Beleidsbrief AANGEPAST SPORTEN 2002-2004

INHOUD Inhoud... 1 Inleiding... 2 Missie... 2 Huidige krachtlijnen... 2 PROFESSIONELE OMKADERING, SPORTBEGELEIDING en KADERVORMING... 2 OVERLEG en INSPRAAK... 3 SPORTPROMOTIONELE INITIATIEVEN... 4 INFORMATIE EN ADVIES... 4 INDIVIDUEEL BEGELEIDEN EN ONDERSTEUNEN VAN DE PERSOON MET EEN HANDICAP... 5 INFRASTRUCTUUR - VERVOER... 5 Beleidsplanning 2002-2004... 5 PROFESSIONELE OMKADERING, SPORTBEGELEIDING en KADE RVORMING... 5 OVERLEG en INSPRAAK... 6 SPORTPROMOTIONELE INITIATIEVEN... 7 INFORMATIE EN ADVIES... 8 INDIVIDUEEL BEGELEIDEN EN ONDERSTEUNEN VAN DE PERSOON MET EEN HANDICAP... 9 INFRASTRUCTUUR - VERVOER... 9 Slotbeschouwingen...10 1

INLEIDING Sporten en bewegen maakt voor veel personen deel uit van de vrijetijdsbesteding. Regelmatige sportbeoefening heeft op fysiek en sociaal-affectief vlak een weldadige invloed. Het is goed voor de conditie en de gezondheid. Ook worden sociale contacten gelegd tijdens en na de activiteiten. Verder zorgt sporten voor ontspanning van lichaam en geest. Voor iedereen, ook voor personen met een handicap, is sportparticipatie in vele opzichten nuttig en zinvol. Vanuit het Brussels Regionaal Overleg Gehandicaptenzorg (BROG) van de Brusselse Welzijns- en GezondheidsRaad (BWR) kwam de vraag om na te gaan hoe het in het Brusselse gewest gesteld is met de sporten bewegingsmogelijkheden voor deze doelgroep. Op initiatief van staatssecretaris Delathouwer werkte de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), in samenwerking met de Vlaamse Liga Gehandicaptensport (VLG), in 2000 een onderzoek uit inzake sporten bewegingsmogelijkheden voor personen met een handicap in het Brusselse gewest, verder actieonderzoek (VLG, 2000) genoemd. De doelstellingen waren: een inventaris opmaken van de bestaande sportinitiatieven, polsen bij de doelgroep welke interesses er zijn en tenslotte de knelpunten lokaliseren die (potentiële) sporters ondervinden bij hun deelname aan activiteiten. Hieruit bleek dat het sportaanbod voor de doelgroep in het Brusselse gewest gering is. Er is vooral een vraag naar recreatieve sportinitiatieven en de voorkeur gaat uit naar traditionele (zoals zwemmen, atletiek, fietsen) en dansante sporten. De deelnemers ondervinden vooral problemen met het vervoer naar de activiteiten, de toegankelijkheid van de sportinfrastructuur, de kostprijs van de activiteiten en het tekort aan informatie. Ook wordt er melding gemaakt van het tekort aan vrijwillige begeleiders en deskundige sportlesgevers. Het werd duidelijk dat voor personen met een handicap de sportkansen belemmerd zijn en dat een inhaalbeweging noodzakelijk is. Aangepast sporten werd dan ook opgenomen als beleidsprioriteit in de sportbeleidsbrief. Aanvullend op de sportbeleidsbrief van 14 juni 2001 zullen hieronder enkele acties aangestipt worden. De realisatie van deze acties gebeurt in een eerste fase in het kader van het project Het verhogen van sport - en bewegingmogelijkheden in het Brusselse gewest 2001-2002. MISSIE De missie van het VCG-sportbeleid kan als volgt verwoord worden: Een sportbeleid voeren via het versterken en uitbouwen van een Nederlandstalig sportaanbod om zoveel mogelijk mensen met een handicap zo regelmatig mogelijk te laten sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. HUIDIGE KRACHTLIJNEN PROFESSIONELE OMKADERING, SPORTBEGELEIDING en KADERVORMING Een grote inhaalbeweging is nodig om het beleidseffect te bereiken. Er zal op veel vlakken intensief werk geleverd moeten worden en deskundigheid in de materie is wenselijk. 1. Professionele omkadering In een eerste fase werd een overeenkomst afgesloten met de VLG. Een sporttechnisch medewerkster werd aangeworven door de VLG voor bepaalde duur en als consulente Aangepast Sporten geïntegreerd binnen de VGC-Sportdienst. Deze overeenkomst werd tweemaal verlengd (nu tot december 2002). 2

