Meicirculaire Gemeentefonds 2015, belangrijkste effecten per uitkeringsjaar nader toegelicht 1. Inleiding Op 1 juni 2015 is de Meicirculaire van het gemeentefonds gepubliceerd. In deze bijlage, onderdeel van de bestuurlijke advisering, wordt informatie gegeven over de belangrijkste onderwerpen en de betekenis hiervan voor de financiële huishouding van de gemeente. De wijzigingen in de algemene uitkering voor de uitkeringsjaren 2013, 2014 en 2015 worden in lijn met de beleids- en begrotingscyclus van onze gemeente verwerkt in de management- en bestuursrapportage 2015 (presentatie najaar 2015). Vervolgens maken deze uitkomsten onderdeel uit van het resultaat van de Themarekening 2015 (presentatie voorjaar 2016). Het meerjarig perspectief wordt verwerkt in de concept Themabegroting 2016-2019. Binnen het Gemeentefonds kennen wij verschillende veel voorkomende begrippen. Omdat deze materie geen dagelijkse kost is voor onze bestuurders, is in deze inleiding gekozen voor een korte uitleg. a. Financiële verhoudingswet: Wet waarin is vastgelegd dat er een gemeentefonds (en provinciefonds) is. De wet regelt daarnaast globaal de wijze van verdeling van het gemeentefonds. b. Algemene uitkering: Uitkering aan alle gemeenten die ten goede komt aan de algemene middelen. c. Accres: Bedrag waarmee het beschikbare bedrag van het gemeentefonds jaarlijks wordt aangepast, gebaseerd op een bestuurlijk overeengekomen normeringsystematiek (systeem van samen de trap op en samen de trap af ). Wijzigingen in de rijksuitgaven hebben direct invloed op de omvang van het gemeentefonds. d. Decentralisatie-uitkering: Binnen het gemeentefonds bestaat er naast de algemene uitkering en de integratie-uitkering (zie onder integratie-uitkering) ook een decentralisatie-uitkering. De verdeling van de decentralisatie-uitkering volgt evenmin als de integratie-uitkering de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Dat maakt de uitkering geschikt voor de overheveling van specifieke uitkeringen. Ook maakt het de uitkering geschikt voor middelen die slechts tijdelijk beschikbaar zijn. Recente voorbeelden: Gezond in de Stad, Huishoudelijke hulp toelage, combinatiefuncties. e. Integratie-uitkering: Uitkering die wordt toegepast als overheveling van een specifieke uitkering naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering. Recente voorbeelden: overheveling provinciale milieutaken voorbereiding, toezicht en handhaving (VTH) en de uitkering WMO 2007. Het belang van de meicirculaire is afgelopen jaren sterk toegenomen door de dalende accressen, de sterke ontwikkeling van de uitkeringsbasis, de financiering van de 3D-taken en het groot onderhoud aan het verdeelstelsel (clusters Gemeentefonds). 1
1. Samenvatting Als gevolg van de lager dan verwachte uitgaven van het Rijk in 2014 en 2015 is er sprake van een forse neerwaartse bijstelling van de accressen. In relatie tot overige mutaties in het uitkeringsjaar heeft dit een negatief effect op de lopende begroting van ruim 1,1 miljoen. Het effect van de totale circulaire zal conform onze beleids- en begrotingscyclus worden betrokken bij de management- en bestuursrapportage 2015 en daarmee onderdeel vormen van het uiteindelijke resultaat van de Themarekening 2015. Deze tendens van lagere accressen zet zich, met uitzondering van het uitkeringsjaar 2016, ook daarna voort. Zo is er nu een daling van het accres 2017 opgenomen in de circulaire van macro 200 miljoen. Het financieel perspectief 2016-2019 wordt in belangrijke mate daarnaast beïnvloed door de ontwikkelingen binnen de transities in het sociaal domein. Daar zien wij, dat door een cumulatie van rijksmaatregelen het totaal beschikbare budget in de tijd afneemt van 21,402 miljoen in 2016 tot 20,078 miljoen in 2019 en bij ongewijzigd beleid in de jaarschijf 2020 verder