Appendix: Toeristische informatie Masterclass 2015 Auteurs: Lex Slaghuis en Tom Kunzler
Inhoudsopgave- HOOFDSTUK)4)(APPENDIX):)TOERISTISCHE)INFORMATIE)...)2) INLEIDING)...)2) 4.1)DE)GESCHIEDENIS)VAN)TOERISTISCHE)INFORMATIE)...)2) 4.2)TOERISTISCHE)INFORMATIE)IN)NEDERLAND)...)3) NDTRC&...&4& INFORMATIE)EN)OPEN)DATA)...)5) NIEUWE&VORMEN&VAN&TOERISTISCHE&INFORMATIE&...&6& DE&OVERHEID&ALS&AANJAGER&...&6& NOORD8HOLLANDSE&SPELERS&...&7& 4.3)DE)TOEKOMST)VAN)TOERISTISCHE)DATA)...)8) MOGELIJKHEDEN&NU&...&10& SAMENVATTING&...&10& PRAKTIJKOPDRACHT:&TOERISTISCHE&INVENTARISATIE&&...&11& LICENTIE)...)12) & 1
Hoofdstuk 4: Toeristische informatie Inleiding Toeristischedataisalomtegenwoordigenvansteedsgroterbelangvoorerfgoedinstellingenen hunbezoekers.eriseenbreedscalaaantoeristischedata.hetgaatnamelijknietalleenover toeristischelocaties,uitjes,evenementen,tijdelijketentoonstellingen,maarookoverincontext gebrachtcultureelerfgoed.digitalemiddelenzorgenervoordatzowelcollecties,maarook evenementengeorganiseerddoorenmetcultureleinstellingeneenvoudigergevondenkunnen worden.daarnaastkunnenverschillendebronnengecombineerdwordenzodatcross?overs ontstaan.nieuwespelerseninitiatievenontstaanomtoeristischeinformatiebeschikbaarte stellen.ditzijnsteedsvakerinternationalespelersmeteenmondialeambitie. Doordemogelijkhedendiehetinternetenopendatabiedenenvanwegehetsterkbewegende veldmetverschillendeactorenisoverzichtgewenst.indithoofdstukzalwordeningegaanworden opdegeschiedenisvantoeristischeinformatieendekansenvoorcultureleinstellingen,bezoekers enopendatahergebruikers. DezeappendixisonderdeelvandeReaderOpenCultuurData2015.DezeReaderenAppendixzijn samengesteldvoordemasterclassopencultuurdatanoord?holland.meerinformatieoveropen CultuurData,devolledigereader2015endeMasterclassNoord?Hollandistevindenop www.opencultuurdata.nl. 4.1Degeschiedenisvantoeristischeinformatie Toerismeisouderdanvaakgedachtwordt.AlinhetoudeChinaenindeGriekseenRomeinse oudheidwerdergereisdombijzondereplaatsentebezoeken.omdebijzonderebouwwerken, oorden,natuurwonderenenheiligdommentebezoeken,diebijvoorbeeldbeschrevenstaanin deodysseevanhomerusofdehistoriënvanherodotus,wasliteratuureenhandighulpmiddel. ZoschreefdeGriekseaardrijkskundigePausaniuszijn BeschrijvingvanGriekenland inde2de eeuwnachristus.pausaniushaddezeplaatsenzelfbezochtendeeerstereisliteratuurbestond danvoornamelijkuitpersoonlijkereisverslagen.eenbelangrijkgenrereisverslagenindelate oudheidendemiddeleeuwenwarendezogenaamdepelgrimageverslagenvanreizigersdie hetheiligland,santiagodecompostellaofromebezochten. 2
Uitsnede van Eyzerenweg Chemin de fer door J.A. Aldag (1851). Collectie Rijksmuseum, Creative Commons Zero. Eenovereenkomsttussenaldeze reisverslagenwasdatmaareenkleindeel vandebevolkinggeletterdwasendeze verslagenkonlezen.eennogkleinerdeel wasdaadwerkelijkvermogendgenoegom indevoetsporentetredenvande schrijversvandereisverslagen. Pasmetdeopkomstvantreinenwerd reizengoedkoperenlaagdrempeliger.iets watmetdetoegenomenwelvaarten betaalbareauto sversterktwerdnade TweedeWereldoorlog.Metdeopkomst vandetreinontstondenookdeeerste professionelereisbureausenwerd toeristischeinformatiecommercieel aangebodenengebundeld1. 