verdienen als ze zeker weten dat er rente over de lening betaald wordt, door aan de doorverkochte bank als deze niet weten welke risico s er aan vast zitten. De Nederlandse overheid zei dat ze hier niks mee te maken zou krijgen omdat er geen Nederlandse bank was die de gebundelde Amerikaanse leningen heeft gekocht. Maar dit was wel zo. ABN Amro had delen van gebundelde leningen gekocht, zonder te weten dat er zulke grote schulden achter zaten. Niemand had nog echt door dat het echt een groot probleem zou worden. De Fortis bank probeerde ABN Amro op te kopen, maar omdat mensen bang waren dat hun geld ook van de bank zou verdwijnen toen ze hoorden dat er ook in Nederland werd belegd in de Amerikaanse leningen, haalden de Nederlandse burgers massaal hun geld van de rekeningen af en had Fortis geen geld meer om ABN Amro op te kopen en te beleggen, leningen uitgeven. Doordat mensen in Nederland de verhalen hoorden over de opgekochte gebundelde leningen, de grote schulden in Amerika, de failliete banken en dat het geld niet meer veilig zou staan op een bankrekening, haalden ze massaal hun geld van de banken. Hierdoor konden banken die aan beleggen en leningen uitgeven deden dit niet meer doen omdat ze nergens het geld vandaan konden halen. Hierdoor ging het steeds slechter met de Nederlandse banken en werden mensen steeds banger waardoor nóg meer mensen hun geld van de bank gingen halen uit angst voor het failliet gaan. Zo begon er ook in Nederland een neerwaartse spiraal voor de banken. Mensen worden bang, ze hebben geen vertrouwen meer in de Nederlandse banken. De Nederlandse overheid heeft toen een kapitaal injectie geleend aan de Nederlandse banken zodat de Nederlandse burgers wisten dat de banken genoeg geld hadden om te beleggen en dat hun geld veilig is bij de Nederlandse banken, zodat ze weer wat meer vertrouwen kregen in de banken, en hun geld weer op de rekening gingen zetten. Daardoor is de economie nu wat stabieler, maar nog lang niet stabiel genoeg. Wat zijn de gevolgen in IJsland? In IJsland zijn de gevolgen van de kredietcrisis na Amerika het meest te merken. In Amerika zijn de gevolgen ook heel erg, maar dit is vooral omdat de Amerikaanse burgers meer geld hebben uitgegeven dan dat ze hebben. En in IJsland konden de burgers er niet veel aan doen, maar is de economie in elkaar gestort door gevolgen van het beleggen van banken, wat op een verkeerde manier is gegaan. In oktober 2008 is de op één na grootste bank in IJsland, Landsbanki Islands, onder de handelsnaam Icesave, waarvan iedereen zei en dacht dat dit de veiligste bank was, in de problemen gekomen. De bank was in IJsland, Nederland en Groot-Brittannië goed voor online spaarrekeningen. Hiermee trokken ze veel spaargeld aan. Door de kredietcrisis, de verhoogde risico s, moesten ze eigenlijk geen spaargeld meer aantrekken. Er was een te grote kans dat het geld door beleggen zou verdwijnen en de mensen hun geld niet meer terug konden krijgen. Maar, Icesave heeft wél gezorgd dat heel veel mensen nog geld stortten op die bank terwijl de bank dat geld helemaal niet terug kon geven aan de consumenten aangezien Icesave zoveel gebundelde leningen Pagina 2 van 6
