hollandopera jaarverslag 2013

hollandopera jaarverslag 2013 21 maart 2014 Holland Opera (Xpress) Soesterweg 330 3812 BH Amersfoort T 033 2020920 www.hollandopera.nl info@hollandopera.nl

Inhoudsopgave Dankwoord 3 Publieksbereik 4 Financiën 5 Gewijzigd beleid 7 Marketing Aandacht in de (landelijke) media 8 DVD en CD Box 8 Jeugdopera, een bijzondere loot aan de operaboom 8 Online marketing 8 Samenwerking met Brava NLTV en Pathé bioscopen 9 City marketing 9 Voorstellingen in eigen beheer SPREIDING 10 Klasse Theater Uitjes 10 Gerealiseerde prestaties in het jaar 2013 10 Educatie Actieve participatie leerlingen 11 Samenwerking met Scholen in de Kunst Amersfoort 12 Danique Kos 12 Stageplaatsen 12 B.SLIM B.Musketier 12 Producties De Toverpiano 14 Blauwbaard op Fort Rijnauwen 18 4 Musketiers 22 In voorbereiding Reprise de Toverpiano 25 De Muziek Xpress 25 Klasse Theater Uitjes 25 Orfeo Underground 26 Suikertantes 26 Algemeen Bestuur 27 Cultural governance 27 Comité van aanbeveling 27 Varia 27 Bijlagen Medewerkers Holland Opera 2013 28 Speellijsten 2013 televisie en internet 31 Samenwerkingsverbanden 36 Financiële partners 37 Citaten recensies 39 Logo s financiële partners 42 YOUTUBE Holland Opera heeft een eigen youtube-kanaal waarop delen van alle voorstellingen kunnen worden teruggezien. Daarnaast worden vanaf 2009 alle voorstellingen volledig opgenomen en uitgebracht op DVD (HD) en CD, deze opnames zijn op te vragen via info@hollandopera.nl pagina 2 Holland Opera Jaarverslag 2013

hollandopera Dankwoord jaarverslag 2013 2013 was een jaar waarin we onze vrienden hebben leren kennen. Bij deze willen we iedereen ontzettend bedanken voor hun inzet, vertrouwen en steun. Ook ons publiek heeft het beslist niet laten afweten. Ruim 20.000 bezoekers zagen ons in het theater of op locatie en maar liefst 1,5 miljoen kijkers, jong en oud, volgden ons via TV of internet. Publiek dat bovendien ruimhartig gaf voor de crowdfunding bij zowel Blauwbaard als 4 Musketiers. Ons geweldige bestuur heeft zich, onder het bezielende voorzitterschap van René Leegte, in 2013 kranig geweerd en vooral onze penningmeester Sybren Kalkman willen wij bij deze bedanken voor zijn nimmer aflatende steun. Er zijn tal van gesprekken gevoerd, contacten gelegd en er wordt, onder leiding van Frits Barneveld Binkhuysen een aparte vriendenstichting opgericht. Holland Opera is zeer verheugd dat het VSBfonds de intentie heeft uitgesproken om ons gezelschap de komende drie jaar te ondersteunen bij het bijzondere educatieproject; de Muziek Xpress. Vanzelfsprekend is en blijft de stad Amersfoort een belangrijke partner voor het gezelschap. Wethouder cultuur, Pim van den Berg, dacht mee en hielp met zijn afdeling cultuur verbanden te leggen tussen de verschillende instellingen binnen de gemeente en ons gezelschap. Vanaf deze plek danken we nogmaals hoofdsponsor FrieslandCampina voor de belangrijke meerjarige ondersteuning! Ook danken we Smink Afvalverwerking voor het medemogelijk maken van de pilot van het project There s Music in Waste in 2013 en het steunen van dit initiatief (inmiddels onderdeel van de Muziek Xpress) in 2014. In 2013 zegde ook 1A First Alternative een meerjarige sponsoring toe en werden afspraken gemaakt met diverse bedrijven en particulieren voor de sponsoring van een of meerdere stoelen in de Veerensmederij. Naast deze sponsors danken we de private fondsen, die ons in 2013 de zo noodzakelijke steun in de rug gaven: VSBfonds, SNS Reaal fonds, Het Kersjes Fonds, Fentener van Vlissingen Fonds, K.F. Hein Fonds, Gravin van Bylandt Stichting, Stichting Zabawas, Janivo Stichting, het Lira Fonds, Norma Fonds, het Fonds voor Cultuurparticipatie (regionaal) en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Ondanks het wegvallen van de structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten heeft het Fonds in 2013 belangrijke bijdragen geleverd voor de producties de Toverpiano en 4 Musketiers. De gemeente Utrecht en de provincie Utrecht onderstreepten onze positie in Midden Nederland door bij te dragen aan Blauwbaard. 2013 was het jaar waar Holland Opera met Blauwbaard op Fort Rijnauwen voor het eerst 5 sterren kreeg voor een productie van zowel Trouw als vakblad de Theaterkrant. Een jaar waarin de 3 producties Blauwbaard, de Toverpiano en 4 Musketiers gemiddeld 4 sterren kregen in de landelijk pers. Het is zoals de lijfspreuk van de musketiers: Een voor allen, allen voor een! Met hoop op de toekomst. Joke Hoolboom en Niek Idelenburg Maart 2014 pagina 3 Holland Opera Jaarverslag 2013