4.2ToeristischeinformatieinNederland Eind19eeeuwwerdenerinNederlandenkeleinitiatievenopgerichtomtoeristenwegwijste makeninnederland.deoudstenogbestaandevvv,watstaatvoorverenigingvoor Vreemdelingenverkeer,werdin1885opgerichtinValkenburg.In1913werd100jaarKoninkrijk dernederlandengevierdenditwasredenvoortoeristischebureausomdehandenineente slaan,ditlegdedebasisvoordelaterevvv. Anno2014zijnerongeveer400plaatselijkeVVV s.dezezijnlidvandelandelijkevvv waarmeeinformatieuitgewisseldwordt.degegevensdieuitgewisseldwordenomvatteneen evenementenagenda s,lokaleattracties,locatieseninformatiealswandelroutesenhoreca. DeVVV sopererencommercieelenverdienengeldmetdeverkoopvankaartenensouvenirs. Daarnaastwordtmetdevergaardedigitaleinformatiegeldverdiend.DeVVV sworden financieelondersteunddoorlokalerecreatiebedrijven,maarookgemeentendragenbij. 1 http://en.wikipedia.org/wiki/tourism#historyenhttp://en.wikipedia.org/wiki/travel_literature 3
DelandelijkeVVV shebbenechtersteedsvakermoeiteomhethoofdbovenwatertehouden. In2012sloten28vestigingendedeurenen steedsvakerzijndevvv ste vindenalsinformatiepuntendie ondergebrachtzijnbijandereinstanties.dit heefttemakenmetgemeentelijke bezuinigingenendeeconomischecrisis, waardoordeorganisatiesdiedevvv financierenmindergeldhebbenvoorhet onderhoudenvandevvv?kantoren. HetzelfdegeldtvoordeUitburo sdie bijvoorbeeldindenhaagsamenmetde VVVgeplaatstisindeCentraleBibliotheek 2.Nietelkestaddoetmeeaandeofficiële toeristischebureaus,maarveelsteden hebbenweleeneigenkanaalvoortheaterenuitjes,zoalsbijvoorbeeldalmelo 3. NDTRC& VVV Vestiging Haarlem in 2006, fotograaf: M. Minderhoud, Creative Commons BY-SA, via Wikimedia. DetoeristischeinformatiewordtcentraalverzameldindeNationaleDatabankvoorToerisme, RecreatieenCultuur(NDTRC),enisalleenbeschikbaarvoorledenenpartnersvandeVVV.De NDTRCiseeninitiatiefvanhetNederlandsBureauvoorToerisme,hetNederlandsUitburoen devvvnederlandenwordtondersteunddoorhetministerievaneconomischezaken.hetis eenvirtueleopslagplaatsvoortoeristische,recreatieveencultureledatainnederland. DedatawordtdoordeverschillendeVVV's,toeristischeorganisatiesenrecreatieondernemers zoalsmuseaenhotelsingevoerd.dedatabankbestaatuiteenback?end(dedatabasezelf),een invoermoduleenin?enexportmogelijkheden.deinformatieindendtrcdatabaseblijft eigendomvandeinvoerendevvv?vestiging.voorhetgebruikenvandedatabasemoet jaarlijkseenlicentieterwaardevan1.250eurobetaaldworden 4. & 2 http://www.volkskrant.nl/reizen/vvv?kantoor?verdwijnt?uit?straatbeeld~a3298124/en http://www.haagsuitburo.nl/tickets 3 http://www.uitinalmelo.nl/ 4 http://www.insiders.nl/toerisme/ndtrc?database?koppelingenhttp://login.ndtrc.nl/uitportal/over? ndtrc.aspx?&jse=1 4