afneemt tot 19,900 miljoen. Verder bevat de circulaire de nodige toevoegingen en onttrekkingen in verband met specifieke maatregelen (taakmutaties). De algemene beleidslijn is, dat door de directe relatie met samenhangende uitgaven er een verrekening plaatsvindt met de betreffende budgetten. In deze circulaire gaat het naast de transities in het sociaal domein o.a. om uitvoering van de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT), project Gezond in de Stad, de WMO uitkering 2007 en de Bommenregeling opsporing en ruiming explosieven 2 e WO. In de regel vindt nadere besluitvorming plaats aan de hand van afzonderlijke advisering. Met de stelpost kortingen Gemeentefonds is in afgelopen jaren binnen de begroting een buffer gecreëerd, om daarmee naar beste inschatting de effecten van kortingen op sec het Gemeentefonds nu en in komende jaren op te vangen. Op grond van deze circulaire vindt er voor de jaarschijf 2016 een verrekening plaats voor de gevolgen 2 e fase groot onderhoud clusters binnen het Gemeentefonds van 199.000,-. Daarmee ontstaat het volgende beeld van de stelpost naar de situatie van ultimo juni 2015 (bedragen x 1.000,-). Jaarschijf 2016 2017 2018 2019 Stand Kadernota 2016-2019 1.641 2.295 2.199 2.086 Correctie 2 e fase groot onderhoud clusters GF (-) 199 - - - Prognose beschikbaar ultimo juni 2015 1.442 2.295 2.199 2.086 Op basis van de gegevens ultimo juni 2015 wordt de stelpost vanaf de jaarschijf 2020 nog substantieel aangesproken voor het gefaseerd t/m 2025 doorvoeren van de kortingsmaatregel 100.000+ gemeenten uit het Regeerakkoord. De korting voor de jaarschijf 2020 is geraamd op afgerond 180.000,-. 2
2. Mutaties oude uitkeringsjaren 2013 en 2014 Van het Ministerie van BZK worden periodiek beschikkingen ontvangen over bijstellingen van de algemene uitkering. Tot twee jaar na afloop van een uitkeringsjaar worden geraamde verdeelmaatstaven voorlopig of definitief vastgesteld door het Rijk. Dit na-ijleffect zorgt er voor, dat er aanzienlijke verschillen ontstaan tussen een op enig moment geraamde algemene uitkering en uiteindelijk twee jaar na dato een definitief vastgestelde algemene uitkering. Op basis van de peildatum ultimo juni 2015 blijven de mutaties in verdeelmaatstaven tot nu toe beperkt tot de WMO 2007. Hier heeft een aanpassing in de maatstaven geleid tot beperkte herverdeeleffecten tussen de gemeenten. Voor de gemeente Harderwijk is sprake van een negatief effect en wordt de integratieuitkering verlaagd met 5.100,- in 2013 en 5.991,- in 2014; afgerond een min van 11.000,-. Overeenkomstig de gangbare lijn worden de mutaties verrekend met het beleidsterrein en verwerkt in de management- en bestuursrapportage 2015. De som van alle positieve of negatieve bijstellingen worden uiteindelijk verantwoord in het resultaat van de Themarekening 2015. 3. Mutaties lopend uitkeringsjaar 2015 De mutaties op basis van de meicirculaire 2015 voor het lopende uitkeringsjaar zijn fors en divers van karakter. Op basis van de Decembercirculaire 2014 bedraagt na begrotingswijziging (12 e wijziging, raadsbesluit 30 april 2015) de geraamde algemene uitkering over 2015 62,252 miljoen. Dit is inclusief een bedrag van 22,954 miljoen voor de transities sociaal domein. Na de ontvangst van de Meicirculaire 2015 wijzigen deze bedragen in een algemene uitkering van 62,821 miljoen, waarvan 22,550 miljoen voor de transities. In onderstaande tabel een presentatie van de wijzigingen, gevolgd door een nadere toelichting (bedragen x 1.000,-). Onderwerp Bijstellingen Meicirculaire 2015 Algemene uitkering volgens Decembercirculaire 2014 62.252 Begrotingsraming na 12 e wijziging (raadsbesluit 30 april 2015) Algemene uitkering volgens Meicirculaire 2015 62.821 Verschil (+ voordeel / -nadeel) (+) 569 Analyse verschil Ontwikkeling accres 2014 (-) 