www.inzakeuwzaken.nl Inzake uw zaken De eenvoud van een businessplan 5 Herziening van het ontslagrecht. Wat is straks de beste ontslagroute? UWV, kantonrechter of een vaststellingsovereenkomst? 6 Maritiem familiebedrijf VEKA Group koos voor een opmerkelijke internationali satiestrategie en bouwt als eerste Nederlandse scheepsbouwer nu ook binnenvaartschepen voor buiten Europa. 8 Van verkoopbedrijf naar serviceorganisatie. Het familiebedrijf Kuiken Groep besloot om binnen een kleiner afzetgebied een breder en dieper servicepakket te gaan aanbieden. 10 Schatgraven in de ongelofelijke hoeveelheid data die we met z n allen produceren. De kracht van Big Data schuilt in het zien van verbanden die voorheen verborgen bleven. Vaste rubrieken 4 Nieuwsfeiten 6 Belastingnieuws.nl inzake eindejaarstips 2013 12 Keerzijde Statistiek Trainingsaanbod/ the Academy Publicatie December 2013 #4
2 inzake uw zaken #1 2013 Ik blijf erop hameren: kunnen we ons verhaal nog altijd in een paar zinnen uitleggen en stellen we de goede vragen?
Ik houd van eenvoud Oud geld succesvol in nieuwe economie Voor John Fentener van Vlissingen laat succes zich het beste verklaren door de eenvoud van de onderliggende plannen. Als dieper liggende oorzaak van de huidige systeemcrisis noemt hij het doorgeschoten kwartaaldenken van veel ondernemingen. Een goed businessplan moet op een A4 tje passen en door iedereen kunnen worden begrepen en toegepast. Als je mensen moet overtuigen van je gelijk, is het de vraag of je wel gelijk hébt, aldus John Fentener van Vlissingen. Een enkel A4 tje was indertijd voor hem ook genoeg om zijn veilige bestaan, als erfgenaam van een van de grootste familieconglomeraten van Nederland en gerespecteerd investeringsbankier, te verruilen voor het zelfstandig ondernemerschap. Je moet dingen terugbrengen tot de essentie om je kansen goed te kunnen inschatten. Dat heb ik gedaan toen ik besloot om reisondernemer te worden. Ik zag een markt die aan de aanbodkant sterk versnipperd was, zeker in de VS waar we begonnen. De grootste partij had er maar vijf procent van de markt. Ook was me toen al duidelijk dat internet een enorme rol zou gaan spelen als distributiekanaal en informatiebron en bestaande businessmodellen overbodig zou maken. Een consolidatieslag kon daarom niet uitblijven, stelde ik vast, en als nieuwkomer zonder historische ballast ben je dan in het voordeel. Je kunt dan tegen zeer aantrekkelijke condities kralen rijgen op een kopersmarkt en zo voldoende kasstroom genereren om méér te investeren in online producten. Dat was de kern van het plan en zo is het uitgevoerd. Ook nu we zelf al weer zoveel jaar een wereldspeler zijn en ik van CEO naar president-commissaris ben gegaan, blijf ik erop hameren: kunnen we ons verhaal nog altijd in een paar zinnen uitleggen en stellen we de goede vragen? Daar ben ik nog steeds mee bezig. Neem het nieuws dat Microsoft het Finse Nokia overneemt, terwijl diezelfde week concurrent Samsung een horloge presenteert als alternatief voor de smartphone. Ik vraag me dan af wat dat voor ons betekent. Is dit het begin van het einde van de tablet of het mobieltje, en zo ja, welke gevolgen heeft dit voor de manier waarop mensen reizen en daarbij gebruikmaken van internet? En: hebben wíj ons deze vragen ook al gesteld? Twee ondernemerswerelden John Fentener van Vlissingen heeft altijd in twee verschillende ondernemerswerelden geleefd. Als telg van een van de oudste en machtigste ondernemersfamilies van Nederland leek zijn toekomst te zijn uitgestippeld. Net als zijn broers Frits en Paul (helaas in 2006 kort na elkaar overleden) en zijn nicht Annemiek (de huidige president-commissaris) had hij een plek kunnen krijgen in de leiding van het familiebedrijf, het wereldwijd actieve SHV-conglomeraat. Maar John koos al vroeg zijn eigen weg. Ik heb het geluk gehad dat ik twee zeer capabele broers had die beiden vóór mij in het familiebedrijf stapten. Daarmee was de continuïteit van de familie in de leiding van SHV gegarandeerd en kreeg ik de vrijheid om mijn eigen dromen na te jagen. Al vanaf mijn pubertijd was ik met beleggen bezig. Ik had wat geld geërfd van een tante en daarvan kocht ik aandelen. Later volgde ik een financiële opleiding en daarna ben ik investeringsbankier geworden bij het toenmalige Pierson. Overigens ben ik altijd nauw betrokken gebleven bij het familie bedrijf. Ik zat bijvoorbeeld veertig jaar lang in de raad van commissarissen van SHV, tot ik twee jaar geleden wegens het bereiken van de maximumleeftijd afscheid moest nemen. En mijn broers vroegen me bij belangrijke beslissingen ook altijd om mee te denken. Hiervoor hadden we wel een bijzondere methode ontwikkeld; we spraken telkens af in een ander café in Utrecht en daar stippelden we dan een gezamenlijke beleidslijn uit. Ieder uiteraard vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid. Zo is de beslissing om de Europese tak van de Makro te verkopen in een rokerig Utrechts buurtcafé genomen. Maar ik voel me meer ondernemer dan bestuurder. En hoewel ik niets wil afdoen aan de prestaties van mijn broers, heb ik altijd het idee gehad dat ik een andere uitdaging nodig had. Lees verder op pagina 4 > #4 2013 inzake uw zaken 3
De dieper liggende oorzaak van de huidige systeemcrisis is het doorgeschoten kwartaaldenken van veel ondernemingen en hun financiers. Geduldkapitaal Nog tijdens zijn jaren bij Pierson besloot John om reisondernemer te worden, een beslissing die naast SHV een tweede familiemultinational heeft opgeleverd. BCD Holdings is met dochterbedrijf BCD Travel een van de grootste zakenreisbedrijven ter wereld en heeft met Travix (waaronder bekende labels als Cheaptickets, BudgetAir en Vliegwinkel vallen) een fors aandeel in de markt voor online vliegtuigstoel- en hotelreserveringen. Ook is het groot in parkeerbemiddeling. Al met al zetten de ruim twaalfduizend werknemers van BCD Holdings wereldwijd bijna 23 miljard euro om (inclusief 8,5 miljard euro partneromzet) en werd vorig jaar 124 miljoen euro verdiend. Geld verdienen, of méér geld verdienen, is voor een ondernemer geen doel op zich. Je wilt iets creëren dat jouw en andermans leven verrijkt. Dat is nog altijd mijn belangrijkste drijfveer, vindt de in Londen woonachtige grootaandeelhouder. Gevraagd of hij zijn achternaam al dan niet een voordeel vindt als ondernemer, zegt John Fentener van Vlissingen: Het is een gegeven dat veel deuren opengaan voor iemand met mijn achtergrond. Maar het is nadrukkelijk niet zo dat BCD alleen daardoor een succes is geworden. Ik herinner me de moeilijke eerste jaren; we worstelden met het online businessmodel en er moest telkens geld bij. Op zo n moment is het natuurlijk wel een voordeel dat je zelf wat diepere zakken hebt en kunt terugvallen op geduldkapitaal. Met een beursnotering hadden we zeker nooit bereikt waar we nu zijn. Voor mij persoonlijk is het heel belangrijk geweest dat mijn familie altijd is blijven geloven in BCD. Ik wil daaraan overigens wel toevoegen dat de relatie met SHV altijd strikt professioneel is geweest. Zo herinner ik me dat Paul, toen nog bestuursvoorzitter, tegen me zei dat het de hoogste tijd was dat BCD alle reizen zou gaan boeken voor SHV. Ik heb toen geëist dat we gewoon zouden meelopen in een aanbesteding met andere partijen. Alleen als we inderdaad op neutrale gronden de beste en meest kostenefficiënte aanbieder zouden zijn, moesten we de opdracht krijgen. Dat is gelukt. Daarmee kreeg de opdracht voor mij pas echt waarde. Ja, dat was een erkenning met een diepere achtergrond. Foundation Nu hij zich sinds een aantal jaar heeft teruggetrokken uit de dagelijkse leiding van BCD Holdings, heeft hij weer meer tijd om zijn ondernemerskwaliteiten en opgedane ervaring aan te spreken en te delen. Hij zette Walvis Participaties op, een investeringsfonds dat (door)startende onder - nemingen met advies en kapitaal helpt om grenzen (fysiek en digitaal) te verleggen. Daarnaast richtte hij met zijn vrouw de John & Marine van Vlissingen Foundation op, een liefdadigheidsorganisatie die wereldwijd achttien projecten steunt voor kansarme kinderen. Maar ook daarin stelt Fentener van Vlissingen zich primair op als ondernemer. Het initiatief voor een project moet genomen zijn in de eigen omgeving, en tegenover elke euro die wij erin stoppen moet