IERDE WERELD Samen met jou werken aan een wereld zonder extreme armoede DECEMBER 2011 Nr 135 Het recht van de sterkste Op het station, wachtend in de trein zag ik een groepje duiven. Een duif had iets lekkers bemachtigd en verdedigde dat met veel verve. Een druk leven. Cirkelend liep hij rond zijn hapje, met een uithaal naar iedere kaper die te dicht bij kwam. Op het moment dat de rest van de duiven het opgaf en op zoek ging naar iets anders, draaide hij nog een rondje om zijn maaltje, pikte nog een keer en. liet het liggen. Echte honger had hij niet, maar hij had wel een statement gemaakt: Ik ben de sterkste en wat van mij is daar blijf je van af. Zomerforum-juli 2011 Ik ken een straat ergens in Nederland. Het lijkt erop dat de bewoners de hele straat bezitten. Er staan twee huizen leeg. Eerst werd er een lesbisch stel weggepest. Een ander huis werd tijdelijk door een bewoner als tweede huis in bezit genomen en ze startten een handtekeningenactie tegen eventuele nieuwe bewoners, die om gezondheidsredenen al lang op een benedenwoning zaten te wachten. De huizen staan nog steeds leeg, maar er is wel een statement gemaakt: Wij bepalen wat je krijgt en zelfs wat niet van ons is, daar blijf je van af. Gelukkig ken ik mensen die een ander statement maken en zeggen: Waar drie mensen ruim kunnen eten, kunnen er ook vijf eten. Anneke van Elderen 17 oktober 2011 pagina 2, 3 Boodschap 17 oktober pagina 4 Nieuws pagina 5 Bestellingen pagina 6 Ontmoetingsdag-september 2011 Internationale beweging ATD Vierde Wereld in Nederland www.atd-vierdewereld.nl
17 oktober 2011 Utrecht Denken, delen en doen met mensen in langdurige armoede Ubuntuhuis Utrecht Ubuntu op 17 oktober 2011 Op 17 oktober Werelddag van verzet tegen extreme armoede waren er op veel plekken herdenkingen en activiteiten. Alles stond in het teken van de rechten van mensen die leven in ontoelaatbare armoede. De voorbereidingsgroep koos voor het stadhuis van Utrecht als een van de plekken waar onze beweging in actie kwam. Het Ubuntuhuis was de hoofdorganisator van een manifestatie op het plein voor het stadhuis. We kozen voor het stadhuis omdat daar immers de mensen vergaderen die verantwoordelijk zijn voor het armoedebeleid, de burgemeester, wethouders en de gemeenteraad. Mensen van de Armoedecoalitie Utrecht hielpen mee met organiseren. Een spandoek en flyers richtten de aandacht op ATD Vierde Wereld. Voedsel voor onze gedachten Het woord Ubuntu betekent medemenselijkheid, je inzetten voor een ander, er voor elkaar zijn. In Utrecht proberen we dat te doen, zo ook op 17 oktober. Bij het stadhuis in Utrecht deelden we voorbeelden van medemenselijkheid. Voor 17 oktober hebben we aan Rob gevraagd om iets te zeggen over zijn inzet voor mensen die leven in armoede. Ik bereid het in twee gesprekken met hem voor. Bij het tweede gesprek heeft Rob een verslag meegenomen en hij heeft daar een paar zinnen bij geschreven. samen meer mens Een buurthuis waar alle mensen welkom zijn voor een praatje. Een huis met inloopochtenden, activiteiten en gezamenlijke maaltijden. Actieve deelnemers van het Ubuntuhuis zijn ook verbonden aan ATD Vierde Wereld. Zij doen mee met de Forumdagen. Ubuntu is medemenselijkheid Hij vraagt mij om zijn woorden uit te typen en te printen. Ruim vooraf krijgt hij het papier. Rob heef nog nooit voor de microfoon gestaan en dus zou hij eerst moeten oefenen. Hij is echter een tijdje ziek en het komt er niet van. Maar op 17 oktober is hij er. Hij komt samen met Christiaan een actieve deelnemer van het Ubuntuhuis - en nog twee mannen die uit de wijk Overvecht komen. Dat is een behoorlijk eind van het U b u n t u huis vandaan, waardoor het