Publieksbereik 2013 Productie aantal voorstellingen bezoekers gemiddeld aantal bezoekers per vrst Sneeuwwit 6 900 150 De Toverpiano 55 7.913 140 Blauwbaard op Rijnauwen 12 6.158 513 4 Musketiers 15 1.584 105 Muze alle 13 goed 1 26 26 Voorstellingen op uitnodiging The Tempest Provinciehuis Utrecht 1 510 510 Blauwbaard Culturele Zondagen Utrecht 4 1.000 250 Wenen tijdens Reseo Generation X 1 180 180 Blauwbaard Burgemeesterdag 1 210 210 Blauwbaard K.F. Hein Fonds jubileum 1 320 320 Vier musketiers Opening cultureel seizoen 1 215 215 Totaal aantal uitvoeringen 98 Educatieve activiteiten Van Boek tot Podium (pilot) 9 853 94 Workshops There s Music in waste (pilot) 26 1.036 39 Workshops B.SLIM 14 350 25 Totaal aantal activiteiten 49 Totaal aantal bezoekers 21.255 Tv uitzendingen aantal uitzendingen kijkers gemiddeld aantal kijkers per uitzending BRAVA TV Styx 16 280.000 70.000 (4 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) Blauwbaard 16 280.000 70.000 (4 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) L Orfeo 16 280.000 70.000 (4 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) King Arthur 16 280.000 70.000 (4 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) The Tempest 16 280.000 70.000 (4 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) Blauwbaard RTV Utrecht 4 25.000 (25 december 4 uitzendingen) Zwanenmeer regio TV Enschede 4 25.000 (19 en 21 mei 13:00 en 17:00 uur) Digitale TV KRO / Zapp Sneeuwwit 4 25.000 Romeo & Zeliha 4 25.000 Zwanenmeer 4 25.000 Meisje met de zwavelstokjes 4 25.000 Totaal aantal uitzendingen 104 Totaal aantal (digitale) TV kijkers 1.550.000 Totaal publieksbereik 2013 1.571.255 pagina 4 Holland Opera Jaarverslag 2013

Financiën 2013 De omzet van Holland Opera was ruim 1 miljoen euro. Deze omzet kwam tot stand dankzij het volgende verdienmodel: 2013 totaal inkomsten 1.055.277 Publieks inkomsten 308.124 Indirecte inkomsten 145.454 Gemeente Amersfoort 140.153 Publieke middelen 271.763 Private fondsen 124.923 Sponsoring 105.260 2012 totaal inkomsten 1.254.862 281.695 59.423 94.560 688.854 68.000 62.330 2011 totaal inkomsten 1.405.909 360.765 69.755 93.500 719.050 111.839 51.000 Ondanks het slechte economische tij is Holland Opera er in geslaagd om een groot deel van haar inkomsten te generen uit publieksinkomsten en indirecte inkomsten. De stad Amersfoort draagt, naast grote betrokkenheid van de gemeenteraad en het College van B&W, een belangrijk financieel deel bij aan de exploitatie van de huisvesting, de Veerensmederij. Ondanks het wegvallen van de meerjarige subsidie van het Fonds Podiumkunsten (FPK) ontving Holland Opera in 2013 zowel compositieopdrachten als projectsubsidies van het FPK voor de Toverpiano en 4 Musketiers. FrieslandCampina is voor de periode 2010-2016 hoofdsponsor van Holland Opera. De theaterzaal heet dan ook de FrieslandCampina zaal. Het gezelschap en het bedrijf zitten op loopafstand van elkaar en er wordt regelmatig gebruik gemaakt van de theaterzaal voor niet alleen de presentatie van kwartaalcijfers, maar ook voor cursussen en overleg. Directie en medewerkers bezoeken met regelmaat de verschillende voorstellingen. Afvalverwerkingsbedrijf Smink draagt voor de jaren 2013 en 2014 bij aan het project There s Music in Waste: een origineel project waarin schoolklassen het bedrijf bezoeken en een stuk afval uitzoeken om muziek mee te maken. Onder leiding van een slagwerker van Holland Opera krijgen de kinderen workshops en presenteren ze in de Veerensmederij een compositie met afval als instrument. pagina 5 Holland Opera Jaarverslag 2013