286 Ontwikkeling accres 2015 (-) 800 Bommenregeling opsporing en ruiming explosieven 2 e WO (+) 1.640 Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) (+) 495 WMO - 2007 (-) 44 Transities sociaal domein (-) 404 Hoeveelheidsverschillen (-) 28 Afrondingen / overige mutaties (-) 4 Correcties door koppelingen met beleidsterrein Bommenregeling opsporing en ruiming explosieven 2 e WO (-) 1.640 Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) (-) 495 WMO 2007 (+) 44 Transities sociaal domein (+) 404 Totaal correcties (-) 1.687 Effect op begrotingssaldo (-) 1.118 3
Nadere toelichting mutaties lopend uitkeringsjaar 2015 Accresontwikkeling Het accres bepaalt de mutatie in de omvang van het Gemeentefonds. Opvallendste punt in de circulaire is, dat het accres ten opzichte van de laatste raming (september 2014) met uitzondering van 2016 over de gehele periode 2015-2019 neerwaarts wordt bijgesteld. Dit betekent dat de omvang van de te verdelen koek is afgenomen, dus alle gemeenten krijgen hiermee te maken. Voor 2015 is de bijstelling met een 221 miljoen lager accres het grootst. De oorzaken van de daling zijn een aantal macro-economische ontwikkelingen zoals een lagere loon- en prijsontwikkeling dan eerder geraamd, minder uitgaven aan kinderopvangtoeslag en studieleningen en een ramingsbijstelling bij het Ministerie van OCW. In 2015 is dit negatieve effect maar liefst 800.000,-. Daarnaast is er de afrekening van het accres 2014 door gerealiseerde lagere rijksuitgaven met 125 miljoen. Het nadelige effect hiervan bedraagt 286.000,-. Dit wordt verrekend met de algemene uitkering van 2015, die hiermee afneemt met in totaal 346 miljoen. Als gevolg van de trap op trap af methodiek leidt deze daling van het accres tot een aanzienlijke daling van het aandeel van Harderwijk in het Gemeentefonds. Per saldo 1,086 miljoen. Bommenregeling 2 e WO In het kader van de opsporing en ruiming van conventionele explosieven 2 e WO binnen de grondexploitatie Waterfront, heeft de gemeente bij brief van 4 februari 2015 (U15.009805) het Ministerie van BZK verzocht om een tegemoetkoming in de kosten. Binnen de daarvoor geldende regels is in de circulaire een zogeheten suppletie-uitkering toegekend van afgerond 1,64 miljoen. Deze gelden worden doorgeschoven naar de grex Waterfront ter dekking van gemaakte kosten. Verwezen wordt naar eerdere bestuurlijke besluitvorming, onder meer in november 2014 (beschikbaar stellen van kredieten). Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) In vorige circulaires is al aangekondigd dat zowel in 2015 als in 2016 door het Rijk aan gemeenten middelen beschikbaar worden gesteld voor het stimuleren van de vraag naar huishoudelijke hulp, teneinde zoveel mogelijk volwaardige werkgelegenheid te behouden. Bij collegebesluit van 23 september 2014 werd ingestemd met de indiening van een gezamenlijke aanvraag van de RNV gemeenten en de gemeente Zeewolde bij het Ministerie van VWS. Op basis van de gegevens van deze circulaire ontvangt Harderwijk voor de HHT een budget van 494.754,- in 2015. Voor 2016 wordt rekening gehouden met eenzelfde bedrag. De middelen worden voorlopig op de stelpost taakmutaties Gemeentefonds beschikbaar gehouden om uitvoering te kunnen geven aan deze regeling. WMO 2007 Bij de integratie-uitkering WMO 2007 heeft een aanpassing plaatsgevonden in de maatstaven. Dit heeft herverdeeleffecten tot gevolg, zoals benoemd bij de mutaties oude uitkeringsjaren 2013 en 2014. Voor 2015 is er sprake van een nadelig herverdeeleffect van 44.135,-. Ook deze korting wordt (analoog aan 2013 en 2014) verrekend met het beleidsterrein en leidt tot een neerwaartse aanpassing van beschikbaar budget. Transities sociaal domein De integratie-uitkering Sociaal Domein wordt conform de aankondiging in de Decembercirculaire 2014 structureel verlaagd met 134 miljoen ( 25 miljoen WMO en 109 miljoen Jeugd) in verband met de WLZindiceerbaren. Cliënten hadden de keuze om hun behandeling onder de Wet Langdurige Zorg door te zetten of in te stromen bij de gemeenten. Minder cliënten dan verwacht stroomden in bij de gemeenten, wat een korting op het macrobudget rechtvaardigde (de kosten worden immers niet bij gemeenten gemaakt). De korting bedraagt voor Harderwijk 109.000,- op de WMO 2015 en 323.000,- voor de jeugd. Daartegenover staat een kleine plus van afgerond 28.000,- op het onderdeel Participatie. 4