2. Sportbegeleiding en kadervorming Uit het actieonderzoek (VLG, 2000) bleek dat er weinig deskundige sportbegeleiders zijn voor deze doelgroep. Sportbegeleiders binnen de dagcentra en tehuizen hebben zelden een sporttechnisch diploma en zijn vragende partij om kadervormingen in te richten om hun kennis te verhogen. Bovendien zijn er slechts enkele sportlesgevers uit het lesgeversbestand van de VGC-Sportdienst die aangeven dat ze willen werken met personen met een handicap. Eén van de redenen is dat ze tijdens hun opleiding weinig of niet in contact zijn gekomen met deze doelgroep. Ook deze groep is vragende partij om aan kadervorming deel te nemen. In 2001 werd vanuit de VGC- Sportdienst de medewerking verleend aan een aantal kadervormingen. Ten eerste werd promotie gevoerd om deel te nemen aan de cursus Initiator Gehandicaptensport van de Vlaamse Trainersschool. Deze cursus omvatte 9 lesdagen. Drie sportbegeleiders uit zowel een dagcentrum, als een tehuis pikten hierop in. Met de dienst Sport van de provincie Vlaams-Brabant werden eveneens afspraken gemaakt rond de planning en de promotie van kadervorming. Een eerste initiatief vanuit Vlaams-Brabant was een kadervorming Danslabo voor personen met een verstandelijke handicap. Tenslotte werd reeds meegewerkt aan een studiedag Sporten voor personen met een verstandelijke handicap waarvan de organisatie in handen lag van de Bond voor Lichamelijke Opvoeding (BVLO) en die plaats vond in de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Voor al deze kadervormingen kunnen de deelnemers een beroep doen op het subsidiereglement aangaande deelname aan kadervorming en kunnen de organisatoren ondersteuning aangaande organisatie van kadervorming ontvangen. OVERLEG en INSPRAAK 1. Overlegplatform Aangepast Sporten Brussel. Naar aanleiding van het actieonderzoek werd op 8 november 2000 het Overlegplatform Aangepast Sporten Brussel opgericht. Dit overlegplatform bestaat uit vertegenwoordigers van de erkende Vlaamse sportfederaties voor aangepast sporten, de Brusselse Welzijns- en GezondheidsRaad, sportclubs voor personen met een handicap, de scholen van het buitengewoon onderwijs en verschillende instellingen voor personen met een handicap. Vanuit dit overleg groeien ideeën en denkpistes en kan feedback gegeven worden aan de consulente Aangepast Sporten. 2. Interprovinciaal Overleg Aangepast Sporten Binnen het Interprovinciaal Overleg Aangepast Sporten, dat driemaandelijks doorgaat, spelen de verantwoordelijken voor aangepast sporten van de verschillende Vlaamse provincies en het Brusselse Gewest informatie door. Verder kunnen er gezamenlijk acties ondernomen worden. 3. THENAPA Daarnaast wordt ook medewerking verleend aan het European Thematic Network of Educational and Social Integration of Persons with a Handicap through Adapted Physical Activity (THENAPA). Dit netwerk is werkzaam op zowel nationaal als Europees niveau. 4. Reguliere sportsector Tijdens de Open Sportraad van 9 november 2001 werden het project en het actieonderzoek toegelicht. Vertegenwoordigers van Brusselse sportclubs en een aantal schepenen van Brusselse gemeenten waren aanwezig. 5. Gehandicapten- en vrijetijdssector Het Brussels Regionaal Overleg Gehandicaptenzorg van de BWR vormt een goed forum om alle partners uit de gehandicaptensector op eenzelfde golflengte te brengen. Overleg met de erkende en niet-erkende vrijetijdsinitiatieven werd noodzakelijk om het aanbod van de verschillende organisaties op mekaar af te stemmen. 6. Gemeenten en COCOF Momenteel is nog weinig overleg gepleegd op dit niveau. 3

