WORKSHOP POWERPOINT 2003

Reader 42 WORKSHOP POWERPOINT 2003 Nov 2009 Mediatheek Moller Tilburg

2

Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 1.1 Algemene doelstelling.. 4 1.2 Specifieke doelen.. 4 1.3 Werkwijze. 4 1.4 Middelen 4 1.5 Evaluatie 5 1.6 Windows Verkenner. 6 2 Een eerste oriëntatie 6 2.1 Het gebruik van PowerPoint Viewer. 6 2.2 Presentaties in het onderwijs. 6 3 Kennismaken met PowerPoint 7 3.1 Kennismaken met het werkscherm van PowerPoint.. 7 3.1.1 Weergavemogelijkheden 7 3.1.2 Werkbalken 8 4 Het maken van een diavoorstelling 9 4.1 Openen van een presentatie. 9 4.1.1 Lege presentatie en dia-indeling 10 4.1.1.1 Tekstuele wijzigingen aanbrengen 10 4.2 Dia-indeling toepassen. 10 4.2.1 Tekstindelingen. 10 4.2.2 Indelingen van tekst en inhoud. 11 4.2.2.1 Illustratie invoegen 11 4.2.3 Indelingen van inhoud 13 4.2.3.1 Geluid invoegen. 13 4.2.3.2 Filmpje invoegen.. 15 A. Een eigengemaakt filmpje invoegen. 15 B. Filmpje van een CD/DVD invoegen. 15 C. Filmje (en geluid) downloaden van YouTube.. 16 4.2.3.3 Hyperlink invoegen 17 4.2.3.3.1 Hyperlink opmaken.. 18 4.3 Diaontwerp (achtergrond). 19 4.3.1 Eigen ontwerp (achtergrond) toepassen. 19 4.4 Volgorde van de dia s wijzigen. 20 4.5 Voorbereiden van een diavoorstelling... 21 4.5.1 Nieuwe diavoorstelling maken.. 21 4.5.2 Animatie-effecten.. 22 4.5.3 Diaovergang.. 26 5 Eindopdracht. 29 Evaluatie eindopdracht PowerPoint; ontwerp 30 Evaluatie eindopdracht PowerPoint; product 31 Workshop Powerpoint 3

1. Inleiding Het presenteren van informatie op een correcte manier is in opleidingssituaties van groot belang. In de workshop over overheadprojectie wordt ingegaan op de didactische mogelijkheden van dit medium. Daarnaast kun je kennis maken met een aantal technieken om sheets te maken. Door technologische ontwikkelingen is het momenteel mogelijk complete presentaties te creëren achter een computer In deze workshop ga je kennismaken met het presentatieprogramma MS-PowerPoint van Microsoft. Het programma PowerPoint vereist een aantal vaardigheden op de computer die in de Basiscursus Informatica aan bod komen. 1.1 Algemene doelstelling De student maakt kennis met een professionele presentatie gemaakt in PowerPoint. De student doet vaardigheden op met de belangrijkste functies van PowerPoint. 1.2 Specifieke doelen Na het doorlopen van deze workshop is een student in staat: enkele didactische mogelijkheden van het gebruik van PowerPoint te benoemen een presentatie gemaakt met PowerPoint op te starten en te bekijken om drie typen sheets/dia s te maken in PowerPoint wijzigingen in sheets/dia s aan te brengen m.b.t. het gebruik van kleuren, illustraties, sjablonen om een diavoorstelling te maken een diavoorstelling te voorzien van de gewenste overgangen en tijdsinstellingen 1.3 Werkwijze De opzet van de workshop is zodanig dat alle activiteiten zelfstandig uitgevoerd kunnen worden. In deze workshop staan je werkboek en het computerprogramma PowerPoint centraal. In het werkboek staan alle opdrachten beschreven. De tussentijdse opdrachten kun je ter beoordeling aan de workshopbeleid(st)er voorleggen. De workshop wordt afgesloten met een eindopdracht. Deze eindopdracht moet aan een workshopbeleid(st)er voorgelegd worden. 1.4 Middelen Te organiseren door het instituut: computer met het presentatieprogramma PowerPoint 2003 Te organiseren door de student: reader Workshop PowerPoint 4

1.5 Evaluatie De workshop Kennismaken met een presentatie-omgeving: Powerpoint is afgerond als voldaan is aan de volgende eisen: het ontwerp gemaakt en voldoende beoordeeld is. de eindopdracht gemaakt en voldoende beoordeeld is. Opdracht 1 De oefenbestanden staan op D:\ PWPT Kijk even of je deze kunt vinden. Als deze oefenbestanden niet op de D-schijf staan, krijg je een CD-rom met de oefenbestanden. Zet deze dan alsnog op de D-schijf. Workshop Powerpoint 5

2. Een eerste oriëntatie 2.1 PowerPoint In PowerPoint staat de term dia centraal. Wij zijn veelal gewend om de term sheet te gebruiken. Een diavoorstelling bestaat uit een aantal dia s/sheets die in een vaste volgorde achter elkaar zijn geplaatst. 2.2 Presentaties in het onderwijs Met MS-PowerPoint is het mogelijk dia s/sheets te maken. Een aantal dia s/sheets achter elkaar wordt in MS-Powerpoint een diavoorstelling genoemd. Deze kun je laten zien via de computer (in MS-Powerpoint of in MS-Powerpoint Viewer). Ook is het mogelijk dia s/sheets af te drukken op papier en deze vervolgens te kopiëren op sheets. Ze kunnen dan gebruikt worden voor de traditionele vorm van overheadprojectie. Opdracht 2: Gebruik van diavoorstellingen in je toekomstige werksituatie Probeer je je toekomstige werksituatie voor te stellen. Noem één situatie uit je toekomstige werksituatie waarin het zinvol kan zijn om een diavoorstelling te gebruiken.