Het nadelig effect voor het transitiedossier 2015 komt daarmee uit op 404.000,-. Daarmee komt het totaal beschikbare budget voor uitvoering van de transities AWBZ/WMO, Jeugd en Participatie in 2015 na wijziging uit op 22,550 miljoen. Conform huidig beleidsuitgangspunt wordt het nadelig effect volledig doorgeschoven naar het beleidsterrein en aan het eind van het jaar bij de Themarekening 2015 verrekend met de bestemmingsreserve Transitie sociaal domein (verrekening tussen werkelijke uitgaven en de beschikbare middelen). Hoeveelheidsverschillen Het model van de algemene uitkering bestaat uit veel variabelen. Sommige daarvan zijn afkomstig van de gemeente zelf, zoals aantal inwoners, woonruimten, WOZ-waarden, uitkeringsgegevens. Andere gegevens worden door diverse Ministeries alsmede het CBS verzameld. Het duurt daardoor enige tijd voor deze cijfers definitief bekend zijn. Een tussentijdse aanpassing van deze gegevens leidt tot zogenoemde hoeveelheidsverschillen. De aanpassingen doen zich met name voor bij de demografische gegevens, aantal uitkerings- en bijstandsontvangers alsmede enkele fysieke maatstaven. Voor 2015 is er een (voorlopig) negatief effect van 27.730,-. Afrondingen / overige mutaties Betreft een tweetal op zichzelf staande ontwikkelingen. Binnen de Generieke Digitale Infrastructuur (o.a. DigiD en MijnOverheid) zijn tekorten ontstaan. Het Kabinet heeft besloten de gebruikers, waaronder de gemeenten, hiervoor te korten door (structureel) een bedrag uit te nemen uit het Gemeentefonds. Het nadelig effect voor uitkeringsjaar 2015 bedraagt 9.100,-. Daarnaast is er alleen voor 2015 een incidentele ophoging van de algemene uitkering voor het onderwerp Basisregistratie Personen (Logisch Ontwerp 3.9); een voordelig effect van 5.200,-. 5
4. Meerjarenperspectief 2016-2019 Na verwerking van alle gegevens uit de circulaire geeft de volgende tabel inzicht in de meerjarige ontwikkeling van de algemene uitkering 2016-2019 ten opzichte van ramingen van de Septembercirculaire 2014, zoals opgenomen in de lopende Themabegroting 2015-2018. Ook hier wordt de tabel gevolgd door een nadere toelichting per onderdeel (bedragen x 1.000,-). Onderwerp en uitkeringsjaar 2016 2017 2018 2019 Meicirculaire 2015 61.405 60.166 59.732 59.766 Septembercirculaire 2014 61.942 61.163 60.677 60.620 Verschil (- nadeel/+ voordeel) -537-997 -945-854 Analyse verschil Ontwikkeling accressen - (-) 498 (-) 443 (-) 356 Nominale compensatie en overige (+) 291 (+) 293 (+) 325 (+) 327 mutaties uitkeringsfactor Ontwikkeling uitkeringsbasis (-) 87 (+) 29 (+) 59 (+) 59 WOZ waardering / aanpassing (-) 95 (-) 153 (-) 158 (-) 161 rekentarieven Groot onderhoud clusters GF / 2 e fase (-) 199 (+) 54 (+) 146 (+) 135 Transities sociaal domein (-) 1.295 (-) 1.059 (-) 1.203 (-) 1.271 Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) (+) 495 - - - WMO - 2007 (+) 67 (+) 182 (+) 182 (+) 182 Gezond in de Stad (+) 31 (+) 31 - - Overige taakmutaties (+) 1 (+) 6 (+) 10 (+) 9 Hoeveelheidsverschillen (+) 298 (+) 230 (+) 222 (+) 304 Afrondingen / overige mutaties (-) 44 (-) 112 (-) 89 (-) 82 Correctie door koppelingen met beleidsterrein Transities sociaal domein (3D) (+) 1.295 (+) 1.059 (+) 1.203 (+) 1.271 Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) (-) 495 - - - WMO - 2007 (-) 67 (-) 182 (-) 182 (-) 182 Gezond in de Stad (-) 31 (-) 31 - - Overige taakmutaties (-) 1 (-) 6 (-) 10 (-) 9 Groot onderhoud clusters GF / 2 e fase (+) 199 - - - Totaal correcties 899 840 1.011 1.080 Effect op begrotingssaldo +362-157 +66 +226 Nadere toelichting meerjarenperspectief 2016-2019 Ontwikkeling accressen De ontwikkeling van de accressen laat ook meerjarig, met uitzondering van 2016, een negatief beeld zien. Vooral een gevolg van een daling van het accres in 2017 van 200 miljoen. De ramingen laten de structurele ontwikkeling zien van de nu bekende accressen t/m 2019. 6
Nominale compensatie Jaarlijks worden de nominale ontwikkelingen voor o.a. loon- en prijscompensatie aangepast. Deze ontwikkelingen beïnvloeden de uitkeringsfactor en daarmee de uitkomsten van de algemene uitkering. Ontwikkeling uitkeringsbasis De uitkeringsbasis van de algemene uitkering wordt gevormd door de optelsom van alle verdeelmaatstaven en vervolgens vermenigvuldigd met de bedragen per verdeelmaatstaf. De uitkomsten schommelen van jaar tot jaar, afhankelijk van de hoeveelheid mutaties in aantallen en bedragen per maatstaf. WOZ waardering en aanpassing rekentarieven Jaarlijks wordt bij het berekenen van de algemene uitkering rekening gehouden met de meest recente inschatting van het cluster belastingen voor de ontwikkeling van de WOZ-waarden. De recente cijfers laten een iets hogere waarde zien waardoor de algemene uitkering iets daalt. Voor uitkeringsjaar 2016 wordt voor de WOZ-waarde de peildatum 1 januari 2015 gehanteerd. Het Ministerie van BZK gaat in de circulaire nu uit van een waardestijging van 0,6 % voor woningen en een waardedaling van -1,8% voor niet-woningen. Als gevolg daarvan is in deze circulaire het rekentarief aangepast. De bijstelling van deze rekentarieven leidt in eerste instantie tot een nadeel in de algemene uitkering. Groot onderhoud clusters Gemeentefonds 2 e fase De afgelopen jaren is groot onderhoud aan het verdeelstelsel uitgevoerd. Met ingang van 2016 worden de uitkomsten van de tweede fase doorgevoerd. In deze tweede fase zijn de laatste clusters van nieuwe ijkpunten voorzien. Het gaat om de (sub)clusters Werk en Inkomen, Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Stadsvernieuwing alsmede Brandweer en Rampenbestrijding. Het nadelig effect voor 2016 wordt verrekend met de stelpost kortingen Gemeentefonds. Meerjarig is sprake van een positief herverdeeleffect. Transities sociaal domein De uitkeringen voor de transities in het sociaal domein worden meerjarig beïnvloed door een aantal ontwikkelingen. De structurele verlaging van macro 134 miljoen als gevolg de effecten Wet langdurige zorg met een nadelig effect voor de gemeente van afgerond ruim 400.000,-. Met ingang van 2016 zijn de objectieve verdeelmodellen voor de WMO 2015 en Jeugd van toepassing. Door de invoering ervan treden herverdeeleffecten op. Verder worden de macrobudgetten in de verschillende jaren verlaagd tussen 100 miljoen en 250 miljoen, hoofdzakelijk in de taak Jeugd. De circulaire geeft geen specificatie van die bedragen. Wel worden de budgetten nog jaarlijks geïndexeerd voor loon- en prijsbijstellingen van het Ministerie van VWS. De budgetten tot en met 2017 liggen nu meerjarig vast waardoor rust en duidelijkheid is gecreëerd. De kortingen worden opgevangen in de budgetten behorende bij de betreffende taken. Het kader dat binnen de gemeente is vastgesteld, is dat de implementatie van de nieuwe taken uitgevoerd moet worden binnen de financiële middelen die de gemeente hiervoor van het Rijk krijgt. De centrale vraag blijft echter wat de komende jaren de uiteindelijke uitgaven van de overgehevelde zorgtaken gaan worden en in hoeverre dat aansluit op het budget gebaseerd uit het objectieve verdeelmodel. Dit zou input kunnen geven op de vraag of en in welke mate de kaders en/of uitvoering op termijn versoberd dienen te worden of niet. Als zachte landing is daarvoor beschikbaar de bestemmingsreserve transitie sociaal domein. 7