een drempel is om te k o m e n. Rob is na mijn introductie als eerste aan de beurt. Een wethouder kan een half uurtje vrijmaken en komt erbij staan. De mannen uit Overvecht staan of zitten een stukje verderop, achter het publiek. Er zijn ongeveer 35 mensen. Het verhaal van Rob is een succes en voedsel voor onze gedachten. In een kring staat er altijd iemand naast je Na toespraken van Sophia uit de Cliëntenraad Werk en Inkomen en Heleen de Boer, gemeenteraadslid voor Groen Links, lezen Grada en ik de tekst uit het Vierde Wereld Forum voor. Tussendoor hebben we al samen met het publiek het lied Vuile was *gezongen met René op de accordeon. Als afsluitend onderdeel hebben we bedacht om een menselijke cirkel te maken van ons Ubuntu-logo. Ik nodig daarvoor iedereen uit om in een kring te gaan staan. Ik zie de mannen uit Overvecht die iets achteraf staan en zeg dat zij (ongeacht waar ze staan) er ook bij horen. Ik weet dat Christiaan en Rob het niet echt zien zitten (in een kerkdienst zei een voorganger laatst hetzelfde toen een gezin niet in de kring kwam. Toen vond ik het een beetje arrogant, maar nu vind ik zelf dat de mannen er wel bij horen). Eén van de mannen laat zich door de andere mannen helpen om rechtop te komen en loopt met moeite naar de kring. Het is een man waarvan ik aanvoel dat hij veel heeft meegemaakt en voor wie het niet vanzelfsprekend is om ergens bij te (willen) horen. Ik had vooraf al bedacht: als er één iemand zich sterker voelt door deze bijeenkomst, is het voor mij geslaagd en dat was hij dus! Ik zeg terwijl ik in de kring sta: in een kring is iedereen gelijkwaardig. In een kring kunnen we iedereen in de ogen kijken. In een kring heb je altijd iemand naast je staan en ben je zelf ook een naaste. In een kring kun je, als je elkaar de hand geeft, energie doorgeven en verbondenheid voelen. Je bent dan ook verbonden bent met mensen die letterlijk en figuurlijk verder van je af staan. Volontair Christine leest de tekst voor van de gedenksteen in Parijs. 2 Nr 135 December 2011 Vierde Wereld
vervolg 17 oktober in beeld Deze tekst staat ook op de polsbandjes die we bij ons hebben. Met Christine binden we de polsbandjes van ATD Vierde Wereld om de pols van een buurman of buurvrouw uit de kring. Terwijl ik met Sophia napraat, zie ik in mijn ooghoeken dat de man die na aarzeling in de kring kwam bijna weg gaat fietsen. Ik zeg dat ik hem nog even wat wil zeggen en loop naar hem toe. Ja, ik wilde er echt bij komen staan!, zegt hij. Ik zeg hem dat het voor mij het belangrijkste In een kring is iedereen moment was van gelijkwaardig vandaag en bedank hem daarvoor. Hij pakt mijn hand en neemt afscheid met een handkus. Later vraag ik aan Christiaan hoe hij eigenlijk heet: Sjors, antwoordt hij. Ubuntu twee dagen later. Twee dagen na 17 oktober organiseren we een maaltijd en vertonen we een film. Sjors komt ook, zegt Christiaan. En inderdaad, hij is met tussenstops naar het Ubuntuhuis gefietst. Hij is wel behoorlijk onder invloed van alcohol. René, de accordeonist, vindt het moeilijk om in het Ubuntuhuis met alcohol geconfronteerd te worden. Hij doet hard zijn best zo min mogelijk te drinken. Hij spreekt Sjors aan: dat hij hem heeft zien drinken onderweg. Dat hij te ver heen is om hier te mogen zijn. Ik vind dat te snel geoor- deeld en ben juist blij dat Sjors is gekomen. Dus ik kom tussenbeide en ik zeg tegen René dat we Sjors wel een kans kunnen geven om erbij te zijn. Samen kijken we naar de film. Bij het nagesprek zegt Sjors: Ik houd van alle mensen, ook van mijn ex en van mijn kinderen. Ik verdrink veel van mijn geld en de rest geef ik weg aan mijn kinderen. Daar leef ik voor. * kijk