eenzelfde bijdrage staan van lokaal actieve BCD-bedrijven. Dat geeft aan beide kanten een enorme stimulans om scherp te blijven en je af te vragen of je nog wel goed bezig bent. Kwartaaldenken Daarnaast is Fentener van Vlissingen altijd een pleitbezorger gebleven voor (meer) erkenning van het familiebedrijf als de geduldige en nimmer haperende motor van de Europese economie. De dieper liggende oorzaak van de huidige systeemcrisis is het doorgeschoten kwartaaldenken van veel ondernemingen en hun financiers. Omdat men zich om allerlei redenen focust op het rendement op de korte termijn, raakt de grote lijn uit zicht. Daarom staan zoveel bedrijven met hun rug naar Idee: welvaartsfonds voor startende ondernemingen Uitgedaagd om tien tips te geven voor het weer lostrekken van de Nederlandse economie, zette John Fentener van Vlissingen zijn plan voor een Welvaartsfonds op papier. Het uitgangspunt is simpel. De toekomstige innovatie en werkgelegenheidscreatie moeten vooral van middelgrote en kleinere ondernemingen komen. Maar juist deze vernieuwingsbron klopt tevergeefs aan bij de banken voor (risico-) financiering. Terwijl de vraag enorm is en er ontzettend veel kansrijke ondernemersplannen zijn. Bij Walvis Participaties kunnen we de aanvragen niet aan. En daar zitten heel goede plannen tussen. Daarom zou er volgens Fentener van Vlissingen een Welvaartsfonds moeten komen. De financiering ervan verloopt als volgt: het kabinet zegt toe dat alle inkomsten van een olie- of gasprijs boven 100 dollar in het fonds worden gestort, net als bijvoorbeeld de opbrengst van de verkoop van het staatsbelang in ING. Dat levert al gauw een startkapitaal van twee miljard euro op, rekent hij voor. Uit deze pot kunnen kansrijke ondernemersplannen duaal worden gefinancierd. Tegenover elke ton aan eigen vermogen wordt twee ton fondsvermogen beschikbaar gesteld, met een maximum van twee miljoen euro. Zo n investering krijgt een vliegwieleffect, want omdat hun grootste risico is afgedekt, zullen de banken weer eerder tot kredietverlening overgaan. De operatie hoeft de Nederlands staat per saldo niet eens iets te kosten, want investeren in nieuwe bedrijvigheid betekent ook meer toekomstige belastinginkomsten (VPB en BTW) en minder werk - loosheidskosten. Noorwegen heeft iets dergelijks en daar werkt het heel goed. Dus waarom hier niet? Ik wil me natuurlijk niet al te zeer op de borst kloppen, maar eerder is me ook eens gevraagd welke veranderingen ik zou doorvoeren. Ik stelde toen voor om de Ministeries van EZ en Landbouw in elkaar te schuiven en de pensioenleeftijd te verhogen. En zie wat er is gebeurd. nieuwe marktontwikkelingen toe en lopen ze een ontwikkelachterstand op. Beursgenoteerde ondernemingen voorop. De lang als ouderwets en achterhaald beschouwde familieondernemingen doen het over een langere periode gemeten dan veel beter. Ze begrijpen wél dat continuïteit om een lange adem vraagt en zijn daardoor per saldo innovatiever en meer marktgericht en waardevast. In september dit jaar gooide John Fentener van Vlissingen daarom nog maar eens publiekelijk een balletje op. Gevraagd door zijn alma mater Universiteit Nyenrode om als keynote speaker het academische jaar te openen, lanceerde hij een even simpel als doeltreffend plan (zie het kader hierboven) om kansrijke kleine ondernemingen aan voldoende doorstartfinanciering te helpen. Ik heb eens goed naar een succesvoorbeeld in Noorwegen gekeken en de beste elementen ervan gekopieerd. Het is een groot misverstand dat je om onderscheidend te kunnen zijn steeds weer met iets nieuws moet komen. Goed kijken wat de concurrentie doet en daaraan een eigen invulling geven, is vaak al genoeg. Zo ook hier. Wilt u reageren? Inzakeuwzaken@nl.pwc.com Nieuwsfeiten Het voordeel van vloeibaar aardgas Een derde faillissementen frauduleus Overschakelen op vloeibaar aardgas kan de transportsector structureel 2,7 miljard euro per jaar aan kosten besparen en daarmee worden achtduizend extra arbeidsplaatsen gecreëerd. De vervanging van diesel en stookolie in schepen en vrachtauto s vormt ook een belangrijke bijdrage aan het terugdringen van de CO 2 -uitstoot. Dat zijn de belangrijkste uitkomsten van een onderzoek dat de sustainability-groep van PwC deed naar de toekomstkansen van liquefied natural gas (LNG) in Nederland. LNG blijkt in het gebruik goedkoper dan gewoon aardgas of olieproducten. Door de steeds strengere milieunormen voor zee- en binnenvaartschepen en vrachtvervoer over land, zal de vraag ernaar toenemen. Daarom moet Nederland (lees: Rotterdam) de internationale draaischijf worden voor de verwerking en opslag van LNG, adviseren de samenstellers van het rapport (zie ook kader pagina 7). Faillissementsfraude wordt een steeds nijpender probleem. Vorig jaar ging een recordaantal van 9.269 bedrijven failliet en volgens hoogleraar faillissementsfraude Tineke Hilverda is in minstens een kwart tot een derde van de gevallen sprake van een door fraude versneld of veroorzaakt faillissement. De Nijmeegse hoogleraar baseert zich op steekproeven waaruit blijkt dat veel in paniek geraakte dga s vlak voor het bankroet nog tegoeden wegsluizen naar privérekeningen of onterechte aankopen ermee doen. Naast zulke gelegenheidsfraudeurs zijn er ook beroepscriminelen actief die een in problemen verkerende onderneming juist opzadelen met schulden en zo leveranciers benadelen. De maatschappelijke (onnodig banenverlies) en economische schade (2 tot 5 miljard euro) door faillissementsfraude loopt intussen zo hoog op dat Hilverda pleit voor scherper toezicht. 4 inzake uw zaken #4 2013
Wat is straks uw beste ontslagroute? Herziening ontslagrecht Onder het mom van een versoepeling van het ontslagrecht wil het kabinet de bestaande ontslag procedures herzien per 1 januari 2015. Maar volgens arbeidsrechtspecialiste Nicolien Borggreve wordt het voor werkgevers niet eenvoudiger werknemers te ontslaan. De verandering van de bestaande ontslagprocedures betekent voor u, als werkgever, meer onzekerheid over uw rechten en verplichtingen tijdens ontslagzaken en dus nieuwe dilemma s. Welke ontslagroute is voor mijn onderneming straks de beste? Met andere woorden: welke ontslagvariant is het meest (kosten)efficiënt en biedt onze organisatie en onze werknemer(s) snel rechtszekerheid? Deze vragen worden dan ook de laatste tijd in ontslagaangelegenheden steeds vaker gesteld aan Nicolien Borggreve, arbeidsrechtspecialiste binnen Legal Services van PwC. Als men mij vraagt naar de best passende ontslagstrategie, moet ik in de huidige situatie een voorbehoud maken. Zo lang het voorstel tot herziening van het ontslagrecht niet door de Eerste Kamer is behandeld, blijft het onduidelijk hoe het eindresultaat er uiteindelijk uit zal komen te zien. In afwachting daarvan adviseren wij werkgevers om, als het enigszins mogelijk is, voor de zekere oplossing van een vaststellingsovereenkomst te kiezen. Maar afgaande op de nu voorliggende plannen zal de keuze voor zo n onderhands akkoord ook na de invoering van de wet de aantrekkelijkste optie blijven. Want de uitkomst van een vaststellingsovereenkomst mag dan soms wat duurder uitvallen, men weet wel direct waar men aan toe is. En bij de andere ontslagroutes is dat lang niet altijd het geval. Minder keuzevrijheid Zeker nu organisaties de omvang en samenstelling van hun medewerkersbestand dienen aan te passen aan de economische omstandigheden, wordt het nog voor een traditie van lifetime employment ontworpen ontslagrecht door werkgevers steeds meer als een belemmering ervaren. Maar ook de werknemers en hun vertegenwoordigers zijn het erover eens dat een hedendaagse afwikkeling van ontslagprocedures om meer transparantie, uniformiteit en snelheid vraagt. Daarom is een ingrijpende aanpassing voorgesteld door minister Asscher van Sociale Zaken. In het bestaande duale stelsel kan de werkgever een ontslagvergunning aanvragen bij UWV. Dat is doorgaans goedkoper omdat UWV geen ontslagvergoeding mag toekennen aan een gedupeerde partij, maar deze route is ook bureaucratisch(er) en daardoor trager. Bovendien is de afloop ongewis. De werknemer kan ook na de vergunningverlening door UWV een procedure starten bij de kantonrechter en alsnog een vergoeding vorderen. Dat kan jaren duren. Het bekende alternatief is de kantonrechter en diens formule; de