Hoofdstuk 7 Woongebonden aanpak Inhoudsopgave 1.1 Absoluut verzuim... 1 1.1.1 Wettekst... 1 1.1.2 Absoluut verzuim 5 t/m 17 jaar... 3 1.1.3 Werkproces in beeld... 4 1.1.4 Werkproces in woord... 6 1.1 Absoluut verzuim Algemeen Bij een leerplichtige jongere is sprake van schooluitval als deze niet meer staat ingeschreven bij een school. Dit heet ook wel absoluut verzuim. Een melding van absoluut verzuim komt in ERISA bij de schoolgebonden leerplichtambtenaar binnen: vanwege een uitschrijving van een Amsterdamse school of bij de woongebonden leerplichtambtenaar: bij een uitschrijving van een school buiten Amsterdam, bij het verlopen van een vrijstelling, bij vestiging of het bereiken van de vijfjarige leeftijd. Ook kunnen jongeren/ouders zichzelf melden (of via een ketenpartner aangemeld worden), nog voordat in ERISA de melding van absoluut verzuim is verwerkt. Als de jongere officieel in Amsterdam woonachtig is, kan de leerplichtambtenaar zelf in ERISA een behandeling van absoluut verzuim starten. Als de jongere (nog) niet officieel in Amsterdam woonachtig is, dan kan de leerplichtambtenaar een preventiedossier aanmaken. 1.1.1 Wettekst Leerplichtige jongeren moeten als leerling ingeschreven zijn bij een school. In artikel 2 van de Leerplichtwet wordt gesteld: Artikel 2, Verantwoordelijke Personen, lid 1 1. Degene die het gezag over een jongere uitoefent, en degene die zich met de feitelijke verzorging van de jongere heeft belast, is verplicht ( ) te zorgen, dat de jongere als leerling van een school is ingeschreven ( ). In artikel 3 wordt vervolgens aangegeven wanneer deze verplichting begint en wanneer deze eindigt. Artikel 3 Leerplichtwet, Begin en einde van de verplichting tot inschrijving 1. De verplichting om te zorgen, dat een jongere als leerling van een school is ingeschreven, begint op de eerste schooldag van de maand volgende op die waarin de jongere de leeftijd van 5 jaar bereikt en eindigt: a. aan het einde van het schooljaar na afloop waarvan de jongere ten minste twaalf volledige schooljaren een of meer scholen heeft bezocht; b. aan het einde van het schooljaar waarin de jongere de leeftijd van zestien jaar heeft bereikt. 1
2. Een jongere die een basisschool in minder dan acht schooljaren heeft doorlopen, wordt voor de toepassing van het eerste lid onder a geacht al acht schooljaren een school te hebben bezocht. Als een jongere na afloop van de leerplichtperiode geen dagonderwijs meer volgt en niet in het bezit is van een diploma VWO- HAVO- of Middelbaar Beroepsonderwijs, niveau 2 of hoger, dan moet hij ingeschreven staan aan een school of instelling. De jongere is in een dergelijk geval kwalificatieplichtig. Dit staat beschreven in artikel 4a: Artikel 4a Leerplichtwet, Inschrijving, lid 1 De in artikel 2, eerste lid, bedoelde personen zijn verplicht te zorgen, dat de jongere ( ) als leerling van een instelling ingeschreven staan ( ), indien a. ten aanzien van de jongere de leerplicht, bedoeld in paragraaf 2 van deze wet, is geëindigd, en b. de jongere geen startkwalificatie heeft behaald. Deze verplichting begint dus zodra de plicht tot inschrijving aan een school is afgelopen (zie art 3 Leerplichtwet). Artikel 4b Leerplichtwet geeft aan dat de verplichting eindigt zodra de jongere de leeftijd van 18 jaar bereikt of een startkwalificatie heeft behaald. Artikel 4b Leerplichtwet, Begin en einde verplichting tot inschrijving De verplichting, bedoeld in artikel 4a, eerste lid, vangt aan direct na het einde van de leerplicht, bedoeld in paragraaf 2 van deze wet, en eindigt zodra de jongere de leeftijd van 18 jaar bereikt of als de jongere een startkwalificatie heeft behaald. Verder staat in de Leerplichtwet dat Burgemeester en Wethouders er verantwoordelijk voor zijn om te controleren of jongeren in hun gemeente ook daadwerkelijk ingeschreven zijn bij een school of instelling: Artikel 19 Leerplichtwet, Controle absoluut schoolverzuim door burgemeester en