op de website voor de tekst van die leid Annelies Neutel Medestander ATD Vierde Wereld * www.ubuntu-huis.nl Meer weten over lokale 17 oktober activiteiten? Net als in Utrecht waren er op 17 oktober 2011 ook op veel andere plekken manifestaties, lezingen en acties. In Nederland bijvoorbeeld in Assen, Den Haag en Breda. Op de website atd-vierdewereld.nl vindt u alle verslagen en foto s van de lokale 17 oktober activiteiten. in Breda in Utrecht in Den Haag in Amersfoort Jullie zijn de Robin Hoods van vandaag Citaat van Zuster Agnes aan oud ijzer verzamelaar Peter, als Peter vertelt over het huis dat hij met zijn broer kraakte om er daklozen en verslaafden anderhalf jaar lang onderdak te bieden. Omdat niemand anders het deed. 17 oktober 2011 in Den Haag Vierde Wereld December 2011 Nr 135 3
Vierde Wereld Forum Kennis van het afgelopen seizoen Publieke boodschap 17 oktober 2011 Ééns zal de wereld veranderen omdat wij het willen. Er zal dan een nieuwe mensheid zonder armoede ontstaan. Vanuit deze overtuiging heeft Joseph Wresinski de Internationale Beweging ATD Vierde Wereld opgericht in 1957. Maar hij voegde daaraan toe: Om armoede te kunnen vernietigen moeten we haar kennen. Juist mensen die armoede uit ervaring kennen, zeggen Het maakt niet uit of je arm bent of rijk, het gaat over je waardigheid. Arm of rijk: iedereen heeft een gelijke, unieke waarde en dezelfde rechten. Arm of rijk; iedereen heeft behoefte aan een luisterend oor, aan gelijkwaardige en respectvolle relaties, aan eerlijkheid en vertrouwen. Helaas is de praktijk vaak anders, zelfs tegengesteld. Mensen krijgen vaak een negatief stempel vanwege hun armoede situatie. Je wordt soms je hele leven achtervolgd door één gebeurtenis, bijvoorbeeld na een opname in de psychiatrie of na het vervullen van een taakstraf. Bij de sociale dienst of controles aan huis voelen velen zich behandeld als fraudeurs. In plaats van een luisterend oor vinden ze een anonieme bureaucratie. De moeilijke formulieren die ingevuld moeten worden, maken van een probleem dat klein begint, uiteindelijk een zware rugzak. Sommige Rechten van de Mens gelden niet meer als men onder budgetbeheer staat. De post wordt soms zonder toestemming geopend. Iemand zegt daarover: De hulpverlener hoort je vooruit te helpen en niet achteruit. Zo eentje heeft het hele vertrouwen geschonden. Een ander zegt: Hulpvragen voelt als een vernedering. Het is heel vervelend als je het dan eindelijk durft te vragen en er toezeggingen worden gedaan en dat dan blijkt dat de hulpverlener van baan veranderd is. Dan sta je weer bij het begin. Ik voel dat als onrecht. Het pijnlijkste is, als het leven al zo moeilijk is, dat men je laat voelen dat het je eigen schuld is. Je bent afhankelijk van beslissingen die anderen over jou nemen. Daarmee wordt je gedwongen tot dingen die je niet goed voor jezelf vindt. Zo was er een moeder die na lange tijd op een wachtlijst voor gezinsondersteuning om te voorkomen dat de kinderen uit huis geplaatst zouden worden, binnen een week moest regelen om opgenomen te worden als gezin. En dat terwijl er elk weekend moeilijk hulp te krijgen is. Ook mensen in moeilijke omstandigheden willen overzicht over hun leven houden, de baas over hun leven blijven, hun rechten kennen en uitoefenen. Zij willen geen afhankelijkheid, maar samenwerken met alle personen, professionals of vrijwilligers die met hen op weg zijn. Samen elkaar wederzijds begrijpen en oplossingen zoeken waar je echt achter kan staan. Zo was er een hulpverlener die niet begreep dat een cliënt boos werd toen hij zei Ik heb goed nieuws voor je, het is goedgekeurd dat je nog 15 jaar begeleiding krijgt! Ook bouwen