doorlooptijd is sneller, de uitspraak is bindend, maar de kans is groot dat de rechter een (vaak forse) ontslagvergoeding toekent. De wetgever wil deze keuzemogelijkheid nu beperken. Het komt het erop neer dat alle ontslagen met een bedrijfseconomische oorzaak straks aan UWV moeten worden voorgelegd en dat alleen in het geval van een aantoonbaar arbeidsconflict de redelijkheid van een ontslag aan de kantonrechter mag worden voorgelegd. Daarnaast is een plafond gesteld aan de uit te keren ontslagvergoeding. De rechter mag slechts één jaarsalaris of maximaal 75.000 euro toekennen en dat dan in de vorm van een transitiebudget. De vaste formule (grof gezegd een maand - salaris per dienstjaar) wordt losgelaten en vervangen door een minder steil oplopende matrix (met uitzondering voor 55-plussers). Voordeel voor de werkgever: hij mag de kosten die gemaakt zijn voor het vergroten van de employability van de werknemer (zoals investeringen in scholing) van de vergoedingssom aftrekken. Kritiek In grote lijnen konden werkgevers- en werknemersorganisaties wel leven met deze voorstellen, maar het politieke spel erna (in en buiten het parlement) zorgde voor zoveel doorhalingen en amendementen dat er nu een compromis ligt dat volgens velen onwerkbaar zal blijken te zijn. Ook Nicolien Borggreve heeft kritiek op de voorlopige uitkomst. In de praktijk is de scheidslijn tussen een arbeidsconflict en een door een bedrijfseconomische oorzaak ingegeven ontslag vaak niet duidelijk. Het één is vaak het gevolg van het ander. Er zullen geschillen ontstaan over de definitie van de ontslagzaak en dus over de vraag of men wel aan het juiste loket is. Op basis van het wetsvoorstel moet een werkgever nog steeds een dossier opbouwen en aantonen dat hij de werknemer een verbetertraject heeft aangeboden vóórdat hij tot ontslag mag overgaan. Daarnaast vind ik het gezien de intentie van de wetgever een snellere afhandeling mogelijk maken een slechte zaak dat tijdens de kamerbehandeling bedongen is dat een werknemer straks tot aan de Hoge Raad in beroep kan gaan tegen een uitspraak van de rechter. Via de achterdeur is deze route daardoor veel onaantrekkelijker geworden voor de werkgever, die hier immers voor kiest om snel rechtszekerheid te krijgen. Daarbij komt dat de rechter bij ernstige verwijtbaarheid van de werkgever een hoger transitiebudget mag toekennen. Dat biedt de mogelijkheid alsnog een hogere vergoeding zonder limiet toe te kennen en laat te veel ruimte voor interpretatie en dus alweer langere procedures, meer onzekerheid en hogere kosten. Bovendien twijfelt Nicolien Borggreve of UWV de verwachte extra toestroom van ontslagprocedures wel aan kan en vooral, of men daar wel in staat zal zijn binnen de voorgeschreven tijd van vier weken een weloverwogen en goed onderbouwde beslissing te nemen over de wenselijkheid van het verlenen van een ontslagvergunning. Buitenspel De hiermee gecreëerde extra onzekerheden vragen van de werkgever extra behoedzaamheid en zorgvuldigheid in ontslagzaken. Volgens Borggreve doet u er goed aan eerst de mogelijkheden te onderzoeken om met de betrokken werknemer(s) en hun vertegenwoordigers UWV en de kantonrechter buitenspel te zetten. De mogelijkheid om een vaststellingsovereenkomst te sluiten bestaat al langer. Deze optie wordt de komende tijd alleen maar aantrekkelijker. Als je tot een onderling akkoord komt, heb je snel zekerheid en minder advieskosten. Bovendien houdt de werknemer recht op een uitkering, wat bij de andere ontslagroutes lang niet altijd zeker is. Maar voor een onderhands akkoord is wel de medewerking van beide partijen nodig, en dus moet met name de werkgever zich terdege voorbereiden en in staat zijn ook de werknemer (en diens vakbond, ondernemingsraad en/of advocaat) ervan te overtuigen dat dit voor beide partijen de aantrekkelijkste optie is. Een ontslagprocedure moet je zien als een onderhandeling. De partij die zich het beste heeft voorbereid, grijpt het initiatief en houdt dat ook meestal. Een goede dossiervorming is daarom van vitaal belang. Als ontslag wordt aangevraagd vanwege een herstructurering, moet er een sluitende businesscase kunnen worden gepresenteerd. Maak een prognose over hoe er wel geld kan worden verdiend met de voorgestelde bezetting en reken voor hoe dit offer van enkele medewerkers blijvend werk kan betekenen voor de rest. Denk van tevoren na over welke informatie de onder - nemingsraad en de vakbonden nodig hebben om hun achterban te overtuigen en neem de tijd om het daar te laten bezinken. Dit wordt belangrijker nu het wetsvoorstel voorziet in een bedenktijd voor de werknemer van twee weken, waarin hij/zij op de gesloten regeling mag terugkomen. In het geval van een arbeidsconflict moet de rechter ervan worden overtuigd dat alles is gedaan om de arbeidsrelatie gezond te houden. Dus laat zien dat je als werkgever al vroeg hebt gewaarschuwd dat de houding of de vaardigheden van de bewuste werknemer niet voldoen aan de gestelde functionerings eisen of niet meer passen bij de cultuur of de marktsituatie van de onderneming. Maak duidelijk welke verbeterpunten zijn voorgesteld en wat de onderneming concreet heeft gedaan om escalatie te voorkomen. Duidelijk moet zijn dat de werknemer voldoende tijd én een eerlijke kans heeft gehad om zijn of haar functioneren te verbeteren. Nogmaals, de rechter toetst vooral of de werkgever niet tekort is geschoten in zijn zorgplicht en waardeert op basis daarvan de redelijkheid van het ontbindingsverzoek. Helaas weet de arbeidsrechtdeskundige uit ervaring dat een zo rationele benadering van een arbeidsconflict of arbeidsprobleem (nog) zeldzaam is. De meeste managers stellen een slechtnieuwsgesprek te lang uit. Tot de situatie zo nijpend is dat deze escaleert, en dan is vaak alle onderhandelingsruimte om het onderling eens te worden over een passend afscheid weg en moet wel de formele route worden bewandeld. Tot slot raadt Nicolien Borggreve werkgevers aan nooit op twee paarden tegelijk te wedden. Het lijkt voor de hand te liggen bij een ontslagronde voor een herstructurering díe werknemers voor te dragen over wie toch al een dossier bestaat omdat ze niet functioneren. Niet doen. Niet alleen vertraagt dit de procedure door discussies over welke instantie nu precies over de redelijkheid van dit ontslag moet beslissen, je laadt zo ook de verdenking op je dat je schijnargumenten gebruikt om onwelgevallige personeelsleden buiten de deur te zetten. Uiteindelijk loop je zo op alle ontslagroutes vast. Wilt u meer informatie? Nicolien.borggreve@nl.pwc.com Informatie over juridisch advies: www.pwc.nl/legalservices. Ook veel MKB-bedrijven opgescheept met giftige rentederivaten Niet alleen woningcorporaties zuchten onder de negatieve bijeffecten van rentederivaten, ook veel middelgrote en kleinere ondernemingen zien zich geconfronteerd met een negatieve waarde van hun renteswaps. Dit is ontstaan doordat met de nu al jaren aanhoudende lage rentestand door de crisisbestrijding de reële rente onder het met derivaten vastgelegde niveau is gedaald. De onderneming is daardoor vaak contractueel verplicht tot een (vaak forse) bijstorting. De schatting is dat duizenden ondernemingen met dit probleem te maken hebben. Het goede nieuws is gelukkig dat uit de eerste uitspraken in aangespannen gerechtelijke procedures blijkt dat een beroep op de zorgplicht van banken vaak wordt gehonoreerd. Als een onderneming kan aantonen dat de financier zowel producent, adviseur als verkoper was van het gewraakte product, is deze tekortgeschoten in zijn zorgplicht. #4 2013 inzake uw zaken 5