wethouders Burgemeester en Wethouders controleren of de jongeren die als ingezetene in de basisadministratie persoonsgegevens zijn ingeschreven en nog leerplichtig of kwalificatieplichtig zijn, overeenkomstig de bepalingen van deze wet als leerling of deelnemer zijn ingeschreven. Deze controlerende taak is door Burgemeester en Wethouders neergelegd bij de leerplichtambtenaar. Als niet wordt voldaan aan de verplichting tot inschrijving van de jongere aan een school, is er sprake van absoluut verzuim. Het absoluut verzuim wordt gemeld aan de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar moet dan actie ondernemen. De regels zijn als volgt: 1. Wanneer de leerplichtambtenaar een melding ontvangt van absoluut verzuim moet hij binnen een week een onderzoek instellen. Bij ontvangst van de signalering wordt automatisch door ERISA een dossier aangelegd. 2. Wanneer de ouders/verzorgers er niet voor zorgen dat de jongere wordt ingeschreven bij een school, en er voor de verplichting tot inschrijving geen vrijstelling is, dan maakt de leerplichtambtenaar daar van proces-verbaal op. 3. De leerplichtambtenaar moet de ouders/verzorgers schriftelijk informeren over de afwikkeling van de verzuimkwestie. 2
De processen die te maken hebben met absoluut verzuim worden verder hieronder beschreven. 1.1.2 Absoluut verzuim 5 t/m 17 jaar Een melding van absoluut verzuim komt bij de leerplichtambtenaar binnen in diens Inbox in ERISA. De norm voor de maximale doorlooptijd van een behandelzaak van absoluut verzuim is 63 kalenderdagen. Voorafgaand aan de melding De melding van absoluut verzuim kan op twee verschillende manier binnenkomen bij de woongebonden leerplichtambtenaar: 1. via overdracht van de schoolgebonden leerplichtambtenaar in ERISA 2. via rechtstreekse signalering in ERISA. 1. Overdracht van schoolgebonden leerplichtambtenaar Dit betreft absoluut verzuim van jongeren, die op een Amsterdamse school zaten en van wie het absoluut verzuim in eerste instantie behandeld is door de leerplichtambtenaar op school. De schoolgebonden leerplichtambtenaar draagt het kind/de jongere over aan de woongebonden aanpak als de jongere (of zijn/haar ouders) zich niet wil/kan inschrijven op school of zich onbereikbaar houdt voor contact met de schoolgebonden leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar van de school draagt de jongere (via ERISA) over aan de werkverdeler of rechtstreeks aan de leerplichtambtenaar van het woongebied (vooral rondom zomervakantie en druppelsgewijs het hele jaar door). De volgende informatie wordt overgedragen: De (voorgenomen) datum en reden van uitschrijving; Bij welke werkgever de jongere eventueel gaat werken; Bij welke andere instelling (o.a. Jongerenpunt) de jongere is aangemeld voor een leer/werk- of zorgtraject; Wat de school heeft gedaan om uitschrijving te voorkomen als de leerling niet heeft meegewerkt aan de wettelijke uitschrijving of het vormgeven aan de inspanningsverplichting. Mocht niets van de informatie beschikbaar zijn, dan geeft de schoolgebonden leerplichtambtenaar de redenen op waarom die informatie niet meegezonden wordt en overlegt hierover met de woongebonden leerplichtambtenaar. In overleg kan besloten worden dat nader onderzoek uitgevoerd wordt door de woongebonden leerplichtambtenaar. Afhankelijk van wat al gedaan is, zal de leerplichtambtenaar of leerplichtondersteuner in het woongebied de eerste of tweede brief sturen (zie het processchema verderop). 2. Rechtstreekse signalering in ERISA Dit betreft absoluut verzuim bij (her)vestiging in Amsterdam, bij het bereiken van de vijfjarige leeftijd, bij het verlopen van een vrijstelling of bij uitschrijving van een school buiten Amsterdam. (Her)vestigers in Amsterdam. Het betreft een melding van absoluut verzuim van jongeren die in Amsterdam zijn komen wonen, maar waarvan geen inschrijfgegevens op een school binnen zijn gekomen vanuit het Basisregister Onderwijs (BRON). ERISA neemt een periode van twee weken in acht na formele inschrijving in Amsterdam om de inschrijfgegevens van BRON te verkrijgen en verwerken. Mocht er na deze administratieve verwerkingstijd nog steeds geen inschrijfgegevens binnen zijn gekomen, dan zorgt ERISA automatisch voor melding van absoluut verzuim aan de werkverdeler van het woongebied. Niet ingeschreven 5- jarigen. Het betreft een melding van absoluut verzuim van kinderen die net leerplichtig (5 jaar) zijn geworden, maar waarvan geen schoolinschrijfgegevens 3
