Visie PLAN BELGIE PROGRAMMA STRATEGIE FY17-FY26 1. Visie en missie (juli 2016- juni 2025) Plan België streeft ernaar een wereld mee uit te bouwen waarin alle kinderen zich volledig kunnen ontplooien in de eigen gemeenschap, een wereld die ook de waardigheid en alle rechten van kinderen respecteert, conform het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK, 1989). Missie Plan België is een onafhankelijke niet-gouvernementele organisatie, lid van de internationale Plan-koepel. Onze missie bestaat erin om de levensomstandigheden van kinderen en hun gemeenschap structureel te verbeteren in de armste landen van Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Dat gebeurt via een specifieke aanpak, namelijk de kindgerichte gemeenschapsontwikkeling. We werken met en voor de meest kwetsbare kinderen, hun gemeenschap en de lokale overheden om kwaliteitsvolle programma s te ontwikkelen die een grote impact genereren en een verschil maken op gebied van gezondheid, onderwijs en bescherming. In België sensibiliseren we het grote publiek en zetten we kinderrechten op de agenda van scholen, media en politici. Om onze missie te financieren werven we fondsen bij particulieren, Plan Ouders, overheden en bedrijven. 2. Verhouding missie en scope van Plan België t.o.v. de inbedding in de internationale Plankoepel Plan België verwezenlijkt het eerste deel van haar missie (Ontwikkelingsprogramma s in het Zuiden) op twee manieren. Enerzijds ondersteunt ze internationale Planprogramma s in 51 landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Deze (financiële) steun wordt verdeeld over de 8 impactdomeinen (zie missie) en 51 programmalanden van de Internationale Plankoepel. Anderzijds heeft Plan België ook een programmawerking die ze zelf, in samenwerking met haar lokale partners en de collega s in de Plankantoren, beheert en opvolgt. Hierin investeert Plan België in projectbeheer in 4 thema s in 8 landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika (Noodhulpinterventies kunnen wereldwijd worden uitgevoerd). 3. Doelstellingen op lange termijn en de strategie om die te bereiken Plan België wil in het Zuiden én in het Noorden programma s realiseren die via structurele veranderingen écht een verschil maken in het leven van kinderen in het Zuiden. In functie hiervan hanteert Plan België een Theory of Change (ToC) die onze visie op het tot stand brengen van maatschappelijke veranderingen met het oog op het realiseren van de rechten van kinderen in het Zuiden weergeeft.
STRATEGISCHE DOELSTELLING 1: EARLY CHILDHOOD CARE AND DEVELOPMENT (ECCD) Jonge kinderen (tot 6-8 jaar) realiseren hun recht op kwaliteitsvolle zorg en kleuteronderwijs en maken zo een geslaagde overgang naar het basisonderwijs. Alle onderzoeken wijzen uit dat de stimulering en bescherming van kinderen vanaf jonge leeftijd hun ontwikkeling bevordert. ECCD draagt bij aan meerdere millenniumdoelstellingen (MDG s) en aan de in september 2015 goedgekeurde Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's), bijvoorbeeld op vlak van onderwijs 1, gender, voedsel, gezondheid, en bescherming in noodsituaties. In 2011 had meer dan een kwart (26%) van de vijfjarigen een groeiachterstand 2. Plan België concentreert zich op het stimuleren van jonge kinderen (vanaf de geboorte tot 6 of 8 jaar) aan de hand van twee benaderingen: 1. Ondersteuning van ouders: informeren, sensibiliseren en begeleiden van jonge ouders inzake de ontwikkeling van kinderen; 2. Ondersteuning van voorschools onderwijs en de overgang naar het basisonderwijs: bevorderen en verbeteren van de kwaliteit, ontwikkelen van formele en informele kleuteronderwijsnetwerken, ontwikkelen van resilience en Disaster Risk Management. 1 Zie website UNICEF over ECCD: http://www.unicef.org/earlychildhood/index_69850.html 2 Rapport 2013, Millenium goals, UN 2