SPORTPROMOTIONELE INITIATIEVEN Personen met een handicap kunnen in verschillende contexten sport beoefenen in kwaliteitsvolle omstandigheden. Dit kunnen specifieke initiatieven zijn waar personen met een handicap samen sporten (=handicapspecifiek), maar het kunnen ook initiatieven zijn waarbij personen met een handicap opgenomen worden in het reguliere sportcircuit (= inclusiegedachte). Er bestaat nog een derde mogelijkheid waarbij mensen met een handicap een groep vormen binnen de reguliere sportclubwerking, (vb. G-voetbal 1 ) of waarbij wedstrijden voor personen met een handicap op eenzelfde locatie op eenzelfde moment plaatsvinden, maar een eigen klassement volgen (= parallelle integratie). 1. Ondersteunen van sportinitiatieven voor personen met een handicap In 2001 werden reeds een aantal sportinitiatieven ondersteund. Zo werd er tijdens de Guldensporenatletiekmeeting een onderdeel voor personen met een handicap ingericht. Het aantal deelnemers bleef beperkt, maar het initiatief zal volgend jaar herhaald worden. Verder had er voor de eerste maal een bowlingtornooi voor personen met een verstandelijke handicap plaats. Dit tornooi telde ongeveer 80 deelnemers. Tijdens de sportprijsuitreiking kregen enkele scholen uit het buitengewoon onderwijs, die zich profileren als een sportieve school, een materiaalbon ter waarde van 124 EUR. Dit initiatief werd zeer gewaardeerd. 2. Eigen organisaties Handicapspecifieke initiatieven Voor de eerste maal werd een sportdag voor personen met een verstandelijke handicap georganiseerd in het Zuidpaleis. Deze sportdag werd zeer goed onthaald en is voor herhaling vatbaar. Ook werd er in 2001 gestart met zaalvoetbal voor personen met een handicap. Momenteel pikken ongeveer 15 personen in op het aanbod. Parallelle integratie en inclusie Alle activiteiten die de VGC-Sportdienst organiseert, staan reeds open voor personen met een handicap. Toch kwamen er in het verleden maar weinig personen. Door gerichte promotie en door extra inspanningen op het vlak van toegankelijkheid en bereikbaarheid zal getracht worden meer personen met een handicap te bereiken. De Sportacademie in de VUB werd dit jaar aangevuld met het proefproject Sportacademie op maat. Binnen deze sportacademie op maat kunnen personen met een handicap kennis maken met tal van sporten op recreatieve basis (= parallelle integratie). Indien gewenst kunnen zij ook aansluiten bij het reguliere aanbod (= inclusie) met bijkomende begeleiding. INFORMATIE EN ADVIES Uit het actieonderzoek (VLG,2000) blijkt dat personen met een handicap onvoldoende geïnformeerd zijn over het sportaanbod in het Brusselse gewest. Toch werd besloten om te wachten met het publiceren van een informatiebrochure. Verschillende argumenten kunnen aangehaald worden. Ten eerste zijn er weinig specifieke sportclubs voor personen met een handicap. Ten tweede is er momenteel weinig informatie beschikbaar over de toegankelijkheid van sportinfrastructuur en over specifieke voordeeltarieven voor personen met een handicap in gemeentelijke sportinfrastructuren. Een informatiekaartje werd wel reeds aangemaakt. Hierop wordt de dienstverlening van de VGC- Sportdienst voor personen met een handicap vermeld. Dit informatiekaartje werd massaal verspreid. Ook wordt gewerkt op basis van individuele vragen. Een aantal personen hebben reeds de weg gevonden naar de VGC-Sportdienst. Een dertigtal vragen werden reeds behandeld. Op 26-28 april werd deelgenomen aan de REVA-beurs 2 in de Expo te Gent. Op deze beurs kunnen de exposanten hun producten en dienstverlening kenbaar maken aan de personen met een handicap. De aanwezigheid was de eerste realisatie van het Interprovinciaal Overleg Aangepast Sporten. De provinciale Sportdiensten en de Sportdienst van de VGC waren vertegenwoordigd. 1 G-voetbal: Personen met een handicap spelen aangepast voetbal, maar zijn voor de rest volwaardig lid van de reguliere voetbalclub. 2 Een beurs waar honderden exposanten informatie geven aan personen met een handicap over hulpmiddelen en diensten 4