binnen zijn gekomen vanuit het BRON. Zodra de jongere vijf jaar is geworden, zorgt ERISA automatisch voor melding van absoluut verzuim aan de werkverdeler van het woongebied. Er wordt geen automatische brief verstuurd. Jongere met een afgelopen vrijstelling. Het gaat om een melding van absoluut verzuim van jongeren van wie een eerdere vrijstelling van de leerplicht afgelopen is, maar waarvan geen schoolinschrijfgegevens binnen zijn gekomen vanuit het Basisregister Onderwijs (BRON). De leerplichtambtenaar is al eerder geattendeerd op het dreigend aflopen van de vrijstelling. Zodra de vrijstelling feitelijk afgelopen is, zorgt ERISA automatisch voor melding van absoluut verzuim aan de dossiereigenaar, de woongebonden leerplichtambtenaar. De woongebonden leerplichtambtenaar beoordeelt of de jongere nu wel weer naar school moet of dat opnieuw vrijstelling verleend wordt. Amsterdamse jongere die op een school buiten Amsterdam zat en daar is uitgeschreven. Van deze jongeren zijn geen nieuwe schoolinschrijfgegevens binnengekomen vanuit het BRON. Zodra de jongere uitgeschreven is, zorgt ERISA automatisch voor melding van absoluut verzuim aan de werkverdeler van het woongebied. 1.1.3 Werkproces in beeld 4
Absoluut verzuim van leerplichtige jongere wonend in Amsterdam 1. Melding absoluut verzuim 5 jarigen/ (her)vestigers/ Afgelopen vijstelling/ Uitschrijving school buiten Amsterdam Jongere zit op school 3. LPA voert voorlopige inschrijving op in Erisa en sluit behandeling af Uitschrijving Amsterdamse school 2. Verzamelen informatie via telefoon, Erisa, 12+ netwerk, SVB, Paraplu School bevestigt schoolinschrijving niet 4. Aangetekende oproep voor verhoor verzenden met brief bewijs van inschrijving Jongere zit niet school of onbekend Jongere wordt niet uitgeschreven of woont op ander adres LPA vraagt aan school de schoolinschrijving te bevestigen Ouders reageren wel Ouders reageren niet 9. Huisbezoek Ouders/kind wonen niet op het adres in Erisa 10. Melding aan DPG (adres in onderzoek) 5. Gesprek met ouders en jongere en beoordelen resultaat Jongere zit niet op school Jongere zit op school 6. Lpa zet instrument in 8. Verzoek tot schoolinschrijving door Lpa En Of 6a. Proces verbaal Jongere gaat naar school Jongere gaat naar school Jongere wordt uitgeschreven En Of 6b. Bemiddeling richting school en/of ondersteuning zorg organiseren 12. Inzet doorbraak 7. Monitoren Jongere gaat niet naar school En Of 6c. Inzet SVB 6d. Behandelen beroep op vrijstelling Verzoek vervangende leerplicht 11. Afsluiten in Erisa 5
1.1.4 Werkproces in woord In onderstaande paragrafen wordt het proces stap voor stap besproken. Het hele proces mag niet langer dan 63 dagen duren. Melding absoluut verzuim De melding absoluut verzuim komt rechtstreeks of via de werkverdeler bij de leerplichtambtenaar of leerplichtondersteuner binnen in diens inbox in ERISA. De leerplichtambtenaar bepaalt wat er aan de hand is. In ERISA staat de informatie, die de schoolgebonden leerplichtambtenaar heeft over de leerling, die een Amsterdamse school bezocht. Indien de schoolgebonden leerplichtambtenaar deze informatie niet heeft meegezonden, vraagt de woongebonden leerplichtambtenaar naar de redenen bij de schoolgebonden leerplichtambtenaar. In overleg wordt (nogmaals) het onderzoek uitgevoerd door de schoolgebonden leerplichtambtenaar. Verzamelen van informatie Indien het gaat om 5-jarigen, (her)vestigers, een verlopen