De jonge netwerkbeheerder 1A First Alternative heeft voor meerdere jaren sponsoring toegezegd. Blauwbaard op Fort Rijnauwen vormde een van de kernproducties in het kader van de Vrede van Utrecht. De Vrede van Utrecht had de opdracht van de provincie Utrecht om de viering van deze 300-jarige vrede in 2013 te organiseren in samenwerking met de diverse Utrechtse culturele partners. Daarnaast werd binnen dit project intensief samengewerkt met de Hollandse Waterlinie. Samen met de gemeente Utrecht en het VSBfonds vormden deze partners de financiële basis voor deze bijzonder goed ontvangen opera op locatie. Het VSBfonds gaat in 2014 een het project de Muziek Xpress ondersteunen. Ook het Prins Bernhard Cultuurfonds, SNS Reaal Fonds, Fentener van Vlissingen Fonds, K.F. Hein Fonds en diverse andere fondsen droegen bij aan verschillende projecten in 2013. pagina 6 Holland Opera Jaarverslag 2013

Gewijzigd beleid In het voorjaar van 2013 heeft de directie en het bestuur van Holland Opera onder leiding van Adriaan Krans een aantal sessies belegd om de wijziging in koers van het gezelschap vorm te geven. Krans is partner bij adviesbureau Boer en Croon te Amsterdam en voormalig bestuurslid van Holland Opera. Zoals afgesproken is Holland Opera met twee items die uit deze sessies naar voren kwamen aan de slag gegaan; te weten het creëren van een breder draagvlak in de gemeenschap door het produceren van een community opera en de focus op educatie door middel van het educatietraject de Muziek Xpress. Een belangrijke schakel binnen het proces om een opera voor en door de community te maken vormt de Birmingham Opera Company. Zij maken al jaren onder de bevlogen leiding van regisseur Graham Vick community opera en slagen erin om de hele stad bij dergelijke projecten te betrekken. In het najaar 2013 is het artistiek team van Holland Opera aan de slag gegaan in Birmingham, waar de roots van community opera liggen. Regisseurs Hoolboom en Kooijman werkten onder leiding van regisseur Richard Willacy en dirigent John Laird met een grote groep amateurs en ondervonden hoe deze ervaren community operamakers binnen korte tijd ruim 100 amateurzangers naar een behoorlijk muzikaal en spelmatig niveau tilden. 4 opties voor de toekomst worden komende periode onderzocht uitgewerkt 1. His bis! Basisgedachte: het huidige HO wordt de jeugdafdeling cq operaafdeling van een BIS instelling, waarbij genoemd zijn: DNO Reisopera DUS Voorwaarden: Vastomlijnde kaders / afspraken Creatieve vrijheid Vast budget 3. Film en TV maker Basisgedachte: HO maakt een film en/of TV programma( s) metjeugdopera als leading thema. Eerst in NL, dan evt naar andere landen (in eigen taal) Voorwaarden: Moet via een omroep Holland Opera bereidt op dit moment de opera Orfeo Underground voor, een community opera in samenwerking met drie amateurkoren. Voor de zomer 2013 vindt er terugkoppeling plaats en wordt een besluit genomen, dat idealiter eind 2013 tot realisatie leidt Planning en rolverdeling 2. Community Opera Basisgedachte: naar het model van Birmingham neemt HO de lead in de hele gemeenschap Amersfoort betrekken bij een grootschalige jaarlijkse productie, met als bindende factor Amersfoort centraal aan het opera pleln Voorwaarden: Gemeente ondersteunt Hele gemeenschap kan meedoen Grote sponsor 4. MuziekXpress HO gaat zich veel meer (van 20-80 nu naar 80-20 straks) richten op cultuureducatie, met bredere leerdoelen dan alleen opera, maar wel met als basis in uitvoeringen jeugdopera, en voor een bredere doelgroep dan nu (niet alleen kinderen, ook fase daarna) Voorwaarden: Fondsen vanuit creatieve industrie (met als oogmerk: nu opleiden voor later) 1. Joke en Niek werken elk twee plannen uit 2. Doorlooptijd: 8weken, gereed medio juni 3. Tussentijds (medio mei) vindt update plaats aan een delegatie van het Bestuur (Sybren Kalkman en Edward van Schaik) 4. Medio juni worden de uitgewerkte plannen voorgelegd aan het bestuur, die kritische vragen stelt, waarna aanpassingen mogelijk zijn en/of mogelijk al een of twee plannen afvallen 5. In een vergadering met ook externe partijen (waaronder potentiele sponsors) eind juni worden de plannen gepresenteerd, en wordt het net aan ideeën en suggesties opgehaald 6. Begin juli neemt het bestuur een principebesluit op basis van volgorde van aantrekkelijkheid van de plannen (zie toetsingskadersessie I) 7. Q3 wordt het voorkeursplan opgepakt, andere ideeen worden geparkeerd 8. Q4 start implementatie of volgt de conclusie dat het gekozen plan niet realiseerbaar of wenselijk is, waarna in Q4 met een nieuw plan vanaf stap 7 wordt verder gegaan pagina 7 Holland Opera Jaarverslag 2013