opgekocht had die niet terugbetaald konden worden. Op 8 oktober 2008 maakte Icesave in Nederland bekend dat ze haar verplichtingen niet langer na kon komen (de bank kan het geld niet terugbetalen doordat achter de door hen gekochte leningen zulke grote schulden zaten). Icesave verwijst de Nederlandse klanten naar de IJslandse en het Nederlandse deposito garantiestelsel. Dat is het stelsel door de minister van financiën bedacht, waarmee wordt gegarandeerd dat iedereen die een bankrekening heeft zijn/haar geld sowieso terug krijgt. Het komt erop neer dat Icesave zei de schulden niet meer terug te kunnen betalen en de andere IJslandse banken en de Nederlandse overheid maar op moeten lossen hoe mensen hun geld dat ze op de bank hadden staan terug kunnen krijgen. Doordat echt bijna iedereen in IJsland hier zijn geld had staan zijn daardoor alle IJslanders in de problemen gekomen. De waarde van de IJslandse kroon is gehalveerd, waardoor IJslandse studenten die in Nederland (en/of in andere landen dan IJsland) studeren nu nog maar de helft STUFI krijgen van de studenten financiering. Een aantal studenten heeft dit kunnen voorkomen door hun spaargeld niet in IJsland te zetten maar op een Nederlandse (en/of andere buitenlandse) bank die niet zo veel en -fout belegt als Icesave. Er is in IJsland dus heel erg inflatie als het gevolg van de kredietcrisis. Ook in IJsland is het een neerwaartse spiraal. Mensen hebben geen vertrouwen meer en gaan nog minder uitgeven. Niks wordt verkocht en alles wordt goedkoper. Wat zijn de gevolgen in Nederland? De kredietcrisis heeft veel gevolgen met zich mee gebracht. Over de hele wereld hebben financiële instellingen te maken gekregen met gigantische verliezen. Het vertrouwen is verdwenen, waardoor verschillende partijen onderling weinig geld uit lenen. En grote banken gaan failliet. Oftewel, de gevolgen zijn flink te merken, ook in Nederland. Consument Voor de consumenten is de economie erg onzeker. Consumenten lenen niet meer bij banken, omdat ze een erg onzekere toekomst hebben, ze weten niet hoelang ze nog bij een bedrijf zullen werken en of ze de lening wel terug kunnen betalen. Ook hebben consumenten in Nederland het vertrouwen verloren in banken. Ze zijn bang dat deze banken ook failliet gaan net als in de VS. Ze durven geen geld meer te lenen bij banken en hierdoor durven ze geen grote uitgaven meer te doen, zoals een verbouwing of een nieuwe auto. Consumenten die belegt hebben in aandelen van een bedrijf hebben ook veel verlies gemaakt. Want bedrijven worden minder waard en dus dalen de aandelenkoersen. Binnenlandse bestedingen nemen zo veel af dat huizenprijzen en aandelenkoersen fors dalen, waardoor niemand zijn huis meer kan verkopen en de economische groei nog verder terugvalt. Bedrijven Bedrijven in Nederland merken uiteraard ook gevolgen van de kredietcrisis. Dit komt mede doordat consumenten hun geld niet meer durven uit te geven. Als consumenten geen geld meer durven uit te geven aan bijvoorbeeld een verbouwing, dan heeft het bedrijf dat verbouwingen doet geen opdrachten en dus ook geen inkomen. Hierdoor neemt de werkgelegenheid ook af, bedrijven ontslaan mensen omdat er toch nauwelijks werk is. Er zijn iets meer dan 300.000 werklozen en maar 200.000 vacatures. De gevolgen zijn Pagina 3 van 6