Buitenlandse binnenvaart Maritiem familiebedrijf VEKA Group diversifieert en internationaliseert Het tot een zeer divers uitgegroeid maritiem conglomeraat zag haar orderportefeuille vorig jaar tot de bodem dalen. Daarop koos het familiebedrijf voor een opmerkelijke internationalisatiestrategie en bouwt het nu ook binnenvaartschepen voor buiten Europa. Soms kunnen te veel ondernemerschap en expansiedrift tegelijk het succes van een onderneming ongezien ondermijnen. Bij de VEKA Group uit Werkendam leek dit een paar jaar geleden te zullen gebeuren. De beide zoons van de oprichter, Peter en Jan Versluis, hadden met behulp van rechterhand Arnold den Boon het bedrijf in een voortvarend tempo uitgebouwd tot een zeer divers maritiem conglomeraat. Maar gespitst als ze waren op het verzekeren van de strategische toekomst van de familieonderneming, werden ze bijna overvallen door een ongedacht neveneffect van hun eigen voortvarendheid. Uitgerekend in het topjaar 2009, waarin de scheepsbouwpoot van de onderneming 67 nieuwbouwschepen zou afleveren, ontstond een nijpende situatie, herinnert algemeen directeur Den Boon zich. We waren zo succesvol geweest aan de voorkant, dat we dreigden steken te laten vallen aan de achterkant. In een tijdsbestek van een paar maanden kregen we door onze buitenlandse toeleveranciers 35 casco s tegelijk aangeleverd. Daarmee dreigde de nieuwbouwpoot letterlijk verstopt te raken. Niet alleen moesten we miljoenen voorfinancieren, wat een te grote druk op ons werkkapitaal zou leggen, er was ook een reële kans dat enkele van onze klanten uit angst dat ze wel erg lang op hun bestelde schip zouden moeten wachten hun bestellingen zouden afblazen. We hebben toen in versneld tempo een professioneel projectmanagement ingevoerd en zijn nog actiever werk gaan uitbesteden. Door zo tijdig bij te sturen, hebben we dit probleem omzeild en zijn we er sterker uitgekomen. Beter nog, ik durf nu te zeggen dat deze tijdige waarschuwing ons heeft geholpen om zonder al te grote kleerscheuren door het diepste dal van de crisis in de maritieme sector te komen. Want sindsdien letten we scherper op de balans tussen strategische doelen en operationele haalbaarheid. Stevig fundament VEKA Group is nu beter in balans. Opgericht in 1988 door voormalig beurtschipper Piet Versluis als een handelsbedrijf dat drie binnenvaartschepen exploiteerde, is het alleen al in Nederland 150 medewerkers tellende familiebedrijf onder de tweede generatie uitgegroeid tot een vooraanstaande maritieme dienstverlener en scheepsbouwer. Het bedrijf heeft nu ook ver buiten Europa zijn vleugels uitgeslagen en doet enkele honderden miljoenen euro aan omzet. Zeker nu de operationele en managementstructuur is versterkt, staat er een divers en goed geleid maritiem bedrijf, constateert accountant Michel Adriaansens van PwC. Feit is dat VEKA in haar nog relatief jonge geschiedenis onstuimig is gegroeid. Met name Peter Versluis zorgde voor een opvallende groeidynamiek. In 2005 ontwikkelde hij het concept van een binnenvaarttanker waar zoveel vraag naar bleek te bestaan, dat VEKA tot nu toe al 250 van dergelijke schepen afleverde. Om over voldoende nieuwbouwcapaciteit te kunnen beschikken, werden Scheepswerf Bijlsma en enkele afbouwbedrijven overgenomen. Daarnaast werd het netwerk van overwegend buitenlandse toeleveranciers uitgebreid. Den Boon: We laten de meeste casco s op onze dochterwerven in Roemenië, Tsjechië en Polen bouwen, maar besteden ook cascowerk uit aan scheepsbouwers in andere landen. Wel wordt de afbouw altijd in Nederland gedaan. De voor een gunstige exploitatie en financiering belangrijke restwaarde ligt nu eenmaal hoger voor een in Nederland (af)gebouwd schip. Bovendien meten klanten onze kwaliteit vooral af aan zaken zoals: sluit het ontwerp aan bij mijn wensen en komen de prestaties van het schip overeen met wat ons is beloofd? We blijven dan ook het basisontwerp in eigen huis doen, net als het plaatsen van de machinekamerinstallaties. Dat zijn tenslotte onze kerncompetenties. Maar ook hierbij werken we vaak samen met niet-nederlandse subcontractors. Deze zijn vakmatig meestal net zo goed, maar wel een paar tientjes goedkoper per dag. En als je soms wel 25.000 arbeidsuren wegschrijft op de bouw van een schip, kan dat net het verschil uitmaken tussen een positieve of een negatieve marge. Op zoek naar een bredere risicospreiding werd parallel aan deze ontwikkeling ook nog een eigen rederij opgericht (met een vloot van zo n zestig, meest in eigen huis gebouwde schepen), een bevrachtingskantoor gestart, de luxe jachtenbouwer Jongert overgenomen en de nieuwbouw van schepen uitgebreid met onder meer kustvaartuigen, werkschepen en een baggervaartuig. Dit is een complexe onderneming geworden om aan te sturen, weet de algemeen directeur. Daarom ben ik er indertijd ook bijgehaald. Sindsdien is de rolverdeling duidelijk: de broers ontwikkelen de plannen en ik zorg voor de structuur. Samen vormen we een heel complementair en goed ingespeeld team. Dona Magda Maar ook aan de VEKA Group ging de crisis niet ongemerkt voorbij. Door tijdelijk minder subcontractors in te huren en meer in eigen huis te doen, konden fluctuaties in de vraag lang worden opgevangen. Maar toen de bodem van de order - portefeuille vorig jaar in zicht kwam en het diversificatierecept alleen niet genoeg bleek voor duurzaam winst- en omzetherstel, was duidelijk dat een nieuwe weg moest worden ingeslagen. Daarom werd voor de scheepbouwactiviteiten voor een opmerkelijke internationalisatiestrategie gekozen. Als eerste Nederlandse scheepsbouwer bouwt VEKA nu ook binnenvaartschepen voor afnemers buiten Europa. Deze zomer beleefde het bedrijf de primeur; de aflevering van de Dona Magda, een bij dochter Bijlsma gebouwd binnenvaartschip, speciaal ontworpen voor gebruik op de binnen - wateren van Paraguay. Al met al is dit een heel bijzonder project geworden. Drie van onze mensen hebben met de opdrachtgevers ter plaatse de routes verkend waarop het schip wordt ingezet, en samen met de klant is de beste Belastingnieuws.nl inzake eindejaarstips Onderneming Willekeurig afschrijven Hebt u als ondernemer in 2013 geïnvesteerd in nieuwe bedrijfsmiddelen of bent u dat van plan? Dan doet u er goed aan rekening te houden met een nieuwe tijdelijke regeling voor willekeurige afschrijving. Op basis van deze regeling kunnen ondernemers in de inkomsten- en vennootschapsbelasting willekeurig afschrijven op investeringen in nieuwe bedrijfsmiddelen. Dit geldt voor investeringen die zijn gedaan in de periode van 1 juli 2013 tot en met 31 december 2013. Als u voldoet aan de voorwaarden, kunt u direct tot maximaal vijftig procent van de aanschafprijs willekeurig afschrijven. U moet het bedrijfsmiddel wel vóór 1 januari 2016 in gebruik nemen. Energiezuinige en milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen Overweegt u als ondernemer te investeren in nieuwe energiezuinige of milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen? Dan kan het voor u als ondernemer in de inkomsten- of vennootschapsbelasting zinvol zijn om te bekijken of u een voorgenomen kleine investering in dergelijke bedrijfsmiddelen nog in 2013 moet doen. Het minimuminvesteringsbedrag voor de energie-investeringsaftrek (EIA) gaat namelijk met ingang van 1 januari 2014 omhoog naar 2.500 euro per investering. Dit geldt ook voor de milieu-investeringsaftrek (MIA). Voor het recht op investeringsfaciliteiten is het wel van belang dat u let op eventuele meldingstermijnen. 6 inzake uw zaken #4 2013
De potentie van LNG De VEKA Group heeft hoge verwachtingen van de groeipotentie van liquefied natural gas (LNG). De bouw van een eerste tanker voor vloeibaar gas staat op stapel en daarnaast wordt hard gewerkt aan de innovatie van door LNG voortgestuwde schepen. Daar liggen twee voor ons zeer interessante groeimarkten braak, vindt Arnold den Boon. Het gebruik van schoner LNG zal de komende jaren met name in de transportsector snel toenemen, bleek onlangs uit PwC-onderzoek*. Strengere milieuwetgeving en interessante belastingincentives zullen veel reders en wegtransporteurs bewegen om te investeren in een overgang op door gas aangedreven machines. En de aldus gevoede vraag naar LNG zorgt weer voor meer vraag naar vervoers- en opslagcapaciteit. Tot 2030 zal door de Nederlandse binnenvaart, de kustvaart en het wegtransport 1,4 miljard euro worden geïnvesteerd in de aanpassingen die nodig zijn om machines op LNG te laten draaien. En door lagere brandstofkosten zal de sector 2,7 miljard euro meer economische groei genereren. Ik durf nu te zeggen dat deze tijdige waarschuwing ons heeft geholpen om zonder al te grote kleerscheuren door het diepste dal van de crisis in de maritieme sector te komen. * Onderzoek The economic impact of small scale LNG via www.nationaallngplatform.nl configuratie uitgedacht. Inmiddels is iedereen heel tevreden met het eindresultaat. Wij ook. We hebben nu een voet tussen de deur in een heel veelbelovende groeimarkt. In Zuid-Amerika is het vervoer over