hulpverleners na verloop van tijd een goede vertrouwensrelatie met hun cliënten op. Maar ook nu met de bezuinigingen worden goede projecten gestopt en krijgen mensen het gevoel dat ze achteruit geholpen worden. Zij voelen zich in de steek gelaten. Mensen in armoede vechten dagelijks voor hun basisrechten en die van hun kinderen. Alleen al het rondkomen met weinig geld vraagt veel inzet. Elke week de reclame napluizen voor de aanbiedingen. Meerdere supermarkten bezoeken, lopen en fietsen om de bus te besparen, dat kost tijd en energie. Ik heb gezegd: kinderbijslag is voor de kinderen en niet bedoeld om de schulden te betalen. Daar heb ik via de rechter gelijk in gekregen. Het heeft wel even geduurd, maar ik ben een doorzetter geworden. Maar niet alleen de financiële aspecten zijn belangrijk, armoede heeft invloed op het hele leven: huisvesting, gezondheid, opleiding, werk. De eigen kracht van volwassenen en kinderen is vaak iets dat verborgen is geraakt. Dat moet weer naar boven gehaald worden met aanmoediging en steun. Ook het recht op ontplooiing is heel belangrijk, dat je als mens in staat wordt gesteld om je te ontwikkelen. Een moeder zegt: Ik leerde om niet langer met angst en beven naar de toekomst te kijken. Onze uitdaging is de kinderen moed en vertrouwen te geven ATD Vierde Wereld Nederland Vierde Wereld Forum seizoen 3 Jaarthema 2010-2011: Welke steun helpt ons verder? Onze kennis en ervaringen van het afgelopen Vierde Wereld Forumjaar zijn verwerkt in deze publieke boodschap 4 Nr 135 December 2011 Vierde Wereld
Nationaal Internationaal Nieuws / Meehelpen Nieuws van ATD Vierde Wereld ATD Vierde Wereld Nederland planning 2012: All together for dignity. Tijdens het weekeinde van 29 en 30 oktober is op t Zwervel met 25 leden gewerkt aan het Jaarplan 2012,.. en verder (zie website voor het jaarplan). Enkele conclusies: Mijn accu is opgeladen,, We hebben bronnen onderzocht en beseffen het belang van kennis over armoede. Plus het belang om deze kennis met anderen te ordenen en te delen., We dragen verantwoordelijkheid om met onze sterke boodschap de samenleving in te trekken en nieuwe vrienden te maken. Internationaal comité voor 17 oktober opgericht. Op uitnodiging van ATD Vierde Wereld is er een internationaal comité voor de Werelddag 17 oktober opgericht. Dit comité waakt ervoor dat op deze werelddag de allerarmsten altijd centraal staan. Het comité staat onder leiding van de oud president van Mauritius, M. Cassam Uteem. In het comité zitten boven- dien ook andere mensen die internationaal een zeer hoog aanzien hebben. In hun boodschap van dit jaar stellen zij: Uitroeien van armoede is de grootste uitdaging voor de wereld van vandaag. Vierde Wereld Forumdagen. Jaarthema 2011-2012: Je thuis voelen in je buurt. Samen leven begint op de plek waar je woont of verblijft. Dat wordt het nieuwe thema waarover we van gedachten wisselen op 10 december 2011, 10 maart 2012 en 9 juni 2012. Meehelpen en meedoen. Organiseren van première speelfilm Joseph, de rebel. Joseph, de rebel is een indrukwekkende speelfilm over een gevecht voor waardigheid en mensenrechten en het ontstaan van de ATD Vierde Wereld. In de film zien we Père Joseph Wresinski in zijn strijd tegen de autoriteiten. Maar hij levert ook strijd met gezinnen, die hem eerst als een bedreiging zien. ATD Vierde Wereld wil gezamenlijk zorgen voor de Nederlandse filmpremière. Wie wil er helpen met organiseren? Bent u al nieuwsgierig naar de film? Kijk voor een recensie op www.atdvierdewereld.nl. Een bijdrage voor OCCUPYprotesten? Bij de OCCUPY-protesten demonstreren mensen tegen sociale ongerechtigheid. ATD Vierde Wereld strijdt hier al 50 