INDIVIDUEEL BEGELEIDEN EN ONDERSTEUNEN VAN DE PERSOON MET EEN HANDICAP Het verstrekken van informatie en advies over de sporten bewegingsmogelijkheden is een eerste belangrijke stap. Soms moet de persoon met een handicap echter nog bijkomende drempels overwinnen. Hierop wenst de consulente Aangepast Sporten in te spelen met de individuele begeleiding en ondersteuning. Deze vraag kan gaan van het samen uitstippelen van een reisweg tot het begeleiden van de persoon bij de eerste kennismaking met een sportinitiatief. INFRASTRUCTUUR - VERVOER Voor personen met een handicap zijn omgevingsfactoren van cruciaal belang (VLG, 2000) en deze moeten geoptimaliseerd worden. Er moet gewerkt worden aan de toegankelijkheid en beschikbaarheid van openbaar en/of specifiek vervoer en verder is de toegankelijkheid van de infrastructuren, in dit geval de sportinfrastructuren, noodzakelijk. Deze omgevingsfactoren hebben invloed op alle aspecten van het dagelijkse leven. Het is in principe een gewestmaterie. In het Brusselse gewest is een grote inspanning nodig om de toegankelijkheid te garanderen. Binnen deze gewestmaterie zal de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie haar medewerking verlenen. 1. Infrastructuur Naast de investeringssubsidies die het Brussels Gewest verstrekt aan de Brusselse gemeenten voor hun sportinfrastructuur, heeft de VGC een aanzet gegeven tot het verstrekken van een bijkomende subsidie om de toegankelijkheid van de sportinfrastructuren te garanderen. Tijdens het Brusselse Zw emweekend op 17 november 2001 werd in Neder-over-Heembeek de eerste, door de VGC gesubsidieerde zwembadlift ingehuldigd. Tevens werd een subsidie verleend aan het gemeentebestuur van Sint-Gillis om de toegankelijkheid van de sportinfrastructuur Cusenier in de Ruslandstraat te verhogen. 2. Vervoer Er werd nog geen initiatief genomen op het vlak van toegankelijk en beschikbaar vervoer. BELEIDSPLANNING 2002-2004 PROFESSIONELE OMKADERING, SPORTBEGELEIDING en KADERVORMING Het bestendigen van het aangepast sporten binnen het VGC-sportbeleid Het garanderen van sporttechnisch bekwame begeleiding bij sporten bewegingsactiviteiten 5

1. Professionele omkadering door de consulente Aangepast Sporten Het projectmatig werken, via de overeenkomsten met de VLG, is op termijn onvoldoende. Het is één van de kerntaken van de VGC om aandacht te besteden aan sport voor personen met een handicap, indien de voorstellen voor het nieuwe decreet de eindmeet halen. Daarom is het aangewezen een consulente Aangepast Sporten in het kader van de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapcommissie te voorzien. Deze consulente Aangepast Sporten geeft impulsen om te komen tot een sportbeleid waarin sport voor allen, ook voor personen met een handicap, centraal staat. De accenten liggen op het creëren, coördineren en continueren van overleg, het verhogen van het sportaanbod, het verstrekken van informatie en advies, het begeleiden en ondersteunen van de persoon met een handicap en het optimaliseren van de omgevingsfactoren. 2. Sportbegeleiding Nieuwe doelgroepen, waaronder personen met een handicap, worden bij voorkeur benaderd door professionele deskundigen. Binnen het team van externe lesgevers, zoals voorgesteld in de sportbeleidsbrief, zal een fulltime equivalent begeleider in het aangepast sporten aangeworven worden. Naast het begeleiden van de VGC-sportinitiatieven zouden ook dagcentra en tehuizen (geen scholen) een beroep kunnen doen op deze gespecialiseerde sportbegeleiders. Hierdoor zullen de sportsessies, in tegenstelling tot de huidige situatie, geleid worden door sporttechnisch bekwame begeleiders. 