Schematische weergave van de werking van de NDTRC. Bron: Insiders.nl Informatie&en&open&data& DedatainhetNDTRCisnietcompleet.OpdewebsitevandeVVVzijnvoordeprovincie Noord?Hollandvoormaart2015bijvoorbeeld3654verschillendeactiviteitentevinden.De NDTRCbevatvoornamelijkinformatieoverattracties,wandel?enfietsroutes,evenementen, etenendrinkenenovernachtingen 5.DedataindeNDTRCisnietbeschikbaaralsopendata omdatdepartnerorganisatiesmomenteelgeldverdienenmetdeverkoopvan toegangslicenties. HetUitburobeheertzelfinformatiezoalslocaties,activiteiten,tentoonstellingenenproducties endiewordengeclassificeerdingenres. 6 HetUitburoheefttevenseenAPIwaardoor toeristischeinformatiedoorzoekbaarwordtgemaakt 7.Hetisalleenmogelijkomtoegangte krijgentotdeapidoorbijhetuitburoeenzogenaamdetoegangskeyaantevragen,ditmaakt heteengeslotendatabase.indeapiishetmogelijkomgerichttezoekennaarevenementen, categorieën,locatiesennogenkeleanderekenmerken 8. InAmsterdamisdetoeristischedatavoorzieningandersgeorganiseerdonderdenoemerATCB 5 http://www.vvv.nl/agenda?datumvan=2015?3?1&datumtm=2015?3?31 6 http://www.uitburo.nl/ 7 HetbetrefteenRESTfulAPIstaatvooreenAPIdieindearchitectuuruniformeregelsgebruiktzodathetgebruik ervanvoorzoveelmogelijkmenseneenvoudigis.meerinformatieoverdeapi: http://wiki.uitburo.nl/index.php/feed_api_4.0 8 http://wiki.uitburo.nl/index.php/feed_api_4.0hetisverdernietbekendvoorwiedeapiprecieswelenniet toegankelijkisenofdaarvoorbetaalddientteworden. 5
(AmsterdamsToerisme&CongresBureau,ookwelbekendals IAmsterdam ),welkenamens degemeenteamsterdamdetoeristischedatapubliceert 9.DegemeenteAmsterdam publiceertvanuitiamsterdamwelopendataoveractiviteiten,attracties,horeca, evenementen,musea,galerijen,tentoonstellingen,uitgaanenwinkelsalsopendata 10. Nieuwe&vormen&van&toeristische&informatie& Vanaf1998ontstondennieuweinformatievewebsitesvoortoerisme.Ditiseenlogischgevolg vandeopkomstvannieuwekanalenwaarlangstoeristischeinformatieverkregenkanworden. DenkhierbijaanwebsitesalsIens.nl,Booking.com,Foursquare(Swarm),Couvers,Tripadvisor, SeatersenYelp.GekoppeldmetGoogleMapsalsrouteplannervindengebruikersandere manierenomaanhuntoeristischeinformatietekomen. Viadezekanalenkandegebruikervaakinputgevenopdebezochtelocatie.Zokunnenvoor restaurantsreviewsenbeoordelingenachtergelatenworden.dezewebsitesenapps verzamelenopdezemanierinteressantedataovertoeristischeattracties,waarmeezehun dienstverleningkunnenverbeterenofgeldmeekunnenverdienen. Onlinekunnendaarnaaststeedsmeerzakengedaanworden.Indeculturelesectorzijnerin Nederlandtientallenmuseawaarjeonlineticketskanaanschaffen.Daarnaastzijner (mondiale)intermediairsopgestaanzoalsticketmasterdiekantenklareoplossingenhiervoor bieden.dezetransactieszullenwaarschijnlijkooksteedsvakermobielplaatsvinden. Doordezedienstenwordthetmonopolieoptoeristischedatabeetjebijbeetjedoorbroken. HetisdevraaghoeveellangerdetoeristischedataindetraditioneledatabasesalsdeNDTRC gehandhaafdkunnenworden.devvv swordenimmersgedeeltelijkgefinancierddoorlokale overhedendiehetsteedsmeeralshunmissiezienomdatadievergaardisuitpublieke middelenalsopendataaantebieden. De&overheid&als&aanjager& Naastdatacollectiewordthoogwaardigebundelingvanerfgoedentoeristischeinformatie gestimuleerddooroverheden.derijksoverheidheeftdiverseexperimentenuitgevoerdopdit 9 http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2010/07/07/nieuwe?databank?bundelt?alle?toeristische?informatie.htmlen http://www.iamsterdam.com/nl/amsterdam?marketing/over?amsterdam?marketing/wie?wij?zijn 10 http://www.iamsterdam.com/nl/amsterdam?marketing/over?amsterdam? marketing/nieuws/nieuwsartikelen/open?data 6