dus ook te merken op de arbeidsmarkt. Ook zal de groei van de wereldhandel dit jaar gigantisch afnemen als gevolg van de kredietcrisis. Hierdoor zullen Nederlandse bedrijven moeilijk kunnen exporteren, waardoor ze hiermee ook geen inkomen meer krijgen. De gevolgen voor de bedrijven en consumenten zijn dus eigenlijk een oorzaak van elkaar. De consumenten geven geen geld meer uit aan grote bedrijven, waardoor bedrijven dus ook geen inkomen hebben. De waarde van bedrijven daalt, waardoor de aandelenkoersen dalen en het gevolg hiervan is weer dat consumenten die belegt hebben in dat bedrijf geld verliezen. Hoe kon de crisis voorkomen worden? In dit hoofdstuk gaan wij een antwoord zoeken op de vraag of de kredietcrisis voorkomen kon worden. Was dit überhaupt mogelijk en zo ja, hoe dan? De kredietcrisis is begonnen in de Verenigde Staten in 2007. Banken in de VS hebben hypotheken verleend aan financieel zwakke mensen. Toen daarna de huizenprijzen begonnen te dalen, konden die kopers al snel hun hypotheek niet meer afbetalen. Banken hebben nog geprobeerd om een crisis te voorkomen door de huizen te verkopen om toch nog een deel van de hypotheek veilig te stellen. Maar de huizen brachten te weinig op. Dus, de banken hadden helemaal geen geld uit mogen lenen aan mensen die niet genoeg inkomen hadden. Waardoor ze het niet terug kunnen betalen in een bepaalde periode. Dit is de enige manier geweest om deze kredietcrisis te voorkomen, want hier is het allemaal mee begonnen. Alan Greenspan, voormalig centralebankier en misschien wel de machtigste man van de wereldeconomie heeft gezegd: Een financiële crisis is per definitie onverwacht, anders was er wel van tevoren ingegrepen. Hij vindt dus dat het niet mogelijk is geweest om de kredietcrisis te voorkomen. Het is dus erg lastig geweest om deze kredietcrisis te voorkomen. Maar hoe zit dat dan met een mogelijk toekomstige kredietcrisis? Kan die wel voorkomen worden? Er worden nu al maatregelen genomen om een volgende crisis te voorkomen. Paulson, de Amerikaanse minister van financiën, wil verschillende toezichthouders in een organisatie samenbrengen. De Amerikaanse centrale bank krijgt in die organisatie meer de mogelijkheid om zelf in te grijpen in moeilijke tijden. Zo zouden ze in de toekomst bijvoorbeeld wel In de Europese Unie wil men de regels van verschillende lidstaten op elkaar af stemmen en meer informatie uitwisselen over grote banken. En in Nederland wil Nout Wellink, voorzitter van de Nederlandse Centrale Bank, strengere regels voor banken die kredieten uit willen lenen. Het zal veel werk zijn om deze regels door te zetten en consumenten zijn bang voor belasting verhogingen. Maar het is positief dat men nu al bezig is om een volgende crisis te voorkomen. Conclusie Terwijl we aan dit werkstuk werkten, hebben we geleerd dat de kredietcrisis voor iedereen gevolgen heeft. Consumenten én bedrijven in verschillende landen. Het is een grote neerwaartse spiraal maar er worden al Pagina 4 van 6
verschillende afspraken gemaakt en organisaties gevormd om een mogelijk toekomstige crisis te voorkomen. De gevolgen zouden misschien nog kunnen leiden tot een recessie, maar omdat wij in een welvarend land leven moet er wel heel veel gebeuren, wil het zo ver komen. Wat wij een beetje tegenstrijdig vinden is dat banken failliet zijn gegaan door meer geld uit te geven dan ze hebben en dit vervolgens oplossen met hele grote leningen (kapitaalinjectie). Waardoor ze wéér meer uitgeven dan dat ze hebben. Yke: Ik vond het werkstuk maken echt totaal niet erg om te doen. Naomi en ik hadden een goede samenwerking en alles is eigenlijk zeer soepel verlopen. Ik vind de kredietcrisis een heel interessant onderwerp en ik ben blij dat ik er nu eindelijk iets meer van begrijp. Ik denk niet dat je kunt zeggen dat deze kredietcrisis voorkomen kon worden, omdat je zo n grote crisis niet aan ziet komen, omdat men anders wel maatregelen zou nemen. We moeten ons nu gewoon door deze crisis heen werken, wij als jongeren merken op zich