Verslag Ronde Tafel Buddywerkingen Netwerk Cultuurgevoelige Jeugdhulp Antwerpen 17 oktober 2013 Ronde tafel 1: Recht - Op en Samenlevingsopbouw Aanwezig: Lore (Recht - Op Vereniging waar armen het woord nemen), Nizio (ondersteuningsteam allochtonen), Elke (voorziening niet begeleide minderjarigen), Gila (CGG Vaga brugfunctie), Lies (CAW schuldbemiddeling), Tessa (netwerk herstel SOD Antwerpen), Chris (Samenlevingsopbouw Antwerpen). Toelichting achtergrond van het project door Chris Historie. Jaren geleden is de Vereniging waar armen het woord nemen opgestart. Het project Recht - Op is hieruit ontstaan, met als doelstelling om mensen met dezelfde problematiek samen te brengen. Achtergrond hiervan is dat mensen vooral andere mensen in hun netwerk hebben die ook in armoede zitten. Contacten met mensen die niet in armoede verblijven, beperken zich met name tot formele contacten. De vraag die wij stelden: kunnen wij inbreken op dit informele netwerk van personen in armoede? Verschillende dingen uitgeprobeerd. Groepsbijeenkomsten bleken een traag effect te hebben. Toen is het idee ontstaan om mensen in duo s te laten afspreken. De methodiek van Een Paar Apart is ontstaan. We laten een persoon in armoede en een persoon niet in armoede samen aan culturele activiteiten deelnemen. Vraag: is cultuur geen luxeproduct voor mensen in armoede? Mensen in armoede geven aan van niet, voor hen is cultuur van levensbelang omdat het nieuwe ervaringen biedt. Praktische toelichting door Lore We komen maandelijks samen met Een Paar Apart. Tijdens deze vergadering geven we informatie over voorstellingen. Daarnaast organiseren we twee keer per maand cultuurcafé s. Tijdens deze informatiemomenten en cultuurcafé s ontmoeten mensen in armoede en mensen niet in armoede elkaar. Op deze momenten is het de bedoeling dat de duos uitstappen plannen uit het aanbod dat er voor handen is. Het is de bedoeling dat de duo s elkaar afwisselen, zodat je steeds met verschillende personen op pad gaat, omdat netwerkverruiming de doelstelling is. Doelgroep, intake, praktische gang van zaken De mensen in armoede komen voor een deel uit activeringsgroepen van Recht - Op, daarnaast ook uit andere organisaties, zoals samenlevingsopbouw of andere activiteiten in de Nova, het huis waarin de cultuurcafes ingebed zijn. Met de mensen voeren we een uitgebreid gesprek. We geven aan dat de problematiek van mensen in armoede niet alleen rondom geld ligt, maar ook op ervaring van uitsluiting. Mensen kiezen op het einde van een gesprek zelf in welke groep ze het meeste aansluiting vinden. We creëren hiermee ook een 1
stukje solidariteit onder mensen niet in armoede en vergroten zo het draagvlak rond kijken naar armoede. Mensen die zich aanmelden voor het project geven zelf aan of ze een persoon in armoede zijn of een persoon die niet in armoede zijn. Hiermee duiden we ook de gelijkwaardigheid van de buddy s. We benoemen de armoede wel, praten er open over en hameren er op dat er binnen de groep geen uitsluiting is. Het uitgangspunt is dat mensen zelf met elkaar afspreken, maar als dit niet goed lukt dan grijpen we in. Soms is er matching nodig. Mix & Match Project vanuit Samenlevingsopbouw. Mensen uit maatschappelijk kwetsbare posities vinden niet altijd aansluiting bij het vrijwilligerswerk dat veel organisaties in Antwerpen aanbieden (sportclubs, culturele centra, kunsthuizen, kinderboerderij, zorgcentra, ) De organisaties waar deze groepen terecht komen hebben vaak niet de tijd om de juiste ondersteuning te bieden (telefoontjes doen voor vergadering, een warmer onthaal bieden, ) die personen uit de maatschappelijk kwetsbare doelgroep vaak ervaren om aan volwaardig vrijwilligerswerk te kunnen doen. Door de vrijwilliger te linken aan een duo partner in de organisatie. Iemand die al actief is en het ziet zitten om iemand onder zijn vleugels te nemen. Met deze persoon wordt ook een intake gesprek georganiseerd. Wanneer er een persoon zich aanbiedt om vrijwilligerswerk te doen, wordt deze gelinkt aan de persoon waar reeds een gesprek mee gevoerd is. De vrijwilliger kan de taak op zich nemen om te telefoneren, de persoon wat meer te begeleiden in de nodige taken en hem/haar mee op gang helpen. Daarnaast is er een coach die het duo ondersteunt en eventuele bemiddelingsgesprekken voert. Extra informatie en bijeenkomst op 27 maart 2014 Voor meer informatie zie het boek in goed gezelschap over het werken in duo s. Wij ontdekten dat er in Vlaanderen veel initiatieven zijn op het vlak van buddywerking. Op 27 maart