vlak.hetverstrekkenvanopendatalijktechterhaakstestaanopdehuidigeverdienmodellen vantoeristischebureaus. Methetdoorbrekenvanhetmonopoliedoorcommerciëlepartijenisdeinformatievoorziening nognietoporde.integendeel,overhedenbeginnennamelijkdecollectievantoeristischedata naarzichtoetetrekken.hetministerievaneconomischezakenheeftsamenmetprovincies, stadsregio s,gemeentenentoerismebureausin2012deartshollanddatabasegelanceerd. Dezeopendatasetbundelttoeristischeinformatie.HelaasisArtsHollandnietmeeractueel vanwegehetstoppenvandegeldstroomvanuitdeoverheid 11. NaditgefaaldeinitiatiefzijndegemeenteAmsterdam,deprovinciesNoord?Hollanden Noord?Brabantaandeslaggegaanmettoeristischedata.ZoheeftdeprovincieNoord?Brabant debrabantcloudlatenontwikkelen,eencloudsysteemvoorhetbrabantseerfgoed.deze Cloudisspeciaalgemaaktombarrièrestussenverschillendedatabankenentypeninformatie tedoorbrekenendezeinformatieopeencentraleplekbeschikbaartestellen 12. Noord<Hollandse&spelers& Overhedenstimulerendaarbijeveneensdehoogwaardigebundelingvanerfgoeden toeristischeinformatie.oneindignoord?hollandisvoortgekomenuithetprojectoneindig Noord?HollandvandeProvincieNoord?Holland.Hetprojectissinds2013zelfstandigen opereertalseenstichting.oneindignoord?hollandpromooterfgoedopeenverhalendewijze. Cultureelerfgoedwordtverbondenmetverhalenomcultuurtoegankelijkertemaken. InmiddelsheeftOneindigNoord?Hollanddewebsitehttp://innl.nl/inbeheer.Dezewebsite heeftoneindignoord?hollandinmaart2014overgenomenvanhetnationaalhistorisch Museum,datzouophoudentebestaanalsinitiatief.Opdewebsitehttp://innl.nl/zijnverhalen, activiteitenenroutestevindenoververschillenderegio sinnederland.deinformatiewordt aangeleverddoorverschillendelokaleenregionalecultureleinstellingenenorganisaties.deze informatieisnietbeschikbaaralsopendataomdatoneindignoord?hollanddedatavooreen deelzelfmaaktenverwerkt 13. NaastOneindigNoord?HollandisdeCultuurcompagnieactiefinhetcultureleveldvanNoord? Holland.DeCultuurcompagnieiseenstichtingvoorkunstenerfgoed,maarhoudtzichook 11 http://dev.artsholland.com/about/,http://waag.org/nl/nieuws/arts?holland?website?gelanceerden 12 http://www.brabantcloud.nl/ 13 http://innl.nl/nl?nl/over?innl 7
bezigtoeristischeinformatie.methetplatform Uit?in?Noord?Hollandwordttoeristische informatieuitdeprovincienoord?holland ontsloten.hetgaathierbijomuitjes,culturele instellingen,recreatieenvrijetijd14. OpverzoekvandeprovincieNoord?Hollandis ereenapigebouwdvoordetoeristische informatievanuitinnoord?hollandendeprovincieheeftgevraagddeinformatieeveneensals opendataaantebieden.metdeuit?apiishetmogelijkomtezoekenopevenementenen activiteiteninnoord?holland.metdezeapikangefilterdwordenopactiviteiteninnoord? Holland.Erzijnfiltersvoorplaats,leeftijdentypeactiviteit,naastgenresalstypeactiviteiten vooreenspecifiekefeestdagbijvoorbeeld. DeAPIgeeftstandaarddatainJSON,maarkandesgevraagdookinXML?formaatserveren.De dataisbruikbaarondereencc?by?sa4.0licentie15.deinformatiediedeapiuitlevertis verwerktenverzamelddoordecultuurcompagnieenzijstellenhetdaardooropprijsalszij vernoemdwordenbijhergebruikvandedata.hetisnietmogelijkomviadeapidatatoete voegen,daarvoormoetjeinformatieaanmeldenviadesystemenvandecultuurcompagnie zelf16. 