Marketing * * * * * buitengewoon * * * * * zeer goed * * * * * goed * * * * * matig Aandacht in de landelijke media Al met al zijn de drie producties die Holland Opera in 2013 speelde in totaal 11x gerecenseerd door de landelijke pers (Volkskrant, Trouw, NRC, AD, Theaterkrant). De drie producties ontvingen 3 x 5 sterren, 6 x 4 sterren, 1 x 3 sterren en 1 x 2 sterren. Citaten uit de recensies kunt u vinden op de laatste pagina s van dit jaarverslag. De volledige recensies vindt u op hollandopera.nl Er zijn publicaties voorafgaand aan de voorstellingen verschenen in: AD Amersfoort (alle producties) Amersfoort NU (alle producties) Stad Amersfoort (alle producties) Baarnsche Courant (4 Musketiers) Luister (Blauwbaard) Gooi en Eemlander (4 Musketiers) Telegraaf (alle producties) 7 Days (4 Musketiers) DVD & CD Box Alle voorstellingen zijn opgenomen met zes tot twaalf camera s en gemonteerd in eigen beheer. De DVD CD boxen zijn verkrijgbaar via hollandopera.nl Holland Opera heeft twee actieve sites hollandopera.nl en operaoplocatie.nl waarop al het bestaande (bewegende) beeldmateriaal is gelinked naar Youtube. Daarnaast heeft Holland Opera een eigen pagina op Youtube, waarop fragmenten van alle voorstellingen te zien zijn. Verder is het gezelschap actief op Twitter en Facebook. Jeugdopera, een bijzondere loot aan de operaboom Holland Opera onderscheidt zich op het gebied van het jeugdmuziektheater door volledig doorgecomponeerde voorstellingen te maken zoals in de traditie van de klassieke opera, gezongen door klassiek geschoolde zangers, maar wel ingebed in de tijd van nu en gebruikmakend van cross-overs van alle stijlen die heden ten dage bekend zijn. Het gezelschap brengt nieuw werk door hedendaagse componisten en schrijvers speciaal geschreven voor een jong publiek. Pas eind 20 ste eeuw werd dit genre ontwikkeld en vanaf dat moment bracht Holland Opera ruim 25 jeugdopera s uit en is hier dan ook leidend in, zowel op nationaal als internationaal gebied. Op Europees niveau komt er mondjesmaat meer nieuwe opera voor kinderen. In Duitsland is men ondanks de vele operahuizen nog conservatief. De operavoorstellingen aldaar voor een jong publiek zijn veelal bewerkingen van de bekende werken. Toch is er steeds meer aandacht voor nieuw werk. Dat blijkt uit de ophanden zijn samenwerking tussen Holland Opera en Kinderoper Köln (2015) en de contacten met Neukölnoper in Berlijn. Ook is Holland Opera een gewaardeerd lid van Reseo, het Europees Opera Netwerk. In april 2013 (in Wenen) heeft het artistiek team op uitnodiging van Reseo een presentatie van het werk van Holland Opera gegeven tijdens Opera Europa en Generation X. Online marketing door Online Boswachters In 2013 hebben de Online Boswachters voor Holland Opera diverse online marketingcampagnes opgezet en onderhouden die de zichtbaarheid van de verschillende voorstellingen hebben vergroot, met als resultaat meer verkochte kaartjes en een hogere naamsbekendheid van Holland Opera. Zo zijn er in het afgelopen jaar meer dan 1.500 boekingen gemaakt voor de Toverpiano, Klasse Theater Uitjes, Blauwbaard en 4 Musketiers door mensen die via de marketingcampagne op de pagina 8 Holland Opera Jaarverslag 2013