3. Kadervorming 3.1. Meerdaagse kadervorming Aanvullend op de professionele opleidingen (licentiaat lichamelijke opvoeding, regentaat lichamelijke opvoeding, ) organiseert de Vlaamse Trainersschool een meerdaagse opleiding voor trainers en sportverantwoordelijken in dagcentra en tehuizen. Zodat de mogelijkheid geboden om het diploma Initiator in de Gehandicaptensport te behalen. Deze opleiding draagt bij tot het kwalitatief uitbouwen van het aangepast sporten en sportbegeleiding van de doelgroep binnen het Brusselse gewest. Voor deze kadervorming komen de deelnemers in aanmerking voor het subsidiereglement aangaande deelname aan kadervorming. 3.2. Eenmalige kadervorming Eenmalige vormingsactiviteiten worden aangeboden. Deze worden georganiseerd in samenwerking met verschillende partners zoals de Bond voor Lichamelijke Opvoeding (BVLO) of de dienst Sport van de provincie Vlaams-Brabant. De Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie zal eigen vormingsmomenten organiseren. 3.3. Clinics Clinics zijn een mogelijke werkvorm. Clubtrainers of sportverantwoordelijken in instellingen kunnen geconfronteerd worden met zeer specifieke problemen. Het samenbrengen van begeleiders rond eenzelfde probleem en het creëren van een forum waarop deze problemen aan bod komen, is zeer zinvol. Het initiatief tot het organiseren van clinics wordt geboden door de consulent aangepast sporten, maar kan eveneens door derden geïnitieerd worden. OVERLEG en INSPRAAK Het bereiken van een integraal sportbeleid door intern en extern coördinatie uit te bouwen dankzij overleg en inspraak. 1. Overlegplatform Aangepast Sporten Brussel. In het Overlegplatform Aangepast Sporten Brussel worden nieuwe projecten besproken en wordt feedback gegeven aan de consulente Aangepast Sporten. Nog meer mensen met een handicap of hun vertegenwoordigers moeten aan het woord komen om de noden te detecteren. 6

2. Interprovinciaal Overleg Aangepast Sporten Het Interprovinciaal Overleg Aangepast Sporten zal op regelmatige basis blijven samenkomen en instaan voor de informatieoverdracht. Gezamenlijke initiatieven ontstaan hierdoor in navolging van de REVA-beurs. 3. THENAPA De deelname aan het overleg van THENAPA wordt verder gezet. 4. Reguliere sportsector Meer overleg met de reguliere sportsector is noodzakelijk. Tijdens de Open Sportraad van 9 november 2001 werd duidelijk dat een aantal clubs voeling hebben met sport voor personen met een handicap. Uit een aanvullende enquête bij het actieonderzoek blijkt dat een aantal reguliere sportclubs personen met een handicap opnemen binnen hun werking. Contacten met deze clubs moeten uitgebouwd worden. Daarnaast moet gestreefd worden naar het sensibiliseren van sportclubs en te informeren, zodat nog meer clubs en sportlessenreeksen hun deuren openzetten voor deze doelgroep. Een vertegenwoordiger van de sportraad kan zetelen in het Overlegplatform Aangepast Sporten Brussel en er moet een vertegenwoordiger uit het Overlegplatform kunnen zetelen in de sportraad. 5. Gehandicapten- en vrijetijdssector Contacten met de gehandicapten- en vrijetijdssector mogen in dit geheel niet vergeten worden. Zij openen deuren en leiden vaak tot succesvolle acties. Er zal medewerking verleend worden aan initiatieven uit andere sectoren, onder andere de jeugdsector, die een link hebben met het aangepast sporten. 