Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Bergen F. Kortlang en A. Van de Water 30 mei 2012 www.archaeo.nl Inhoud Archeologiebeleid: Waarom? Aanpak Verwachtingenkaart Beleidskaart Uitgangspunten gemeentelijk archeologiebeleid Eindresultaat Vragen / wensen 1
Archeologiebeleid: Waarom? Kennis over ons verleden (gemeenschappelijk geheugen) zit voor groot deel (99 %) in de bodem (onder de grond). Op basis van de materiële resten die de mens in het verleden heeft achtergelaten in de bodem probeert de archeoloog een betekenisvol beeld te krijgen over dat verleden. Verschil tussen historicus en archeoloog: historicus: steeds raadpleegbaar papieren archief; archeoloog: éénmalig raadpleegbaar bodemarchief. Overgebleven bodemarchief is zeer kwetsbaar en verdwijnt in snel tempo. Archeologiebeleid: Waarom? 1992: Verdrag van Malta (Valletta) Zoveel als mogelijk behoud archeologisch erfgoed in situ (ter plaatse) Indien niet mogelijk: behoud ex situ (= opgraven) Verstoorder betaalt-principe Publieksbereik 1995-2006: Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) Provinciale vertaling van de Malta uitgangspunten Toetsende rol i.h.k.v. WRO-procedures (bestemmingsplannen, e.d.) 2
Archeologiebeleid: Waarom? 2007: Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz) = Aanvulling van diverse wetten op de archeologiecomponent (Monumentenwet, Wet ruimtelijke ordening, Wet milieubeheer, ed.) Onderzoeksplicht voor gebieden: 100 m² verstoringsoppervlak tenzij eigen archeologiebeleid Bestemmingsplannen moeten archeologisch belang meenemen gemeente is verantwoordelijk voor archeologie 2010: Wet algemene bepalingen Omgevingsrecht (Wabo) Vergunningverlener is bevoegd gezag gemeente is verantwoordelijk voor archeologie Archeologiebeleid: Waarom? Waarom is archeologisch onderzoek en beleid noodzakelijk? Om heldere, afgewogen keuzes te kunnen maken bij belangenafwegingen. Om lasten en kosten voor burger zo veel als mogelijk te beperken. Om lokale identiteit te versterken. Om ons collectief geheugen veilig te stellen en onze geschiedenis te kunnen schrijven. 3
Aanpak 1. Opstellen archeologische waarden- en verwachtingenkaart: uitgevoerd door RAAP in 2007 2. Opstellen archeologische beleidskaart : uitgevoerd door ArchAeO in 2012 3. Formuleren archeologiebeleid en opstellen beleidsnota: uitgevoerd door ArchAeO in 2012 4. Beleid verankeren en implementeren: Verwachtingenkaart 4
Beleidskaart 1. Uitgangspunt is verwachtingenkaart 2. Verwachtingswaarden en bekende archeologie vertalen naar categorien 3. Vindplaatsen verwijderen en inschalen in categorie 4. Selectiebesluiten van de uitgevoerde onderzoeken verwerken 5. Moderne woonwijken en industrietereinen worden lager ingeschaald 5
Uitgangspunten gemeentelijk beleid verstoorder betaalt en behoud in situ verstoringsoppervlak is leidend, niet de omvang van het plangebied kwantitatieve keuzes: 1. Diepte-ondergrens: 40 cm beneden maaiveld 2. Oppervlakte-ondergrens: 100 m²: gebieden van zeer hoge archeologische waarde 250 m²: gebieden van hoge archeologische waarde 250 m²: gebieden met hoge verwachtingswaarde 2.500 m²: gebieden met middelhoge verwachtingswaarde Geen: gebieden met lage of zonder verwachtingswaarde of vrijgegeven gebieden Geen: monumenten (hiervoor geldt de Monumentenwet 1988 of de gemeentelijke erfgoedverordening) Uitgangspunten gemeentelijk beleid kwalitatieve keuzes: Wat is relevante archeologie? a) Gaafheid, zeldzaamheid, ensemblewaarde b) Geen landschap of periode selecteren (selectie-agenda) Reden: kosten-baten staan voor de gemeente in geen verhouding Selectie-agenda speelt bij definitief onderzoek (opgraving of begeleiding) wat uiterst beperkt voorkomt binnen de gemeente Financiering: a) Onderzoekskosten: verstoorder (vergunningaanvrager) b) Ambtelijke kosten: bestuurslastenvergoeding en leges c) Toevalsvondsten: geen structureel budget Mogelijk: aanwijzing van gemeentelijke archeologische monumenten 6
Uitgangspunten gemeentelijk beleid Provinciaal archeologisch aandachtsgebied: door provincie Limburg aangewezen streven naar hoogwaardige kwaliteit archeologisch onderzoek Representatieve en relatief gave delen van diverse Limburgse cultuurlandschappen niet anders behandelen als rest van de gemeente Archeologievrijwilligers Niet actief dus geen specifiek beleid Balans archeologisch belang versus maatschappij Eindresultaat Beleidsnota met heldere uitgangspunten Beleidskaart die eenvoudig vertaald kan worden naar bestemmingsplannen Handleiding gemeentelijke AMZ: stroomdiagram met achtergronden en heldere procedures Voorschriften BP Desgewenst: Folder Onderzoeksrichtlijnen - 7
Vragen / wensen? Bedankt! 8