STRATEGISCHE DOELSTELLING 2: QUALITY EDUCATION Kinderen (vanaf 6 jaar) realiseren hun recht op kwaliteitsvol onderwijs opdat ze zich kunnen integreren in het maatschappelijke en professionele leven. Ondanks de grote vooruitgang op het vlak van (de toegang tot) onderwijs blijven de leerresultaten van te veel kinderen bij het verlaten van de basisschool ondermaats. In 2011 beschikten wereldwijd 123 miljoen jongeren (van 15 tot 24 jaar), van wie 61% meisjes, niet over elementaire lees- en schrijfvaardigheden. Bovendien ligt het percentage kinderen dat het laatste jaar van de basisschool niet haalt op 25% (meer dan 40% in Sub-Sahara Afrika) 3. Plan België concentreert zich op het vlak van kwaliteitsvol onderwijs op de volgende aspecten: 1. Het versterken van de kwaliteit van het formele basisonderwijs (georganiseerd door de Staat). De ondersteuning van informeel technisch en beroepsonderwijs dat jongeren de kans biedt een opleiding te volgen en en een plaats te vinden op de lokale arbeidsmarkt; 2. Het versterken van lokale capaciteiten met het oog op de toepassing van het safe school - concept, om veerkracht te ontwikkelen en beter te kunnen reageren in geval van rampen en noodsituaties. STRATEGISCHE DOELSTELLING 3: VIOLENCE AGAINST CHILDREN Kinderen en jongeren groeien op in een stimulerende omgeving die hen bescherming biedt tegen alle vormen van geweld die toelaat zich ten volle te kunnen ontwikkelen. Kinderen wereldwijd worden geconfronteerd met vele vormen van (gendergerelateerd) misbruik, geweld en uitbuiting: 60% van de kinderen ondergaan lijfstraffen, 17% krijgt te maken met geweld in het onderwijs, 10% van de meisjes wordt het slachtoffer van seksueel geweld 4 ; jaarlijks zijn er 14 miljoen kindhuwelijken, 1,2 miljoen kinderen worden elk jaar het slachtoffer van kinderhandel (1,2 miljoen/jaar), en 14 miljoen kinderen worden jaarlijks het slachtoffer van kinderarbeid, achterlating en verwaarlozing 3 Rapport 2013, Millenium goals, UN 4 Unicef, Rapport over geweld tegenover kinderen in de wereld, 2014: Hidden in Plain Sight 3
Voor de komende jaren richt Plan België zich op de volgende aspecten: 1. Bescherming van kinderen tegen alle vormen van geweld, verwaarlozing en uitbuiting (incl. in noodsituaties) via het opzetten van (allesomvattende) lokaal ingebedde beschermingssystemen en via het ondersteunen van lokale overheden; 2. Bescherming van kinderen (vooral meisjes) tegen gender gerelateerd geweld zoals gedwongen kindhuwelijken, tienerzwangerschappen.; 3. Bescherming van kinderen en jongeren tegen kinderhandel en/of kinderarbeid. STRATEGISCHE DOELSTELLING 4: DISASTER RISK MANAGEMENT Kinderen en jongeren groeien veilig op in gemeenschappen die weerstaan aan rampen, conflicten en klimaatsverandering; bij noodsituaties zorgt Plan ervoor dat kinderen waardig overleven en al hun rechten kunnen blijven uitoefenen. Rampen en conflicten bedreigen het leven, de rechten en de noden van kinderen en jongeren overal in de wereld. Hoewel bescherming tegen natuurrampen niet expliciet is opgenomen in het IVRK, bedreigt de toenemende impact en frequentie van rampen de ontwikkeling van landen en gemeenschappen. Voor Plan is het een prioriteit om de rechten van kinderen, het recht op overleven en bescherming, te doen gelden onder alle omstandigheden dus ook vóór, tijdens en na rampen en conflicten. Om de doelstelling DRM te bereiken zal Plan België zich toeleggen op de volgende aspecten: 1. Verhogen van de weerbaarheid van gemeenschappen zowel in bestaande projecten (mainstreaming DRR) als door specifieke projecten; 2. Relevante en snelle noodhulpinterventies (ER) dragen bij tot het waardig overleven en de veiligheid van kinderen en andere slachtoffers; 3. Geografische uitbreiding buiten de 8 partnerlanden: aangezien noodhulp zich baseert op de noden ter plaatse, beperken de noodinterventies van Plan België zich niet tot de 8 partnerlanden van Plan België; 4. Prioriteit op het ondersteunen van haar partnerlanden