water nog relatief onderontwikkeld. We denken daar dan ook nog veel meer schepen te kunnen afzetten. Met name in Brazilië, waar we al op zoek zijn naar een partner om ons te vertegenwoordigen en eventueel samen mee te bouwen. Ook in Azië, Zuid-Afrika en Rusland voorzien Den Boon en de broers Versluis een groeiende vraag naar binnenvaartvervoer. In Vietnam is het bedrijf al enige tijd in gesprek met overheidsfunctionarissen over de overname van een staatswerf, en in Zuid-Afrika en Rusland zijn verkooppunten opgezet. We hebben onze organisatie ook hierop aangepast. Voor onze belangrijkste markten zijn landenmanagers aangesteld. Het is hun taak om lokaal de markten te verkennen en voor ons interessante contacten op te doen. De feitelijke verkoop doen we zelf. Nu is dat opbouwen van een internationaal netwerk van verkoopkantoren en het aanknopen van contacten buiten Europa helemaal niet zo vreemd voor dit bedrijf. In de kern zijn we altijd een verkooporganisatie gebleven. We zijn later ook scheepbouwers en reders geworden, maar altijd zijn we het verkoopproces centraal blijven stellen. Daar geloven we hier heilig in; als je een goede relatie hebt met je klant, worden je een goede prijs en redelijke leveringsvoorwaarden gegund. Laat je dáár winst liggen, dan verdien je dat nooit meer terug. Ook al richt je de productieprocessen nog zo efficiënt en kosten effectief in. Wilt u meer informatie? Michel.adriaansens@nl.pwc.com Arnold den Boom (VEKA Group) Investeren in zeer zuinige personenauto s Speur- en ontwikkelingswerk Overweegt u als ondernemer te investeren in zeer zuinige personenauto s? Houdt u dan rekening met het vervallen of versoberen van een aantal stimuleringsmaatregelen. Met ingang van 1 januari 2014 vervalt de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) voor personenauto s met een lage CO 2 -uitstoot. De MIA zal vanaf die datum waarschijnlijk meer gericht zijn op (semi-)elektrische auto s. De voorwaarden worden opgenomen in de Milieulijst 2014 die naar verwachting eind december 2013 wordt gepubliceerd. Mogelijk is het voor u als ondernemer in de inkomsten- of vennootschapsbelasting zinvol om de voorgenomen investering nog in 2013 te doen. Wilt u als ondernemer zelf speur- en ontwikkelingswerk gaan verrichten? Ondernemers in de inkomsten- en vennootschapsbelasting met kosten anders dan loon en uitgaven die direct toerekenbaar zijn aan zelf verricht speur- en ontwikkelingswerk (S&O-werk), kunnen sinds 2012 in aanmerking komen voor de research- en developmentaf-trek (RDA). Het percentage van deze aanvullende aftrekpost gaat zeer waarschijnlijk vanaf 1 januari 2014 omhoog van 54 naar circa 60 procent. Het kan voor u daarom voordelig zijn als u rekening houdt met deze verhoging door de kosten en uitgaven in 2014 te maken. Naar verwachting wordt het RDA-percentage in december 2013 definitief vastgesteld. #4 2013 inzake uw zaken 7
Van internationaliseren naar ontzorgen Kuiken Groep verlegt de focus naar de Benelux Van verkoopbedrijf naar serviceorganisatie. Het familiebedrijf besloot met de nieuwe aandeelhouder om binnen een kleiner afzetgebied een breder en dieper servicepakket te gaan aanbieden en zich op nieuwe markten te begeven. Toen Rob van Hove aantrad als bestuursvoorzitter van de Kuiken Groep, stapte hij bepaald niet in een gespreid bedje. Het was eerder een spijkerbed, grapt hij nu en collegaaandeelhouder en financieel directeur Roel Berends stemt hiermee lachend in. Kuiken was een probleemgeval dat door de huisbanken bij hun afdeling Bijzonder Beheer was ondergebracht. Het voormalige familiebedrijf had zich vertild aan een overambitieuze en achteraf gezien misschien ook wel niet zo goed doordachte internationalisatiestrategie. Toen vervolgens de belangrijkste afzetmarkt, het leveren van grond verzetmachines aan bouwbedrijven, op het dieptepunt van de crisis onderuit ging door massale vraaguitval, dreigde voor de Kuiken Groep de ondergang. Ons is door de nieuwe aandeelhouder, het participatiebedrijf Neon Private Equity, gevraagd om orde op zaken te stellen. Met hun steun hebben we de afgelopen jaren een nieuwe koers uitgestippeld; eerst de zaak weer op de rails zetten en daarna de focus verleggen, vervolgt Van Hove. En hoewel hij, Roel Berends en de rest van het nieuw gevormde managementteam inschatten dat ze nog maar halverwege hun herpositioneringsopdracht zijn, is de onderneming inmiddels winstgevend en hebben de aandeelhouders, de principalen en de medewerkers weer vertrouwen in de toekomst. De kern van de oplossing is dat we focussen op de Benelux. Binnen dat kleinere afzetgebied kunnen we onze klanten een veel breder en dieper servicepakket aanbieden en ons op nieuwe markten begeven. Van een verkoopgericht bedrijf worden we een partner die de gebruikers van het door ons vertegenwoordigde merkmaterieel volledig ontzorgt. Feitelijk willen we toe naar een situatie waarin Kuiken hun capaciteitsbehoefte voorspelt en volledig voor ze invult, zodat ze geen dure kapitaalinvesteringen meer op hun balans hoeven te hebben. Loyale principalen Bij hun entree (Van Hove in 2010 en Berends een jaar later) dienden de kersverse bestuurders eerst financieel en operationeel orde op zaken te stellen. Tegelijkertijd moesten zij de vertegenwoordigde merkfabrikanten overtuigen van de voordelen van een gezamenlijke toekomst. Principalen verwachten van een dealer dat deze de relatie met de afnemers van hun producten op een goede en stabiele wijze onderhoudt. En daar waren wel wat twijfels over. Begrijpelijk, kunnen we nu wel zeggen. Terwijl Van Hove de wereld afreisde om de loyaliteit van principalen als Volvo (grondverzetmachines en wegenbouwmaterieel), Sennebogen (bouwkranen en overslagmachines) en Sandvik (recyclingmaterieel) te heroveren of te verzekeren, pakte Berends de financiële verslaggevingsstructuur aan. Daarbij ondersteund en gecontroleerd door Marcel Zeephat, de door PwC nieuw aangestelde accountancypartner. Zoals wel vaker gebeurt bij traditioneel aangestuurde verkoopbedrijven, was de financiële rapportage door het oude Kuiken verwaarloosd. Het werd gezien als een nu eenmaal noodzakelijk kwaad. En niet als een middel om over meer en betere sturingsinformatie te kunnen beschikken en om transparant te kunnen zijn tegenover banken, principalen en de aandeelhouder. Toen de discipline op dit punt was aangehaald, de systemen waar nodig waren geïntegreerd, en de onderneming dus ook weer kon beschikken over deugdelijke maandrapportages en betrouwbare kasstroomprognoses, begon Roel Berends aan een herfinancieringsronde. Als je uit Bijzonder Beheer komt, wordt er door de financiële wereld extra kritisch naar de prestaties gekeken. Maar we konden ze nu laten zien dat dit bedrijf in de kern nog altijd heel gezond was en is. Daardoor kregen we ze mee en kregen ook de principalen weer vertrouwen in een toekomst met ons. Tegelijkertijd was daarmee ook het fundament gelegd voor een ander verdienmodel. Dieper in de Benelux Nadat de interne structuren waren gereorganiseerd en ook versterking was binnengehaald voor het operationeel management van de 360 trouw gebleven medewerkers van de Kuiken Groep (naast Kuiken Nederland bestaande uit VCM België, VCM Luxemburg en VCM Cramet), was het tijd voor de invulling van de strategische heroriëntatieplannen. Vanaf het begin was duidelijk dat de door de vorige directie ingezette internationalisatiestrategie onbeheersbaar en onbetaalbaar was. Daarom werden de vestigingen in Rusland en Duitsland verkocht en werd de keuze gemaakt om uitsluitend nog actief te zijn op afzetmarkten in de Benelux. Maar, voegt Rob van Hove toe, de beperking van de geografische spreiding moet ruimschoots worden gecompenseerd door op méér markten actief te zijn en door het servicepakket te verdiepen en te verbreden. Dit bedrijf is traditioneel altijd sterk geweest in de landbouw en de bouwsector. Dat willen we natuurlijk behouden. Om onze afhankelijkheid van deze sterk conjunctureel gevoelige sectoren te verkleinen, willen we ook in andere sectoren sterk zijn. Daarom zijn we gaan kijken naar de mogelijkheden om rollend materieel te leveren aan klanten die actief zijn in voor de infrastructuur van Nederland en België belangrijke logistieke knooppunten, zoals de havens van Rotterdam, Antwerpen en Amsterdam en de luchthaven