website zijn gekomen of een van de advertenties hebben gezien alvorens ze tot een aankoop overgingen. In totaal zijn er meer dan 73.000 bezoekers op de websites van Holland Opera geweest via de marketingcampagnes. Samenwerking Pathé en BravaNLTV Holland Opera is in 2012 een samenwerking met BravaNLTV aangegaan. Deze samenwerking is in 2013 gecontinueerd. In dat jaar is er 80 keer een uitzending aan een opera van het gezelschap gewijd, met een bereik van tenminste 1,5 miljoen mensen. BravaNLTV zond, voorafgaand aan en tijdens de speelperiodes 2013 120 maal de commercial (promo) van de Toverpiano, Blauwbaard en 4 Musketiers uit. In 2013 is Holland Opera een samenwerking aangegaan met Pathé bioscopen. Zij zenden vanaf 1 maand voorafgaand aan de diverse producties en gedurende de speelperiodes de commercials van de producties uit voorafgaand aan hun operafilms (18 bioscopen door het hele land). Citymarketing Citymarketing Amersfoort zet met het concept Amersfoort Wintertijd en Amersfoort Zomertijd de stad op de kaart als dé plek om te zijn voor een uitje in de winter of de zomer. De jaarlijkse kerstproductie en opera op locatie van Holland Opera zijn hier een vast onderdeel van. pagina 9 Holland Opera Jaarverslag 2013

hollandopera Voorstellingen in eigen beheer spreiding Voorstellingen in eigen beheer Al jaren brengt Holland Opera opera op locatie en kerstvoorstellingen uit in eigen beheer. Holland Opera heeft zich met deze producties de laatste jaren met name op de versterking van de band met het publiek uit de provincie Utrecht en de regio Midden Nederland gericht. In diverse campagnes is de rest van het land natuurlijk meegenomen, maar hoofddoel is en was de worteling of zelfs verankering van het gezelschap in deze regio. Klasse Theater Uitjes 2013 In het najaar van 2011 besloten vier jeugdpodiumkunstgezelschappen (Het Laagland, de Stilte, het Houten Huis en Holland Opera), de handen ineen te slaan en een samenwerking te starten waarbij gebruik wordt gemaakt van elkaars netwerk en theater. Doelstellingen waren (en zijn): leerlingen van de basisschool kennis laten maken met podiumkunsten het verrijken van jeugdpodiumkunstaanbod in de regio het vergroten van het ondernemerschap van de betrokken gezelschappen het vergroten van kennis door onderlinge uitwisseling In 2013 veranderde het culturele landschap ingrijpend door herverdeling van subsidies en grootscheepse bezuinigingen, zowel aan de producerende als aan de afnamekant. De veranderingen zijn steeds realistisch bekeken en er door maatwerk voor gezorgd, dat de kern van het project intact blijft. De doelstellingen hebben daardoor zelfs aan kracht gewonnen, want juist in deze turbulente tijd brengt het project een stuk zekerheid in aanbod én afname. pagina 10 Holland Opera Jaarverslag 2013

Gerealiseerde prestaties Klasse Theater Uitjes 2013: 39 voorstellingen, waarvan 14 openbare voorstellingen en 25 schoolvoorstellingen. 2.207 basisschoolleerlingen in alle leeftijden (4-12) (raming 2.000-2.200) 769 bezoekers van vrije- en sponsorvoorstellingen (gezinnen, bedrijfsleven, etc.). (raming 700-1300) 17 workshops op school ter verdieping van de voorstellingsinhoud (muziek, toneel, dans, beeldend). Persaandacht, exposure via bedrijven en onderwijs voor het belang van jeugdtheater in het onderwijs. Contacten met onderwijs die tot uiting komen in boekingen voor 2014. Inbedding in lokale infrastructuur (in 2014 vervangt Klasse Uitjes op sommige plaatsen ander bemiddeld aanbod dat nu is wegbezuinigd). Sinds oktober 2010 is Holland Opera gevestigd in de Veerensmederij, een industrieel monument op de Wagenwerkplaats in Amersfoort en heeft het gezelschap de taak op zich genomen om dit Muziektheater niet alleen regionaal maar ook landelijk op de kaart te zetten. Onderzoek na de laatste producties in eigen huis hebben uitgewezen dat Holland Opera in eigen huis 75% van de bezoekers uit stad en regio trekt en 25% uit de rest van het land. Holland Opera bewijst zich hiermee als Amersfoorts gezelschap met een landelijke uitstraling. Holland Opera gebruikt het Active Tickets-systeem. Hieruit blijkt dat ook het bezoek aan de overige geprogrammeerde voorstellingen (bv. in het kader van de Klasse Theater Uitjes) in Amersfoort een grote landelijke spreiding kent, men weet Muziektheater de Veerensmederij te vinden. pagina 11 Holland Opera Jaarverslag 2013