6. Gemeenten en COCOF Permanent contact met de gemeenten en de COCOF op het vlak van sporten voor personen met een handicap is noodzakelijk. Inspanningen moeten geleverd worden om te komen tot structurele samenwerking. SPORTPROMOTIONELE INITIATIEVEN Het verhogen van de sporten bewegingsactiviteiten voor personen met een handicap in het Brusselse gewest. Dit zijn sportinitiatieven georganiseerd door derden sportinitiatieven georganiseerd door de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie Verhogen van de sportparticipatie van personen met een handicap binnen het Brusselse hoofdstedelijke gewest. Dit gebeurt in twee stappen: het aanzetten tot sporten van de niet-sporter het aanzetten tot blijvend sporten Rekening houdend met de verschillende contexten, waaronder de handicapspecifieke context, de parallelle integratie en de integratie, zal getracht worden het sportaanbod binnen het Brusselse gewest te verhogen. 1. Ondersteunen van sportinitiatieven voor personen met een handicap Eén van de kerntaken van de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie blijft het ondersteunen van sportclubs en sportprojecten. Sportclubs Indien sportclubs personen met een handicap opnemen binnen hun werking, dan behoren zij hiervoor extra werkingssubsidies te ontvangen. Sportclubs voor personen met een handicap hebben vaak extra kosten. Ze hebben meer trainers nodig en een hogere kost aan materiaal. Daartegenover staat dat ze vaak over minder inkomsten kunnen beschikken door onder andere een lager ledenaantal. Met deze aspecten wordt rekening 7

gehouden bij het uitstippelen van een nieuwe reglementering voor de erkenning en subsidiëring van sportverenigingen. Ook zouden er een aantal goed draaiende clubs kunnen uitgekozen worden. Daar wordt een aanbod voor personen met een handicap uitgewerkt (= parallelle integratie). Deze clubs kunnen extra ondersteund worden. Zo zou ook gericht promotie gevoerd kunnen worden voor deze clubs. De personen met een handicap hebben dan de zekerheid dat ze er effectief terecht kunnen. Sportprojecten Het organiseren van sportprojecten voor personen met een handicap wordt gestimuleerd en ondersteund. Enkele voorbeelden zijn het bowlingtornooi voor personen met een verstandelijke handicap en de schoolsportdag voor jongeren met een verstandelijke handicap die georganiseerd wordt door Stichting Vlaamse Schoolsport. Bovendien zal meegewerkt worden aan de regionale acties van de verschillende federaties. In 2002 stelt de Vlaamse Liga Gehandicaptensport het project Sporttak in de kijker: Handbike voor. De sportprijsuitreiking zal opnieuw aandacht schenken aan sportieve scholen. Dit kan aangevuld worden met een prijs voor het meest sportieve dagcentrum of tehuis. 2. Eigen organisaties Aanvullend op het aanbod van derden zal de VGC-Sportdienst zelf initiatieven ontwikkelen. Handicapspecifieke initiatieven De lessenreeks zaalvoetbal wordt verder gezet. Er zal gezocht worden naar een manier om deze te laten verder werken op zelfstandige basis. Sportspecifieke initiatieven kunnen ontstaan op vraag van de personen met een handicap, liefst in samenwerking met derden. Tenslotte zullen sportdagen voor personen met een handicap georganiseerd worden. Op deze dagen kunnen de personen met een handicap kennis maken met nieuwe sporten en contacten legen met deelnemers uit andere voorzieningen. Dit draagt bij tot de vorming van een sociaal netwerk. Parallelle integratie en inclusie De Sportacademie op maat zal verder uitgebouwd worden, eventueel met andere doelgroepen. Ook zal blijvend aandacht besteed worden aan de specifieke promotie, de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van alle sportinitiatieven van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (Stadskriebels, Brussels Zwemweekend, ). INFORMATIE EN ADVIES Het verhogen van de informatie- en/of adviesverstrekking over de sportmogelijkheden voor personen met een handicap in het Brusselse gewest. Het verhogen van de informatie- en/of adviesverstrekking over het toegankelijk maken, het ontvankelijk maken, van de reguliere clubwerking voor personen met een handicap. Op de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie bestaat een informatiepunt Aangepast Sporten, eventueel als onderdeel van het informatiepunt Sport. Hier zijn folders, brochures en gidsen beschikbaar. Daarnaast zouden trainers, sportbegeleiders, vrijwilligers en (potentiële) sporters er terecht kunnen met allerhande vragen. Tal van instrumenten (boeken, artikels, internet, ) staan ter beschikking om samen met de consulent aangepast sporten op zoek te gaan naar de antwoorden. 8