niet zo veel van de crisis maar aan tafel gaat het wel de hele tijd over geld. Mijn vader heeft een eigen bedrijf en mijn moeder had aandelen, die zijn dus ook gigantisch aan het dalen. Ze merken wel dat hun spaarcentjes wegraken, maar ik denk dat we niet in hele hoge nood komen te zitten, aangezien we in Nederland wonen. We moeten gewoon af wachten en zorgen dat er niet nog een keer zoiets gebeurt. Na regen komt zonneschijn! Naomi: Ik denk dat het allemaal vooral zo erg is omdat mensen dénken dat het steeds erger word, en dat als iedereen hetzelfde koopgedrag houdt als we altijd al hadden, dat heel veel zou schelen bij het instorten van de economie. Als iedereen massaal zijn geld weghaalt van de bank gaat het slechter, en zoals we zien krijgen we van Wouter Bos ons geld zelfs terug als het er eigenlijk niet meer is. Dus ik denk dat we optimistisch moeten blijven en niet te bang moeten zijn. Het had natuurlijk niet echt voorkomen kunnen worden want dan zou dat wel gedaan zijn. Maar ik denk wel dat bepaalde rijke, machtige mannetjes in Amerika toe keken hoe mensen uit hun huis gezet werden, hoe er steeds meer leningen gegeven werden, en leningen werden aangesmeerd via reclame bij mensen met weinig geld. Dit kom je natuurlijk nooit te weten, maar we weten allemaal dat er veel te veel leningen zijn afgesloten waardoor mensen nú ineens hun geld gaan thuishouden en niet uitgeven terwijl je juist nu geld uit moet geven om de banken overeind te helpen. Wat ik wel een beetje eng vind, is dat de gevolgen nu wel erg dichtbij komen. Ik dacht dat ik er 'vast' niks van zou merken, maar als ik hoor dat Yke en mijn vader met hun eigen bedrijf ineens toch wel minder opdrachten binnen krijgen besef je wel dat het écht een crisis is. De samenwerking We hadden het de eerste twee weken allebei erg druk, dus hebben zelf die twee weken ingepland wanneer we informatie op gingen zoeken en ons eerste hoofdstuk maakte. We hebben tijdens het maken van de PO ook de stukjes van elkaar doorgelezen en elkaar geholpen om het beter te maken. Uiteindelijk is de samenwerking soepel verlopen en hebben we de zondag voor de inleverdag nog gebruikt voor de laatste afwerkingen. We hebben veel van elkaar geleerd en het viel ons eigenlijk heel erg tegen hoeveel er op Internet te vinden was. We hebben veel verschillende sites gebruikt voor kleine feitjes, maar het grote verhaal moet je eigenlijk vooral zelf beredeneren. De samenwerking verliep goed en we vonden het allebei een leuk Pagina 5 van 6
onderwerp en hebben heel veel geleerd. Het was daarom ook helemaal niet erg om er samen aan te werken en een beetje op internet rond te kijken wat er over gezegd wordt en hoe de mensen erover denken. Bronnenlijst - http://www.consumentenbond.nl/test/geld_verzekering/129067/kredietcrisis/veelgestelde_vragen/spaar ders_icesave_geld_terug/ - http://www.denhaag.nl/smartsite.html?id=66164 - http://nl.wikipedia.org/wiki/depositogarantiestelsel#depositogarantiestelsel - http://nl.wikipedia.org/wiki/kredietcrisis - http://wp.digischool.nl/economie/kredietcrisis/ - http://www.elsevier.nl/web/10178710/dossiers/wereldwijde-bankencrisis/hoe-het-begon/crisis-help,-de -kredietcrisis-moeten-we-bang-zijn.htm - http://www.morningstar.nl/nl/funds/article.aspx?lang=nl-nl&articleid=55888&categoryid=23 - http://www.nrc.nl/economie/article1886104.ece/economie_remt_af_door_kredietcrisis - http://www.consumentenbond.nl/test/geld_verzekering/129067/sparen/onze_test/deposito_garantie_ste lsel/ Pagina 6 van 6