Educatie Cultuureducatie met kwaliteit vormt een wezenlijk onderdeel van de jeugdproducties van Holland Opera. Aan het lesmateriaal wordt zeer veel zorg besteed. Er wordt altijd een interactieve DVD voor de kinderen gemaakt en werkbladen voor de leerkrachten. Het zelf zingen van de kinderen en het leren luisteren naar en beleven van muziek staan centraal. In het educatiemateriaal van Holland Opera zit een aandeel analyserend luisteren. Mensen (en kinderen) zijn vooral visueel ingesteld. Wat je ziet dat hoor je! Niets is minder waar: je kunt ook dingen horen die je niet ziet. Een slagwerker kan verschillende dingen tegelijkertijd doen, maar wat hoor je precies? Een zanger kan variaties maken op een melodie, maar wat is dan precies anders? Het bewuster luisteren naar muziek helpt ook om het verhaal beter te begrijpen. Soms zegt een melodie meer dan de tekst. Dit is dan ook de reden dat veel scholen uit het speciaal onderwijs kiezen voor een bezoek aan Holland Opera met educatieve randprogrammering. Met behulp van kleine oefeningen en luistertestjes leren kinderen spelenderwijs het benoemen van het verschil in: hoog en laag, snel en langzaam variaties op een melodie het verschil tussen eenstemmig en meerstemmigheid Ook leren ze luisteren naar de opbouw van een compositie. Door eerst de instrumenten los te laten horen en daarna een voor een toe te voegen horen ze het verschil en kunnen benoemen welk instrument toegevoegd wordt. Op deze manier zijn de kinderen meer betrokken bij de instrumentalisten en volgen goed wat deze doen. De extra laag muziek die op de tekst is geplaatst wordt op deze manier een grote verrijking. pagina 12 Holland Opera Jaarverslag 2013

Actieve participatie leerlingen Rond de Toverpiano heeft Holland Opera met een aantal scholen een actief educatief traject gevolgd, als pilot van de Muziek Xpress, dit heeft geresulteerd in presentaties van de leerlingen van hun eigen opera voorafgaand aan de Toverpiano in de Veerensmederij. Op deze manier werkten de leerlingen actief naar de presentatie van een eigen muziekproductie toe en werden hierbij ondersteund door de professionals van Holland Opera. Samenwerking met Scholen in de Kunst bij 4 Musketiers Tijdens deze eerste speelperiode is het ensemble aangevuld met 12 jonge dansers van Scholen in de Kunst, de instelling van Amersfoort en omstreken voor amateurkunst en de 15-jarige Danique Kos. Weekblad 7 Days besteedde 2 pagina s aan de voorstelling. Scholen in de Kunst is altijd op zoek naar interessante samenwerkingsvormen met collegainstellingen in de regio, waar zij haar passie voor kunst en cultuur mee kan delen. Zo ook met Holland Opera. In de productie 4 Musketiers is een rol weggelegd voor de jonge cursisten van dansdocente Nelse van Heurck, die voor de choreografieën tekent. Scholen in de Kunst is trots pagina 13 Holland Opera Jaarverslag 2013 op haar docenten en cursisten en laat dat graag zien door middel van presentaties en tentoonstellingen. Niet alleen binnen de muren van de eigen locaties, maar zeker ook tijdens festival en evenementen van andere culturele organisaties. Hiermee draagt Scholen in de Kunst een steentje bij aan het culturele klimaat in stad en regio. Voor de 12 kinderen die hebben meegewerkt aan deze opera is het een unieke ervaring om het werkproces van professionele musici en makers van zo dichtbij mee te maken. Aan de reprise van de voorstelling in 2016 zullen de kinderen niet meewerken, binnen de regie is hier rekening mee gehouden.