jaar tegen en heeft hier kennis van. Heeft u ideeën hoe wij de kennis van onze beweging kunnen delen met de OCCUPY beweging? Meehelpen bij organisatie van Open Dag t Zwervel. Boerderij t Zwervel zoekt meer vrijwilligers uit Salland die willen helpen om t Zwervel een fijne ontmoetingsplek te laten zijn. De vrijwilligers die op 1 november 2011 bij elkaar kwamen, willen in 2012 een Open Dag organiseren. Wilt u meehelpen met het organiseren van deze dag? Uw bijdrage is zeer welkom. Als u wilt meehelpen en meedoen, mail dan naar informatie@atd-vierdewereld.nl Vierde Wereld December 2011 Nr 135 5
NIEUWE PUBLICATIE TIPS VIERDE WERELD VERKENNINGEN 18 Internationale noodhulp bij rampen ziet de zwaksten over het hoofd, ervaringen uit Haïti. Op 12 januari 2010 vond in Haïti een verschrikkelijke aardbeving plaats. Duizenden mensen kwamen om het leven of raakten gewond. In grote gebieden stortten alle gebouwen in. Deze ramp bracht veel internationale hulpverlening op gang. Maar waar komt de hulpverlening uiteindelijk terecht en wie worden er geholpen? De beantwoording van deze vraag, gebaseerd op de ervaringen van de internationale beweging ATD Vierde Wereld in Haïti, staat centraal in Vierde Wereld Verkenningen 18. U kunt de publicatie nu zelf bestellen. NIEUWE WEBSITE : www.atd-vierdewereld.nl Bekijk de vernieuwde website van ATD Vierde Wereld in Nederland. Behalve informatie over de projecten en activiteiten, vind je er informatie over onze uitgangpunten en onze geschiedenis. Wil je iets toevoegen aan de website? Mail naar: webmaster@atd-vierdewereld.nl CONTACT Bezoek onze website www.atd-vierdewereld.nl ledenadministratie@atdvierdewereld.nl informatie@atdvierdewereld.nl Landelijk Centrum Regentesseplein 13 2562 EV Den Haag 070-3615787 Ontmoetingscentrum t Zwervel Raalterweg 19 8131 SB Wijhe 0570-521999 Bank ING: 275.22.00 t.n.v. Stichting ATD Vierde Wereld Nederland, Den Haag Bestellingen (inclusief verzendkosten) ο Een wandeling met mevrouw Socratine, Christine Béhain 10,50 ο Over zelfgemaakte drempels, John Habets 20,20 ο Het geheim van een nieuwe wereld, Ingrid Hutter 19,70 ο Ik ben de methode, Anneke van Elderen 8,50 Durf te kijken, te weten, te leren en te veranderen ο Vierde Wereld Verkenningen 18 Ervaringen uit Haïti 2,90 Lidmaatschap 2010 en Giften ο lidmaatschap: 10 /jaar (of lager, naar draagkracht) ο steunlidmaatschap: 20 /jaar (of meer) ο gift: Dhr/Mw :... Adres:... Postcode:... Plaats:. Ik verleen de Stichting ATD Vierde Wereld de toestemming éénmalig het bedrag van... af te schrijven van mijn giro/bankrekening:... Handtekening: Datum:......... Deze gehele coupon (of fotokopie) in een gesloten enveloppe sturen naar: Stichting ATD Vierde Wereld Nederland, Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag vragen? 070 361 57 87 of email: denhaag@atd-vierdewereld.nl COLOFON VIERDE WERELD Kwartaalblad van de internationale beweging ATD Vierde Wereld in Nederland ISSN 0921-0555 - Oplage: 5000 Toezending kwartaalblad Vierde Wereld is gratis. Overname van onze artikelen wordt aanbevolen, indien met bronvermelding en toezending van het elders geplaatste artikel. Wij ontvangen graag reacties op het blad; artikelen in overleg met de redactie. KOPIJ: maartnummer 2012 vóór 27januari 2012 REDACTIE: Leonie Hoksbergen, Niek Tweehuysen, Annelies Neutel, Christine Béhain, Amandine Herpe m.m.v Kees Bleijenberg, Eefje Halfwerk FOTO S: ATD Vierde Wereld tenzij anders vermeld CORRESPONDENTIEADRES: Blad Vierde Wereld, Raalterweg 19, 8131 SB Wijhe, informatie@atd-vierdewereld.nl A B O N N E M E N T S - WIJZIGINGEN: Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag 6 Nr 135 December 2011 Vierde Wereld