Met deze meicirculaire als basis zijn voor de jaren 2016 t/m 2019 de volgende budgetten geraamd (bedragen x 1.000,-). Integratie-uitkering transities 2016 2017 2018 2019 sociaal domein AWBZ/WMO 5.987 5.834 5.601 5.532 Jeugdzorg 9.411 9.338 9.443 9.472 Participatie 6.004 5.621 5.296 5.074 Totaal 21.402 20.793 20.340 20.078 Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) Voor de uitvoering van de HHT wordt voor 2016 voorlopig rekening gehouden met hetzelfde bedrag als in 2015; een beschikbaar budget van afgerond 495.000,-. De middelen blijven vooreerst op de stelpost taakmutaties Gemeentefonds beschikbaar om uitvoering te kunnen geven aan de regeling. WMO - 2007 De integratie-uitkering WMO is meerjarig verhoogd in verband met de vaststelling van de nominale index 2015 alsmede de volume-index. Voorts wordt de beschikbare groeiruimte 2017 nu reeds volledig toegekend. Achterliggende reden is dat als gevolg van het extramuraliseren van lichte zorgzwaartepakketten voor nieuwe gevallen, mensen langer thuis blijven wonen waardoor het beroep op de WMO zal toenemen. Gezond in de Stad Met de rapportage over de Decembercirculaire Gemeentefonds 2014 werd afgelopen voorjaar eerste informatie verstrekt over de beschikbaarheid van middelen voor uitvoering van het project Gezond in de Stad. Inmiddels zijn de bedragen per gemeente bekend gemaakt. Het stimuleringsprogramma van het Rijk kent een looptijd van drie jaar, vanaf 2015 t/m 2017. Via een zogeheten decentralisatie-uitkering ontvangt de gemeente jaarlijks een budget van 31.000,-. Voor de periode 2015/2017 een totaalbedrag van eenmalig 93.000,-. Het bedrag wordt beschikbaar gehouden op de stelpost taakmutaties Gemeentefonds en dient als dekking voor het lokale programma. Onduidelijk is of het Rijk ook na 2017 nog middelen voor het project beschikbaar stelt. Overige taakmutaties Het betreft hier de onderwerpen Individuele studietoeslag en Uitvoeringskosten Participatiewet. Voor beide onderwerpen zijn bij de vorige meicirculaire 2014 middelen beschikbaar gesteld door het Rijk. Wijzigingen in gehanteerde verdeelmaatstaven leiden tot geringe correcties. Per saldo hebben deze een voordelig structureel effect van 10.000,- vanaf 2018. De middelen worden beschikbaar gehouden op de stelpost taakmutaties Gemeentefonds voor nadere uitvoering. Hoeveelheidsverschillen Zoals aangegeven bij de toelichting op het lopende uitkeringsjaar 2015 kent het model van de algemene uitkering veel variabelen. Veel van deze gegevens, die nodig zijn voor een adequate berekening van de (meerjarige) omvang van de algemene uitkering worden verzameld door diverse Ministeries, maar ook het CBS. Aanpassingen van deze gegevens ten opzichte van de vorige gegevens, gebruikt bij de Septembercirculaire 2014, leiden tot deze hoeveelheidsverschillen. Afrondingen / overige mutaties In de Decembercirculaire 2014 was al aangegeven dat de middelen van de decentralisatie-uitkering Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) vanaf 2015 deel gaan uitmaken van de algemene uitkering. Gemiddeld over de 8
jaren is er een nadelig herverdeeleffect voor Harderwijk berekend van afgerond 48.000,-. Meerjarig bedraagt het CJG budget nu 1,05 miljoen tegenover gemiddeld 1,10 miljoen t/m 2014. De structurele uitname voor het onderwerp Generieke Digitale Infrastructuur (zie ook onder lopend uitkeringsjaar 2015) wordt voor de gemeente meerjarig geraamd op 13.000,-. Door de diverse nieuwe verdeelmodellen met betrekking tot de clusters in het Gemeentefonds en in het sociaal domein treedt er macro een cumulatie van herverdeeleffecten op. Om het totale herverdeeleffect van alle wijzigingen voor gemeenten binnen de perken te houden, is er voor de jaren 2016 t/m 2019 een zogeheten Cumulatieregeling Gemeentefonds ingevoerd. In het kort betekent dit, dat gemeenten met forse nadelige herverdeeleffecten worden gecompenseerd door de andere gemeenten. Voor de jaarschijven 2017 en 2018 kost deze regeling de gemeente 54.000,- respectievelijk 22.000,-. 9