pagina 14 Holland Opera Jaarverslag 2013 hollandopera

Danique Kos Danique Kos (1998) speelt al sinds haar zevende jaar percussie. Ze is begonnen met djembé en speelde jaren in een kindershowband. Sinds twee jaar krijgt ze les van Eddie Conard. Ze heeft inmiddels al diverse prijzen in de wacht gesleept, waar onder 3 keer 2 e prijs en 1 keer gedeelde 1 e prijs bij het AMP percussiefestival. Tevens was ze in 2013 finalist tijdens het WCOPA (World Championships of Performing Arts, te Hollywood, Californië). Het team van Holland Opera hoorde haar spelen in de Lieve Vrouw met pianist Thijs Borsten. Danique gaf aan zeer geïnteresseerd te zijn om bij het maakproces van een opera te worden betrokken en zo ontstond een intensieve en vruchtbare samenwerking. Stageplaatsen Holland Opera is een erkend opleidingsinstituut. Studenten van diverse opleidingen lopen stage bij Holland Opera, zo werkt het gezelschap met: Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam, OPP (Opleiding Productie Podiumkunsten) en OTT (Opleiding Techniek en Theater) Mediacollege Amsterdam (afdeling techniek en video) ArtEZ Arnhem (educatie) Conservatorium Den Haag (afdeling zang) Conservatorium Utrecht (afdeling zang) Theaterschool Maastricht (regieopleiding) ROC Midden Nederland B.Slim, B-Musketier Rondom de 4 Musketiers heeft Holland Opera het educatieprogramma 6 Kamp 4 Musketiers uitgevoerd. In dit project kregen kinderen de kans zich van hun beste Musketier -kant te laten zien door te klimmen, tijgeren, springen en balanceren op een groot parcours op de Wagenwerkplaats. Tussendoor kwamen ze op een speelse manier iets te weten over gezonde voeding, door middel van een estafette waarin voedselstukken in een bak gezond of ongezond moesten worden gelegd. De gemeente Amersfoort wil met het programma B.SLIM overgewicht onder jongeren aanpakken. Eet gezond, beweeg meer, zo luidt de slogan. De gemeente hoopt met name de zogenaamde prioriteitswijken waar het percentage overgewicht het hoogst is hierin mee te nemen. Holland Opera is gevestigd in een van de prioriteitswijken: het Soesterkwartier. De centrale en ruimtelijke ligging van Holland Opera lenen zich uitstekend om deze prioriteitswijk en andere wijken in Amersfoort, te betrekken bij het thema beweging. pagina 15 Holland Opera Jaarverslag 2013

hollandopera De Theaterkrant/Kester Freriks * * * * * Ontroerend is het slotbeeld: een meeuw vliegt over, naar de zee. De ontroerende suggestie is dat de moeder niet meer leeft. Natuurlijk, daarom mag hij geen telefoon aannemen als zijn moeder belt. Zij belt namelijk niet. Zij is een vogel van de zee. De zangers en de slagwerkmuziek gaan met elkaar een fraaie synthese aan. De toverpiano is muziektheater dat zeker ook volwassenen weet te intrigeren. pagina 16 Holland Opera Jaarverslag 2013