Op termijn zal een informatiebrochure aangemaakt worden met daarin allerhande nuttige informatie zoals de sporten bewegingsmogelijkheden in het Brusselse gewest, de voordeeltarieven voor gebruik van gemeentelijke sportinfrastructuren en de toegankelijke sportinfrastructuren. Deze informatie wordt ook via het internet ter beschikking gesteld. INDIVIDUEEL BEGELEIDEN EN ONDERSTEUNEN VAN DE PERSOON MET EEN HANDICAP Naast het tekort aan informatieverstrekking over de sporten bewegingsmogelijkheden geven de personen met handicap nog andere knelpunten aan. Deze knelpunten hebben weinig te maken met de sportactiviteiten zelf, maar wel met de randvoorwaarden die voldaan moeten zijn om aan de activiteiten deel te nemen. Deze randvoorwaarden zijn zeer divers. Zo kunnen de personen met een handicap problemen ondervinden met het bepalen van de reisweg. Soms moeten ze hun angst overwinnen om te participeren aan activiteiten. Tenslotte kunnen ze moeilijkheden hebben met het zelfstandig gebruik van het openbaar vervoer. Zowel professionele als vrijwillige begeleiding kan een oplossing bieden voor deze randvoorwaarden. Het individueel begeleiden en ondersteunen van personen met een handicap 1. Professionele begeleiding De consulent Aangepast Sporten biedt een breed scala van individuele diensten aan, afhankelijk van de vraag van de persoon. 2. Begeleiding door vrijwilligers Meer tijdsintensieve begeleiding kan verzekerd worden door vrijwillige begeleiders. Hierbij wordt vooral gedacht aan het samen afleggen van de reisweg naar de activiteiten. Hiervoor zal een pool van vrijwilligers bijeengebracht worden. Naast het sporten zelf wensen steeds meer personen met een handicap te participeren aan sportieve en culturele evenementen, zoals het bijwonen van een voetbalwedstrijd of het bezoeken van een museum. Hiervoor moeten ze soms een beroep doen op vrijwilligers. Deze begeleiders zijn noodzakelijk wanneer de toegankelijkheid van de evenementen niet verzekerd is. Zij zorgen ervoor dat de persoon met een handicap maximaal kan participeren aan het evenement. Via het introduceren van een begeleiderspas kan gegarandeerd worden dat enkel de persoon met een handicap toegangsgeld betaalt voor het evenement en dat de begeleider, in zijn functie als hulpverlener, geen toegangsgeld betaalt. Deze begeleiderspas is reeds een succes in Limburg en wordt momenteel geïntroduceerd in Vlaams- Brabant. Dit principe zal door Vlaamse Gemeenschapscommissie overgenomen worden. INFRASTRUCTUUR - VERVOER INFRASTRUCTUUR Zo veel mogelijk sportinfrastructuren toegankelijk maken voor personen met een handicap. 1. Toegankelijkheid van de VGC-Sportdienst Om een maximale dienstverlening te kunnen aanbieden aan personen met een handicap is de toegankelijkheid van de Sportdienst prioritair. De plaatsing van een lift in het gebouw (Leopold II-laan 178, 1080 Brussel) is noodzakelijk. 9