3. Kennismaken met PowerPoint 3.1 Kennismaken met het werkscherm van PowerPoint Opdracht 3: Kennismaken met het werkscherm van PowerPoint Start het programma PowerPoint: START > Alle programma s, > Microsoft Office > PowerPoint 2003 PowerPoint opent meteen een lege dia zodat je meteen aan een nieuwe diavoorstelling zou kunnen gaan werken. Wij gaan nu om kennis te maken met PowerPoint een oefenbestand openen: Kies in de Menubalk voor Bestand > Openen en dubbelklik op de map Oefenmap PowerPoint die op de D-schijf staat.. Open daarna het bestand PWPT. Op dit scherm zie je een aantal elementen, eigen aan de Windows-omgeving: titelbalk, systeemvakken, menubalk, werkbalken, minimaliseer- en maximaliseerknoppen, statusbalk, schuifbalken enz. 3.1.1 Weergavemogelijkheden Bekijk het window: je ziet linksonder een drietal iconen. Deze iconen staan voor de weergavemogelijkheden. Houd de muiswijzer op ieder afzonderlijk icoon en lees vervolgens de bijbehorende omschrijvingen. Je ziet dat de iconen resp. staan voor de Normale weergave, de Diasorteerderweergave en de mogelijkheid een diavoorstelling op het scherm te creëren (vergelijk de mogelijkheden van het Menu Beeld: Normaal, Sorteerder, Diavoorstelling en Notitiepagina). Omdat de Notitiepagina niet vaak gebruikt wordt (alleen maar om opmerkingen bij de dia weer te geven), wordt deze keuze niet als icoon weergegeven. Klik op de diverse weergavemogelijkheden en bekijk het resultaat op het scherm. Normale weergave; De Normale weergave is de belangrijkste bewerkingsweergave waarin je de presentatie schrijft en ontwerpt. Linksboven bevinden zich tabbladen waarmee je kunt wisselen tussen een overzicht van de diatekst (tabblad Overzicht) en een weergave van de dia's als miniaturen (tabblad Dia's). Workshop Powerpoint 7

Diasorteerderweergave; In de Diasorteerderweergave worden miniaturen van alle dia's in de presentatie op één scherm weergegeven. Hier kun je dia's gemakkelijk verplaatsen, toevoegen of verwijderen en de overgangs- en animatie-effecten bekijken. Notitiepagina; Elke notitiepagina bevat een kleine versie van de dia en de bijbehorende notities. In de weergave Notitiepagina kun je de notities verfraaien met behulp van grafieken, afbeeldingen, tabellen en andere illustraties. Een afbeelding of een object dat je toevoegt in de weergave Notitiepagina, wordt tevens weergegeven in de afgedrukte versie van de notitiepagina, maar is niet zichtbaar in de normale weergave. Opdracht 4: Veranderingen aanbrengen Veronderstel dat je een opmerking bij een dia/sheet wilt plaatsen. 8

In welke weergave kun je dat doen? Veronderstel dat je op een dia/sheet een verandering wilt aanbrengen. In welke weergave kun je dat het beste doen? 3.1.2 Werkbalken De aan- en afwezigheid van de werkbalken op het scherm kun je zelf bepalen. Afhankelijk van de weergave waarin je verkeert, kun je meer of minder werkbalken activeren. Zet de presentatie in Normale weergave. Om een overzicht te krijgen van de beschikbare werkbalken open je Menu Beeld, optie Werkbalken. Open Menu Beeld, optie Werkbalken en zorg ervoor dat de werkbalken tekenen aanwezig is: d.w.z. dat deze voorzien zijn van een vinkje. 4. Het maken van een diavoorstelling Bij het maken van een diavoorstelling kunnen een aantal stappen onderscheiden worden: A. Openen van een en presentatie B. Dia-indeling toepassen C. Diaontwerp toepassen D. Animatie-effecten toepassen E. Diaovergang toepassen In de volgende opdracht ga je a.d.h.v. dit stappenplan een diavoorstelling maken. Als je het programma PowerPoint nog niet geopend hebt, doe dat nu via: Start > Alle programma s > Microsoft Office > Powerpoint 2003. Opdracht 5: Maken van een dia-voorstelling; doorloop de volgende hoofdstukken. 4.1 Openen van een presentatie - Sluit zonodig het geopende bestand af (Menubalk > Bestand > Sluiten) - Open Menubalk > Bestand > Nieuw Aan de rechterkant van het beeldscherm zie je nu het taakvenster Nieuwe presentatie. Workshop Powerpoint 9

Je hebt hier een aantal mogelijkheden om een diapresentatie geheel volgens eigen inzicht op te maken. 4.1.1 Lege presentatie en dia-indeling Open een nieuw bestand; Menubalk > Bestand > Nieuw en kies in het taakvenster voor Lege presentatie. PowerPoint opent nu een eerste dia die je zelf helemaal op kunt gaan maken. Rechts in het scherm zie je nu ook een nieuw taakvenster; Taakvenster Dia-indeling. Met dit taakvenster kun je een keuze maken uit de diverse diamodellen. Met ieder verschillend model kun je dus een keuze maken hoe/waar items (titel, tekst, lijsten met opsommingtekens, tabellen, grafieken, afbeeldingen/illustraties, geluiden en filmpjes) op een dia geplaatst/ingedeeld kunnen worden. NB; dit taakvenster kun je ook via Menubalk > Opmaak > Dia-indeling openen. 4.1.1.1 Tekstuele wijzigingen aanbrengen Aanbrengen van tekstuele wijzigingen kun je het beste in de Normale weergave doen. Breng een wijziging aan in de eerste dia: Selecteer de titel (klik op de titel) en typ tekst in Je kunt (net zoals in Word) de tekst ook bewerken met behulp van de werkbalk tekst, bovenaan rechts in het scherm. Wanneer je tekst invoert, bedenk dan dat bij dia s andere regels gelden t.a.v. lettergrootte en lay-out! Kiezen veel mensen voor een puntsgrootte van 12 in een reguliere tekst, voor dia s is een puntsgrootte van 12 te klein. Een puntsgrootte van 28 (of groter) is vaak vereist willen teksten goed leesbaar zijn. 10

4.2 Dia-indeling toepassen Zoals je ziet kun je in het taakvenster Dia-indeling kiezen voor een aantal mogelijkheden. De volgende gaan we kort bespreken; Tekstindelingen Indelingen van inhoud Indelingen van tekst en inhoud 4.2.1 Tekstindelingen De dia s waarvoor je kunt kiezen bij Tekstindelingen zijn dia s waar je alleen tekst kunt invoeren. - Kies voor de eerste dia linksboven en kies met het pijltje (klik op het pijltje) van het uitrolmenu op de dia voor: Toepassen op geselecteerde dia s.. - Klik in de titelbalk en typ de titel PowerPoint in. - Klik in de ondertitelbalk en typ Workshop De kaders (met tekst) kun je verplaatsen door op de gearceerde rand (die verschijnt als je op de getypte tekst klikt) te klikken zodat je een teken van gekruiste pijltjes ziet, en te slepen. 4.2.2 Indeling van tekst en inhoud Nu zullen we een tweede dia nodig hebben om door te gaan. De nieuwe dia zal een andere indeling hebben dan de eerste. Je moet eerst een nieuwe dia invoegen: - Kies Menubalk > Invoegen > Nieuwe dia. - Kies in het taakvenster voor de eerste dia uit Indelingen van tekst en inhoud zodat je naast een titel en tekst ook bv een illustratie (=inhoud) kunt gaan invoegen, en kies voor Toepassen op geselecteerde dia s. Workshop Powerpoint 11