bij rampenparaatheid via integratie van DRR in bestaande programma s. In de periode 2017 2021 zal Plan België stelselmatig haar capaciteit uitbreiden en het volume van haar noodhulp opvoeren om zo meer kinderen te kunnen bereiken. De periode 2022 2026 wordt een consolidatiefase, waarin Plan België haar noodhulpvolume zal doen toenemen. STRATEGISCHE DOELSTELLING 5: BELEIDSBEÏNVLOEDING VAN BELGISCHE BELEIDSACTOREN Belgische beleidsactoren verdedigen de rechten van kinderen in het Zuiden ten overstaan van Belgische (federaal/regionaal), Europese en Internationale instellingen. Voor het IVRK zijn het in eerste instantie de plaatselijke overheden die verantwoordelijk zijn voor het respecteren en realiseren van de rechten van kinderen in hun land. De mate waarin zij deze verplichting (kunnen) omzetten in de praktijk, wordt in een geglobaliseerde wereld o.m. beïnvloed door de acties van andere nationale, regionale en internationale actoren en instellingen (via o.a. ontwikkelingssamenwerking, buitenlands beleid en buitenlandse handel, 4
). Vandaar dat Plan België beleidsactoren in België ertoe aanzet om de rechten van kinderen t.o.v. deze instellingen te verdedigen. Plan België stelt zich tot doel maatschappelijke verandering ten voordele van kinderrechten mee mogelijk te maken op verschillende beleidsniveaus: in België, op Europees en op Internationaal (VN) niveau. Plan België richt zich hiervoor steeds op het mobiliseren van Belgische beleidsactoren (ministers en (vice-)kabinetten; administraties, parlementsleden en politieke partijen, Belgische diplomatieke posten, ). In de periode 2017 2021 richt Plan België zich op het verhogen van de financiële en politieke inspanningen voor het mainstreamen van kinderrechten in ontwikkelingssamenwerking, voor kwaliteitsvol basisonderwijs voor kinderen (jongens én meisjes) in het Zuiden en op vlak van bescherming van kinderen tegen geweld. Voor de periode 2022 2026 worden de prioriteiten m.b.t. beleidsbeïnvloeding geherformuleerd op basis van een grondige analyse van de kinderrechtensituatie in het Zuiden en de politieke -en beleidscontext in België. STRATEGISCHE DOELSTELLING 6: KINDERRECHTENEDUCATIE STRUCTUREEL INBEDDEN IN BELGIË Onderwijsactoren in België integreren kinderrechteneducatie in het leerplichtonderwijs opdat kinderen en jongeren (-18 jarigen) in België uitgroeien tot wereldburgers die solidair zijn met het Zuiden. Via kinderrechteneducatie wil Plan België kinderen en jongeren in het leerplichtonderwijs voorzien van de competenties, vaardigheden, attitudes en kennis die hen in staat stellen op actieve wijze hun bijdrage te leveren aan rechtvaardige Noord-Zuidverhoudingen. Ze worden zo gevormd tot solidaire wereldburgers die vanuit een kinderrechtenperspectief denken en handelen. Plan België wil onderwijsactoren (leerkrachten, directie, koepels, beleid) informeren en de competenties geven om een kinderrechtenbenadering structureel te integreren in het leerplichtonderwijs. Gedurende de periode 2017-2021 zal Plan België en haar partners via een bottom-up benadering het Kinderrechtenscholen-traject verder worden uitgebouwd waarbij schoolteams de nodige knowhow opdoen om kinderrechten structureel te integreren in hun schoolstructuur en dagelijkse werking. In de periode 2022-2026 zet Plan België voort in, op basis van haar opgebouwde ervaring, op een evidence based advocacystrategie naar het Vlaamse en Franstalige onderwijsbeleid. STRATEGISCHE DOELSTELLING 7: SENSIBILISERING VAN HET BELGISCHE PUBLIEK Het Belgische publiek en jongeren (14-18 jaar en 18-25 jaar) zijn geïnformeerd en gesensibiliseerd en zetten zich in via solidariteitsacties en vrijwilligerswerk voor het realiseren van kinderrechten in het Zuiden. Een belangrijke taak van NGO s in de huidige context van toenemende globalisering is het informeren, sensibiliseren en mobiliseren van individuen en groepen in de bevolking opdat ze zich zouden inzetten ten voordele van een grotere sociale rechtvaardigheid en respect voor mensen- en kinderrechten. We verwijzen hiervoor naar het concept van wereldburgerschap. Plan België wil het Belgische publiek (gezinnen (25-54-jarigen) en jongeren (14-18 jaar en 18-25 jaar)) informeren, sensibiliseren en mobiliseren t.v.v. kinderrechten in het Zuiden via concreet engagement, solidariteitsacties en/of 5