proberen wij deze initiatieven samen te brengen tijdens een trefdag. We willen hier uitklaren wat buddywerk nu eigenlijk is, aangezien veel projecten hieronder worden geschaard. Wat is buddywerk, wat is vrijwilligerswerk, wat is het belang van buddywerking. Geïnteresseerden nodigen wij uit. Kernpunten samengevat: Gelijkwaardigheid, geen hiërarchische verhouding. Cultuur: cultuur werkt op zich al heel verruimend. Mensen in armoede missen dit vaak in hun eigen netwerk. Cultuur grijpen we aan om aan armoedebestrijding te doen, om samen met de mensen in armoede en vanuit hun ervaringen cultuur toegankelijker te maken voor alle maatschappelijk kwetsbare groepen in Antwerpen. Extra informatie via link: In goed gezelschap 2
http://www.recht-op.be/index.php? option=com_phocadownload&view=file&id=31:in-goed-gezelschap&itemid=3 Een paar apart http://www.recht-op.be/index.php? option=com_phocadownload&view=category&id=1&itemid=3 Ronde tafel 2: Homieproject CAW Antwerpen Toelichting Steven CAW Antwerpen Het homieproject richt zich op woonbegeleiding, mensen begeleiden vanuit huisbezoeken. Mensen die onder woonbegeleiding vallen hebben/hadden vaak een bepaalde (psychische, verslavings, ) problematiek. Een homie is een vrijwilliger die focust op een zinvolle vrijetijdsbesteding. Er wordt één op één gewerkt, met het uitgangspunt dat er sprake is van een engagement voor één jaar (eventueel langer). De cliënt moet eventuele onkosten zelf kunnen dragen, mede ook om te leren omgaan met geld. De homie en de cliënt spreken twee keer per maand af. Intake en matching Intake van de homies en matching met een bepaalde cliënt is van essentieel belang. In heel veel gevallen zijn de resultaten van het homieproject positief, mits er sprake is van een goede matching. We koppelen daarom niet zomaar mensen aan elkaar, ter illustratie: ik heb nu tien cliënten die wachten op een homie en vier homies op een wachtlijst, maar een goede mix zit er hier momenteel niet tussen. We houden een uitgebreide intake met vrijwilligers, waarbij we het project goed uitleggen en kijken wat de wederzijdse verwachtingen zijn. Vrijwilligers hoeven de doelgroep niet per se te kennen maar wel kunnen vatten. Belangrijk om te benadrukken is dat het een hele zelfstandige vorm van vrijwilligerswerk is. Zaken gaan stapje voor stapje. We spreken daarom diverse scenario s door (cliënten die zich niet aan afspraken houden, cliënten die te aanklampend zijn). Belangrijke vraag is vanuit welk engagement de vrijwilligers zich aanmelden. Eén op twee van de aangemelde vrijwilligers zal uiteindelijk daadwerkelijk als homie aan de slag gaan. We zoeken onze vrijwilligers overal, via dagbladen, tijdschriften etc.. Momenteel proberen we ook senioren actief aan te spreken omdat zij vaak meer tijd en ruimte hebben. Andere aanwezigen: OCMW Antwerpen Dienst niet begeleide minderjarigen Wij werken vooral met Afghaanse jongeren. Zij komen wel in contact met Afghaanse mensen maar moeilijk met Westerse culturen. Bij sport- en cultuurclubs wordt moeilijk aansluiting gevonden. Prot. Soc. Centrum 3
Haakt in op het bovengenoemde. Jongeren zoeken wel aansluiting bij de Belgische cultuur. Wij organiseerden een kamp waarbij een mix van vluchtelingen en Belgische jongeren deelnamen, deze mix werd heel belangrijk gevonden. Contact met leeftijdsgenoten. Dit georganiseerd krijgen is alleen niet altijd even gemakkelijk. We merken ook dat de meest kwetsbaren, wanneer ze 21 jaar worden niet altijd een netwerk hebben waar ze op kunnen bouwen als ze de voorziening verlaten. Deze jongeren zijn vaak erg afhankelijk van hun begeleiders. Een buddywerking zou in deze fase heel waardevol kunnen zijn. Vrijblijvendheid is een belangrijk thema. We vragen ons af hoe vrijblijvend een buddywerking moet zijn. Jongeren kunnen het vrijetijdsaanbod niet altijd even makkelijk kaderen, een engagement van 6 maanden zou het minimum toch wel zijn. Steven haakt hierop in en geeft aan dat de beginfase het moeilijkste is. Als er eenmaal een goede match is, dan gaan de activiteiten ook vaak door zonder tussenkomst van de voorziening. Dokters van de Wereld Wij leiden mensen naar gezondheidszorg die niet in de reguliere gezondheidszorg terecht kunnen. Na deze toeleiding loopt het vaak fout, bijv. vanwege communicatieproblemen. Als ik zelf mee ga dan loopt het vaak wel goed. Buddywerking kan hierbij nuttig zijn. Taalvaardigheid is wel van belang. Uit onze ervaring blijkt echter wel dat het belangrijk is om grenzen te bewaken. Wij hadden een buddy voor een man gevonden