Schiphol. Vervolgens hebben we dealercontracten afgesloten met leveranciers van havenkranen, terminaltractors en trailers, kortom alle soorten zware vervoermiddelen die bij de op- en overslag in zulke logistieke centra worden gebruikt. Daarnaast hebben we de vertegenwoordiging binnen gehaald van enkele A-merken op het gebied van afval verwerking en wegenbouw. Maar de belangrijkste (en meest ambitieuze) ingreep is toch dat Kuiken een serviceorganisatie wil worden. Altijd is de verkoop heilig geweest in dit bedrijf en werden de aftersales niet optimaal ontwikkeld. Wij draaien dit om. Een verkoop is mooi, maar het is vooral het begin van een relatie met de klant. Door de financiering voor hem te regelen, het onderhoud te doen, of het hele vlootbeheer over te nemen, kortom, door de klant in brede zin te ontzorgen, ontstaat een veel duurzamer, en vooral ook heel profitabel, verdienmodel. Short leasing Kuiken heeft al een aantal significante stappen gezet. Zo werd vorig jaar met succes het short leasing-concept gelanceerd. Dat biedt klanten de kans om (duur) materieel voor een enkel project of een bepaalde tijdsperiode te leasen, zonder dat daar hogere rente- of contractkosten aan zijn verbonden. Het is nog maar de opmaat voor wat Kuiken voor ogen heeft. We willen het liefst het complete vlootbeheer overnemen van de grotere klanten, zodat zij zich volledig kunnen richten op hun kerncompetenties. Een belangrijk instrument daarvoor is CareTrack, een in alle door Kuiken geleverde machines en kranen geïnstalleerde vorm van embedded software. De applicatie houdt het brandstofverbruik bij, geeft door wanneer onderhoud nodig is en op welke onderdelen (zodat deze tijdig kunnen worden besteld), en weet ook op elk moment waar het dure kapitaalgoed zich bevindt. Wij krijgen al deze gegevens binnen, verzamelen ze, en kunnen op basis daarvan een klant adviseren over bijvoorbeeld een manier om het brandstofverbruik te minderen of met een efficiëntere inzet met Belastingnieuws.nl inzake eindejaarstips Directeur-grootaandeelhouder Tijdelijke verlaging box 2-tarief naar 22 procent Bent u van plan binnenkort een dividenduitkering te doen? Stel dan de dividenduitkering uit tot na 1 januari 2014. In 2014 geldt namelijk eenmalig een verlaagd box 2-tarief van 22 procent als het belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang niet hoger is dan 250.000 euro. Dit levert een tariefvoordeel op van 3 procent. Als de dividenduitkering na 1 januari 2014 plaatsvindt, vallen de verkregen middelen in 2014 ook niet in de rendementsgrondslag van box 3. Dit in verband met de peildatum voor box 3 op 1 januari. Dat is ook een belastingbesparing van 1,2 procent van het uitgekeerde dividend voor het jaar 2014. Fiscale partners hebben elk recht op het verlaagde tarief van 22 procent over de eerste 250.000 euro aan inkomen in box 2. In totaal kunnen zij in 2014 dus 500.000 euro dividend ontvangen tegen het verlaagde box 2-tarief. Wilt u binnenkort uw aanmerkelijkbelangaandelen verkopen? Neem in dat geval in overweging om de verkoop van de aanmerkelijkbelangaandelen uit te stellen tot na 1 januari 2014. Dan kan namelijk een tariefvoordeel van 3 procent van de verkoopopbrengst in box 2 en een belastingvoordeel van 1,2 procent van de vermogenswinst in box 3 worden behaald. Fiscale partners hebben elk recht op het verlaagde tarief van 22 procent over de eerste 250.000 euro aan inkomen in box 2. 8 inzake uw zaken #4 2013
minder materieel toch een hogere capaciteitsbenutting te bereiken. Op zich is dat natuurlijk een merkwaardige boodschap voor ons: we helpen de klant om minder stuks van ons af te nemen. Maar nogmaals, de langetermijnrelatie staat voor ons centraal. Daar profiteren onze principalen ook van. Kuiken heeft de eerste opdrachten voor zo n actief vlootbeheer binnen. Voor enkele afvalverwerkers beheren we nu de complete vloot mobile equipment. Van dump trucks, recycling machines, heavy forklift trucks en mobile crushers aan toe. Er is voor off-balance financiering gezorgd en zelfs de bedrijfsbrandweerwagens worden nu door ons beheerd. De beperking van de geografische spreiding moet ruimschoots worden gecompenseerd door op méér markten actief te zijn en door het servicepakket te verdiepen en te verbreden. Hetzelfde doen we voor enkele containeroverslagbedrijven. Dáár ligt voor ons de toekomst, weten Rob ten Hove en Roel Berends zeker. Sterker nog, ze vinden het de hoogste tijd voor Kuiken om voor een aanvallend beleid te kiezen. Van Hove en Berends hebben een (voorzichtige) buy & build-strategie ontwikkeld. We zien veel mogelijkheden om het door ons ontwikkelde concept veel breder toe te passen. De komende maanden kijken we dan ook uit naar geschikte overnamepartners. Wilt u meer informatie? www.kuiken.nl of marcel.zeephat@nl.pwc.com Rob van Hove (Kuiken Groep) Marcel Zeephat (PwC) Roel Berends (Kuiken Groep) Belastingnieuws.nl inzake eindejaarstips Werkkostenregeling een jaar uitgesteld Eenmalige 16%-werkgeversheffing ook in 2014 Bent u per 1 januari 2014 nog niet overgestapt op de werkkostenregeling? Het overgangsregime voor de werkkostenregeling is met een jaar verlengd. Inhoudelijk zijn er geen wijzigingen in de regeling aangebracht. Bent u nog niet overgestapt op de werkkostenregeling en gaat u dat ook niet per 1 januari 2014 doen? Houdt u er dan rekening mee dat u komend jaar tijdig begint met de implementatie van deze nieuwe regelgeving. Vanaf 1 januari 2015 moeten alle werkgevers verplicht de werkkostenregeling toepassen. Overstappen vergt het nodige van zowel uw salaris- als uw financiële administratie. Daarnaast kunnen aanpassingen in de arbeidsvoorwaarden nodig of wenselijk zijn. Hebt u werknemers in dienst met een loon dat in 2013 hoger is dan 150.000 euro? Dan bent u in 2014 mogelijk 16 procent eindheffing verschuldigd over een deel van het loon dat deze werknemers in 2013 hebben ontvangen. Deze crisisheffing is mogelijk te voorkomen door het loon van deze werknemers over 2013 te beperken. #4 2013 inzake uw zaken 9
Van data naar Big Data Schatgraven in databestanden De grootste fans noemen het fenomeen Big Data al de olie van de Nieuwe Economie. Hoe dan ook, feit is dat de potentie en belofte ervan enorm zijn. Big Data is ontstaan uit de behoefte om beter wegwijs te worden in de ongelofelijke hoeveelheid data die we met z n allen produceren. Elke dag weer wordt 2,5 triljoen bytes aan gegevens gegenereerd. Dit betekent dat er in de geheugencapaciteit van het wereldwijde digitale opslagpark (inclusief dat van de sociale media) een onwaarschijnlijke en onoverzichtelijke schat aan nog niet ontgonnen informatie verborgen ligt. In zijn boek The Big Data Revolution schat Oxfordprofessor Victor Mayer-Schönberger dat ook een slimme zoekmachine als Google per zoekopdracht niet meer dan 0,3 procent van alle beschikbare gegevens boven water krijgt. De rest blijft verborgen in wat hij het Verborgen Web noemt. De collega s van PwC in de VS presenteerden onlangs een succesvoorbeeld dat André Mikkers en Peter Eimers graag aanhalen om de toegevoegde waarde van Big Data te illustreren. In opdracht van een producent van medische apparatuur moesten de Amerikaanse PwC ers een marketingstrategie ontwikkelen voor de witte vlekken op de wereldkaart van het bedrijf. Ze kozen daarbij niet voor de traditionele aanpak: vooraf een keuze maken uit mogelijk interessante landen, vervolgens per land vraag en aanbod in kaart brengen en op basis daarvan op zoek gaan naar een onderscheidende propositie. Ze besloten zo veel mogelijk gegevens te verzamelen van zo veel mogelijk landen en, met behulp van de extra grote rekenkracht van hun supercomputers en speciaal ontwikkelde algoritmes, op zoek te gaan naar correlaties die nieuwe inzichten bieden. Uit allerlei bestanden werden data verzameld. Ook over op het eerste gezicht niet direct gerelateerde zaken zoals de gezondheidssituatie per land, de ontwikkeling van de gemiddelde levens - verwachting of de individuele bijdrage die een patiënt aan relevante zorg moet betalen. Op sociale media werden per regio peilingen gedaan naar de gemoedstoestand van mensen en hun geluksbeleving. Deze uitkomsten zijn vervolgens gekruist met marktgegevens, de eigen productiemogelijkheden en de kosten van lokale distributie- en servicenetwerken. Het eindresultaat was