vrijstelling of een uitschrijving van een leerling van een school buiten Amsterdam, dan verzamelt de leerplichtambtenaar/ondersteuner informatie over de jongere bij de ouders via de telefoon (indien bereikbaar) en uit ERISA. Zo mogelijk wordt ook de vorige school gevraagd naar meer informatie over het kind. De leerplichtambtenaar doet ook een check in Paraplu en bij de sociale verzekeringsbank (SVB). De SVB weet vaak of het gezin nog op het desbetreffende adres woont of verhuisd is naar een ander adres in binnen- of buitenland of spoorloos is verdwenen. Deze informatie dient ter voorbereiding van een zo goed mogelijke uitvoering van de vervolgstappen: een huisbezoek of een gesprek. Let op, als de leerplichtambtenaar in ERISA ziet dat het gaat om een herhaald beroep op vrijstelling op basis van artikel 5 sub c, schoolbezoek in het buitenland, dan wordt het beroep niet in behandeling genomen (ga naar het werkproces vrijstellingen). Verzoek tot schoolinschrijving door leerplichtambtenaar en afsluiten in ERISA Direct nadat voorgaande stappen als resultaat opleveren dat de jongere staat ingeschreven op een school, dan checkt de leerplichtambtenaar/leerplichtondersteuner dit. Als de jongere weer is ingeschreven op een school, sluit de leerplichtambtenaar het dossier af in ERISA. Leerplichtambtenaar vraagt aan de school de schoolinschrijving te bevestigen Als de inschrijving van het kind op de school na twee weken niet in ERISA verwerkt is, dan wordt de school gevraagd waarom de schoolinschrijving van het kind niet is gelukt of gedaan via DUO. De leerplichtambtenaar verwerkt dit in ERISA door een verzoek tot schoolinschrijving te doen. Als de jongere weer is ingeschreven op een school, sluit de leerplichtambtenaar het dossier af in ERISA. Aangetekende oproep voor verhoor verzenden met brief bewijs van inschrijving Als het gaat om schoolwisselaars of ouders die niet gereageerd hebben na het verzamelen van informatie, verzendt de leerplichtambtenaar/leerplichtondersteuner een aangetekende brief naar de ouders/verzorgers en jongere. In deze brief worden de ouders/verzorgers opgeroepen voor verhoor, daarbij ingevoegd zit tevens het formulier bewijs van inschrijving. Het is belangrijk dat dit aangetekend gebeurt, aangezien bij een eventueel op te stellen procesverbaal twee oproepen moeten worden verstuurd, waarvan één aangetekend. 6
Ouders/verzorgers reageren niet: huisbezoek Als de ouders/verzorgers en jongere niet reageren op de oproep om bij de leerplichtambtenaar te verschijnen en na nader onderzoek, gaat deze onaangekondigd bij hen op huisbezoek. De leerplichtambtenaar kan deze taak uitbesteden aan de leerplichtassistenten (alleen bij opsporing), die hun bevindingen terugkoppelen aan de leerplichtambtenaar. Wanneer niemand thuis wordt aangetroffen, dan laat hij/zij een brief (of rood/paarse kaart) achter waarin vermeld wordt dat de leerplichtambtenaar aan de deur is geweest. De brief bevat een oproep om contact op te nemen met de leerplichtambtenaar. Er wordt een termijn gesteld waar binnen gereageerd moet worden door de ouders/verzorgers en/of de jongere. Melding Afdeling Basis Informatie (adres in onderzoek) Als de leerplichtambtenaar na informatie van het huisbezoek, de informatie van de SVB en Paraplu het vermoeden heeft dat de personen niet langer op het adres wonen, meldt hij dit via het adres in onderzoek in ERISA aan de afdeling Basisinformatie (BI). Dit onderzoek kan 12 weken duren. Na drie maanden (rappel) checkt de leerplichtambtenaar bij de LAS of er bericht is van de afdeling BI om te informeren wat de stand van zaken is. Er zijn vier mogelijkheden: Als hij een nieuw adres doorkrijgt in het eigen stadsdeel, dan stuurt de leerplichtambtenaar daar opnieuw een aangetekende brief met een oproep naar toe en/of hij gaat daar onaangekondigd op huisbezoek. Als het adres zich in een ander stadsdeel bevindt, draagt hij het dossier over aan het team waar het gezin