5. Overige informatie Naast specifieke mutaties in de middelenstroom van Rijk naar de gemeente(n) bevatten de circulaires ook meer algemene informatie over andere onderwerpen. Een toelichting over enkele onderwerpen uit de Meicirculaire 2015. Macronorm OZB Op basis van alle gemeentebegrotingen 2015 is berekend dat de opbrengst van de onroerende zaakbelasting in 2015 macro zal stijgen met 4,17%. Op basis van de systematiek geldt voor 2015 een macronorm van maximaal 3%. In het Bestuurlijk overleg financiële verhoudingen op 8 april 2015 is hierover gesproken. Gezien alle discussie over de herziening van het belastingstelsel worden hieraan nu geen consequenties verbonden door het Rijk. Ook de besluitvorming over de macronorm OZB voor 2016 is uitgesteld naar het najaar van 2015. De uitkomsten van het onderzoek naar een mogelijke verruiming van het gemeentelijk belastinggebied zullen naar verwachting dan beschikbaar zijn. Meer informatie volgt in de Septembercirculaire 2015. Wijzigingen Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Vorig jaar mei kwam de commissie-depla met een zevental adviezen om het inzicht van raad, burgers en andere belanghebbenden in de gemeentefinanciën te vergroten. Om dat te realiseren zal het BBV op een aantal punten (ingrijpend) worden gewijzigd. Een eerste resultaat is inmiddels vastgesteld en de besluitvorming hierover is naar voren gehaald. Om de financiële positie voor raadsleden inzichtelijker en beter vergelijkbaar te maken, moet een vijftal financiële kengetallen verplicht worden opgenomen met ingang van de begroting 2016. Het gaat om de netto-schuldquote, de solvabiliteitsratio en indicatoren met betrekking tot grondexploitatie, structurele exploitatieruimte en belastingdruk. Ook andere werkgroepen hebben hun aanbevelingen grotendeels uitgewerkt. Hoewel hierover in de meicirculaire nog geen mededelingen worden gedaan, ziet het ernaar uit dat het mogelijk blijft voor gemeenten om de programma-indeling (of zoals in Harderwijk de thema-indeling) vrij te kiezen, maar er zal wel een (verplichte) productindeling met bijbehorende beleidsindicatoren gebruikt moeten worden. Verder wordt verwacht dat de paragraaf Bedrijfsvoering zal worden omgezet in een (verplicht) programma Bedrijfsvoering, waardoor gemeenteraden in staat worden gesteld om nadrukkelijker te sturen op de omvang van het gemeentelijke apparaat en bijbehorende overheadkosten, zoals ICT en huisvesting. Ook het activeren van investeringen met maatschappelijk nut (wegen e.d.) zal waarschijnlijk verplicht worden voorgeschreven. De definitieve uitkomsten zullen de komende periode tot ingrijpende wijzigingen van het BBV leiden; mogelijk al met ingang van 2017, maar dat lijkt ambitieus. EMU tekortnorm Omdat de Europese begrotingsregels van toepassing zijn op de gehele overheidssector, is de beheersing van het EMU-saldo (maximaal toegestane tekortnorm op de rijksbegroting van 3% van het BBP) een verantwoordelijkheid voor het Rijk en de decentrale overheden gezamenlijk. Realisatiecijfers van het CBS laten zien dat decentrale overheden de in 2013 en 2014 met het Kabinet afgesproken ambitie voor het EMU-saldo hebben gerealiseerd. Ook voor de jaren 2015, 2016 en 2017 wordt, op basis van ramingen van het Centraal Planbureau, verwacht dat dit het geval zal zijn. Eventuele repercussies voor het Gemeentefonds is dan ook niet aan de orde. 10