een meerdimensionale kansberekening per potentieel interessant afzetgebied. Op basis daarvan werden door de opdrachtgever vijftien landen geselecteerd waar de kansen op een succesvolle marktintroductie boven - gemiddeld werden geacht. Aansluitend werden de marketing- en vestigingsstrategieën herzien. Dit is de kracht van Big Data: het helpt om verbanden te zien die voorheen verborgen bleven, vinden Mikkers en Eimers, verantwoordelijk voor het uitrollen van deze grensverleggende nieuwe data-analysemethodiek namens PwC. Vroeger was het nog ondenkbaar zo te werk te gaan. Maar nu beschikken we over voldoende zoekmachine-intelligentie en rekenkracht om nieuwe wegen en kruispunten te vinden in de uitdijende datacollecties. Om zo veel meer waarde toe te voegen aan informatie. Spiegelbeeld De basis voor Big Data werd (net als het internet) gelegd in de wetenschap. Daar zag men al vroeg in dat we ons enorm beperken met de klassieke zoekmethodes. Mikkers en Eimers: Traditioneel zoeken we een causaal verband. Men bedenkt vooraf een probleemstelling, selecteert een representatief geachte populatie en gaat vervolgens op zoek naar een bevestiging of afwijzing van de uitgangsstelling. Big Data is het spiegelbeeld van deze benadering. Omdat we tegenwoordig over enorm krachtige computers beschikken die ons in staat stellen om meerdere complexe dataverzamelingen parallel te doorzoeken, kun je tegenwoordig met zo open mogelijke vragen gaan schatgraven. Je zet alle relevant geachte datacollecties en sociale media naast elkaar en gaat op zoek naar correlaties, gedacht of ongedacht. De kans is groot dat je andere dwarsverbanden vindt dan van tevoren bedacht. Bij Big Data is het belangrijk dat je over de allersnelste en krachtigste rekencapaciteit beschikt en dat je de creativiteit in huis hebt of haalt om de juiste algoritmes te bedenken bij een zoekopdracht. Maar het gaat er ook om dat je met een creatieve onbevangenheid naar interne en externe dataverzamelingen kijkt en je durft te laten verrassen door de uitkomsten. Wat dat betreft hebben we natuurlijk nog wel een lange weg te gaan. Maar de opbrengst is groot. Neem de marketingspecialist die Wat kan PwC voor u doen op het gebied van Big Data? denkt alles al te weten van de doelgroep. Met behulp van Big Data-zoekmethodieken kunnen we bekijken of alle partijen die niet tot de doelgroep worden gerekend wel terecht zijn buitengesloten. Wat verwachten zij van een product of dienst en met welke aanpassingen zouden ze het wel kopen? Dat is een nog betrekkelijk eenvoudige toepassing van Big Data, maar het levert een onderneming wel al een onderscheidende propositie op. Datamakelaardij Big Data creëert ook een nieuwe vorm van dienstverlening. In de VS, waar het cloudcomputing heeft verdrongen als hét buzzword in de dienstverlenende sector, zijn zelfs al nieuwe beroepen ontstaan. Datascientists (mensen die zich specialiseren in het ontwikkelen van intelligente zoekopdrachten) zijn bijvoorbeeld veelgevraagd, net als algoritmists (rekenwonders die de algoritmen bedenken bij de zoekopdrachten). Begrijpelijk, want een analyse van uw eigen databestand maakt de complexiteit ervan snel duidelijk. PwC onderscheidt in haar modellen vier verschillende soorten data die moeten worden onderzocht en in hun onderlinge samenhang bekeken. Intern gaat het om de gestructureerde interne data (zoals klant- en marktgegevens, jaarcijfers, medewerkerstevredenheidsonderzoeken en informatie over in- en verkoop) en ongestructureerde Welke van uw data zijn Big Data? We helpen de juiste open zoekvragen te stellen, daar de passende dataverzamelingen bij te vinden en de uitkomsten te ordenen en te analyseren. We tillen uw corporate intelligence naar Big Data-niveau. We onderzoeken wat ervoor nodig is om uw zoeksystemen zo in te richten dat ze uit zo veel mogelijk verschillende databestanden correlaties trekken die voor uw onderneming nieuwe en waardevolle informatie opleveren. Ontwikkelen van een goede en samenhangende informatiestrategie. Aan welke informatie heeft uw onderneming precies behoefte en welke strategische en operationele lessen kunnen daaruit worden geleerd? Het beschermen en beveiligen van uw databestanden en Big Data-processen. Belastingnieuws.nl inzake eindejaarstips Aanpassen pensioenbrief dga Publicatieplicht anbi s Hebt u uw pensioenregeling al aangepast aan de Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd (Wet VAP)? Hebt u al een keuze gemaakt tussen de verschillende mogelijkheden? Met ingang van 1 januari 2014 moet uw pensioenregeling voldoen aan de Wet VAP. De pensioenrichtleeftijd wordt verhoogd naar 67 jaar en daarmee samenhangend wordt het maximale opbouwpercentage verlaagd (voor eindloonregelingen 1,9 procent op de leeftijd van 67 jaar). U kunt ervoor blijven kiezen om vóór uw 67e met pensioen te gaan. U moet het opbouwpercentage dan wel verder verlagen. Uw pensioenbrief moet hieraan worden aangepast. Dat is meteen een goed moment om te zorgen dat uw pensioen regeling (weer) goed past bij uw wensen. Wellicht kunt u beter overstappen op een beschikbare premie regeling of misschien wilt u uw pensioenopbouw volledig stopzetten. Let in die situatie wel op uw gebruikelijke loon. Wilt u een anbi-status verkrijgen of behouden? Houdt u er dan rekening mee dat per 1 januari 2014 een verzwaarde publicatieplicht voor anbi s geldt. Wegens reëel gevaar voor de persoonlijke veiligheid geldt voor een zeer beperkt aantal vermogensfondsen een uitzondering voor de publicatie van de namen van bestuurders. Om privacyredenen hoeven ook kerkgenootschappen de namen van de bestuurders niet te publiceren. 10 inzake uw zaken #4 2013
interne data (e-mails, klantenreacties, et cetera). Daarnaast is er nog een overweldigend aanbod van gestructureerde externe data (overheidsinformatie, wetten en regels, wetenschappelijke rapporten, GPS-data, statistieken, profielen op sociale media) en ongestructureerde externe media (bijvoorbeeld alles wat over uw organisatie op sociale media wordt gezegd, maar ook weer- en nieuwsberichten en demografische prognoses). Het vereist een getraind oog om daarin de weg te kunnen vinden en de juiste route te volgen, vinden Mikkers en Eimers, die als forensisch onderzoeker en audit transformation leader zelf al veel ervaring hebben met het doorzoeken van grote bestanden naar onbekende verbanden. Gevraagd waarom PwC dit nieuwe fenomeen heeft omarmd als vorm van dienstverlening, luidt het antwoord: Als zakelijk dienstverlener hebben we vanuit allerlei verschillende perspectieven en niveaus ervaring met en kennis van het interpreteren van data. Datamakelaardij is ons dus als het ware op het lijf geschreven. Ook is het onze kerncompetentie een goedkeurende verklaring af te geven waarbij de continuïteitsveronderstelling een belangrijke factor is. Daarom moet je openstaan voor ontwikkelingen die het inzicht verdiepen of een dimensie eraan toevoegen. Maar een goede en slimme inzet van Big Data heeft ook veel waardescheppend vermogen voor onze klanten. Als je met de data in staat bent om nieuwe informatie te vergaren, kunnen strategische en operationele plannen worden gebaseerd op een veel bredere en diverse kwantitatieve onderbouwing. Marketing kan veel preciezer en er zullen allerlei nieuwe innovatievormen ontstaan. Maar ook worden andere mogelijkheden blootgelegd om kosten te besparen of marges te verrijken. En dat is nog maar een tipje van de sluier, want er zijn nog vele andere toepassingsmogelijkheden. Zoveel dat dit ook voor ons nog grotendeels onbekend terrein is. Dat maakt het ook zo spannend. Samen met onze klanten moeten we op verkenning uitgaan naar wat er allemaal mogelijk is en hoe dit in de praktijk het meeste voordeel oplevert. Gelukkig hebben we het voordeel dat we kunnen terugvallen op een groot inter natio naal kennis- en expertisenetwerk. Ook op het gebied van Big Data. De grootste fans noemen het fenomeen Big Data al de olie van de Nieuwe Economie. Hoe dan ook, feit is dat de potentie en belofte ervan enorm zijn. Wilt u meer informatie? andre.mikkers@nl.pwc.com of peter.eimers@nl.pwc.com. Of kijk op www.pwc.nl onder Consulting > Specials > Bruikbare inzichten met Big Data. Informatieverplichting voormalige anbi s Belastingrente Hebt u uw anbi-status verloren of gaat u die verliezen? Houdt u er dan