met veel gezondheidsproblemen, zij deed alles voor hem waardoor hij uiteindelijk zelf helemaal geen beroep meer deed op zijn netwerk. Grenzen stellen: supervisie en intervisie zijn belangrijk. Steven werkt hier ook mee, cliënten zijn hier ook van op de hoogte. Hoe ga je bijvoorbeeld om met de situatie als een cliënt te veel contact wil? Geef je je privé gegevens? Etc.. CGG Vaga Richten zich op het inschakelen van vrijwilligers in gezinnen die het moeilijk hebben, om de doorverwijzing van Joodse cliënten te verbeteren. De kracht en de zwakte van de Joodse gemeenschap is dat veel mensen proberen om onderling problemen op te lossen maar als dit niet lukt, is het vaak moeilijk om de juiste kanalen te bereiken. Buddywerking kan interessant zijn. BZW Tangram Wij begeleiden jongeren tussen 17 en 21. Sommige jongeren kunnen geen beroep doen op een netwerk/betrouwbare volwassenen en worden te afhankelijk van de voorziening; Een buddy kan hierbij waardevol zijn. Kernpunten samengevat: Intake en matching Mate van vrijblijvendheid Intervisie/supervisie vrijwilligers belangrijk, mede i.v.m. stellen van grenzen. 4
Ronde tafel 3: Taal in het Park Stad Turnhout Toelichting Sofie onderwijsconsulent Dienst Gelijke Kansen Taal in het Park is 2 jaar geleden opgezet, 3 doelen 1. Doorstroom anderstalige nieuwkomers naar vrijetijdsbesteding 2. Vrijetijdsaanbod diverser maken 3. Taal stimulering Het project bestaat uit de volgende onderdelen: Deel 1 Er vindt in de zomer en in de paasvakantie een week plaats waar kinderen in de ochtend op een leuke manier een taalbad volgen en in de middag deelnemen aan allerlei vrije tijdsactiviteiten. Deel 2 Buddytrajecten met vrijwilligers uit de vrijetijdssector. Dit kan een trainer of jeugdleider zijn, een ouder die kinderen heeft die op een bepaalde sport zitten etc.. Daarnaast werken we met studenten die deelnemen in het kader van hun sociale stage, bijv. uit de lerarenopleiding en maatschappelijk werk. Wij hebben goede ervaringen met studenten. Daarnaast melden zich ook mensen aan die het project kennen van horen en zien. Onze ervaring is dat dit werkt als deze persoon uit Turnhout afkomstig is, openstaan voor andere culturen is ook erg belangrijk. We proberen ook partnerschappen aan te gaan met andere organisaties omdat losse vrijwilligers niet altijd makkelijk te vinden zijn. (Dit blijkt echter zeer te verschillen, een deelneemster aan de workshop geeft aan juist een omgekeerde ervaring te hebben en eerder negatieve ervaring met het werken met studenten) Alle buddy s zijn vrijwilligers, soms wel vanuit andere organisaties zoals OCMW (gezinsbegeleiders) of inburgeringscoaches of brugfiguren, omdat deze persoon bijvoorbeeld ook aan andere domeinen binnen het gezin werkt. Praktisch. 5
Brochure uitleg & stappenplan: deelnemers krijgen deze brochure, waarin negen stappen staan beschreven. Vaak zijn deze stappen in drie maanden tijd overlopen. Onze ervaring is dat de vrijwilligers tijdsafbakening op prijs stellen. De buddy is de brug tussen gezin, school en vrije tijd. Ze overlopen samen met het gezin het buddyboekje (wat zij naast het stappenplan ontvangen). Gezinnen weten van te voren al dat ze een buddy toegewezen krijgen. De buddywerking wordt vanuit de school aangereikt, dit is een belangrijk aspect, dat het in het verlengde van de school zit. Gezinnen voelen dit als een extraatje van de school. Naast het stappenplan en het buddyboekje ontvangen de buddy s een informatiepakket met allerlei brochures en bijvoorbeeld ook een stadskaart zodat er een visueel netwerk gemaakt kan worden. Tips voor mogelijke kortingen zijn hier ook in gevat. Het is belangrijk dat de buddy aan terugkoppeling doet. Schakel tussen gezin en de organisatie, zodat duidelijk is wat de jongere er van vindt. Verder hanteren we het drie keer proberen principe; de ene keer kan het leuker dan de andere keer zijn bij een bepaalde activiteit. Alle buddytrajecten hebben tot nu toe een positief resultaat. Deel 3 Vrijetijdsaanbieders de diversiteitsbril doen opzetten door een traject op maat aan te bieden. Dit in samenwerking met het diversiteitscentrum Prisma vzw. Kernpunten samengevat: Tijdsafbakening voor het buddytraject is belangrijk Informatie mappen werken verhelderend Verschillende ervaringen met verschillende type vrijwilligers. Contactgegevens: Stad Turnhout Sofie van Hest en Sofie Coppers Onderwijsconsulent bij de dienst Gelijke Kansen Onderwijs Campus Blairon 200 2300 Turnhout 014 40 96 31 onderwijs@turnhout.be www.turnhout.be (Leven Onderwijs en Vorming) 6