- Typ de titel voor de 2 e dia: De weergaven van PowerPoint - Druk op <Ctrl Enter> - Typ de volgende 3 punten (druk na elk punt op <Enter> Normale weergave Diasorteerderweergave Notitiepagina Als de tekst niet in het tekstkader past, kun je het kader vergroten door op één van de rondjes in het tekstkader te gaan staan ( verschijnt) en deze door middel van slepen te vergroten of te verkleinen. 4.2.2.1 Illustratie invoegen Je gaat nu een illustratie (=inhoud) invoegen. Als je met de cursor op het pictogram op de verschillende afbeeldingen gaat staan, dan kun je lezen welke afbeelding voor welke inhoud staat. - Kies in het pictogram voor Illustratie invoegen. Er opent zich nu een dialoogvenster met allerlei illustraties die PowerPoint zelf in zijn bestanden heeft staan. - Voeg een illustratie in door er op te dubbelklikken of selecteer een illustratie en klik op OK. De illustratie zelf kun je door erop te klikken verwijderen (delete), verplaatsen of vergroten/verkleinen ( ). Je kunt ook gericht naar een bepaalde illustratie gaan zoeken; - Menubalk > Invoegen > Afbeelding > Illustratie In het taakvenster kun je gericht gaan zoeken; Vul in de zoekcriteria in de volgende vakjes in: - Zoeken naar: computer - Zoeken in: met behulp van het uitrolpijltje kun je aangeven in welke collecties je wilt gaan zoeken. - Vink de keuze Overal aan, zodat de computer in alle collecties gaat zoeken. 12

- Je kunt ook meteen kiezen voor Alle collecties (dan hoef je het uitrolmenu niet te gebruiken) - Resultaten moeten zijn: hier kun je aangeven naar wat voor een bestandstype je wilt gaan zoeken; - Open zonodig de optie Alle Mediatypen (klik op +). - Vink alleen de optie illustraties aan en zorg dat de overige opties uitgevinkt staan. - Open de optie Illustraties. Je kunt hierin nu nog specifieker naar de gewenste bestandstypen gaan zoeken door de gewenste bestanden aan te vinken. Als je alleen de optie Illustraties aanvinkt zoekt PowerPoint automatisch naar alle illustratiebestandstypen. - Klik nu op Starten en Powerpoint laat alle illustraties zien die aan de door jou ingestelde zoekcriteria voldoen. - Voeg een illustratie in door met de cursor op de gewenste illustratie te gaan staan en met behulp van het pijltje van het uitrolmenu te kiezen voor Invoegen. Soms kun je bij de afbeeldingen/illustraties die PowerPoint in zijn bestanden heeft staan, geen toepasselijke afbeelding voor jouw diapresentatie vinden. Je kunt dan op het Internet naar afbeeldingen gaan zoeken, deze opslaan op je M-schijf en vervolgens in jouw PowerPoint presentatie invoegen. Open Internet Explorer en zoek met behulp van Google naar een afbeelding Als je een aantal afbeeldingen hebt gevonden kun je nog kiezen voor een bepaalde grootte van bestanden/afbeeldingen. Kies rechts boven in het scherm voor Afbeeldingen > Weergeven > Middelgrote bestanden Heb je een geschikte afbeelding gevonden dan klik je met je rechtermuisknop op het bestand en kies voor Afbeelding opslaan als. Sla het afbeeldingsbestand op: M-schijf > map Mijn afbeeldingen. Sla het op als een JPEG bestand. Kijk goed welke naam het bestand heeft (of geeft het zelf een nieuwe naam), zodat je het dadelijk gemakkelijk terug kunt vinden. Ga terug naar je PowerPointpresentatie en voeg het afbeeldingssbestand in: - Menu > Invoegen > Afbeeldingen > Uit bestand - Zoek het opgeslagen bestand op; M-schijf > map Mijn afbeeldingen Soms is de afbeelding die je gekozen hebt te donker van kleur om er bijvoorbeeld ook nog duidelijk leesbare tekst op te zetten. Om de afbeelding lichter te maken klik je met de rechtermuisknop op de afbeelding en kies voor Werkbalk Afbeelding weergeven. De volgende werkbalk wordt geopend; Zonnetjes om helderheid mee aan te passen Met het meest linkse zonnetje kun je de afbeelding helderder (lichter) van kleur maken en met het meest rechtse zonnetje maak je de afbeelding donkerder. 4.2.3 Indelingen van inhoud. Bij deze indeling kun je naast een titel ook inhoud toevoegen (illustraties, grafieken, filmpjes, geluiden, tabellen, organigrammem e.d.), maar geen andere tekst. - Voeg eerste weer een nieuwe dia in; Menubalk > Invoegen > Nieuwe dia. Workshop Powerpoint 13