4.3Detoekomstvantoeristischedata Toeristischeinformatieisalomtegenwoordig.Potentiëlebezoekersverwachtendatditsoort informatieopiedermomentbeschikbaarisviahetdoorhungeprefereerdekanaal.ze verwachteneenproactieveinformatievoorziening,maarhoekanjeoveraltegelijkertijdzijn? Zonderdatweonserbewustvanzijnkomenwesteedsvakerinaanrakingmettipsomnaar eenbepaaldevenementtegaanviadooronsgebruikteappsofzienwepromotiepostersvoor dagjesuit.dehuidigedigitalekanalenomdezeinformatietedelenenteverstrekkenworden steedsbelangrijkeromaanonzetoeristischeinformatietekomen. 14 http://www.uitinnoordholland.nl/service/over?uit?in?noord?holland JSONofJavascriptObjectNotation,iseengestandaardiseerdgegevensformaat.JSONmaaktgebruikvanvoor demensleesbaretekstindevormvandata?objectendiebestaanuiteenofmeerdereattributenmet bijbehorendewaarde. 16 http://www.uitinnoordholland.nl/api/agendaen http://www.amsterdamopendata.nl/data?dataset=uit_in_noord?holland 15 8
Juistmetdigitaleinfrastructuurwordtditmogelijk.Immerseendigitalekopiemaken,kentte verwaarlozenkosten,enzokunnenbelanghebbendepartijenmettoeristischeinformatieopde juisteplekinformatiegaanleverenenuitwisselen.toeristischeinformatiezoalsbijvoorbeeld aanwezigindeuit?apikanvanwegehetopenkarakterhergebruiktwordendoorandere partijen.deimpactvandedatawordtdaardoorgroter. Zokanhetpubliekmakenvandeinfrastructuureenbijdrageleverenaanhetstapsgewijs bereikenvanditecosysteem.daarvoordienenaanlevering,ontsluitingenhetophalenvan informatieverbeterdtewordenzodatdedataactueelenherbruikbaaris.ditbetekentdater geïnvesteerdzalmoetenwordenindigitaleinfrastructuur. Hetismogelijkvoorinstellingenomdehandenineenteslaanensamentekiezenvooréén bepaaldeontsluitingswijze.deoverheidheeftlatenzieneenroltekunnenspeleninhet aanjagenvangoededigitaleinfrastructuurvoortoeristischeinformatie.kennisdelingtussen overheden,toeristischeinstellingenenerfgoedinstellingenoververschillendebusinesscasesis daarbijessentieel.omhetmogelijktemakenomeenvoudigovertestappennaareenandere ontsluitingswijzeofomdatabronnenteintegrerenishetaantebevelenzoveelmogelijkmet openstandaardentewerken. Disruptie? Digitaletoeristischeinfrastructuurkanechterookopprivatewijzetotstandkomen.Startups alsairbnbenuberwetenineenzeerkorteperiodeflinkedelenvaneentraditionelesectorin handentekrijgen.zijnerindeerfgoedsectorsoortgelijkemogelijkhedenvoornieuwkomers ophetvlakvandedistributievandigitaalerfgoedentoeristischeinformatie? Alsdedataopprivatewijzetotstandkankomen,welkerolheeftdeoverheiddannoginhet ontsluitenvantoeristischeinformatie?eencombinatietussendedienstenvandezestartups enopentoeristischedata,maakthetvoorzowelculturelealstoeristischeinstellingen interessanteromactueledataaanteleveren.plushetverbeterddedienstverleningvande privatepartijendiegebruikmakenvandezetoeristischeinformatie. 9