De Toverpiano wereldpremière 16 februari 2013 Naar Zee wordt de Toverpiano De oorspronkelijke titel van de Toverpiano was Naar Zee. Deze titel is veranderd in overleg met de programmeurs van de theaters, Museum Speelklok te Utrecht en de diverse skv s. Zij vonden de titel te weinig aansprekend voor het publiek en wilden graag een marketingtechnisch aansprekende titel. De Toverpiano is een jeugdopera waarbij de noodzaak om het verhaal muzikaal te vertellen zich letterlijk vertaalt in een vader die zijn zoon als aanstormend concertpianist ziet. Het gegeven dat de opera volledig gezongen is en dat er constant gemusiceerd wordt is volledig geïntegreerd in het concept, daarnaast wordt er een maatschappelijk relevant onderwerp aangesneden; de hooggespannen verwachtingen die ouders over de ontwikkeling van hun kinderen kunnen hebben. Gastregie Holland Opera zoekt steeds regisseurs waarvan het gezelschap denkt dat deze geschikt zijn om opera voor de jeugd te regisseren, ervaren makers die bekend staan om hun vormbewustzijn en muzikaliteit en graag een voorstelling voor kinderen willen maken of jong talent dat een grote passie toont om zich te bekwamen in het werken met muziek voor de jeugd. Regisseur Arlon Luijten is in staat om op (ogenschijnlijk) eenvoudige, maar toch originele wijze zijn zangers te regisseren in een spannend fysiek spel. Luijten heeft, naast een succesvol afgeronde regieopleiding aan de Theaterschool van Maastricht, een dansachtergrond. Zeer interessant zijn de dansante bewegingen die hij de spelers in de Toverpiano liet uitvoeren. Zo staat de vader veelal in vreemde, strakke, uit het lood staande houdingen, springt de zoon een meter hoog in de lucht als de telefoon gaat en gaan achtervolgingen altijd achterstevoren. De regie focust op de patronen waarin vader en zoon gevangen zitten en de processen die in gang gezet worden om hen daaruit te bevrijden. De muziek De muziek is gecomponeerd door Toek Numan; ingebed in de klassieke traditie met duidelijke referenties aan de muziek van nu heeft hij tal van stijlcitaten gecombineerd tot een nieuw idioom. Een van de bijzonder muzikale uitgangspunten van de productie de Toverpiano kwam tijdens het compositieproces te liggen bij de ingebouwde computer in de piano (piano-disc systeem). Daarnaast schreef Numan voor slagwerker Christiaan Saris muziek waarbij hij maar liefst 15 pedalen met effecten, 2 synthesizers, marimba, vibrafoon en tal van klein slagwerkmateriaal bespeelt. Al met al zorgen componist en instrumentalist ervoor dat de klankkleur af en toe een heel orkest suggereert en dan weer de spanning opwekt (door middel van een enkel effect) zoals we dat kennen uit films van Hitchcock. Met zijn instrumentarium becommentarieert en stuurt hij de gebeurtenissen. Hij is als het ware de verteller van het verhaal, zo helpt hij vader en zoon om elkaar te vinden. Voeg daarbij de disklavier als personage, een architecturaal object en natuurlijk een instrument dat bespeeld wordt en uit zichzelf kan spelen en het plaatje is compleet. pagina 17 Holland Opera Jaarverslag 2013

hollandopera Ontwikkeling De kritiek in de beginfase van de Toverpiano betrof vooral de zwaarte van de voorstelling. Ondanks het feit dat Toek Numan geestige en zeer afwisselende muziek had geschreven vonden een aantal mensen dat de strengheid van de vader, de stugheid tussen vader en zoon en met name de woede-uitbarstingen van vader te heftig. Na de première en de eerste reeks voorstellingen is de regisseur eind oktober opnieuw met de spelers aan de slag gegaan. Er is gezocht naar een betere balans in de fysieke expressie van de spelers. Het absurde van situaties werd door de regisseur sterker aangezet door de fysiek van vader Niek Idelenburg, extremer neer te zetten. Bij de reprise (voorjaar 2014) verwacht het artistiek team dat dit nog verder zal groeien. Over de muziek is men tevreden, maar in overleg met de librettist, Joke Hoolboom, zijn er een aantal coupures aangebracht in de tekst (en daarmee in de muziek). Dit geeft de voorstelling meer vaart, voorkomt onnodige herhalingen en bevordert de lichtheid zonder het drama tekort te doen. Tevens wordt bij de reprise een deel van de vormgeving herzien. pagina 18 Holland Opera Jaarverslag 2013

Vormgeving Vormgever Douwe Hibma staat garant voor een originele effectieve vormgeving. Hij heeft de verstikkende grijze ruimte vormgegeven waarin vader en zoon al jaren vertoeven en de piano ontworpen als een vleugel op zijn kop, wat bij jong en oud vragen oproept. Aan het einde van de voorstelling openen de wand en de piano zich om de buitenwereld binnen laten. Bij de montage van de film van de voorstelling merkten editors en regisseur dat je het ontbreken van kleur in de voorstelling erg mist. Besloten is dan ook om bij de reprise de vader als driftig personage zijn innerlijke wereld naar buiten te laten brengen en in het felrood te kleden. Hiermee zorg je dat de vormgeving, muziek, libretto en regie een geheel gaan vormen. Reprise Veel potentiële afnemers zijn in 2013 komen kijken en waren enthousiast. Zij hebben gevraagd om de voorstelling in reprise te nemen (dit was ook al het plan vanwege de kosten) en zo zijn er in het voorjaar van 2014 wederom 34 voorstellingen gepland. Boven: Oorspronkelijke foto Ben van Duin Onder: Bewerking door grafisch vormgever Erwin van Wanrooij pagina 19 Holland Opera Jaarverslag 2013

hollandopera Theaterkrant, Oswin Schneeweisz * * * * * Een oogstrelende Blauwbaard Wederom is Holland Opera erin geslaagd om, ondanks de harde bezuinigingsklappen uit Den Haag, een fenomenaal mooie, eigentijdse en overtuigende voorstelling te maken. pagina 20 Holland Opera Jaarverslag 2013