- Kies bij de dia s Indelingen van inhoud voor de dia-indeling Titel en 2 inhoudselementen (2 e dia van rechtsboven). 4.2.3.1 Geluid invoegen Je gaat nu allereerst een geluid invoegen. Je kunt dit op 2 manieren doen; - via Menubalk > Invoegen > Films en geluiden > Geluid uit Mediagalerie - via het pictogram in de dia Mediaclip toevoegen. Wij gaan volgens de eerste methode te werk omdat je op deze manier veel gerichter naar geluiden kunt gaan zoeken. Als je via de 2 e methode wilt gaan zoeken, krijg je naast alle geluidsbestandjes ook alle illustraties en filmpjes te zien, waardoor het zoeken naar een geschikt geluid erg lastig wordt. NB; Om een geluid of filmpje in te kunnen voegen moet je in de Normale weergave staan. - Kies nu Menubalk > Invoegen > Films en geluiden > Geluid uit Mediagalerie Met behulp van het taakvenster Illustraties (rechts in scherm) kun je nu gericht naar geluiden gaan zoeken; Vul de zoekcriteria in de volgende vakjes in; - Zoeken naar: ring - Zoeken in: alle collecties - Resultaten moeten zijn: hier kun je aangeven naar wat voor een bestandstype wilt gaan zoeken; - Open zonodig de optie Alle Mediatypen (klik op +). - Vink alleen de optie Geluiden aan en zorg dat de overige opties uitgevinkt staan. - Open de optie Geluiden. Je kunt hierin nu nog specifieker naar de gewenste bestandstypen gaan zoeken door de gewenste bestanden aan te vinken. Als je alleen de optie Geluiden aanvinkt zoekt PowerPoint automatisch naar alle geluidsbestandstypen. - Klik nu op Starten en Powerpoint laat alle geluiden zien die aan de door jou ingestelde zoekcriteria voldoen. - Voeg een geluid in door met de cursor op het gewenste geluid te gaan staan en met behulp van het pijltje van het uitrolmenu te kiezen voor Invoegen. Nu verschijnt er een dialoogvenster met de vraag of je het geluid (tijdens de diavoorstelling) automatisch of door middel van een muisklik wilt laten afspelen. - Kies voor automatisch afspelen 14

- Dubbelklik nu in de dia op het ingevoegde geluidspictogram zodat het geluid wordt afgespeeld. Het geluidspictogram kun je nu op dezelfde manier als je dat met de ingevoegde illustratie hebt gedaan, weer verwijderen, verplaatsen en vergroten/verkleinen. Als een geluid (of filmpje) ingevoegd is, is het erg handig om de actie-instellingen nog aan te zetten. - Ga op het geluid (of filmpje) staan en klik met de rechtermuisknop. - Kies voor de optie Geluidsobject bewerken. In het dialoogvenster dat nu verschijnt kun je twee opties aanvinken; - Herhalen tot film of geluid wordt stopgezet - Geluidspictogram verbergen Je kunt dus kiezen of je het filmpje of geluid zolang wilt laten spelen/herhalen tot dat je het zelf weer uitzet (uitklikt). De vraag die je jezelf moet stellen is of hetzelfde geluid steeds blijven herhalen nuttig is of niet. Het kan soms erg handig zijn om het geluidspictogram te kunnen verbergen. Qua opmaak en uitvoering is dat natuurlijk veel mooier! Als je voor deze optie kiest moet je natuurlijk wel eerder gekozen hebben voor automatisch afspelen (in plaats van klikken) omdat je anders het pictogram niet meer kunt zien waar je op zou moeten klikken om het af te kunnen laten spelen. Het pictogram blijft wel zichtbaar in de Normale- en Diasorteerderweergave, maar als je de diavoorstelling afspeelt is het geluidsicoontje niet meer zichtbaar. Soms kun je bij de geluiden die PowerPoint in zijn bestanden heeft staan, geen toepasselijk geluid voor jouw diapresentatie vinden. Je kunt dan op het Internet naar geluiden gaan zoeken, deze opslaan/downloaden op je M-schijf en vervolgens in jouw PowerPoint presentatie invoegen. Open Internet Explorer en zoek met behulp van Google naar een wav.bestandje. - Je zoekt bijvoorbeeld een geluid over dieren, zoek dan op; wav dieren. - Maak je bijvoorbeeld een presentatie over Frankrijk, zoek dan op; wav Frankrijk. Heb je een geschikt geluidsfragment gevonden dan klik je met je rechtermuisknop op het bestand en kies voor Doel opslaan als. Sla het geluidsbestand op: M-schijf > map Mijn muziek. Kijk goed welke naam het bestand heeft (of geeft het zelf een nieuwe naam), zodat je het dadelijk gemakkelijk terug kunt vinden. Ga terug naar je PowerPointpresentatie en voeg het geluidsbestand in: - Menu > Invoegen > Films en geluiden > Geluid uit bestand - Zoek het opgeslagen bestand op; M-schijf > map Mijn muziek - Dubbelklik op het bestand en kies voor Automatisch afspelen. - Probeer of het geluid goed afgespeeld word door er op te dubbelklikken. Met geluid moet je wel een koptelefoon aansluiten! Deze kun bij een van de workshopmedewerkers lenen. 4.2.3.2 Filmpje invoegen Je kunt naast geluiden ook filmpjes invoegen. Je kunt dit weer op 2 manieren doen; - via Menubalk > Invoegen > Films en geluiden > Film uit Mediagalerie - via het pictogram in de dia Mediaclip toevoegen. Workshop Powerpoint 15

Hoewel we bij het invoegen van geluidsbestandjes voor de eerste optie hebben gekozen omdat je op die gerichter naar bestanden kunt zoeken, kiezen we bij het invoegen van een filmpje hier niet voor. PowerPoint heeft namelijk maar heel erg weinig filmbestanden in de Mediagalerie staan. Als je via de 2 e methode wilt gaan zoeken, krijg je naast alle geluidsbestandjes ook alle illustraties en filmpjes te zien, waardoor het zoeken naar een geschikt filmpje erg lastig wordt. Bovendien; PowerPoint heeft maar erg weinig filmpjes in de Mediagalerie opgeslagen. Maar hoe ga je dan te werk als je een filmpje in je PowerPointpresentatie in wilt voegen? Hiervoor zijn 3 mogelijkheden; A Een eigengemaakt videofilmpje invoegen B Filmpje van een CD-rom invoegen C Filmpje downloaden van YouTube A B Een eigengemaakt videofilmpje invoegen Je kunt met een camcorder zelf een video-opname maken en deze met het programma Pinnacle Studio 9 bewerken en vervolgens opslaan op CD-R en/of DVD. Hoe dit het beste kunt doen wordt uitgebreid uitgelegd in de workshop Videomontage. Heb je een filmbestand op CD-R of DVD opgeslagen dan kun je het via Menu > Invoegen > Films en bestanden > Film uit bestand weer in PowerPoint invoegen. Filmpje van een CD-rom invoegen Er zijn ook informatie CD-roms; informatie over opleidingen, scholen, stage, instellingen, overheid, enz. enz. Soms staan op de deze informatie CD-roms ook filmpjes. Verder kun je natuurlijk ook filmpjes die je op het Internet hebt gevonden, opslaan op CD. Vervolgens kun je deze filmpjes vanaf de CD-rom invoegen en afspelen in PowerPoint. Wij hebben voor jullie vanaf de Online Fontys Stagehandreiking een 3-tal filmpjes op de CD-rom gezet die jullie bij het beginnen van de workshop van een workshopmedewerker hebben gekregen. Deze Fontys Stagehandreiking is te vinden op: www.fontys.nl/lerarenopleiding/tilburg Kies voor Stage > Stagehandreiking > Handreikingen ON-LINE GA als volgt te werk: Stop de CD-rom in de CD-speler van de computer Open de CD-rom via Verkennen (rechter muisknop op start klikken) Open de filmpjes één voor één en bekijk welk filmpje je wilt gaan invoegen Ga naar PowerPoint en selecteer dia 3 Voeg het filmpje in: Menu > Invoegen > Films en geluiden > Film uit bestand Ga naar het CD-R station (G:) en dubbelklik op het filmpje naar keuze en kies voor automatisch afspelen Probeer of het filmpje nu ook afgespeeld kan worden door erop te dubbelklikken C Filmpje (en geluid) downloaden van YouTube Omdat tegenwoordig bijna alle filmpjes op Internet Steamingvideo s zijn en je deze niet (direct) kunt opslaan om in een presentatie te kunnen gebruiken, laten we je hier een mogelijkheid zien hoe je deze filmpjes kunt downloaden, opslaan en vervolgens weer invoegen in PowerPoint. Het werkt niet meer bij hele lange films op het net. Ga naar http://www.youtube.com 16