Voorgrotepartijenals Google,FacebookenFlickr liggenerookkansenommet toeristischeinformatieaan deslagtegaan.opflickris rechtenvrijfotomateriaalte vinden,wordtdithet cultureelerfgoedvande toekomst?facebook beheertenormveel informatieover evenementenenkentde populariteitendoelgroepen hiervan. Tripadvisor stand. Fotograaf: Travelarz. CC-BY-SA 3.0 via Wikimedia Afsluitendisdevraagwatde Commons collectiebeheersystemenin detoekomstgaandoenmetdedoorhunverzameldeinformatie.deorganisatiesachterdeze systemengaansteedsmondialeropererenenwerkensomsalaanopenontsluitingen laagdrempeligecloudopslag.oorspronkelijknederlandsepartijenalsadlibenpicturaezijn internationalespelersgewordendiewereldwijdopdrachtenvergaren.dezedatazou gebundeldeenenormpotentieelhebben. Mogelijkheden&nu& DekansenvoorNederlandliggeninhetaansluitenenuitbreidenvanregionalesystemen.Zois hetmogelijkomdeuitinnh?api,dienualleennoord?hollandsetoeristischeinformatiebevat uittebreidenmetinformatieuitandereprovincies. Alsandereprovinciesookinvesterenineeninfrastructuurvoordezeinformatiekandeze eenvoudigsamengevoegdworden.welishetdanvanbelangdatdebronvandedatabekend is.andersishetonmogelijkomdubbelingenteverwijderenineencentraleuit?database,waar verschillendepartijenaanbijdragen. Samenvatting& Informatieomtoerismeingoedebanenteleidenissindsdeklassiekeoudheidaanwezig.Het digitaalontsluitenvantoeristischeinformatiegebeurtechterpassindseenpaardecennia.het vrijgevenvantoeristischeinformatiealsopendatabiedtkansenvoortoeristenomhunweg 10
betertekunnenvindendoorhettoeristischeinformatielandschap.daarmeebiedthetook kansenvoorcultureleinstellingenomnieuwebezoekersaantetrekken. Praktijkopdracht:&Toeristische&inventarisatie&& Geefopelkeopdracht(mitsvantoepassing)antwoordinminimaal150enmaximaal300 woorden.daarnaastvragenwejeomeenafdrukvaneentopstukuitjeeigencollectiemeete nemennaardemasterclass. 1. Welketoeristischedatabeheertjouwerfgoedinstelling?Denk%hierbij%aan%evenementen,% wandelroutes,%exposities,%horeca%en%activiteiten%in%de%breedste%zin%van%het%woord. 2. Opwelkemanierwordtdezetoeristischeinformatiemomenteelbeheerd?Is%dit% incidenteel%een%persbericht%of%nieuwsbericht,%is%het%een%analoge%collectie%van%evenementen% of%worden%ze%digitaal%ontsloten? 3. Opwelkemanierwordtdezetoeristischeinformatiegedeeldmetandereinstellingen en/oforganisaties? 4. Welkekansenzijnervoorhetontsluitenendelenvantoeristischeinformatievoorjouw instelling? & 11
Licentie OpdeappendixToeristischeInformatievandeOpenCultuurDataMasterclassNoord?Holland 2015iseenCreativeCommonsNaamsvermelding?licentievantoepassing.Ditwerkmag wordenbewerkt,doorgestuurd,geüpload,gedownload,gekopieerdenanderszinsverspreid, zolangdenamenvandeauteursvermeldworden. Degehelelicentietekstistevindenop:https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ Debovenstaandeinformatieenaanbevelingenzijngebaseerdoponderzoekenonze praktijkervaringen.openstateiszichervanbewustdatelkesituatiezijneigenmogelijkheden, beperkingenenrandvoorwaardenkent.daarombenadrukkenwijhetalgemenekaraktervan bovenstaande,enisopenstatenietaansprakelijkvooreventuelenegatievegevolgenvanhet toepassenvandezeinformatie. Afbeeldingophetvoorblad:PeterMolijn,HaltebijeenHerberg(1657),collectie:Rijksmuseum, CC?0. Degehelelicentietekstishiertevindentevinden: https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/ Colofon& & Auteurs%van%deze%appendix: TomKunzler LexSlaghuis Redactie: TomKunzler Contact: contact@openstate.eu Amsterdam,2015. 12