nu woont. Als er geen nieuw adres is, omdat het gezin nog wel op het adres woont, probeert hij opnieuw contact te krijgen. Als dat niet lukt, maakt de leerplichtambtenaar proces-verbaal van bevindingen op. Het gezin/de jongere woont niet meer in Amsterdam en het kind wordt uitgeschreven uit de BRP. Afsluiten in ERISA. Afsluiten in ERISA Als het gezin/de jongere niet meer in Amsterdam woont en het kind wordt uitgeschreven uit de GBA, sluit de leerplichtambtenaar het dossier af in ERISA. In de gevallen dat hij/zij dit nodig vindt, geeft de leerplichtambtenaar relevante informatie door aan de afdeling Leerplicht van de gemeente waar de jongere naartoe is verhuisd. Gesprek met ouders/ verzorgers en/of jongere en beoordelen resultaat Als de ouders wel reageren op de aangetekende brief en op de afspraak komen, dan heeft de leerplichtambtenaar een gesprek met de ouders/verzorgers en/of de jongere over de reden waarom de jongere niet op een school staat ingeschreven. Indien nodig zet de leerplichtambtenaar een instrument in zoals beschreven bij het volgende kopje. Tijdens het gesprek kunnen de ouders/verzorgers en/of de jongere alsnog een bewijs van inschrijving of een eerste schoolverklaring buitenland overhandigen. Dit wordt dan op de gebruikelijke wijze afgehandeld. Ook kan het resultaat zijn dat de jongere op school zit of in het bezit is van een startkwalificatie. Leerplichtambtenaar zet instrument in Afhankelijk van de inhoud van het gesprek en (eerder) onderzoek, bepaalt de leerplichtambtenaar wat hij verder doet. Hij heeft hierbij de volgende mogelijkheden: a. Opstellen proces-verbaal tegen de ouders; b. Bemiddelen/begeleiden van ouders/jongere richting school en eventueel afstemmen met externe partijen voor ondersteuning of zorg, bijvoorbeeld; het samenwerkingsverband of Onderwijsschakelloket inschakelen 7
verwijzen naar een hulpverlenende instantie ouders en jongere verwijzen naar Jeugdbescherming Regio Amsterdam (JBRA) een zorgmelding doen bij JBRA als de ouders niet mee willen werken aan vrijwillige hulpverlening. bemiddelen naar het Jongerenpunt c. Inzet van de Sociale verzekeringsbank d. Behandelen van een beroep op vrijstelling van inschrijving of een verzoek voor vervangende leerplicht. De instrumenten kunnen in combinatie worden ingezet. Indien de leerplichtambtenaar verwacht dat het kind langer dan vier weken thuis blijft zitten, wordt het kind gemeld in ERISA als thuiszitter. Monitoren Vervolgens wordt de voortgang van de inzet van de instrumenten gemonitord. Verzoek tot schoolinschrijving door leerplichtambtenaar Direct nadat voorgaande stappen als resultaat opleveren dat de jongere staat ingeschreven op een school, dan checkt de leerplichtambtenaar/leerplichtondersteuner dit. Afsluiten in ERISA Als de jongere weer is ingeschreven op een school, sluit de leerplichtambtenaar het dossier af in ERISA Mogelijkheid tot staken van de behandeling In (zeer) uitzonderlijke gevallen komt het voor dat er sprake is van absoluut verzuim waarvoor geen oplossing mogelijk is. Dit wordt in ERISA opgelost door een nieuwe taak bij de behandeling van absoluut verzuim: behandeling staken. Dit mag alleen in uitzonderlijke gevallen en met nadrukkelijke toestemming van de teammanager plaatsvinden. De handelingswijze voor de leerplichtambtenaar wordt als volgt: de leerplichtambtenaar heeft alle mogelijke middelen gebruikt om de jongere terug op school te krijgen; de jongere komt niet in aanmerking voor vrijstelling van de leerplicht; de leerplichtambtenaar vraagt toestemming aan de teammanager om de behandeling te staken; zodra de leerplichtambtenaar toestemming van de teammanager gekregen heeft, mag de leerplichtambtenaar de behandeling staken middels nieuwe taak behandeling staken; automatisch wordt de melding gecategoriseerd als behandeling gestaakt; de behandeling van absoluut verzuim kan nog steeds niet afgesloten worden, maar er kan wel apart op gerapporteerd worden. 8