Zoek het filmpje dat je wilt gaan gebruiken. Zorg ervoor dat het filmpje niet langer dan een minuutje of 2 à 3 duurt, want dan gaat het downloaden ook lang duren. Selecteer het URL-adres van het filmpje (zie afbeelding), klik er met de rechtermuisknop op en kies voor kopiëren. URL-adres Ga vervolgens naar naar http://www.mediaconverter.org Plak het gekopieerde URL-adres in de adresregel van de Conversion Wizard Klik op NEXT STEP Adresregel NEXT STEP In het volgende geopende dialoogvenster kies je m.b.v. het pijltje voor het juiste file type; WMV of MPG voor video s en MP3 voor geluiden Klik weer op NEXT STEP en in het volgende dialoogvenster weer voor NEXT STEP Mediaconverter gaat nu het filmpje downloaden en converteren en gaat daarna meteen verder naar de laatste stap; Klik met de rechtermuisknop op de button DOWNLOAD NOW en kies voor Doel opslaan als Sla het bestand onder een duidelijke naam op en zorg dat je goed onthoudt waar je het opgeslagen hebt. Een dialoogvenster geeft nu aan dat het downloaden voltooid is. Sluit dit dialoogvenster af. Ga nu verder in PowerPoint; Invoegen > Films en geluiden > Film uit bestand en zoek het desbetreffende bestand op. Vervolgens krijg je de vraag of je het bestand automatisch af wilt laten spelen of d.m.v. een muisklik. Bedenk wat voor jouw presentatie het beste zal zijn. Workshop Powerpoint 17

4.2.3.3 Hyperlink invoegen in PowerPoint Als het toch niet lukt om bijvoorbeeld een filmpje dat je graag wilt laten zien in jouw PowerPoint presentatie op te slaan, of wanneer je graag tijdens jouw presentatie graag extra informatie wilt laten zien die op een bepaalde website staat, kun je een link naar dat filmpje of die website maken; Selecteer de tekst (of afbeelding/illustratie, geluidsicoontje) waarop je een hyperlink wilt invoegen Kies in de menubalk voor Invoegen > Hyperlink; het dialoogvenster Hyperlink invoegen wordt nu geopend Kies bij Koppelen aan : voor Bestaand bestand of webpagina Klik op het icoontje Surfen op het web Ga naar de webpagina waarnaar je de link wilt maken (zoek deze webpagina met behulp van google; zoek bijvoorbeeld op jeugdjournaal en kies voor de 1 ste hit (www.nos.nl/jeugdjournaal). Op deze pagina kun je eerder uitgezonden afleveringen van het jeugdjournaal bekijken. Wanneer je de juiste webpagina hebt gevonden kopieer je m.b.v. rechtermuisknop het adres in de adresregel Adresregel Af te spelen uitzendingen 18

Minimaliseer nu de webpagina m.b.v. het minteken rechtsboven in je scherm Het adres van de webpagina dat je net gekopieerd hebt, wordt nu automatisch in de adresregel in het PowerPoint dialoogvenster Hyperlink invoegen ingevoegd Klik (in jouw PowerPointpresentatie) in het dialoogvenster Hyperlink invoegen op OK; de hyperlink is gemaakt (de tekst heeft een andere kleur gekregen) Om de hyperlink te kunnen openen, klik je met de rechtermuisknop op de hyperlink en kies je voor hyperlink openen 4.2.3.3.1 Hyperlink opmaken Wanneer de kleur van de hyperlink niet duidelijk genoeg over komt kun je de kleur veranderen; Kies in de menubalk voor Opmaak > Diaontwerp Kies rechts in het scherm voor Kleurenschema s Kies dan rechtsonder in het scherm voor Kleurenschema s bewerken Kleurenschema s Kleurenschema s bewerken Klik in het nu geopende dialoogvenster eerst op het gekleurde vakje VÓÓR de optie Accent en hyperlink en kies daarna voor Kleur wijzigen Klik in het kleurenschema de gewenste kleur aan en klik op OK Klik daarna op het gekleurde vakje VÓÓR de optie Accent en gevolgde hyperlink (dat is de kleur die de hyperlink aanneemt wanneer je de hyperlink een keertje geopend hebt) en volg dezelfde handelingen als bovenstaand om de kleur te wijzigen Klik daarna rechtsboven in het dialoogvenster op Toepassen 4.3 Diaontwerp Een ontwerp (achtergrond) kun je voor de hele diaserie of voor de geselecteerde dia kiezen. Je kunt dus per dia een ander ontwerp instellen. - Zorg dat je de 1 e dia geselecteerd hebt (klik links in het scherm op de 1 e dia) - Kies voor Menubalk > Opmaak > Diaontwerp - Kies in het taakvenster Diaontwerp voor Ontwerpsjablonen Workshop Powerpoint 19