vrijwilligerswerk. Plan België richt zich daarbij o.a. op secundaire doelgroepen zoals journalisten, regionale vrijwilligerswerkingen, jeugdorganisaties en -bewegingen, socioculturele verenigingen, de Plan Ouders en de schenkers van Plan. TRANSVERSALE AANDACHTSPUNTEN Binnen de strategische doelstellingen op programmavlak worden de volgende thema s als transversale aandachtspunten behandeld: 1. Gender: de wortels van genderongelijkheid structureel aanpakken door het empoweren van meisjes en vrouwen opdat zij hun rechten op gelijkwaardige voet met jongens kunnen realiseren; 2. Good governance: de beheerscapaciteit van overheden en partnerorganisaties sterker maken opdat zij hun rol als duty bearer beter kunnen opnemen en institutionaliseren; 3. Disaster Risk Reduction: het promoten van een safety, security & risk management via systematische inspanningen om oorzaken en potentiële gevolgen van rampen te analyseren en te verkleinen; 4. Environment: kinderen, jongeren en gemeenschappen competenties bijbrengen die bijdragen aan de bescherming van het leefmilieu en natuurlijke hulpbronnen in hun directe omgeving en wereldwijd. De strategische keuze voor deze vier (4) transversale aandachtspunten is hoofdzakelijk gebaseerd op 2 argumenten: 1. De realiteit op het terrein. Voornamelijk in het Zuiden maar ook in België, worden we met de neus op de feiten gedrukt van toenemende en hardnekkige ongelijkheden, natuurlijke en/of door de mens veroorzaakte wantoestanden. 2. De gekozen rechtenbenadering en Theory of Change. Hierin staan aandacht voor capaciteitsopbouw van duty bearers en de empowerment van rights holders voorop. 4. Landen waarin de organisatie de komende 10 jaar actief wenst te zijn en haar motivatie De projectinterventies van Plan België zijn enerzijds geconcentreerd in 8 landen in 3 regio's: Franssprekend West-Afrika (Benin, Niger, Togo) Zuidoost-Azië (Cambodja, Laos, Vietnam) en Latijns-Amerika (Bolivia, Ecuador) en anderzijds betreffen zij alle getroffen landen in geval van rampen en/of conflicten (ER). Dit is het resultaat van een proces dat werd opgestart in 2009 om te komen tot een beter gefundeerde keuze van de interventielanden, de prioritaire thema's en de aanpak per land. Bij deze keuze wordt rekening gehouden met de volgende criteria: De analyse van de bestaande behoeften (achterstand inzake de toepassing van de kinderrechten) en het potentieel, specifiek wat betreft de lokale partners en de plaatselijke politieke en wettelijke context. De relevantie van de thema's in het licht van de prioriteiten die vastgelegd worden in de nationale strategische kaders van de acht landen en in het licht van de ervaring en expertise die Plan België al jaren ontwikkelt. De regionale samenhang: doordat de situatie in de landen van eenzelfde regio vergelijkbaar is, kan er gebruik gemaakt worden van de ervaring in de verschillende landen van de regio en kan er gedacht worden aan regionale programma's. De aansluiting bij het beleid van de Belgische en Europese ontwikkelingssamenwerking en de potentiële synergiën met andere Belgische ontwikkelingsactoren in deze landen. De complementariteit van de acties en aanpak van Plan België met andere actoren: niet enkel met de lokale partners die voor de voortzetting van de acties moeten zorgen, maar ook met andere actoren van de internationale Plan-koepel (Plan Finland, Plan Frankrijk, Plan Ierland, Plan Zwitserland,...) of andere actoren uit de internationale ontwikkelingssamenwerking. 6