rekening mee dat voormalige anbi s vanaf 2014 hun jaarrekening en jaarverslag uit eigen beweging moeten overleggen met een gespecificeerde opgave van de schenkingen. Als de voormalige anbi de informatieplicht niet, niet tijdig of niet op de voorgeschreven wijze nakomt, wordt dit aangemerkt als een overtreding. Bij opzet of grove schuld kan een vergrijpboete worden opgelegd van maximaal 19.500 euro. Verwacht u dat u zelf of uw vennootschap belasting moet betalen in 2014? Dan loont het om bij de inspecteur aan te dringen op een spoedige afhandeling van de aangifte. De belastingrente wordt op 1 april 2014 voor de vennootschapsbelasting namelijk minimaal 8 procent. Voor de overige belastingen, zoals de inkomstenbelasting, geldt vanaf 1 april 2014 een minimum van 4 procent. De belastingrente is nu voor alle belastingen 3 procent. Doordat de betalingstermijn van zes weken na dagtekening van de belastingaanslag Invorderingsrente tot de renteperiode behoort, past de Belastingdienst de gewijzigde rentepercentages effectief toe op belastingaanslagen met een dagtekening vanaf 18 februari 2014. Kreeg u zelf of uw vennootschap in het verleden uitstel van betaling van de aanslag? Vanaf 1 april 2014 is uitstel duurder, omdat dan voor de invorderingsrente een minimum percentage van 4 procent geldt. De invorderings rente is nu 3 procent. Uitstel van betaling is daarom wellicht minder interessant voor u. #4 2013 inzake uw zaken 11
Keerzijde De toekomst van het topsectorenbeleid Dat ons concurrentievermogen onder druk staat, is natuurlijk al langer bekend. Maar toch kwam de mededeling van het World Economic Forum dat Nederland op de ranglijst van meest concurrerende landen van de vijfde naar de achtste plaats is geduikeld voor mij nog als een onaangename verrassing. Juist omdat het verlies aan concurrentievermogen werd verklaard door afnemende bedrijfsuitgaven aan R&D ( ), de gebrekkige samenwerking van bedrijven en universiteiten en een gebrek aan regie door de Nederlandse overheid. Want dat is nu precies waarom destijds voor het topsectorenbeleid is gekozen: de innovatie versterken door de kennisuitwisseling te bevorderen. De kritiek is sindsdien niet mals. De aanpak om de focus te leggen op negen sterke bedrijfssectoren waarin we ook straks internationaal willen excelleren, zou te veel lijken op traditioneel industriebeleid. Het zou ook te hoogdrempelig zijn en de procedures te ingewikkeld, waardoor veel middelgrote en kleinere ondernemingen worden buitengesloten. Hoewel ik de kritiek op de uitvoering deels deel, waarschuw ik ervoor om het kind met het badwater weg te gooien. In aanleg is het gekozen beleid namelijk zeker waardevol. Maar we moeten leren om vooruit te kijken in plaats van achterom. Laten we een voorbeeld nemen aan hoe Duitsland zijn succesvolle maakindustrie stimuleert tot het voortdurend blijven vernieuwen van processen en producten. Daar heeft men eerst nagedacht over het doel en pas daarna besluiten genomen over de middelen. Voordat men de speerpunten (lees: sectoren) van het stimuleringsbeleid heeft bepaald, heeft men zich eerst afgevraagd: welke uitdagingen komen de komende decennia op de samenleving af en welke centrale thema s zullen de vraag (zowel nationaal als globaal) daarom gaan bepalen? In grote lijnen voorzien de Duitsers dat de grondstoffenschaarste en klimaatverandering zorgen voor een economie waarin gebruik belangrijker wordt dan verbruik en delen dus terrein gaan winnen op klassieke koopen verkooptransacties. Daarnaast vraagt de wereldwijd oprukkende verstedelijking om andere distributie- en voedingsmodellen, heeft de vergrijzing innovaties in de zorg en de financiële dienstverlening nodig en is Big Data (het putten van waardevolle en toepasbare informatie uit datastromen) de belangrijkste ICT-uitdaging van de toekomst (zie ook pagina 10). Dat zijn ook de speerpunten die wij voor de komende jaren zien als uitgangspunt voor marktfocus. Het zou goed zijn als we het topsectorenbeleid herijken langs deze denkrichtingen. In welke van deze toekomstscenario s kan Nederland toegevoegde waarde leveren, wat hebben we daarvoor in huis en wat moeten we nog ontwikkelen? Pas daarna moeten we ons de vraag stellen: hoe kunnen we de betreffende ketens van bedrijven en kennisinstellingen beter laten samenwerken en kennisdelen. En wat kan de overheid doen om onnodige belemmeringen uit de weg te ruimen en alle neuzen dezelfde kant op te krijgen? Met zo n benadering zal blijken dat het topsectorenbeleid een heel nuttig instrument is. Als we maar weten waar we als BV Nederland in willen uitblinken. Kansen genoeg! door Peter Jongerius, accountant en lid Assurance Board van PwC in Nederland Statistiek Fatsoenlijk minimumloon Uit een internationale vergelijking blijkt dat het Nederlandse minimumloon ruim voldoende is, gezien onze levensstandaard en het Nederlandse prijspeil. De hoogte van het minimumloon in de OESO-landen is afgezet tegen het zogenoemde fatsoensloon, het basisbedrag dat iemand nodig heeft voor huisvesting, voeding, kleding en (openbaar) vervoer. Nederland springt er in dit koopkrachtplaatje internationaal goed uit. Landen Ontwikkel jezelf bij the Academy Publicaties Minimumloon Fatsoensloon Verschil Australië 1.950 1.650 + 300 Frankrijk 1.320 1.030 + 290 België 1.360 1.030 + 290 Ierland 1.380 1.110 + 270 Nederland 1.360 1.120 + 240 VK 1.220 1.190 + 30 VS 900 970-70 Bron: WageIndicator Foundation (2013) Bent u op zoek naar stimulerende, praktische trainingen en cursussen over een veelheid aan relevante, actuele onderwerpen? Hier vindt u een selectie van de geplande trainingen in de komende maanden. Jaarrekening & fiscale actualiteiten voor woningcorporaties: 7, 14. 16, 21 en 23 januari 2014 BTW Compliance 21 januari 2014 Vennootschaps- en schenkbelasting in het onderwijs; kans of bedreiging? 22 januari 2014 BTW International 23 januari 2014 Onderwijsactualiteiten 2014: Actualiteiten jaarverslaggeving, controleprotocol, regelgeving, fiscaliteit en fraude onderzoeken 30 jan, 5 en 12 feb 2014 Integrated reporting 26 maart 2014 Voor data, meer informatie en het verdere trainingsaanbod verwijzen wij u naar: www.pwc.nl/academy. Paying Taxes 2014: The global picture A comparison of tax systems in 189 economies worldwide Paying Taxes 2014 www.pwc.com/payingtaxes Vestigingsklimaat Nederland verder onder druk Het Nederlands fiscaal vestigingsklimaat wordt steeds minder onderscheidend. Nederland blijft ten opzichte van andere Europese landen achter als het gaat om het vereenvoudigen en effectiever maken van ons belastingstelsel. Dat blijkt uit Paying Taxes 2014, het jaarlijkse onderzoek van de Wereldbank en PwC. Paying Taxes vergelijkt de belastingdruk en de belasting systemen van 189 landen met elkaar. De ranking is een indicator voor de belastingdruk waar ondernemers mee te maken hebben. Colofon Inzake uw zaken is het relatieblad van PwC en verschijnt vier keer per jaar. Artikelen mogen alleen met de toestemming van de redactie worden overgenomen. Bronvermelding is verplicht. Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. PwC verwijst naar de Nederlandse firma en kan soms naar het PwC-netwerk verwijzen. Elke aangesloten firma is een afzonderlijke juridische entiteit. Kijk op www.pwc.com/structure voor meer informatie. 2013 PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289). Alle rechten voorbehouden. 2013.12.01.20.68 Redactieadres PwC Erik Poolman Postbus 90351 1006 BJ Amsterdam T 088 792 54 09 F 088 792 96 07 Hoofdredactie Hans Kops Eindredactie Erik Poolman Redactieraad Jan Boom (voorzitter) Dieter van den Bemt Joris van de Kerkhof Erik Poolman Jan-Hendrik Schretlen Adriaan Smits Beeldredactie Mireille Capiau Corrector Wim Don Opmaak Richard Volbeda Fotografie Amke Jean-Pierre Jans Friso Spoelstra Druk Verweij Printing Mijdrecht Heeft u naar aanleiding van de inhoud van deze uitgave vragen, dan kunt u een e-mail sturen naar de redactie: inzakeuwzaken@nl.pwc.com. Adres onjuist? Bij fouten in de tenaamstelling, adressering of bij wijzigingen, stuurt u de adresdrager met de verbeterde gegevens aan: PwC Antwoordnummer 46440 1060 WD Amsterdam Volg PwC www.pwc.nl/actueel http://twitter.com/pwc_nederland LinkedIn: onder Groups: PwC NL U kunt Paying Taxes 2014 downloaden via www.pwc.nl/publicaties 12 inzake uw zaken #4 2013