PowerPoint laat nu alle ontwerpen (sjablonen, achtergronden) zien die het programma in zijn bestand heeft staan. Scroll naar beneden om even te kijken welke achtergronden je allemaal kunt kiezen. - Ga met je cursor op een ontwerpsjabloon naar keuze staan - Klik op het uitrolpijltje op het ontwerpsjabloon om voor Toepassen op geselecteerde dia s te kunnen kiezen, of als je voor de hele diaserie hetzelfde ontwerp wilt kiezen, kies je voor; Toepassen op alle dia s Je kunt nu in het taakvenster met behulp van Kleurenschema s de kleur van het ontwerpsjabloon aanpassen. - Kies in het taakvenster voor Kleurenschema s - Ga in het taakvenster met de cursor op dia met een kleur naar keuze staan - Klik op het uitrolpijltje op de gekozen kleur om voor Toepassen op geselecteerde dia s te kunnen kiezen. Is de gekozen ontwerpsjabloon of de kleur bij nader inzien minder aardig? Kies/selecteer gewoon een ander ontwerpsjabloon of kleur en pas deze op de gewenste dia s weer toe. 4.3.1 Eigen ontwerp (achtergrond) toepassen Veel origineler is het natuurlijk om een eigen ontwerp/afbeelding als achtergrond invoegen. Denk daarbij aan eigengemaakte foto s die je als JPEG-bestand hebt opgeslagen of Internet foto s of afbeeldingen die je als JPEG hebt opgeslagen. Belangrijk om daarbij te weten is dat foto s die je van internet afhaalt, opslaat en als achtergrond invoegt, soms qua helderheid en duidelijk te wensen kunnen overlaten. Foto s die je zelf maakt en meteen op de harde schijf opslaat als JPEG-bestand en ze daarna als achtergrond invoegt, zijn over het algemeen wel duidelijker. In deze reader wordt uitgelegd hoe je een foto van internet kunt invoegen. Wil je een foto die je op je eigen harde schijf hebt opgeslagen invoegen, dan kun je het eerste deel van hoe je een foto van internet opslaat overslaan en beginnen bij het gedeelte waar je eerst een dia moet selecteren (het 2 e gedeelte), en daarna via de menubalk > opmaak > achtergrond een achtergrond gaat invoegen. Open Internet > Google Kies voor Afbeeldingen Voer een zoekterm in waarvan je een afbeelding wilt zoeken en klik op Afbeeldingen zoeken Klik met de rechter muisknop op de afbeeldingen welke je wilt gaan opslaan en kies voor Afbeelding opslaan als Voer een bestandsnaam in en kies bij Opslaan als type voor JPEG en sla het bestand op de D-schijf op Ga nu terug naar je PowerPointpresentatie om de zojuist opgeslagen afbeelding als achtergrond in te voegen; Voeg een nieuwe (lege) dia in waar je deze achtergrond op gaat invoegen. Je kunt natuurlijk ook een nieuwe achtergrond over een bestaande achtergrond (dia) plakken. Kies daarvoor een bestaande dia en ga verder hetzelfde te werk als hieronder beschreven staat Kies in de menubalk voor Opmaak > Achtergrond In het geopende dialoogvenster kies je nu bij Opvulkleur bij achtergrond in het uitrolmenu voor Opvuleffecten. Zie afb. volgende bladzijde. 20

Uitrolmenu Kies voor het tabblad Afbeelding Kies nu voor de optie Afbeelding selecteren Zoek nu op de D-schijf naar de door jou (uit internet) opgeslagen afbeelding Selecteer deze afbeelding (1x klikken) en kies voor Invoegen Om de afbeelding passend en in verhouding als achtergrond in te kunnen voegen klik onderin het dialoogvenster de optie Hoogte-breedteverhouding van afbeelding vergrendelen aan Klik nu op OK Nu kun je vervolgens kiezen of je deze afbeelding op elke dia van de presentatie als achtergrond wilt invoegen of alleen maar op de door jouw (in het begin van deze oefening) geselecteerde dia. Maak je keuze en kies dus voor Overal toepassen (alle dia s) of Toepassen (alleen de geselecteerde dia) 4.4 Volgorde van de dia s wijzigen De volgorde van de dia s kun je wijzigen. Je kunt dit zowel in de Normale weergave als in de Diasorteerderweergave veranderen. - Wijzig de volgorde: plaats de 3e dia tussen de 1e en de 2e dia: Klik op de 3e dia, houd de muisknop ingedrukt en sleep deze dia tussen de 1e en 2e dia - Laat de muisknop los op het moment dat je een horizontale lijn (bij Normale weergave) of een verticale lijn (bij Diasorteerderweergave) tussen dia 1 en dia 2 ziet. - Je ziet dat de nummering van de dia s automatisch aangepast wordt. 4.5 Voorbereiden van een diavoorstelling Om een diavoorstelling te geven kunnen enkele weergave-effecten aangebracht worden. We gaan per dia animatie-effecten en tussen de dia s een overgangseffect aanbrengen. Verder kunnen we de diavoorstelling gebruik laten maken van automatische tijdsinstellingen. 4.5.1 Nieuwe diavoorstelling maken Om alle effecten zoals benoemd in hoofdstuk 4.5 aan te kunnen brengen, moeten we eerst een (nieuwe) diavoorstelling gaan maken Sluit zonodig een openstaande presentatie af Open een nieuwe presentatie (Menubalk > Bestand > Nieuw) Kies in het taakvenster voor lege presentatie Workshop Powerpoint 21