2. Toegankelijkheidsbureau In navolging van een aantal Vlaamse provincies kan in het Brusselse gewest een toegankelijkheidsbureau opgestart worden. Dit bureau zou instaan voor adviezen inzake de toegankelijkheid van openbare gebouwen (inclusief sportinfrastructuren). Deze adviezen kunnen op termijn een impact hebben op de toekenning van subsidies in infrastructuurdossiers. 3. Inventaris Er wordt een onderzoek uitgevoerd naar de toegankelijkheid van sportinfrastructuren, prioritair naar gemeentelijke zwembaden, voor personen met een handicap. Een dergelijk onderzoek wordt uitgevoerd door experts, in samenspraak met de bevoegde gewestelijke diensten en organisaties voor personen met een handicap (gebruikers). De databank van infrastructuurgegevens zal maximaal ten dienste gesteld worden van de bevolking via publicaties, maar ook via het internet. 4. Toekennen van investeringssubsidies Er worden investeringssubsidies toegekend om de toegankelijkheid van sportinfrastructuren te garanderen. Een subsidiereglement wordt uitgewerkt. VERVOER Zoveel mogelijk personen met een handicap moeten gebruik kunnen maken van het beschikbare en het toegankelijke openbare en/of specifieke vervoer. Het openbaar vervoer is een gewestmaterie. De VGC zal op constructieve wijze participeren aan overleg met de bevoegde instanties. Verder zullen er stimuli gegeven worden om het specifiek vervoer verder uit te bouwen. Hierbij wordt onder andere gedacht aan het Sociaal Vervoer Brussel. Vanuit de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie zal medewerking verleend worden aan het uitstippelen van het traject dat (potentiële) sporters moeten afleggen om deel te kunnen nemen aan de sporten bewegingsinitiatieven. Deze dienstverlening kan eventueel uitgebreid worden, tot het vergezellen van de deelnemer op het traject. Voor de extra verplaatsingskosten van een persoon met een handicap kan er een vergoedingsstelsel ontworpen worden. SLOTBESCHOUWINGEN Zoveel mogelijk mensen in het Brusselse gewest geregeld laten sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden is de missie van de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Een specifiek beleid voor diverse doelgroepen wordt al jaren gevoerd. Een aangepast beleid voor de doelgroep personen met een handicap is daarentegen een recent gegeven. Jarenlang werd aan deze doelgroep zowel in Vlaanderen als in Brussel weinig aandacht besteed. Een inhaaloperatie is dan ook meer dan nodig. Mensen met een handicap aan het sporten zetten vanuit een georganiseerde structuur, zoals een instelling of dagcentrum is haalbaar. Daar is reeds het netwerk gecreëerd om informatie te verstrekken. De geïnteresseerde sporters worden doorverwezen naar handicapspecifieke sportinitiatieven of kunnen aansluiten bij het reguliere sportaanbod. Aangezien dit aanbod nog steeds gering blijft, levert de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie inspanningen om de sporten bewegingsmogelijkheden te verhogen. In functie van de uitbouw van een kwalitatief sportaanbod worden tegelijkertijd initiatieven genomen om het potentieel aan geschikte sportbegeleiders te verhogen. De grootste uitdaging bestaat erin om mensen te bereiken die niet tot de genoemde netwerken behoren. Zij leven vaak in een isolement en hebben weinig toegang tot de informatieverstrekking. 10

De meertalige grootstedelijke context vereenvoudigt deze taak niet. Extra inspanningen zijn nodig om juist deze doelgroep te bereiken en hen alle sportkansen te bieden. Tegelijkertijd zullen stappen gezet worden om de randvoorwaarden aan te pakken. De ontoegankelijkheid en onbereikbaarheid van veel sportinfrastructuren voor personen met een handicap zijn zeer belangrijke drempels voor de sportbeoefening. Deze aspecten zijn echter sportoverschrijdend en maken deel uit van een maatschappelijk probleem waar zeker de aandacht op moet gevestigd worden. Een ruimere aanpak van deze randvoorwaarden zou een grote impact op de maatschappij teweeg kunnen brengen. Deze beleidsbrief aangepast sporten wil hierin een voorzet geven. Gezien om gevoegd te worden bij het collegebesluit nr. 02/174 van 25 april 2002 houdende de goedkeuring van een beleidsbrief Aangepast sporten 2002-2004 De Collegeleden, Jos CHABERT Guy VANHENGEL Robert DELATHOUWER 11