Kies in het taakvenster bij Dia-indelingen toepassen > Tekstindelingen > de eerste dia (Titeldia), en klik op het uitrolmenupijltje van deze dia om voor Toepassen op geselecteerde dia s te kiezen Klik in de dia in de titelbalk en typ Animatie-effecten Klik in de ondertitelbalk en typ Aangepaste animatie We gaan nu een 2 e dia maken; Menubalk > Invoegen > Nieuwe dia Kies in het taakvenster bij Dia-indelingen toepassen > Andere indelingen > de eerste dia (Titel, tekst en illustratie) en kies weer voor Toepassen op geselecteerde dia s Titelbalk; typ Ingang Tekstvak; typ Binnenkruipen (Enter) Ruit Vak We gaan in deze dia ook een illustratie invoegen (zie hoofdstuk 4.2.2.1: Illustratie invoegen) Zoek gericht naar een illustratie van een telefoon; Menubalk > Invoegen > Afbeelding > Illustratie - Zoeken naar: Telefoon - Zoeken in: Alle collecties - Resultaten moeten zijn: Illustraties (zonodig bij de overige bestandstypen de vinkjes uitzetten) - Starten - Voeg een illustratie van een telefoon naar keuze in en verplaats of vergroot/verklein deze zonodig zoals in hoofdstuk 4.2.2.1 wordt uitgelegd. Voeg nu als laatste een 3 e dia in; Menubalk > Invoegen > Nieuwe dia Kies in het taakvenster bij Dia-indelingen toepassen > Indelingen van tekst en inhoud > de eerste dia (Titel, tekst en inhoud) en kies weer voor Toepassen op geselecteerde dia s Titelbalk; Animatiepaden Tekstvak; Achthoek Golf Ster met zes punten In deze dia ga je ook een geluid invoegen; (zie hoofdstuk 4.2.3.1: Geluid invoegen) Zoek gericht naar een telefoongeluid; Menubalk > Invoegen > Films en geluiden > Geluid uit Mediagalerie - Zoeken naar: Telefoon - Zoeken in: Alle - Resultaten moeten zijn: Geluiden (zonodig bij de overige bestandstypen de vinkjes uitzetten) - Starten - Voeg een telefoongeluid naar keuze in en kies voor automatisch afspelen. - Verplaats of vergroot/verklein het icoontje zonodig net zoals je een illustratie kunt bewerken. 4.5.2 Animatie-effecten Nu de eerste dia s gemaakt zijn, kunnen we de animatie-effecten gaan toepassen. Klik op de eerste dia (zo selecteer je een dia zodat je hem kunt bewerken) Kies voor Menubalk > Diavoorstelling > Aangepaste animatie 22

Klik op de titel om het effect toe te kunnen voegen (je kunt pas een effect toevoegen wanneer je een titel, tekst of inhoud hebt geselecteerd) Kies in het taakvenster Aangepaste animatie bij Effect toevoegen voor Ingang > Binnenkruipen PowerPoint laat in de dia nu meteen zien wat voor een effect je hebt gekozen. Ook wordt er nu bij de titel een getal weergegeven. Dit getal geeft aan in welke volgorde de animaties afgespeeld zullen worden. In het taakvenster wordt het effect ook nog extra weergegeven (effectkader). Aan de icoontjes die daarbij worden weergegeven kun je zien welke opties aan het effect zijn toegevoegd. Effectkader extra informatie ingevoegd effect; Als je met de cursor op het effectkader gaat staan krijg je tekstuele uitleg over de opties van het effect. We gaan nu in het taakvenster de diverse opties voor het effect bekijken en invoeren; zie volgende bladzijde. - Verwijderen: selecteer eerst het getal van het effect dat je wilt verwijderen (op dia of in taakvenster; effectkader) en klik vervolgens op Verwijderen. Als je het juiste getal niet eerst selecteert, verwijdert PowerPoint alle effecten die je bij deze dia ingevoegd hebt. Als je tijdens deze oefening het effect hebt verwijderd voeg het dan weer in. - Wijzigen: - Begin: je kunt hier kiezen of je het effect (tijdens de diavoorstelling) af wilt laten spelen d.m.v. -een muisklik - of tegelijkertijd met vorige - of ná vorige. Je kiest nu ervoor om de diavoorstelling met een muisklik te laten beginnen. - Richting: kies voor Van links Workshop Powerpoint 23

- Snelheid: kies voor Gemiddeld PowerPoint laat meteen weer zien hoe het effect met de ingevoerde opties wordt uitgevoerd. Voeg op dezelfde manier bij de ondertitel een effect in; Klik op de ondertitel Effect toepassen > Ingang > Ruit - Begin: Na vorige - Richting: In - Snelheid: Gemiddeld Je ziet nu 2 getallen op de dia en 2 effectkaders in het taakvenster. In dit geval wordt twee keer het getal 1 in de dia weergegeven omdat je bij de ondertitel als Begineffect Na vorige hebt ingesteld. PowerPoint ziet dan de twee effecten als één effect omdat ze doorlopend op elkaar volgen. Als je bij de ondertitel als Begineffect zou kiezen voor Bij klikken dan verandert het getal bij het effect van de ondertitel in 2 (PowerPoint ziet het dan wel als een apart, opvolgend, tweede effect). Onder in het taakvenster kun je met behulp van Afspelen (huidige, geselecteerde dia afspelen) en Diavoostelling (alle dia s afspelen) bekijken hoe de effecten worden afgespeeld. Speel de huidige dia af (dia 1) m.b.v. Afspelen In het taakvenster (onder de effectkaders) kun je met behulp van de 2 pijlen de volgorde van de effecten wijzigen. Selecteer eerst het gewenste effectkader om de volgorde te kunnen wijzigen. Probeer dit eens uit en kijk wat dat voor effect het heeft als je de dia afspeelt. We gaan nu bij dia 2 de effecten invoegen; Selecteer dia 2 Titel: klik op de titel; Effect toevoegen > Animatiepaden > Golf - Begin: Na vorige Nu verschijnt er in de dia het animatiepad (de route) dat de titel gaat volgen. Wil je dat de titel (na het uitgevoerde effect) in het midden van de dia eindigt, zorg dan dat de titel links uitgelijnd is; Titel selecteren; Werkbalk Opmaak > Links uitlijnen aanklikken De titel wordt nu aan de uiterst linkse kant van de dia uitgelijnd. Bekijk het resultaat door op Afspelen te klikken. 24

Je gaat nu verder met de opties van het titeleffect instellen; - Pad: Vergrendeld - Snelheid: Langzaam Nu gaan we de effecten van de tekst invoeren. - Tekst: klik op de tekst; Effect toevoegen > Ingang > Binnenkruipen - Begin: Na vorige - Richting: Van links - Snelheid: Snel Je ziet nu dat PowerPoint op alle drie de woorden hetzelfde effect toepast. We gaan nu per woord een ander effect toepassen; Klik op het getal vóór het woord Ruit Wijzig het effect (de optie Effect toepassen in het taakvenster, is nu veranderd in de optie Wijzigen) in Ingang > Ruit - Begin: Na vorige - Richting: Uit - Snelheid: Gemiddeld Klik op het getal vóór het woord Vak Wijzig het effect in Ingang > Vak - Begin: Na vorige - Richting: In - Snelheid: Langzaam Als laatste bij deze dia gaan we de illustratie een effect meegeven; Klik op de illustratie; Effect toevoegen > Animatiepaden > Aangepast pad tekenen > Vrije vorm Je kunt nu zelf door met de muis te klikken en lijnen te trekken een pad (route) tekenen op de dia. De illustratie zal dit pad als effect volgen. - Begin: Na vorige - Pad: Vergrendeld - Snelheid: Gemiddeld Bekijk het resultaat. Nu gaan we dia drie bewerken; Selecteer dia 3 - Titel; klik op de titel; Effect toevoegen > Ingang > Dambord - Begin: Na vorige - Richting: Opzij - Snelheid: Snel - Tekst; klik op de tekst; Effect toevoegen > Ingang > Blindering - Begin: Na vorige - Richting: Verticaal - Snelheid: Gemiddeld - Geluid; klik op het geluidsicoontje; Effect toevoegen > Geluidsacties > Afspelen - Begin: Na vorige Je kunt voor het afspelen van het geluid nog meerdere opties en effecten instellen, maar daar gaan we nu verder niet op in. Wil je hier wel wat opties in uitproberen, dan klik met de rechtermuisknop op het geluidsicoontje en kies voor Geluidsobject bewerken. Workshop Powerpoint 25

Je hebt nu diverse animatie-effecten toegepast en uitgeprobeerd. Je kunt nu verder precies bepalen wanneer (na hoeveel seconden in de diavoorstelling) je deze effecten af wilt laten spelen; Klik in het effectenkader met de rechtermuisknop op Tekst 2 (dia 3) en kies voor Tijdsinstellingen Kies in het dialoogvenster dat nu verschijnt voor het tabblad Tijdsinstelling Bij Vertraging kun je vervolgens aangeven hoeveel tijd er tussen het verschijnen van de verschillende effecten/teksten in moet zitten. Stel de vertraging in op 3 seconden (zodat de 3 stukken tekst steeds pas na 3 seconden na elkaar afgespeeld zullen worden) en klik op OK Klik op afspelen om de uitwerking daarvan te zien. 4.5.3 Diaovergang Om de diavoorstelling nu automatisch helemaal af te kunnen laten spelen, moeten er eerst diaovergangen ingevoegd gaan worden. Selecteer dia 1 Ga naar Menubalk > Diavoorstelling > Diaovergang In het taakvenster Diaovergang kun je nu allerlei instellingen/keuzes voor de diaovergang maken. 26

- Bij Toepassen op geselecteerde dia s kun je de verschillende overgangen kiezen; m.a.w. : hoe verschijnt de geselecteerde dia op het scherm. Kies voor Kader uit - Bij Overgang wijzigen kun je opties instellen; Snelheid; Gemiddeld Geluid; geen (als je hier wel voor een geluid kiest, speelt PowerPoint het geselecteerde geluidje af tijdens de diaovergang) - Bij Naar volgende dia kun je kiezen of je per muisklik of automatisch de overgang wilt Instellen; Kies voor; Automatisch na 8 seconden (en vink de optie Bij muisklik dus uit) Bij deze instelling kun je dus kiezen voor hoe lang het moet duren voor de huidige (geselecteerde) dia overgaat naar de volgende dia. Het is afhankelijk van hoeveel tekst, inhoud er in de dia staat, hoeveel er dus te lezen of te zien is, voordat je de dia over wilt laten gaan naar de volgende dia. Nu kun je nog kiezen of je deze overgang en deze instellingen op alle dia s wilt toepassen of alleen op de geselecteerde dia. Over het algemeen kies je niet voor Toepassen op alle dia s omdat iedere dia weer verschillend is van tekst en inhoud (tijdsduur van wanneer je een dia wilt over laten gaan) en omdat het leuker is om verschillende overgangen/instellingen toe te passen. Kies in dit geval ook niet voor Toepassen op alle dia s. Bekijk het resultaat door onder in het taakvenster op Diavoorstelling te klikken. We gaan nu de overgang van dia 1 naar dia 2 instellen. Selecteer dia 2 Kies voor Nieuwsflits - Bij Overgang wijzigen; Snelheid; Langzaam Geluid; Luidende klokken Workshop Powerpoint 27

- Bij Naar volgende dia; Automatisch na 15 seconden. Op deze dia staat meer tekst en inhoud dan op dia 1, dus is het ook logisch dat je deze dia langer laat staan voordat hij overgaat naar de volgende dia. Bekijk het resultaat door onder in het taakvenster op Diavoorstelling te klikken. We gaan nu de overgang van dia 2 naar dia 3 instellen. Selecteer dia 3 Kies voor Rechtsom draaien, 8 spaken - Bij Overgang wijzigen; Snelheid; Gemiddeld Geluid; geen - Bij Naar volgende dia; Automatisch na 20 seconden. Omdat je bij deze dia bij de teksteffecten een vertraging van drie seconden hebt ingesteld, heeft de dia dus meer tijd nodig om volledig te kunnen worden afgespeeld. Daardoor moet je dus ook een ruime tijd instellen voordat de dia weer overgaat naar de volgende dia. Omdat dit echter de laatste dia is, zal deze dia niet overgaan naar een andere dia, maar naar een zwart beeld. Boven in het zwarte beeld staat dat de diavoorstelling is beëindigd en dat je om de diavoorstelling af te sluiten je moet klikken. Bekijk het resultaat door onder in het taakvenster op Diavoorstelling te klikken. Selecteer nu dia 1 en klik op Diavoorstelling om de hele diavoorstelling te bekijken. Je kunt de diavoorstelling ook af laten spelen door linksonder in het scherm op het Diavoorstellingsicoontje te klikken. Om de diavoorstelling tussentijds te stoppen; esc toets gebruiken. Niet tevreden? Maak de gewenste aanpassingen! De tijdsinstellingen kun je snel aanpassen: - Kies Menu > Diavoorstelling > Try-out voor tijdsinstellingen De diavoorstelling wordt geopend. Met de linker muisknop kun je volgende dia laten verschijnen. Is de voorstelling klaar, dan kunnen deze tijdsinstellingen gebruikt worden. Merk je dat de automatische tijdsinstellingen niet gebruikt worden? Ga naar Menubalk > Diavoorstelling > Diavoorstelling instellen. In het dialoogvenster kun je nu de optie Tijdsinstelling gebruiken aanvinken. (zie afbeelding volgende bladzijde) 28

Tijdsinstelling gebruiken Probeer nog een keer de diavoorstelling. Workshop Powerpoint 29